Tanzanias internett-revolusjon: Frå 2G-landsbyar til Starlink-himlar

Internett-penetrasjon og brukarstatistikk

Tanzania opplever ein rask digital transformasjon, med millionar av nye brukarar som kjem seg på nett. Per januar 2024 var om lag 21,82 millionar tanzaniarar på internett, noko som tilsvarer ein internett-penetrasjon på 31,9 % av befolkninga datareportal.com. Dette markerer ein jamn vekst (+3 % brukarar frå året før), men framhevar òg det gjenværande gapet – om lag 68 % av befolkninga (46,6 millionar menneske) var framleis offline ved starten av 2024 datareportal.com. Når det gjeld mobiltilkopling, hadde Tanzania 67,72 millionar aktive mobilabonnement, om lag tilsvarande 99 % av befolkninga datareportal.com (mange eig fleire SIM-kort). Desse tala viser at sjølv om tilkoplinga aukar, har fleirtalet av innbyggjarane (særleg på landsbygda) framleis ikkje fått glede av internett.

Det er viktig å skilje «internettabonnement» frå unike brukarar. Tanzania Communications Regulatory Authority (TCRA) registrerer abonnement på alle einingar og SIM-kort: ved slutten av 2024 hadde talet på aktive internettabonnement auka til 48 millionar, opp frå 41,4 millionar berre eitt kvartal tidlegare thecitizen.co.tz. Dette kraftige hoppet på 16 % seint i 2024 tyder på at mange tanzaniarar tek i bruk ekstra data-SIM/utstyr (for eksempel vil ein person med smarttelefon og heimarouter teljast to gongar). Talen på unike brukarar er derfor lågare – om lag halvparten av abonnements­talet – fordi mange har fleire tilkoplingar datareportal.com. Den kraftige auken fall saman med digitale satsingar frå styresmaktene og truleg også ein offensiv frå operatørane for å skaffe nye datakundar.

Demografisk sett er Tanzania si befolkning ung (medianalder ~17) og for det meste busett på landsbygda (62 % landleg vs 38 % urban) datareportal.com datareportal.com. Dette tyder på at den neste bølgja av internettvekst sannsynlegvis vil kome frå å knyte landsbygdssamfunn og ungdom til nettet. Allereie ser vi teikn til endring: nærare 7 millionar nye internettabonnement vart lagt til berre i slutten av 2024 thecitizen.co.tz, som blir tilskrive digitale initiativ og etterspørsel etter tenester på nett. Alt ligg til rette for ein internettrevolusjon, men det er ein revolusjon som må bryte ned kløyva mellom by og land og utfordringar med pris, som omtala nedanfor.

Mobil breibandsdominans (3G, 4G, 5G)

Mobil breiband er heilt klart den primære måten å få tilgang til internett på i Tanzania, og står for over 99 % av alle internettoppkoblingar i landet trendsnafrica.com. I praksis – dersom ein tanzaniansk brukar er på nett, skjer det nesten alltid via eit mobilnettverk (med smarttelefonar, USB-dongles eller trådlaus-ruterar). Per desember 2024 rapporterte TCRA om 25,6 millionar abonnentar på mobilt breiband (brukarar på 3G/4G/5G-nettverk) thecitizen.co.tz. Likevel er eldre mobilteknologi framleis utbreidd – over 22 millionar brukarar var framleis på reine 2G-tenester (taletelefon/SMS utan eller med minimal databruk) ved utgangen av 2024, særleg på landsbygda der enkle mobiltelefonar framleis er vanlege thecitizen.co.tz. Dette viser at vi står midt i ei overgangstid: 4G og no også 5G er på frammarsj, men det er framleis mange som ikkje har oppgradert til smarttelefon eller raskare nettverk endå.

Dekninga har blitt dramatisk betre. Ved slutten av 2024 dekte 4G LTE-nettverk 88% av folkesetnaden (opp frå 85% berre eitt kvartal tidlegare), og 3G-dekning nådde rundt 91% thecitizen.co.tz. Praktisk talt heile landet (~98% av folkesetnaden) har enkel 2G-signal thecitizen.co.tz, noko som betyr at tale/SMS-tenester er nær universelle. Den raske utrullinga av 4G er merkbar – til samanlikning hadde berre rundt 40% av Tanzanias folkesetnad 4G-dekning tidleg i 2023 fesmedia-africa.fes.de, så å nå 88% i 2024 reflekterer store investeringar i tårninfrastruktur og nettverksoppgraderingar. Byar og hovudvegar har god 3G/4G-dekning, og gapet til bygdene minkar takka vere stadig tårnbygging (meir om dette i ein seinare del).

5G har kome, men i avgrensa omfang. Vodacom Tanzania lanserte landets første 5G-nettverk i september 2022 (i utvalde delar av Dar es Salaam) portal.powertec.com.au, og ved utgangen av 2024 nådde 5G-signal rundt 20% av folkesetnaden thecitizen.co.tz. Denne første 5G-dekninga er stort sett konsentrert til større byar som Dar es Salaam, Dodoma, Arusha og Stone Town på Zanzibar. Airtel Tanzania blei med i 5G-kappløpet sommaren 2024, og aktiverte 5G under sitt 2Africa sjøkabel-arrangement thecitizen.co.tz. Tigo (no Yas) og Halotel testar òg eller planlegg 5G-utbygging. Noverande 5G-tilbod blir ofte brukte til fast trådlaus aksess – til dømes sel Vodacom og Airtel 5G-ruterar for å levere heimbreiband utan fiber portal.powertec.com.au. Sjølv om 5G-dekninga framleis er beskjeden, er målet å utvide jamt og trutt (frå 20% dekning i 2024) etter kvart som meir spektrum blir tildelt og fleire 5G-sider kjem online thecitizen.co.tz. For dei fleste tanzanianarar på kort sikt vil likevel 4G LTE framleis vere berebjelken for nettilgang, medan 5G blir viktigast i byar og bedriftsmarknader.

Mobil databruk aukar etter kvart som netta vert bygde ut. Smarttelefon-penetrasjonen var på 35,9 % i desember 2024 (om lag 25,4 millionar smarttelefon-brukarar) thecitizen.co.tz, opp frå ~33 % i 2023. Dette tyder at over ein tredel av tanzanianarar no brukar internett-mobilar, ein del som aukar i takt med billegare einingar og betre dekning. Dei fleste (64 %) er framleis avhengige av enkle mobiltelefonar thecitizen.co.tz, men denne delen er fallande. For å stimulere til auka bruk av smarttelefonar, fjerna styresmaktene i 2021 avgift på smarttelefonar, nettbrett og modemar og sette seg som mål å nå 80 % internettilgang innan 2025 fesmedia-africa.fes.de. Sjølv om 80 % bruk innan 2025 kan vere vel ambisiøst (gitt at vi ligg rundt 30 % no), syner slike tiltak eit sterkt fokus på universell internettilgang.

Oppsummert er mobilnett (3G/4G no og 5G på veg) ryggrada i Tanzanias internett. Landet har hoppa over utbygging av tradisjonelle fastnett til fordel for trådlaust. Med så godt som full dekning av 4G og 5G på horisonten, vil mobil breiband framleis drive tilkoplinga – så lenge utfordringar knytt til einingsprisar og økonomien i landsbygda vert handtert.

Fast breiband (Fiber og DSL)

Tanzanias marknad for fast breiband – tenester som fiber til heimen (FTTH), DSL eller kabel – er liten, men veks gradvis. Dei fleste hushald har ikkje fast internett, men brukar i staden mobilnett. Ved utgangen av 2024 var det berre om lag 71 661 fiber-til-heimen-abonnement og 11 540 fiber-til-kontoret-abonnement i heile landet thecitizen.co.tz. Desse tala er små samanlikna med mobilabonnement, noko som syner at fast breiband rekk under 1 % av folket. Faste DSL-linjer (gamle fasttelefonlinjer med internett) er òg minimale, sidan aldrande koparnett ikkje er bygd ut eller moderniserte utanfor byane. I praksis er fast breiband avgrensa til bynære område – nokre verksemder, eksklusive bustadområde og institusjonar som treng høg kapasitet.

