Tanzanya, milyonlarca yeni kullanıcının çevrimiçi olmasıyla hızlı bir dijital dönüşüm yaşıyor. Ocak 2024 itibarıyla, yaklaşık 21,82 milyon Tanzanyalı internet kullanıyordu ve bu da nüfusun %31,9’unun internet erişimine sahip olduğunu gösteriyor datareportal.com. Bu, istikrarlı bir büyümeye işaret ederken (geçen yıla göre kullanıcı sayısında +%3 artış), aynı zamanda kalan açığı da gözler önüne seriyor – 2024’ün başında nüfusun yaklaşık %68’i (46,6 milyon kişi) hâlâ çevrimdışında kalıyordu datareportal.com. Mobil bağlantı açısından Tanzanya’da 67,72 milyon aktif mobil hücresel bağlantı bulunuyordu ki bu da neredeyse nüfusun %99’una denk geliyor datareportal.com (birçok kişi birden fazla SIM karta sahip). Bu veriler, bağlantının artmakta olduğunu ancak vatandaşların çoğunluğunun (özellikle kırsal alanlarda) internetin sunduğu faydalardan henüz yararlanamadığını gösteriyor.
“İnternet abonelikleri” ile benzersiz kullanıcıları ayırt etmek önemlidir. Tanzanya İletişim Düzenleme Kurumu (TCRA), tüm cihazlar ve SIM kartlar üzerinden abonelikleri takip etmektedir: 2024 yılı sonunda aktif internet abonelikleri 48 milyona ulaşmış, sadece bir çeyrek önce 41,4 milyondu thecitizen.co.tz. 2024 sonlarında yaşanan bu %16’lık büyük artış, birçok Tanzanyalının ek veri SIM’i/cihazları kullanmaya başladığını gösteriyor (örneğin, akıllı telefonu ve evde Wi-Fi cihazı olan biri iki kez sayılır). Bu nedenle benzersiz kullanıcı sayısı, birden fazla bağlantısı olan bireyler nedeniyle abone sayısının yaklaşık yarısı kadardır datareportal.com. Bu keskin artış, hükümetin dijitalleşme çabalarıyla ve muhtemelen operatörlerin yeni veri müşterilerini kaydetmeye yönelik agresif adımlarıyla aynı zamana denk gelmiştir.
Demografik olarak, Tanzanya’nın nüfusu gençtir (medyan yaş ~17) ve çoğunlukla kırsaldır (yüzde 62 kırsal, yüzde 38 kentsel) datareportal.comdatareportal.com. Bu da demektir ki, internet büyümesinin bir sonraki dalgası muhtemelen kırsal toplulukların ve gençlerin bağlantı kurmasından gelecek. Zaten değişimin işaretleri mevcut: yalnızca 2024’ün sonlarında 7 milyon yeni internet abonesi eklendithecitizen.co.tz, bu artış dijital inisiyatiflere ve çevrimiçi hizmetlere olan talebe atfediliyor. Zemin bir internet devrimi için hazır, ancak bunun şehir-kırsal ayrımlarını ve aşağıda ayrıntılı olarak ele alınan ulaşılabilirlik sorunlarını aşması gerekiyor.
Mobil Genişbant Hakimiyeti (3G, 4G, 5G)
Mobil genişbant, Tanzanya’da internete erişimde açık ara en yaygın yöntemdir ve ülkedeki tüm internet bağlantılarının yüzde 99’undan fazlasını oluşturur trendsnafrica.com. Esasen, bir Tanzanyalı çevrimiçi ise, neredeyse her zaman bir mobil ağ üzerinden (akıllı telefon, USB modem veya kablosuz router kullanarak) çevrimiçidir. Aralık 2024 itibariyle, TCRA 25,6 milyon mobil genişbant abonesi (3G/4G/5G ağlarında kullanıcı) bildirmiştir thecitizen.co.tz. Yine de, daha eski mobil teknolojiler yaygınlığını koruyor – 2024 sonunda 22 milyondan fazla kullanıcı hâlâ yalnızca 2G hizmetleri (veri olmadan ya da çok az veriyle ses/SMS) kullanıyordu; bunun sebebi ise temel telefonların hâlâ yaygın olduğu kırsal alanlardaki kullanıcılar thecitizen.co.tz. Bu durum geçiş sürecindeki ortamı öne çıkarıyor: 4G ve şimdi de 5G yaygınlaşıyor, fakat önemli sayıda insan hâlen akıllı telefona veya daha gelişmiş ağlara geçiş yapmış değil.
Kapsama dramatik bir şekilde iyileşti. 2024 sonlarında, 4G LTE şebekeleri nüfusun %88’ini kapsıyordu (sadece bir çeyrek önce %85’ten yükseldi) ve 3G kapsaması yaklaşık %91’e ulaştıthecitizen.co.tz. Neredeyse tüm ülke (~%98 nüfus) temel 2G sinyaline sahip thecitizen.co.tz, yani ses/SMS hizmetleri neredeyse evrensel. Hızlı 4G yayılımı dikkat çekici – karşılaştırmak gerekirse, 2023 başında sadece Tanzanya nüfusunun %40’ı 4G kapsaması altındaydıfesmedia-africa.fes.de, bu nedenle 2024’te %88’e ulaşılması kule altyapısı ve şebeke iyileştirmelerine yapılan yoğun yatırımları yansıtıyor. Kentsel merkezler ve otoyollar 3G/4G ile iyi hizmet alırken, kırsal köylerle olan fark devam eden kule inşaatlarıyla kapanıyor (bu konuya ilerleyen bir bölümde daha fazla değinilecek).
5G geldi, ancak sınırlı bir şekilde. Vodacom Tanzania, Eylül 2022’de ülkenin ilk 5G şebekesini (Darüsselam’ın belirli bölgelerinde) başlattı portal.powertec.com.au ve 2024 sonunda 5G sinyalleri nüfusun yaklaşık %20’sine ulaştıthecitizen.co.tz. Bu ilk 5G kapsaması esas olarak Darüsselam, Dodoma, Arusha ve Zanzibar’ın Stone Town gibi büyük şehirlerde yoğunlaşmıştır. Airtel Tanzania ise 2024 ortasında, 2Africa denizaltı kablo iniş istasyonu etkinliğinde 5G’yi faaliyete geçirerek 5G yarışına katıldı thecitizen.co.tz. Tigo (artık Yas) ve Halotel de 5G kurulumlarını test ediyor ya da planlıyor. Mevcut 5G sunumları genellikle sabit kablosuz erişim için kullanılıyor – örneğin Vodacom ve Airtel, fiber olmadan evde genişbant sağlamak için 5G router’lar satıyor portal.powertec.com.au. 5G kapsaması hala mütevazı olsa da, eğilim kapsamanın istikrarlı bir şekilde (2024’te %20 nüfus kapsamasından) genişletilmesi yönünde, çünkü daha fazla spektrum tahsis ediliyor ve daha fazla 5G sitesi açılıyor thecitizen.co.tz. Ancak kısa vadede çoğu Tanzanyalı için, 4G LTE internet bağlantısı için başlıca seçenek olmaya devam edecek ve 5G daha çok kentsel ve kurumsal pazarlarda etkili olacak.
Mobil veri kullanımı ağlar genişledikçe artıyor. Akıllı telefon penetrasyonu Aralık 2024 itibarıyla %35,9’a ulaştı (yaklaşık 25,4 milyon akıllı telefon kullanıcısı) thecitizen.co.tz; bu oran 2023’te yaklaşık %33’tü. Yani, Tanzanyalıların üçte birinden fazlası artık internete erişebilen telefonlar kullanıyor ve bu oran, daha ucuz cihazlar ve yaygın kapsama ile birlikte artıyor. Çoğunluk (%64) hâlâ temel özellikli telefonlara güveniyor thecitizen.co.tz, fakat bu pay azalıyor. Akıllı telefon kullanımını teşvik etmek amacıyla, hükümet 2021 yılında akıllı telefonlar, tabletler ve modemlerde KDV’yi kaldırdı ve 2025’te %80 internet erişimi hedefi belirledi fesmedia-africa.fes.de. 2025 için %80 kullanım oranı fazla iddialı olsa da (şu anda yaklaşık %30 civarında), bu tür politikalar evrensel internet erişimi için atılan adımları gösteriyor.