Den leiande tilbydaren av fast breiband er det statlege Tanzania Telecommunications Corporation (TTCL), som har bygd ut fiber i Dar es Salaam og andre byar, og tilbyr DSL i avgrensa område. Private ISP-ar finst òg i marknaden: for eksempel tilbyr SimbaNET, CMC/Smile, Raha og andre fiber eller fast trådlaus-internett tenester retta mot næringsliv og ekspatriatar. På Zanzibar har den tidlegare Zantel (no under Yas/Axian) levert noko fiberbreiband til verksemder. Likevel er det totale talet på fastnettabonnentar samla hjå alle ISP-ar berre i titusen-klassen, og vert utklassa av mobilinternett.

Eit lyspunkt er utvidinga av fiberinfrastruktur som ryggrad/bakhald. The National ICT Broadband Backbone (NICTBB), eit statleg eigd fibernettverk, strekkjer seg over 8 300 km på tvers av Tanzania og er kopla til minst seks naboland thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Denne ryggraden gjer det mogleg for ISP-ar og mobiloperatørar å utvida tilgangen til fleire byar og å utveksla trafikk innanlands. Ho plasserer òg Tanzania som ein potensiell regional knutepunkt for trafikk, særleg etter nylege oppgraderingar (omtalt under Utsikter for framtida). For fast breiband i siste etappe har TTCL og nokre få andre byrja med FTTH-utbygging i nye byutviklingsområde og fast-LTE trådlaus breibandsløysingar, men bruken er låg grunna kostnader og utfordringar med framføringsrettar. Eit typisk heimefiberabonnement (t.d. 5–10 Mbps uavgrensa) kan koste rundt $50–$100 i månaden – noko dei fleste hushald ikkje har råd til. I tillegg har mange område rett og slett ikkje fått kablane lagt endå.

Samla sett ligg fast breiband langt bak mobilt breiband i Tanzania. Det forblir ei nisje for dei som treng høgare fart eller uavgrensa data (bedrifter, teknologihubar o.l.). Regjeringa sin Digital Economy Framework anerkjenner dette og planlegg utviding av fiberoptisk dekning thecitizen.co.tz, men framgangen vil truleg skje stegvis. I næraste framtid kan fast tilkopling få eit løft i tette byområde og industriparkar, medan dei fleste heimar vil halda seg til mobilt nett for tilgjenge og pris.

Satellittinternett-tenester (den nye fronten)

For å nå område utanfor fiber- og mobilnettet, er satellittinternett i ferd med å bli ei supplerande løysing i Tanzania. Faktisk kan ein allereie få ei satellittbreibandsforbinding nesten kvar som helst i landet – om ein er villig til å betale prisen. Den viktigaste aktøren så langt er Konnect Tanzania, ein teneste frå Eutelsat sitt Konnect Africa-initiativ. Konnect brukar High-Throughput Satellites i geostasjonær bane for å levere breiband, og skryt av hastigheiter opp til 50 Mbps nedlasting. Tenesta blir marknadsført som “tilgjengeleg akkurat no for alle i Tanzania” med startpakkar frå rundt TZS 70 000 per månad (≈ USD $30) africa.konnect.com. Konnect krev eit satellittparabol-sett og profesjonell installasjon, men det er relativt raskt å ta i bruk i kva som helst landsby eller avsidesliggjande stad, utan behov for jordbaserte master eller kablar africa.konnect.com. Dette gjer det attraktivt for bedrifter, offentlege kontor eller samfunnssenter i område med dårleg tilknyting. Konnect si satsing i Tanzania er støtta av ein investeringsplan på €25 millionar over 15 år extensia.tech, som signaliserer ein langsiktig satsing på satellitt som del av landet si digitale tilknyting.

Den største snakkisen innan satellittinternett er likevel Starlink – lågbanekonstellasjonen (LEO) frå Elon Musk sitt SpaceX. Starlink står på terskelen til å starte opp i Tanzania. Etter ein del forseinkingar søkte Starlink formelt om lisens hos TCRA i november 2024 for både nettverksinfrastruktur og tenester thecitizen.co.tz. Myndigheita opna for offentleg høyring om søknaden, og godkjenning er forventa tidleg i 2025 (Starlink hadde eigentleg mål om lansering i Q1 2023, men reguleringar forsinka det) thecitizen.co.tz blog.telegeography.com. Når alt er klart, kan Starlink sine LEO-satellittar levere høghastighetsinternett med låg forsinking, heilt ut til dei mest avsidesliggjande hjørna av Tanzania – til dømes rurale skular, øyer i Victoriasjøen, eller lodge-anlegg i Serengeti. Starlink tilbyr typisk 100–150 Mbps fart per brukar og har vore ei endring i andre afrikanske marknader når det gjeld ryggradsinfrastruktur for nettilkopling. Utfordringa er kostnaden: i Afrika ligg Starlink sitt utstyr på rundt $290–$530 (etter siste prisnedgangar) og dei faste månadlege abonnementa frå omkring $25 (Nigeria) til $50+ i andre land blog.telegeography.com blog.telegeography.com. I Tanzania, der snittinntektene er låge, vil Starlink truleg rette seg mot bedrifter, organisasjonar og fellesskap (t.d. kan ein landsby dele på ein Starlink via Wi-Fi) heller enn einskildhushald til å begynne med. Likevel ser den tanzanianske regjeringa på Starlink som ein velkomen aktør – myndigheitene har understreka at Starlink må følgje lokale reglar (frekvensbruk, datasikkerheit osv.), men ser samtidig potensialet til å bygge bru over det digitale gapet i underforsynte område thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz.

Bortsett frå Konnect og det nært føreståande Starlink, finst det andre satellittalternativ i mindre skala. Selskap som Viasat, YahClick (Hughes) og Avanti har levert VSAT-breiband til bedrifter og bankar i Tanzania i fleire år, sjølv om desse eldre tenestene har ein tendens til å vere treigare (nokre få Mbps) og dyre. Paratus (eit panafrikansk telekomkonsern) er òg på veg inn i marknaden, og søkte om lisensar saman med Starlink seinhausten 2024 thecitizen.co.tz – Paratus opptrer ofte som forhandlar av satellittkapasitet.

Oppsummert så utviklar satellittinternett seg frå å vere ein nisje og naudløysing til å bli ei reell tilkoplingsløysing for avsidesliggande område i Tanzania. Konnect sin GEO-teneste er allereie tilgjengeleg, og Starlink si LEO-konstellasjon står klar for lansering, med løfte om eneståande hastigheiter. Desse tenestene, sjølv om dei er relativt dyre, kan spele ei avgjerande rolle for å knyte saman samfunn som framleis ikkje har dekning frå landbaserte nett (slik som avsidesliggande landsbyar, nasjonalparkar eller offshore-installasjonar). Når konkurransen blir sterkare, kan vi til og med sjå at prisane på satellittbreiband fell, noko som gjer dei meir tilgjengelege. På lang sikt vil satellittar utfylle Tanzania sitt tilkoplingsøkosystem – og sikre at ingen del av landet er utan nett, ikkje ein gong toppen av Kilimanjaro (der det forresten vart installert fiberbasert Wi-Fi i 2022).

Store internettilbydarar (ISP-ar) og marknadsdelar

Telekommarknaden i Tanzania er konkurranseprega, med fleire operatørar som konkurrerer om abonnentane. Mobilsatsinga er dominert av fire store selskap, alle med utanlandske eigarar: Vodacom, Airtel, Tigo (omdøypt til “Yas” seint i 2024), og Halotel. I tillegg har ein statleg operatør (TTCL) og eit nisje-4G-nett (Smile Communications) liten marknadsdel. Tabell under viser tal på mobilabonnentar og marknadsdelar per tredje kvartal 2023:

Tabell: Store mobiloperatørar i Tanzania (Q3 2023) – Tal på abonnentar og marknadsdel trendsnafrica.com trendsnafrica.com.