Özetle, mobil ağlar (3G/4G şu anda ve 5G ortaya çıkıyor) Tanzanya’nın internetinin belkemiğini oluşturuyor. Ülke, geleneksel sabit hat geliştirmesini es geçerek kablosuz altyapıyı tercih etti. 4G neredeyse her yerde mevcutken ve 5G ufukta görünmüşken, cihaz fiyatlarının erişilebilirliği ve kırsaldaki ağ ekonomisinin yönetilebilmesi şartıyla mobil geniş bant bağlantısı büyümeye devam edecek.
Sabit Geniş Bant (Fiber ve DSL)
Tanzanya’nın sabit geniş bant sektörü – eve fiber (FTTH), DSL veya kablo gibi hizmetler – küçük ama yavaşça büyüyor. Hanelerin büyük çoğunluğunda kablolu internet bağlantısı yok, bunun yerine mobil ağlara güveniyorlar. 2024 sonunda ülkede yalnızca yaklaşık 71.661 eve fiber abonesi ve 11.540 ofise fiber abonesi vardı thecitizen.co.tz. Bu rakamlar, mobil abone sayılarıyla karşılaştırıldığında çok küçük; sabit geniş bant nüfusun %1’inden çok daha azına ulaşıyor. Sabit DSL hatları (eski bakır telefon hatları üzerinden internet) de sınırlı, çünkü eski bakır altyapı şehir merkezleri dışında yaygın olarak kurulmamış ve modernize edilmemiştir. Temelde, sabit geniş bant kentsel alanlarla sınırlı – bazı işyerleri, lüks mahalleler ve yüksek kapasite bağlantılarına ihtiyaç duyan kuruluşlara hizmet veriyor.
Başlıca sabit geniş bant sağlayıcısı devlet destekli Tanzania Telecommunications Corporation (TTCL) olup, Darüsselam ve diğer şehirlerde fiber altyapısı kurmuş ve sınırlı bölgelerde DSL hizmeti vermektedir. Özel internet servis sağlayıcıları da bu alanda faaliyet göstermektedir: örneğin, SimbaNET, CMC/Smile, Raha ve diğerleri, kurumsal müşterilere ve yabancılara yönelik fiber veya sabit kablosuz hizmetler sunmaktadır. Zanzibar’da ise eski operatör Zantel (şimdi Yas/Axian bünyesinde) işletmelere bir miktar fiber geniş bant sağlamıştır. Bununla birlikte, tüm internet servis sağlayıcıları arasında toplam sabit hat abone tabanı on binlerle sınırlı kalmakta, mobil internet kullanıcıları karşısında oldukça küçük bir kesimi oluşturmaktadır.
Parlayan bir nokta, fiber altyapısının omurga/backhaul olarak genişlemesidir. Ulusal BİT Genişbant Omurgası (NICTBB), devlete ait bir fiber ağı olarak Tanzanya genelinde 8.300 km’den fazla bir mesafeye yayılmıştır ve en az altı komşu ülkeye bağlantı sağlamaktadır thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Bu omurga, İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) ve mobil operatörlerin bağlantıyı daha fazla kasabaya genişletmesine ve trafiği ülke içinde birbirine aktarmasına olanak tanır. Ayrıca Tanzanya’yı, özellikle son yükseltmelerden sonra (bkz. Gelecek Görünümü), trafiğin potansiyel bölgesel merkezi olarak konumlandırıyor. Son kilometrede sabit genişbant için, TTCL ve birkaç diğer firma, yeni kentsel gelişimlerde FTTH kurulumlarına ve sabit-LTE kablosuz genişbant hizmetlerine başladı, ancak maliyet ve geçiş hakkı zorlukları nedeniyle benimsenme yavaş ilerliyor. Tipik bir ev fiber paketi (ör. 5–10 Mbps limitsiz) aylık 50-100 $ civarında olup, çoğu hanenin bütçesini aşmaktadır. Ayrıca, birçok toplulukta henüz kablolar döşenmemiştir.