Mobiloperatør	Abonnentar (sept 2023)	Marknadsdel (sept 2023)
Vodacom Tanzania	20,56 millionar	30,6%
Airtel Tanzania	18,49 millionar	27,5%
Tigo (no Yas Tanzania)	18,18 millionar	27,1%
Halotel (Viettel)	8,27 millionar	12,3%
TTCL Mobile	1,62 millionar	2,4%
Smile (berre 4G)	~7,8 tusen	~0,01%

(Kjelde: TCRA Q3 2023-rapport)

Slik vi ser, ingen enkelt operatør har eit dominerande monopol – Vodacom er størst med ~31% del, men Tigo/Yas og Airtel er tett bak, kvar med 25–30%. Halotel (ein nyare aktør støtta av Vietnams Viettel) har fått om lag 12%. Denne sunne konkurransen gjer at forbrukarane har valmoglegheiter, og det motiverer operatørane til å investere i betre dekning og tenester trendsnafrica.com. Merk at Tigo sin rebranding til “Yas” i november 2024 er ein del av Axian Group si pan-afrikanske strategi for å samle sine telekom-merkevarer thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Yas (tidlegare Tigo) saman med Zantel (operatør på Zanzibar, òg kjøpt opp av Axian) tener til saman om lag 23,5 millionar kundar per 2024 thecitizen.co.tz. Rebrandinga endrar ikkje marknadsposisjonen deira over natta, men det viser til nye investeringar – Axian og partnarar lova TZS 1 billion i 2022 for å utvide desse netta thecitizen.co.tz – noko som kan gje auka konkurranse framover.

I segmentet for fast breiband og ISP er landskapet fragmentert, men lite. TTCL er framleis ein nøkkelaktør, og utnyttar si fiberstamme og eldre infrastruktur for å levere fast internett (fiber, DSL, leigde liner) hovudsakleg til styresmakter og bedriftskundar. Zantel har historisk sett levert fast trådlaust og noko fiber på Zanzibar. Private ISP-ar som SimbaNET, Habari, Raha, og regionale operatørar satsar på bedriftsnettverk, IP-transitt og smale breibandstenester (som Wi-Fi for hotellbransjen). Sidan det er så få abonnement på fast nett (under 100 000 på landsbasis), har marknadsandelane her mindre å seie – TTCL har truleg størst del av fast nett fordi dei er standardleverandør mange stader (til dømes FTTH i nye bustadfelt), medan andre retta seg inn mot bedriftsmarknaden. Vi kan seie at tenester for fast internett utgjer under 1 % av alle internettabonnement trendsnafrica.com, så sjølv ein “stor” leverandør av fast nett er liten samanlikna med alle mobiloperatørar.

Eit område der ISP-ar (både mobilt og fast) overlappar, er tenester for bedrift og grossist. Operatørar som Vodacom og Airtel sel ikkje berre mobildata til privatkundar, men leverer også løysingar for bedrifter – dedikerte internettliner, IoT-tilkobling, med meir. Samstundes leverer selskap som SimbaNET bakanal og breiband til mobilmaster eller næringsparkar. At det kjem meir internasjonal kapasitet (sjå 2Africa-kabelen i Framtidsutsikter) gjer at sjølv mobiloperatørar styrkar rolla si som ISP-ar, og tilbyr fiber til bedrifter i konkurranse med tradisjonelle ISP-ar. Til dømes har Vodacom lansert 5G trådlaust-ruterar for å tevle om heimebreiband portal.powertec.com.au, og Airtel har no ansvaret for ein stor sjøkabel-landing som kan levere kapasitet til ISP-verksemd thecitizen.co.tz.

Oppsummert er Vodacom, Yas (Tigo), Airtel og Halotel dei «fire store» som driv tilgangen til internett for folk flest, med ein om lag jamn tredeling i toppen. Rivaliseringa deira har kome Tanzania til gode når det gjeld utbygging av nettverk og nyskapande tenester (som mobilbetaling, som alle tilbyr). Marknaden blir rekna som konkurransedyktig av reguleringsstyresmaktene – TCRA påpeikar faktisk at ingen operatørar overstig 35 % grensa for å vere i ein dominerande posisjon trendsnafrica.com. Denne konkurransesituasjonen kjem truleg til å halde fram, ettersom kvar operatør kappløper om å rulle ut 5G, utvide til rurale område, og kapre den veksande datamarknaden. Mindre aktørar som TTCL og nisje-ISP-ar spelar støttande roller og sørger for at også spesialiserte behov (t.d. dedikert fiber for ein bank, eller 4G heimebreiband i ein forstad) har ein leverandør. Med nye aktørar som Starlink og Paratus som snart kjem til (innan satellittbreiband) og mogleg framtidige samanslåingar (det blir spekulert i om mindre mobile aktørar kan slå seg saman), kjem ISP-marknaden til å halde fram med å endre seg.

Dekning og tilgjenge i by og land

Ein viktig del av internett-tilgangen i Tanzania er skilnaden mellom by og land. Byane – særleg Dar es Salaam (største by), Dodoma (hovudstad), Arusha, Mwanza, Tanga, Zanzibar by og nokre få andre – har langt betre infrastruktur for tilkopling enn landsbyane på landsbygda. I byane har innbyggjarane ofte val mellom fleire 4G-nett, nokre fiberrøyrsle alternativ for breiband, offentlege Wi-Fi-soner, og snart også 5G-tenester. I mange rurale område (der om lag 62 % av tanzanianarane bur datareportal.com datareportal.com), har tilgangen til internett inntil nyleg vore ikkje-eksisterande eller avgrensa til seine 2G/3G-signal. Dette skiljet mellom by og land blir gradvis mindre takka vere målretta investeringar frå både staten og operatørar.

Dekning av mobilnett strekkjer seg no til dei fleste folkerike områda: 2G-dekning over 98 % betyr at praktisk talt kvar einaste landsby har minst grunnleggjande telefonteneste thecitizen.co.tz. Likevel er dekninga for høghastigheitsdata litt lågare i rurale område – dei attverande ~9 % av befolkninga utan 3G og ~12 % utan 4G bur nesten utelukkande i avsidesliggjande område (t.d. langt inn på landsbygda, delar av vestlege og sørlege Tanzania). Desse områda har kanskje berre eit 2G-tårn i nærleiken, eller har historisk måtte bruka satellittelefonar. Styresmaktene, gjennom Universal Communications Service Access Fund (UCSAF), har jobba aggressivt for å tette dette gapet. I 2023–2024 subsidierte UCSAF mobiloperatørar med 126 milliardar TZS for å byggje 758 nye telekomtårn i underbetente område thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Per mars 2025 var om lag 430 av desse tårna i drift, og dei gav samband til hundrevis av landsbyar som tidlegare hadde ingen eller dårlege signal thecitizen.co.tz. Prosjektet skal etter planen stå ferdig midt i 2025 og vil gi nettverkstilgang (tale og data) til 8 millionar fleire innbyggjarar på landsbygda thecitizen.co.tz. Desse tårna tilbyr vanlegvis minst 3G og ofte 4G-dekning, og gir dermed store område på den tanzanianske landsbygda internett for aller første gong.

Som eit døme kan eit område som for eitt eller to år sidan var heilt utan signal, no plutseleg få 4G-dekning fordi eit UCSAF-finansiert tårn har blitt sett opp i nærleiken. Dette bygger bru over det digitale skiljet på ein svært konkret måte. Myndigheitene stoppar ikkje ved 758 tårn; det er allereie planar om over 280 nye tårn på landsbygda for å styrka dekninga ytterlegare thecitizen.co.tz. Det pågår òg eit parallelt arbeid for å betra tilgangen på dei sjølvstyrte øyane på Zanzibar: eit prosjekt for å byggje 42 nye telekomtårn på Zanzibar (med 6,9 milliardar TZS i støtte) er i gong thecitizen.co.tz, noko som skal styrke 4G-dekninga på Pemba og Unguja.

Ved sidan av mobilmaster har offentlege Wi-Fi-soner blitt innførte som eit middel for å gje internett i fellesareal. Dei siste fire åra har UCSAF etablert gratis Wi-Fi på sju offentlege stader (t.d. torg, bussterminalar eller bibliotek) thecitizen.co.tz. Sjølv om det foreløpig berre er nokre få, er planen å utvide dette slik at folk som ikkje har råd til mobildata, likevel kan kome seg på nett ved utvalde knutepunkt (til dømes kan ein student i ein liten by dra til eit grendehus der gratis Wi-Fi vert kringkasta). I tillegg har initiativ som “digitale klubbar” i distrikta vorte nemnte av TCRA-representantar thecitizen.co.tz – dette er program som engasjerer ungdom med digitale ferdigheiter og entreprenørskap, ofte i kombinasjon med å gje tilgang til internett.

Byområde er derimot relativt godt dekka kommersielt sett. I Dar es Salaam, til dømes, har alle dei største leverandørane 4G-dekning, og det finst fleire og fleire område med 5G. Fiberbreiband er tilgjengeleg i somme nabolag (hovudsakleg velståande eller forretningsområde). Utfordringa i byane er ofte nettverks-kø – etter kvart som talet på brukarar aukar, vert det avgjerande å oppretthalde kvaliteten på tenesta – men meir spektrum (som til dømes å flytte 2G-band til 4G/5G) og infrastruktur (som nye fiberlinjer) vert tekne i bruk for å lindre dette.

Eit viktig moment er rolla tilgang på straum spelar for utviding av internett. Store delar av distrikts-Tanzania mangla òg straum inntil nyleg. Regjeringa si satsing på elektrifisering på landsbygda har kopla mange landsbyar til straumnettet, noko som igjen gjer at mobiloperatørar kan drifte mastene sine, og folk kan lade telefonane. TCRA sin generaldirektør har gitt tiltak som å kopla straum til distrikta æra for at det “har auka etterspurnaden [etter internett]” og gjort det mogleg for leverandørane å utvide tenestene der thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. I praksis kjem straum og internett hand i hand ut til bygdene, og endrar liva ved å mogleggjere alt frå mobilbank til fjernundervisning der det tidlegare var umogleg.

Trass desse forbetringane, står det likevel att utfordringar med å jamne ut tilgangen mellom by og land. Mange brukarar på bygda kan no få smarttelefonsignal, men å ha råd til datapakker eller smarttelefonar er vanskelegare for dei (gitt lågare inntekter; sjå neste avsnitt om prisar). Også er den digitale kompetansen lågare i område som historisk har hatt lite tilgang til internett – difor er initiativ for å trene og støtte nye brukarar (gjennom skular, IKT-senter i lokalmiljøet, osb.) avgjerande. Digital Economy Strategic Framework 2024–2034 lansert av regjeringa har eit eksplisitt fokus på tilkopling og inkludering på landsbygda, med mål om “å sikre at alle tanzanianarar, særleg i rurale og underbetente område, får påliteleg internettilgang” thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. For å lukkast må ein ikkje berre setje opp eit 4G-tårn i ei bygd, men òg sørge for at folk har råd og kjenner til korleis dei kan bruke tilkoplinga.

Oppsummert har dekninga i Tanzania vorte mykje betre og er ikkje lenger eit eksklusivt byfenomen. Dei fleste bur no innanfor dekning av i alle fall grunnleggjande mobilnett, og skilnaden i tilgang på 3G/4G blir mindre takka vere store investeringar i tårn på bygda. Byane har framleis fordel av betre infrastruktur og fleire val (inkludert fiber og 5G), men bygdene i Tanzania kjem jamt og trutt på nett. Fokus vidare vil vere på å auke bruk i dei rurale områda – å gjere dekning om til faktisk tilkopling ved å ta tak i pris, medvit, og tilgang på straum. Med strategiske prosjekt og innføring av teknologiar som satellitt (som ikkje bryr seg om terreng eller avstand), kan det digitale gapet mellom by og land i Tanzania bli mykje mindre dei neste åra.

Prisnivå og trendar i økonomisk tilgang

Sjølv om dekning og abonnementstal har auka, er kostnaden for internettilgang i Tanzania framleis ein vesentleg barriere for mange innbyggjarar. Etter globale standardar er mobil dataprising låg i absolutte termar i Tanzania, men samanlikna med lokale inntekter er tilkopling relativt dyrt. Alliance for Affordable Internet (A4AI) tilrår at 1GB mobildata ikkje skal koste meir enn 2% av gjennomsnittleg månadsinntekt – eit mål kalla “1 for 2”. Tanzania er langt unna dette målet. Faktisk kosta 5 GB data om lag TZS 40 960 (USD $17,6) i snitt i 2022, noko som utgjorde 10% av ein gjennomsnittleg tanzaniansk månadsinntekt (≈TZS 410k eller $176) fesmedia-africa.fes.de. Dette er fem gonger høgare enn målet på 2% for overkomeleg pris, noko som betyr at vanlege innbyggjarar må bruke ein betydeleg del av inntekta si for å få ein moderat datamengde. For låginntektsgrupper er byrda enno tyngre: til dømes ville folk i landbrukssektoren (mange av dei bur på landsbygda) bruke rundt 21% av inntekta si på desse 5GB med data fesmedia-africa.fes.de – ein nær sagt uoverkommeleg kostnad.Kvifor er internett relativt dyrt for tanzanianarar? Ein del av det handlar om låge inntektsnivå – sjølv billege abonnement kjennest dyre når du tener lite. Ein annan del er nylege prisendringar i bransjen. Sjølv om prisen per megabyte data har falle dramatisk over åra (frå rundt TZS 40 per MB i 2019 til TZS 8 innan 2022 for pay-as-you-go, takka vere konkurranse) thechanzo.com thechanzo.com, så har prisane på datapakkar faktisk stige dei siste par åra. Nesten alle brukarar (95%+) er avhengige av pakkar for betre verdi thechanzo.com. I 2021 innførte teleoperatørane nye pakkeprisar som tydeleg auka prisane – noko som førte til eit så stort folkeleg raseri at regulatøren TCRA mellombels stansa dei nye pakkprisane 2. april 2021 thechanzo.com. Likevel, etter nokre justeringar, steig prisen på datapakkar seinare i 2021 og igjen i 2022 thechanzo.com. For eksempel, i 2020 kunne ein kjøpe ein 10 GB-pakke for TZS 10 000 (~4,30 USD), men i slutten av 2022 kosta 9,8 GB TZS 20 000 (~8,60 USD) – omtrent dobbelt så mykje for litt mindre data fesmedia-africa.fes.de. I realiteten austekostnaden per GB gjekk opp frå om lag TZS 1,6/MB til TZS 1,8/MB i denne perioden thechanzo.com. Dette betyr at forbrukarar no får mindre data for dei same pengane enn for eit par år sidan, og det strammar inn bruken av internett.

Myndigheitene har merka seg desse utfordringane med betalingsdyktigheit. Særleg styrer og fører dei tilsyn med dataprising til ein viss grad – teleselskapa kan ikkje auke prisane utan godkjenning frå reguleringsstyresmaktene fesmedia-africa.fes.de. IKT-ministeren, Nape Nnauye, stadfesta seint i 2022 at alle endringar i datapakkar må ha grønt lys frå staten fesmedia-africa.fes.de. Denne politikken kom etter stor folkeleg motstand i 2021, nettopp for å hindre plutselege og kraftige prishopp. I eitt tilfelle gjekk staten inn: som svar på klager i sosiale medium pressa styresmaktene operatørane til å senke datapriser i februar 2021 fesmedia-africa.fes.de. Så sjølv om prisane har auka i ettertid, er det no sterkare kontroll for å halde prisane rimelege.