Genel olarak, Tanzanya’da sabit genişbant, mobil genişbantın çok gerisinde kalmaktadır. Daha yüksek hızlara veya limitsiz veriye ihtiyacı olanlar (kurumsal, teknoloji merkezleri vb.) için niş bir seçenek olarak kalmıştır. Hükümetin Dijital Ekonomi Çerçevesi bunu kabul etmekte ve fiber optik kapsamanın genişletilmesini önermektedir thecitizen.co.tz, ancak ilerleme muhtemelen kademeli olacaktır. Yakın gelecekte, yoğun kentsel ilçelerde ve endüstri bölgelerinde sabit bağlantı güç kazanabilir, ancak çoğu ev, kolaylık ve maliyet nedenleriyle mobil ağ tabanlı interneti kullanmaya devam edecektir.
Uydu İnternet Servisleri (Yeni Sınır)
Fiber ve hücresel şebekelerin ötesindeki bölgelere ulaşmak için, uydu interneti Tanzanya’da tamamlayıcı bir çözüm olarak ortaya çıkıyor. Aslında, eğer bedelini ödemeye istekliyseniz, ülkede neredeyse her yerde uydu geniş bant bağlantısı alabilirsiniz. Şu ana kadar ana oyuncu, Eutelsat’ın Konnect Africa girişimi tarafından sunulan bir hizmet olan Konnect Tanzania. Konnect, geniş bant sağlamak için jeostatik yörüngedeki Yüksek Verimli Uyduları kullanıyor ve 50 Mbps’ye kadar indirme hızlarıyla övünüyor. Hizmet, başlangıç paketleriyle “şu anda Tanzanya’daki herkes için kullanılabilir” olarak tanıtılıyor ve ayda yaklaşık TZS 70.000 (≈ 30 ABD Doları)’dan başlıyor africa.konnect.com. Konnect, bir uydu çanağı seti ve profesyonel kurulum gerektiriyor, ancak herhangi bir kırsal köyde veya uzak bir bölgede hızla devreye alınabiliyor ve kara üzerinden kule veya kablo ihtiyacını ortadan kaldırıyor africa.konnect.com. Bu da hizmeti, zayıf bağlantılı bölgelerdeki işletmeler, devlet ofisleri veya topluluk merkezleri için cazip kılıyor. Konnect’in Tanzanya’daki varlığı, uyduyu ülkenin bağlantı karışımının bir parçası olarak uzun vadeli bir taahhüt anlamına gelen 15 yıl boyunca 25 milyon €’luk bir yatırım planı ile destekleniyor extensia.tech.
Uydu internetinde en çok konuşulan konu ise Starlink – Elon Musk’ın SpaceX şirketinin alçak yer yörüngesi (LEO) uydu takımyıldızı. Starlink, Tanzanya’da faaliyete geçmenin eşiğinde. Bir süre gecikmenin ardından, Starlink Kasım 2024’te hem ağ tesisleri hem de hizmetler için TCRA’ya resmi olarak lisans başvurusunda bulundu thecitizen.co.tz. Düzenleyici kurum bu başvuruyla ilgili olarak bir kamuoyu istişaresi başlattı ve 2025 başı itibarıyla onayın çıkması bekleniyor (Starlink başlangıçta 2023’ün ilk çeyreğinde faaliyete geçmeyi hedeflemişti ancak yasal engeller nedeniyle ertelendi) thecitizen.co.tzblog.telegeography.com. Yetkilendirme alındıktan sonra, Starlink’in LEO uyduları Tanzanya’nın en uzak köşelerine kadar yüksek hızlı, düşük gecikmeli internet sunabilecek – örneğin, kırsal okullar, Victoria Gölü’ndeki adalar ya da Serengeti’deki konaklama tesisleri gibi. Starlink genellikle kullanıcı başına 100–150 Mbps hızlar sunuyor ve diğer Afrika pazarlarında bağlantı omurgaları açısından önemli bir değişim yaratmış durumda. Hizmetin karşılaştığı zorluk ise maliyet: Afrika’da Starlink’in donanım kiti yaklaşık 290–530 dolar arasında (son yapılan indirimlerden sonra) ve aylık abonelik ücretleri, 25 dolar (Nijerya) ile 50 doların üzeri arasında değişiyor blog.telegeography.comblog.telegeography.com. Ortalama gelirlerin düşük olduğu Tanzanya’da, Starlink’in ilk etapta hane halklarından ziyade işletmeleri, STK’ları ve kolektifleri (örneğin bir köyün ortak Wi-Fi üzerinden Starlink’i paylaşması gibi) hedeflemesi muhtemel. Yine de Tanzanya hükümeti Starlink’i olumlu bir giriş olarak görüyor – uydu spektrum kullanımı, veri güvenliği gibi yerel düzenlemelere uyması gerektiğinin altını çizerken, dezavantajlı bölgelerde dijital uçurumu kapatmadaki potansiyelini da kabul ediyor thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz.