For å gjere det meir overkomeleg for folk, har styresmaktene òg sett i verk tiltak på tilbodssida. I 2021/22-budsjettet fritok regjeringa smarttelefonar, nettbrett, modem og anna IKT-utstyr frå meirverdiavgift fesmedia-africa.fes.de. Dette var meint å redusere prisane på utstyr (ein brukbar smarttelefon kostar framleis eitt til to månads­løner for mange). Dei har òg, som nemnt, sett seg eit mål om 80% internett-tilgang innan 2025 fesmedia-africa.fes.de, noko som implisitt krev at prisane er overkomelege. Marknaden syner at utan ytterlegare prisnedgangar er det lite sannsynleg å nå dette bruksnivået. For bransjen kan meir internasjonalt bandbreidde (frå nye undersjøiske kablar) kutte dei store grossistkostnadene for internett, og på sikt kan det presse detaljprisane ned – dersom konkurransen tvingar operatørane til å sende sparinga vidare til kundane.

Det er informativt å samanlikne regionalt: Myndigheitene har hevda at Tanzania har dei lågaste prisane på mobildata i Aust-Afrika, med ein gjennomsnittspris på $0,75 per 1GB i Tanzania mot $1,56 i Uganda og $2,25 i Kenya fesmedia-africa.fes.de fesmedia-africa.fes.de. Desse tala kan likevel vere misvisande sidan tanzanianarar også tener langt mindre enn kenyanarar og ugandararar i snitt. Når ein tek inntekt i betraktning, bruker faktisk tanzanianarar ein større del av inntekta si på internett enn somme av naboane. Til dømes er $0,75 0,43 % av ei tanzaniansk månadsinntekt ($174), medan $2,25 berre er 0,30 % av ei kenyansk månadsinntekt ($738) – så data er relativt meir overkommeleg i Kenya trass i høgare faktisk pris. Hovudpoenget: Internett er framleis ikkje “overkommeleg” etter globale standardar for fleirtalet av tanzanianarane, særleg for større datapakkar.

Den høge kostnaden har konkrete konsekvensar: Mange avgrensar nettbruken til det absolutt naudsynte – til dømes meldingar på WhatsApp eller sjekking av Facebook på daglege eller vekentlege pakkar, i staden for å strømme video eller ta nettbaserte kurs som brukar meir data. Det er òg eit skilje mellom by og land; bybrukarar med høgare inntekt kan kjøpe større datapakkar (som ofte har betre pris per GB), medan fattige på landsbygda kanskje berre har råd til små dagspakker som er dyre per MB.

Framover blir det avgjerande å forbetre overkommelegheita for å sikre digital inkludering. Nokre mogelege positive utviklingstrekk: At nye aktørar som Starlink kjem inn på marknaden kan gi fleire alternativ for internett (sjølv om det i starten er dyrt, kan konkurranse pressa lokale leverandørar til å justere prisane). I tillegg bør kostnaden per bit gå ned for operatørane etter kvart som 4G- og 5G-nettverka vert bygd ut, noko som teoretisk sett kan gi billigare data (såframt ikkje skatte- og avgiftsregimet opphever dette). Styresmaktene kan òg vurdere målretta subsidier eller “gratis basis”-program for utdanning og helseinformasjon for å dempe kostnadshindringa.

Oppsummert er prising framleis ei stor utfordring – gjennomsnittstanzanianaren må tenkje seg om to gonger før han bruker pengar på data. Tiltak som fritak frå avgifter på utstyr, regulering av datapakkar og påverknadsarbeid frå grupper som A4AI er på gang for å gjere internett meir overkommeleg og tilgjengeleg for alle. Før prisane kjem ned mot den globale terskelverdien for overkommeleg tilgang, vil kostnad halde fram med å avgrense kor mange som kjem seg på nett og kor mykje dei faktisk kan dra nytte av internettet.

Internettfart og kvalitet

Internetthastigheita i Tanzania har blitt betre år for år, takka vere oppgraderte mobilnettverk og ny fiberkapasitet. Ved starten av 2024 kunne brukarar forvente median nedlastingshastigheit på omtrent 22,6 Mbps på mobilforbindelsar, og rundt 18,0 Mbps på fast breiband datareportal.com. Desse tala, frå Ookla sin Speedtest-data, representerer midten av marknaden (halvparten av brukarane får raskare, halvparten treigare). For mobil er 22,6 Mbps eit betydeleg hopp – den mediane mobilhastigheita auka med 56% (+8,13 Mbps) i løpet av 2023 datareportal.com. Fast breiband (som inkluderer fiber, DSL, osv.) steig òg om lag 38% (+4,99 Mbps) i denne perioden datareportal.com. Forbetringa i mobilhastigheit skuldast at operatørane utvidar 4G LTE (som gir høgare kapasitet enn 3G) og aukar kapasiteten i nettverka sine (legg til meir spektrum og fleire basestasjonar). Auken i fast hastigheit speglar truleg at fleire fibersubscribentar kjem på nettet (i motsetnad til eldre ADSL-brukarar), og kanskje påverknaden frå ny infrastruktur som 2Africa undersjøisk kabel.

Likevel heng Tanzania etter dei globale gjennomsnittstala – verdsmediane for mobil nedlasting er ~42 Mbps og fast ~85 Mbps per 2023 (til samanlikning). Innanfor Afrika ligg Tanzania omtrent på middels nivå blant landa for mobil internettfart. Dei raskaste afrikanske landa (som Sør-Afrika) ser over 60 Mbps mobile medianar, medan andre i Aust-Afrika, t.d. Kenya, ligg på 20–30 Mbps. Så Tanzania med ~22,6 Mbps mobil er samanliknbart med nabolanda og er venta å stige vidare etter kvart som 4G-dekninga tettleikast og 5G gradvis bidreg. Det er òg bemerkelsesverdig at median mobilhastigheit (22,6) er høgare enn fast (18,0) i Tanzania datareportal.com – dette er noko uvanleg (i mange land er fast breiband raskare). Det tyder på at mange “faste” testar skjer på trege ADSL-linjer eller enkle fiberabonnement, medan mobil av og til kan dra nytte av sterk 4G under gode forhold. Det kan òg spegle at det finst relativt få faste abonnement, og at desse kanskje er på innstegsnivå.

For den vanlege brukaren i byområde med 4G er hastigheiter på 5–20 Mbps vanlege, noko som er tilstrekkeleg for HD-videostrauming, videosamtalar og generell surfing. I rurale område kan dei med minst 3G få nokre Mbps (nok for grunnleggande nettbruk), men mange på 2G eller med svake signal opplever under 1 Mbps eller oppringt-liknande fart, som i praksis ikkje er brukande til moderne internettbruk utover tekstmeldingar. Latens er ein annan del av kvaliteten: 4G-nett har latens på ~30-50 ms, 3G rundt 60-80 ms, medan 2G er svært høg (200+ ms, merkbar tregheit). Satellittinternett via geostasjonær (Konnect) har høg latens (~600-800 ms), som fungerer for surfing, men ikkje for sanntidsappar; Starlink LEO vil kunne redusere dette til ~50 ms, likt med 4G. Så alt etter kva teknologi som er i bruk, kan brukaropplevinga variere mykje.

Ei stor forbetring for kvaliteten er på veg med det nye 2Africa undersjøiske kabelen. I juni 2024 aktiverte Airtel Tanzania 2Africa-undersjøisk kabel-landing i Dar es Salaam, som gir ein massiv auke i internasjonal båndbreiddkapasitet (kabelen sin designkapasitet er på fleire hundre terabit, ein “10-gongars auke” for Tanzanias internasjonale kapasitet ifølgje offisielle) thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Meir kapasitet og moderne ruting betyr at internettrafikk frå Tanzania kan nå globalt innhald raskare og med mindre trafikkork. 2Africa-kabelen er venta å redusere forseinkingar til innhald betydeleg og å redusere utfall forårsaka av enkeltkabelbrot (sidan det gir større mangfald). Dei siste åra har landa i Aust-Afrika opplevd nedgang i fart når eldre kablar som SEACOM eller EASSy vart kutta; den nye kabelen har som mål å gjere slike “internett-nedetider grunna kabelbrot til ei sak for historia” thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. I tillegg, med lokale datasenter som blir oppmuntra, cacher innhaldsdistribusjonsnettverk (CDN-ar) meir innhald inne i Tanzania. Presidenten påpeikte at 2Africa vil mogleggjera meir lokal hosting og innhaldsoverføring, som forbetrar farten for sluttbrukarar på 4G/5G fordi data ikkje treng å reise så langt thecitizen.co.tz. Kort sagt, kvaliteten (fart & pålitelegheit) på internett er venta å bli betre etter kvart som infrastruktur-backbone blir styrka.

Allereie, tidleg i 2025, var gjennomsnittleg mobil breibandsfart rundt 12,5 Mbps ifølgje TCRA sin Q1 2025-rapport tanzaniainvest.com (dette kan vere eit snitt inkludert brukarar på landsbygda, medan dei tidlegare 22,6 Mbps var ein median i beste fall). Når 4G når dei siste utkantområda, kan vi vente at minstefarten blir betre – nokon på 3G kan få kanskje 2-5 Mbps i staden for under 1 Mbps på 2G. Og i urbane område kan 5G-brukarar få svært raske tilkoplingar (i testar demonstrerte Vodacom opp til 800 Mbps på 5G) developingtelecoms.com, sjølv om 5G for forbrukarar i røynda kanskje blir avgrensa til rundt 100–300 Mbps i starten.

Nettverkskvalitet handlar òg om konsistens og oppetid. Operatørane i Tanzania må handtere utfordringar som straumbrot (reservegeneratorar og batteri vert nytta på mastene), fiberbrot (frå vegarbeid eller hærverk), og til og med klimautfordringar (flom som tidvis tek med seg avsidesliggande basestasjonar). Myndigheitene, i samarbeid med operatørane, har arbeidd for å betre redundansen – til dømes mikrobølgjelenkjer for å supplere fibertrasear, og no fleire undersjøiske kablar for å unngå einskilde feilkjelder. Målet er å gjere internett-tilkoplinga ikkje berre rask, men påliteleg og alltid tilgjengeleg. Denne pålitelegheita er avgjerande sidan fleire kritiske tenester (bank, e-forvalting, telemedisin) er avhengige av stabile samband.

Samla sett aukar internettfarten i Tanzania og nettverkskvaliteten vert betre, men det er framleis rom for vekst. Brukaropplevinga har utvikla seg frå å knapt laste ei nettside for ti år sidan, til no å kunne strøyme video på mobil. Med ny infrastruktur som 2Africa og 5G, vil fartene gå opp og forseinkinga ned. Fokus vil truleg gå frå berre «meir Mbps» til å sikre stabilitet og dekning – det vil seie å sørgje for at også ein rural 3G-brukar har ei god og ubrutt oppleving, og at ikkje bynetta bryt saman i rushtida. Signala er positive: det vert investert i kvalitet og tala syner årleg betring datareportal.com datareportal.com. Tanzanianarar kan sjå fram til raskare og meir påliteleg internett etter kvart som det digitale økosystemet i landet modnast.

Myndigheitspolitiske føringar, regulering og initiativ for digital inkludering

Dei tanzanianske styresmaktene spelar ei aktiv rolle i IKT-sektoren, med ei blanding av politikk for å utvide tilgangen, sikre konkurranse, og handtere det digitale skiljet. Viktige strategiar og regelverk inkluderer Nasjonal IKT-politikk 2016, den nyare Strategiske rammeplanen for digital økonomi 2024–2034, og tilsyn ved TCRA med lover som kommunikasjonslova.

Digital inkludering er ei hovudprioritet i nasjonale planar. Den digitale økonomiramma (lansert juli 2024) har eit eksplisitt fokus på å utnytte teknologi for økonomisk vekst og inkludering dei neste ti åra thecitizen.co.tz. Ho legg vekt på å byggje digital infrastruktur, betre tilkopling, og investering i teknologiske ferdigheiter slik at alle samfunnslag kan delta. Eitt mål under denne ramma er å utvide breibandstilgangen til alle tanzanianarar, særleg i rurale og underforsynte område, med påliteleg teneste thecitizen.co.tz. Resultata av desse politiske føringane er tydelege i initiativ som UCSAF sine mobilmastprosjekt på landsbygda (statleg finansiert som tidlegare nemnt) som direkte utvidar nett til marginaliserte samfunn.

Ein annan inkluderingstiltak er innan utdanning: Dei siste fire åra har regjeringa utstyrt 469 skular med IKT-sett (datamaskiner, prosjektorar, osb.) til ein kostnad på 2,5 milliardar TZS thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Dette er for å gjere elevane kjende med digital kompetanse og også leggja til rette for nettbasert læring (til dømes bruk av prosjektorar under eksamenar) frå tidleg alder. Målet er å sikre at ungdom over heile landet får datakunnskapar og kan gå inn i arbeidsstyrken i den digitale økonomien i framtida thecitizen.co.tz. Nemninga av «digital klubbar» på landsbygda thecitizen.co.tz heng også saman med dette – desse klubbane oppmuntrar til innovasjon og digital medvit blant unge utanfor byane.

På sida med reguleringsmiljø har Tanzania ein noko blanda tilnærming: på mange måtar pro-investering og pro-forbrukar, men òg kjend for nokre restriktive tiltak rundt innhald og personvern. På den positive sida har reguleringstiltaka frå TCRA bidrege til å halda konkurransen oppe i telekom-marknaden. At ingen operatørar har over 35 % marknadsdel trendsnafrica.com kjem delvis av politikkar som hindrar monopol og oppmuntrar nye aktørar. Lisensieringa av Halotel i 2015 og opninga for nye aktørar som Starlink i 2023–24 viser vilje til å opna marknaden. TCRA har òg innført nummerportabilitet og set krav til kvaliteten på tenestene operatørane må oppfylla (til dømes tap av samtalar, minstekrav til breibandsfart, osb., sjølv om detaljane om oppfølging ikkje er mykje offentleggjort).

Regjeringa har vist at ho vil gripa inn i prisfastsetjing og forbrukarvern – som nemnt stoppa ho prisaukar på databuntar som blei vurdert som for høge thechanzo.com, og pressar jamleg telekomselskap for å halda prisane “dei lågaste i regionen” fesmedia-africa.fes.de. Det finst også eit Universal Service Fund (UCSAF) finansiert delvis av ei avgift på telekominntekter, som vert ført tilbake til prosjekt for dekning i distrikta. Når det gjeld skatt, har telekomtjenester vore mål for inntekter (det er fleire avgifter og ein særavgift på taletid/data), men regjeringa må balansera dette med prisnivået for folket. Fjerning av moms på einingar var eit slikt tiltak for å letta forbrukarkostnadene fesmedia-africa.fes.de.

I høve til internettstyring, har Tanzania vedteke lover som påverkar den digitale kvardagen, som Cybercrimes Act 2015 og Online Content Regulations 2018. Desse har innført lisenskrav for online innhaldsprodusentar (som bloggarar) og overvaking av sosiale medier fesmedia-africa.fes.de fesmedia-africa.fes.de. Sjølv om det ikkje handlar direkte om tilgang, kan slike reguleringar påverka korleis folk brukar internett (til dømes kan krav om registrering og betaling for bloggarar dempa satsinga på lokalt innhald). Det går føre seg ein debatt om digitale rettar: Ein rapport frå 2024 åtvara om risiko for digitale rettar før valet i 2025 thecitizen.co.tz. Regjeringa, som er ein stor aktør (ho eig TTCL og delvis Airtel via aksjar, og er dessutan den største annonsøren for media), har mykje makt over den digitale sfæren. President Samia si regjering har, samanlikna med førre periode, vore noko meir open – til dømes ved å opna tidlegare blokkerte medienettstader og oppmuntra tilbakemelding på sosiale medier til styring. Likevel er hovudlinja i politikken å sikra at internett vert brukt “ansvarleg”: Staten har eit vaktsamt auge på hatprat, feilinformasjon osb., noko som stundom føre til fjerning av innhald eller arrestasjonar etter Cybercrimes Act.