Konnect ve yakında gelecek olan Starlink dışında, daha küçük ölçekte başka uydu seçenekleri de mevcut. Viasat, YahClick (Hughes) ve Avanti gibi şirketler yıllardır Tanzanya’daki işletmelere ve bankalara VSAT genişbant hizmeti sağlıyor, ancak bu eski tip hizmetler genellikle daha yavaş (birkaç Mbps) ve maliyetlidir. Paratus (kıta çapında faaliyet gösteren bir Afrika telekom grubu) da piyasaya girmekte olup, 2024 yılının sonlarında Starlink ile birlikte lisans başvurusu yapmıştır thecitizen.co.tz – Paratus genellikle uydu kapasitesinin satıcısı olarak hareket eder.
Özetle, uydu interneti, niş bir yedek çözüm olmaktan çıkıp Tanzanya’nın uzak bölgeleri için uygulanabilir bir bağlantı çözümüne dönüşüyor. Konnect’in GEO hizmeti halihazırda sunuluyor ve Starlink’in LEO takımyıldızı, benzeri görülmemiş hızlar vaat ederek kullanıma hazır durumda. Bu hizmetler nispeten pahalı olsa da, karasal ağların hala ulaşamadığı topluluklara (izole kırsal yerleşimler, milli parklar veya açık deniz tesisleri gibi) bağlantı sağlamada kritik bir rol oynayabilir. Rekabet arttıkça, uydu genişbant fiyatlarının düşüş göstermesi ve daha erişilebilir hale gelmesi de mümkün olabilir. Uzun vadede, uydular Tanzanya’nın bağlantı ekosistemini tamamlayacak – ülkenin hiçbir bölgesi gerçekten çevrimdışı olmayacak, 2022 yılında fiber bağlı Wi-Fi kurulan Kilimanjaro Dağı’nın zirvesi bile buna dahil.
Başlıca İnternet Servis Sağlayıcıları (ISP’ler) ve Pazar Payı
Tanzanya’nın telekom pazarı rekabetçidir ve birçok operatör abone kazanmak için yarışmaktadır. Mobil sektör dört büyük yabancı ortaklı şirketin hakimiyetindedir: Vodacom, Airtel, Tigo (2024’ün sonlarında “Yas” olarak yeniden markalandı) ve Halotel. Ek olarak, devlete ait bir operatör (TTCL) ve niş bir 4G ağı (Smile Communications) küçük bir pazar payına sahiptir. Aşağıdaki tablo, 2023’ün üçüncü çeyreği itibariyle mobil abone sayılarını ve pazar paylarını göstermektedir:
Görüldüğü üzere, hiçbir operatörün baskın bir tekel konumu yok – Vodacom yaklaşık %31 pay ile en büyük olsa da, Tigo/Yas ve Airtel yakın bir şekilde, her biri %25–30 arasında paya sahip. Vietnam’ın Viettel şirketinin desteklediği yeni oyuncu Halotel yaklaşık %12’lik bir pay yakaladı. Bu sağlıklı rekabet, tüketicilere seçenek sunuyor ve operatörlerin daha iyi kapsama alanı ve hizmetlere yatırım yapmasını teşvik ediyor trendsnafrica.com. Özellikle Tigo’nun Kasım 2024’te “Yas” olarak yeniden markalaşması, Axian Group’un Afrika genelindeki marka birleştirme stratejisinin bir parçası thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Yas (eski adıyla Tigo) ve Zantel (Zanzibar’ın operatörü, ayrıca Axian tarafından satın alındı) 2024 itibarıyla birlikte yaklaşık 23,5 milyonluk bir müşteri tabanına hizmet veriyor thecitizen.co.tz. Yeniden markalaşma, şirketin pazar konumunu bir anda değiştirmese de yeni yatırımların göstergesi – Axian ve ortakları, bu ağları genişletmek için 2022’de 1 trilyon TZS yatırım sözü verdi thecitizen.co.tz – ki bu da rekabetin daha da artmasına neden olabilir.