Merkverdige program og tiltak leia av regjeringa for digital inkludering og tilgang:

• Universell tilgangsfond for kommunikasjonstenester (UCSAF): finansiering av tårnbygging på landsbygda (758 tårn-prosjekt thecitizen.co.tz), etablering av internett-senter og hotspots i lokalsamfunn, subsidiering av tilkobling for skular/helseklinikkar, og testing av ny teknologi for tilkopling på landsbygda paradigmhq.org.
• Avgiftspolitikk for utstyr og tenester: Fjerning av moms på utstyr (2021/22) fesmedia-africa.fes.de; tidlegare redusert særavgift på telekomtjenester (men enkelte avgifter, som det omstridde SIM-kortetillegget, vart innført i 2021 og førte til debatt). Det vert gjort kontinuerleg justering av avgifter for å gjere IKT meir tilgjengeleg.
• National ICT Broadband Backbone (NICTBB): eit politikkstyrt infrastrukturprosjekt som bygde eit landsdekkjande fibernett, der staten leiger ut kapasitet til operatørar til regulerte prisar for å redusere deira kostnader og spreie tilkopling innover i landet.
• Digital kompetanse og kapasitetsbygging: Utdeling av IKT-utstyr til skular thecitizen.co.tz; integrering av IKT i læreplanar; samarbeid med organisasjonar om å trene ungdom og entreprenørar i digitale ferdigheiter.
• E-forvaltning og offentlege tenester på nett: Myndigheitene satsar på å legge tenester ut på nett (t.d. bedriftsregistrering, skatteinnlevering, nasjonale ID-ar, med meir), noko som indirekte aukar nettbruken. Presidenten har lansert eit initiativ for samla innbyggjar-ID og digitale offentlege tenester, noko som viser høgt forpliktingsnivå thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz. Om til dømes bønder kan få marknadsinformasjon eller offentlege utbetalingar via internett, er det eit insentiv for å komme seg på nett.
• Datavern og cybersikkerheit: Ein ny datavernslov vart vedteken i 2022, og alle tenesteleverandørar må følgje denne (Starlink måtte ta høgde for desse lokale datalovene i søknaden si thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz). Å byggje tillit til nettbaserte tenester er ein del av inkluderinga – dersom folk føler seg trygge når dei brukar mobilbetaling eller netthandel, vil dei bruke det meir.

Oppsummert fremjar Tanzania sitt politiske miljø aktivt utvidinga av internettilgang, med store offentlege investeringar i infrastruktur og vekt på rimelege prisar og inkludering. Regulatoriske inngrep har som mål å halde marknaden konkurransedyktig og prisane nede, sjølv om staten òg innfører visse reglar for innhald og påleggjer høge avgifter på telekombruk (eit tveegga sverd for prisane). Kursen for dei neste ti åra er klart staka ut i Digital Economy Framework: Bruke digital teknologi til å katalysere økonomisk vekst og sosial utvikling. Dette betyr vidare fokus på å knyte saman dei som ikkje har tilgang (landsdekkjande nettverk, satellittar, osv.), å oppgradere kompetansen i befolkninga for digital deltaking, og sikre at tilkopling gir reelle moglegheiter (jobbar, utdanning, helseforbetringar). Regjeringa og reguleringsorgan vil fortsatt vere avgjerande for kor fort og breitt Tanzania kan nå universell, meiningsfull tilkopling.

Framtidsutsikter: Investeringar, prosjekt og utfordringar

Tanzania sitt internettlandskap står framfor stor utvikling dei komande åra. Både offentleg og privat sektor investerer tungt for å betre tilkoplinga. Her er ei oversikt over kva ein kan vente seg framover, og kva utfordringar som ligg føre:

Større komande investeringar og prosjekt:

• 5G-utviding: Me vil sjå ei breiare utrulling av 5G-nettverk utover dei noverande bysentra. Airtel si lansering midt i 2024 og Vodacom sin tidlege start viser teikn til ein konkurransedriven kappløp. Innan 2025–2026 kan 5G-dekninga strekka seg til alle større byar og industrisoner, og potensielt dekka halve befolkninga eller meir (opp frå 20 % i 2024) thecitizen.co.tz. Dette vil mogleggjera nye tenester som IoT-nettverk, rask heimebreiband (via fasttrådlaus 5G), og avanserte bruksområde (smarte bysensorar, osb.). Utfordringa blir å gjera 5G-einingar og abonnement rimelege nok til at det ikkje berre blir ein luksus for dei få. Tidlege signal (som Yas som hevdar å tilby det “raskaste 5G-nettverket” med støtte frå Axian thecitizen.co.tz) viser at operatørane har lyst til å marknadsføra 5G offensivt.
• Nye undersjøiske kablar & internasjonale linjer: 2Africa-kabelen som blir sett i drift i 2024–2025 er ein “game-changer” thecitizen.co.tz. Tanzania er no kopla til eit av verdas største undersjøiske kabelsystem, noko som løftar internasjonal bandbreidde betrakteleg. I tillegg er ein annan ny kabel kalla Africa-1 venta; Dar es Salaam er lista som landingspunkt for det komande “Africa-1” undersjøisk kabelsystem fiberatlantic.com fiberatlantic.com, som vil ytterlegare forbetra redundans og kapasitet. Desse, kombinert med eksisterande kablar (EASSy, SEACOM osb.), vil gjera Tanzania til eit regionalt knutepunkt for tilkopling. Vi kan venta lågare grossistprisar på internett og etablering av lokale datasenter (som antyda gjennom snakk om “høgkapasitets datasenter” i samband med 2Africa thecitizen.co.tz). Selskap som Google og Facebook har også teke i bruk edge-cache i Afrika, så tanzanianarar bør få raskare tilgang til innhald (og kanskje kan Google sin Equiano-kabel etter kvart bli utvida til Aust-Afrika). Regjeringa håpar desse kablane vil posisjonera Tanzania som Aust-Afrikas føretrekte digitale port thecitizen.co.tz, slik at landet kan tena landlåste naboland med internett-transitt og lokka til seg teknologiinvesteringar.
• Landleggsamband og utbygging av tårn: UCSAF sitt prosjekt med 758 tårn er planlagt ferdigstilt innan midten av 2025 thecitizen.co.tz, og ytterlegare om lag 280 tårn er planlagde etter dette thecitizen.co.tz. Ved 2025/26 bør praktisk talt alle bygder av ein viss storleik ha minst eit grunnleggjande mobilt breibandssignal. Målet er å nå dei siste dekka samfunn (truleg dei avsidesliggjande 2–5% av folkesetnaden) og oppgradere eksisterande område med berre 2G til 3G/4G. Dette vil bli styrka av pågåande elektrifiseringsprogram – fleire bygder tilkopla straumnettet betyr fleire potensielle stader for tårn. Vi kan òg sjå alternative løysingar for dei aller vanskelegaste stadane: lokalsamfunnsnettverk (små lokale ISP-ar), solcelledrivne mikro-BTS, eller auka bruk av satellitt (ein enkel Starlink- eller Konnect-hotspot kan plasserast i ei bygd som offentleg tilgangspunkt der bakkeetårn ikkje er mogleg).
• Spreiing av satellittinternett: Mot slutten av 2025 kan vi forvente at Starlink er operational i Tanzania og truleg får brukarar, spesielt blant verksemder, NGO-ar og teknologikyndige individ i avsides område. Dersom Starlink gjer som i andre afrikanske land, kan vi sjå spesialprogram som å kople opp landsby- og bygdeskular (slik dei gjorde i Rwanda med piloten på 500 skular) blog.telegeography.com. Også Konnect vil halde fram satsinga si – deira lokale nærvær (inkludert butikkar, partnarskap africa.konnect.com) tyder på at dei prøver å nå bygdehushaldningar og småverksemder. Aukande konkurranse mellom Starlink (LEO) og Konnect (GEO) kan gi betre pakkar eller lågare utstyrskostnader. På lengre sikt kan andre satellittkonstellasjonar (OneWeb, Project Kuiper) òg tilby tenester i Tanzania, og slik styrke konkurransen ytterlegare.
• Lokal produksjon og innovasjon: Ein framtidig trend kan vere samansetting eller produksjon av smarttelefonar eller IKT-utstyr lokalt, sidan etterspurnaden er stor. Sjølv om det enno ikkje er store kunngjeringar, starta nabolandet Rwanda opp samansetjingsfabrikkar for telefonar; Tanzania kan vurdere insentiv for lokal produksjon for å presse prisane ned og skape arbeidsplassar.
• Vekst i digitale tenester: Etter kvart som fleire kjem på nett, vil det bli vekst innan digitale tenester – e-handel, fintech, e-helse, nettbasert utdanning og meir. Myndigheitene si satsing på e-forvaltning vil òg gjere at folk tek i bruk internett for å få tilgang til tenester som ID-ar, lisensar og offentleg informasjon. Dette skaper ein positiv sirkel: jo meir nyttig internettet er i kvardagen, jo fleire vil investere i å kome seg på nett. Innan 2025 vil mobilpengar og -bank (som allereie er stort i Tanzania) truleg få følgje av nye digitale finansielle tenester, kanskje ved å nytte dei betra netta (t.d. lån og forsikring via smarttelefon).
• Innovasjonshubbar og teknologiinvesteringar: Betre tilkopling tiltrekkjer teknologiske initiativ – til dømes vart det nemnt AI- og robotikklabbar av offisielle personar under lanseringa av 2Africa thecitizen.co.tz. Vi kan få sjå at internasjonale teknologiselskap får auka merksemd mot Tanzania som vekstmarknad. Allereie har Tanzania lokale oppstartsselskap innan fintech og agritech som kan veksa med større internettilgang. Den digitale økonomien sitt bidrag til BNP er forventa å stiga; anslag sitert av styresmaktene spår titals milliardar dollar i økonomiske gevinstar frå auka breiband dei kommande åra thecitizen.co.tz.

Utfordringar i horisonten:

• Pris og inkludering: Den viktigaste utfordringa er å sikra at dei som framleis ikkje er på nett (hovudsakleg låginntektsgrupper og folk på landsbygda) har råd til og kan bruke internett. Sjølv med nesten universell dekning, dersom data­prisar held seg høge i forhold til inntekt, eller folk manglar einingar, kjem dei ikkje online. Tiltak som prisreduksjonar, lansering av svært billege datapakkar for grunnleggjande behov, eller gratis Wi-Fi i lokalsamfunn, blir avgjerande. Utan slike tiltak risikerer ein eit bruksgap der nettverk finst, men folk ikkje brukar dei fullt ut. Kvinner og folk på landsbygda ligg etter med internettilgang – målretta inkluderingsprogram (som digital opplæring for kvinner, eller subsidiert data til bønder) kan trengast for å tette desse hola.
• Kvaliteten på tenesta i ei tid med stor bruk: Når millionar fleire tanzanianarar byrjar å sjå videoinnhald, gjere fjernarbeid eller bruke skytjenester, kan nettverksbelasting bli eit problem. Operatørar må kontinuerleg investera i kapasitet – meir spektrum (kanskje flytte meir 2G-band til 4G/5G), fleire basestasjonar i byane for å klare tett trafikk, og solid bakhål. 2Africa-kabelen gir internasjonal kapasitet, men bakhål og metrofiber innanlands må òg byggjast ut for å unngå flaskehalsar mellom og innan byar. Å sikra at fart og pålitelegheit på internettet stadig blir betre (og ikkje flatar ut eller forverrast ved stor bruk) er ei vedvarande utfordring.
• Regulatorisk balanse: Myndigheitene må balansere det å oppmuntre til innovasjon med naudsynte tilsyn. Til dømes vil korleis Starlink vert regulert, setje ein presedens for andre ikkje-tradisjonelle tilbydarar. Å sørgje for like vilkår (slik at ikkje lokale internettleverandørar får dårlegare kår enn globale aktørar) samtidig som ein ønskjer ny teknologi velkomen, kan vere utfordrande. I tillegg kan innhaldsregulering bli eit brennpunkt – med val i 2025 har enkelte land opplevd internettnedstengingar eller struping av sosiale medium; Tanzania må handtere politisk innhald utan å undergrave tilliten til digitaløkonomien. Ein for streng linje kan skremme vekk investorar eller legge ein dempar på bruk av internett.
• Cybertryggleik og personvern: Med fleire folk på nett og fleire kritiske system digitaliserte, aukar trugslane på nettet. Frå svindel med mobilpengar til hacking av statlege databasar – Tanzania må styrkje tiltaka for cybertryggleik og brukarane si bevisstheit. Datavernlova må håndhevast effektivt for å verne brukarane sine data, elles kan mistillit bremsa innføringa av nettenester. Å byggje eit trygt digitalt økosystem er ei utfordring som kjem med auka tilkopling.
• Drift og berekraft: Den nye infrastrukturen (tårn, fiberkablar osv.) treng vedlikehald. Tårna på bygda treng straum (av og til sol + batteri) og sikring (mot hærverk). Fiberkablar kan verte kutta ved uhell. Å setje av pengar og system for å drifte det som er bygd, er like viktig som å byggje nytt. UCSAF og operatørane må sørgje for at dei rurale punkta held seg operative i åra som kjem. Det er også spørsmålet om oppgradering: t.d. kan 2G-netta fasast ut om nokre år for å frigjere frekvensar – det blir viktig å sørgje for at ikkje brukarar blir ståande utan tilbod (eller å gi dei alternativa) når det skjer.
• Økonomiske faktorar: Den breiare økonomiske situasjonen – inflasjon, valutakursar osv. – kan påverke tilgangen til internett. Til dømes, om tanzanianske shilling svekkjer seg mykje, aukar prisen på importert telekomutstyr og bandbreidde (ofte i USD), og det kan presse prisane for brukarane oppover. På same måte, om folk sine inntekter ikkje veks i takt med veksten i den digitale økonomien, blir det framleis eit spørsmål om ein har råd. Staten og den private sektoren, som satsar på digital økonomi, må også investere i opplæring og arbeidsplassar for å sikre at fordelen av tilkopling gir konkrete forbetringar i livskvaliteten.

Utsikter: Trass utfordringane, er utviklinga for internett-tilgang i Tanzania i stor grad positiv. Omgrepet “digital revolusjon” passar verkeleg – frå berre 5% internettdekning tidleg på 2010-talet til potensielt over 50% om nokre år viss utviklinga held fram. Tanzanias unge befolkning kan vere ein fordel: ein generasjon som veks opp nettkyndig kan drive innovasjon og etterspurnad. At regjeringa seier at “Internett er eit viktig verktøy for utvikling… det må vere tilgjengeleg, rimeleg og av god kvalitet” thechanzo.com er oppmuntrande, fordi det samsvarer med det forkjemparar har sagt lenge. Om Tanzania held oppe farten i utbygging av infrastruktur, held fram med konkurransefremjande og brukarvennleg regulering, og løyser utfordringa med pris, kan landet bli eit av Afrikas digitale suksesshistorier.

I nær framtid kan vi kome til å sjå historier om bønder som brukar mobilappar for å selje varer, distriktsklinikkar som konsulterer spesialistar via telemedisin, elevar i ei bygd som strøymer undervisningsvideoar, og oppstartsbedrifter i Dar es Salaam som når globale marknader – alt mogleggjort av den allmenne internett-tilkoplinga som no blir bygd ut. Tanzanias internettrevolusjon er godt i gang, og gjer det som før var ein luksus til eit dagleg behov – og sikrar at sjølv dei som bur i dei tidlegare avsidesliggande hjørna av landet kan sjå opp og seie “Hamna shida, tumeunganishwa” – “Ikkje noko problem, vi er tilkopla.”

Kjelder: datareportal.com thecitizen.co.tz trendsnafrica.com thecitizen.co.tz fesmedia-africa.fes.de thecitizen.co.tz thecitizen.co.tz (og andre som nemnde i teksten ovanfor).