Sabit geniş bant ve ISP segmentinde manzara parçalı ama küçük. TTCL, fiber omurgası ve eski altyapısından yararlanarak sabit interneti (fiber, DSL, kiralık hatlar) çoğunlukla devlet ve kurumsal müşterilere sağlamaya devam eden önemli bir oyuncu olarak kalıyor. Zantel ise geçmişte Zanzibar’da sabit kablosuz ve bir miktar fiber hizmeti sağladı. SimbaNET, Habari, Raha gibi özel ISS’ler ve bölgesel operatörler, kurumsal bağlantı, IP transit ve niş geniş bant (ör.: konaklama Wi-Fi) alanlarına odaklanıyor. Sabit abone sayısı çok az olduğu için (ülke genelinde 100 binin altında), burada pazar payı pek anlamlı değil – TTCL, birçok yerde varsayılan sağlayıcı olması sayesinde (ör. yeni konut sitelerinde FTTH için) muhtemelen sabit internette en büyük paya sahip, diğerleri ise iş müşteri odaklı nişlerde varlık gösteriyor. Sabit internet hizmetlerinin toplam internet aboneliklerinin %1’inden azını oluşturduğunu söyleyebiliriz trendsnafrica.com, yani “büyük” bir sabit ISS bile herhangi bir mobil operatöre kıyasla küçük kalıyor.
ISS’lerin (hem mobil hem sabit) örtüştüğü bir diğer alan ise kurumsal ve toptan hizmetler. Vodacom ve Airtel gibi operatörler sadece tüketicilere mobil veri satmakla kalmayıp işletmelere özel çözümler de sunuyor – adanmış internet bağlantıları, IoT bağlantısı vb. Öte yandan, SimbaNET gibi şirketler mobil kulelerine veya iş merkezlerine backhaul ve geniş bant sağlıyor. Daha fazla uluslararası bant genişliğinin gelişi (Gelecek Beklentileri bölümünde 2Africa kablosuna bakınız), mobil operatörlerin de ISP rolünü güçlendirmesine neden oluyor; geleneksel ISS’lerle rekabete girerek fiber-işletmeye hizmeti sunuyorlar. Örneğin, Vodacom, ev geniş bandında rekabet etmek için 5G sabit-kablosuz yönlendiriciler piyasaya sürdü portal.powertec.com.au, ve Airtel ise ISP operasyonlarını destekleyecek büyük bir denizaltı kablo inişini yönetiyor thecitizen.co.tz.
Özetle, Vodacom, Yas (Tigo), Airtel ve Halotel, internet erişimini sağlayan “dört büyük” şirket olarak kitlelere hizmet veriyor ve zirvede yaklaşık olarak eşit paylara sahipler. Aralarındaki rekabet, Tanzanya’ya ağ yayılımı ve yenilikçi hizmetler (tümü tarafından sunulan mobil para gibi) bakımından fayda sağladı. Pazar, düzenleyiciler tarafından rekabetçi olarak kabul ediliyor – nitekim TCRA hiçbir operatörün %35’lik baskınlık eşiğini aşmadığını belirtiyor trendsnafrica.com. Bu rekabetçi dinamiğin, her operatörün 5G’yi sunmak, kırsal alanlara yayılmak ve büyüyen veri pazarını yakalamak adına yarışmaya devam etmesiyle süreceği bekleniyor. TTCL ve niş internet servis sağlayıcıları (ISP) gibi daha küçük oyuncular ise destekleyici roller üstleniyor; böylece özel ihtiyaçlar (örneğin bir banka için özel fiber ya da bir banliyöde 4G ev interneti gibi) için de sağlayıcı bulunabiliyor. Starlink ve Paratus gibi yeni katılımcıların (uydu internetinde) yakında pazara girmesiyle ve gelecekteki olası birleşmelerle (daha küçük mobil oyuncuların birleşebileceği konuşuluyor) ISP ortamı değişmeye devam edecek.
Kapsama Alanı ve Kentsel–Kırsal Erişilebilirlik
Tanzanya’da internet erişiminin temel bir yönü, kentsel ve kırsal alanlar arasındaki uçurumdur. Kentsel merkezler – özellikle Darüsselam (en büyük şehir), Dodoma (başkent), Arusha, Mwanza, Tanga, Zanzibar Şehri ve birkaç başka şehir – kırsal köylere kıyasla çok daha iyi bağlantı altyapısına sahiptir. Şehirlerde, sakinler genellikle birden fazla 4G ağı, bazı fiber-optik genişbant seçenekleri, halka açık Wi-Fi noktaları ve yakında 5G hizmeti gibi imkanlara sahiptir. Buna karşılık, birçok kırsal toplulukta (Tanzanyalıların yaklaşık %62’si burada yaşamaktadır datareportal.comdatareportal.com), internet erişimi yakın zamana kadar ya hiç yoktu ya da yalnızca yavaş 2G/3G sinyalleriyle sınırlıydı. Bu kentsel–kırsal uçurum, hem hükümetin hem de operatörlerin bilinçli yatırımları sayesinde yavaşça kapanıyor.
Mobil şebeke kapsama alanı artık nüfusun yoğun olduğu bölgelerin çoğuna yayılmış durumda: %98’in üzerinde 2G kapsama alanı, neredeyse her köyde en azından temel telefon hizmetinin olduğu anlamına geliyor thecitizen.co.tz. Ancak, yüksek hızlı veri kapsama alanı kırsal bölgelerde biraz daha düşük – 3G kapsaması olmayan ~%9 ve 4G kapsaması olmayan ~%12’lik nüfusun hemen hemen tamamı uzak kırsal bölgelerde bulunuyor (örneğin, iç kesimler, Tanzanya’nın batı ve güneyinin bazı bölgeleri). Bu alanlarda yalnızca bir 2G kulesi yakınında olabilir veya geçmişte uydu telefonlarına güvenilmekteydi. Hükümet, Evrensel İletişim Hizmeti Erişim Fonu (UCSAF) aracılığıyla bu açığı agresif bir şekilde kapatmaya çalışıyor. 2023–2024 yıllarında UCSAF, mobil operatörlere 126 milyar TZS sübvansiyon vererek, hizmet yetersizliği olan bölgelere 758 yeni telekomünikasyon kulesi kurdu thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Mart 2025 itibarıyla bu kulelerin yaklaşık 430’u faaliyete geçti ve daha önce sinyali olmayan ya da zayıf olan yüzlerce köye bağlantı sağladı thecitizen.co.tz. Projenin 2025 ortasında tamamlanması hedefleniyor ve 8 milyon ek kırsal nüfusa ağ erişimi (ses ve veri) sağlaması bekleniyor thecitizen.co.tz. Bu kuleler genellikle en az 3G ve çoğu zaman 4G kapsama alanı sağlıyor ve ülkenin kırsal alanlarının büyük bir kısmını ilk kez internetle buluşturuyor.
Örneğin, bir veya iki yıl önce “sinyal çölü” olan bir bölge, bir UCSAF destekli kule sayesinde şimdi aniden 4G sinyali görebilir. Bu, dijital uçurumun kapatılması anlamında çok doğrudan bir yol. Hükümet 758 kuleyle yetinmiyor; 280+ yeni kırsal kule için de planlar zaten hazır ve kapsama alanı daha da güçlendirilecek thecitizen.co.tz. Ayrıca, yarı özerk Zanzibar adalarında bağlantının geliştirilmesine dair paralel bir çaba var: Zanzibar’da 42 yeni kule (6,9 milyar TZS destek ile) eklenmesi için bir proje yürütülüyor thecitizen.co.tz ve bu da Pemba ve Unguja adalarında 4G kapsama alanını artıracak.
Hücresel kulelerin yanı sıra, kamusal Wi-Fi erişim noktaları topluluk alanlarında internet sağlamak için bir yöntem olarak hayata geçirilmiştir. Son dört yıl içinde UCSAF, yedi kamusal alana (örn. meydanlar, otobüs durakları veya kütüphaneler) ücretsiz Wi-Fi kurmuştur thecitizen.co.tz. Şimdilik sadece birkaçı olsa da, bu erişim noktalarının genişletilmesi ve mobil veri alamayan insanların belirli merkezlerde çevrimiçi olabilmeleri planlanmaktadır (örneğin, küçük bir kasabadaki bir öğrenci, ücretsiz Wi-Fi yayını yapan bir toplum merkezine gidebilir). Ayrıca, TCRA yetkililerinin de değindiği kırsal alanlardaki “dijital kulüpler” gibi girişimler thecitizen.co.tz – bunlar, gençleri dijital beceriler ve girişimcilik ile buluşturmayı amaçlayan ve genellikle internet erişim noktalarıyla birleştirilen programlardır.
Öte yandan, kentsel alanlar ticari olarak nispeten iyi kapsanmış durumdadır. Örneğin Darüsselam’da tüm büyük sağlayıcıların 4G kapsaması vardır ve 5G de giderek yaygınlaşmaktadır. Fiber geniş bant, bazı mahallelerde (çoğunlukla varlıklı veya iş bölgelerinde) mevcuttur. Şehirlerdeki zorluk genellikle ağ tıkanıklığıdır – kullanıcı sayısı arttıkça, hizmet kalitesini korumak önem taşır – fakat ek spektrum (örneğin, 2G bantlarının 4G/5G’ye yeniden tahsisi gibi) ve altyapı (örneğin, yeni fiber omurga hatları gibi) bu durumu hafifletmek için devreye alınmaktadır.
Dikkate değer bir diğer nokta, elektrik erişiminin internet yaygınlığını artırmadaki rolüdür. Tanzanya kırsalının büyük bir kısmında da yakın zamana kadar elektrik yoktu. Hükümetin kırsal elektrifikasyonu birçok köyü şebekeye bağlamış, bu da mobil operatörlerin kulelerini beslemesine ve vatandaşların telefonlarını şarj edebilmesine olanak tanımıştır. TCRA Genel Müdürü, kırsal alanlara elektrik götürülmesi gibi girişimleri “[internet] talebini arttıran” ve sağlayıcıların hizmetlerini buraya ulaştırabilmesini sağlayan bir faktör olarak göstermiştir thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Temelde, elektrik ve internet el ele kırsala ulaşarak, mobil bankacılıktan uzaktan eğitime kadar önceden imkânsız olan birçok şeyi mümkün kılarak hayatları dönüştürmektedir.
Bu iyileştirmelere rağmen, şehir ve kırsal erişimi gerçekten eşitlemekte halen zorluklar yaşanmaktadır. Birçok kırsal kullanıcı artık akıllı telefon sinyali alabiliyor ancak veri paketleri veya akıllı telefonlar satın almak onların için daha zor (daha düşük gelirleri nedeniyle; fiyatlandırma bölümüne bkz.). Ayrıca, internetle tarihi olarak az etkileşimi olan bölgelerde dijital okuryazarlık daha düşüktür – bu nedenle, okullar, topluluk BİT merkezleri gibi yollarla yeni kullanıcıları eğitmeye ve desteklemeye yönelik girişimler çok önemlidir. Hükümet tarafından başlatılan Dijital Ekonomi Stratejik Çerçevesi 2024–2034 özellikle kırsal bağlantı ve kapsayıcılık üzerine odaklanmakta ve “tüm Tanzanyalıların, özellikle kırsal ve hizmet almayan alanlardakilerin, güvenilir internet erişimine sahip olmasını sağlamayı” amaçlamaktadır thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Bunu başarmak sadece bir köye 4G kulesi dikmekle değil, aynı zamanda insanların sağlayacağı bağlantıyı karşılayabilmesini ve nasıl kullanacaklarını bilmelerini de gerektirecektir.
Özetle, Tanzanya’da kapsama alanı büyük ölçüde gelişmiş ve artık yalnızca şehir ayrıcalığı olmaktan çıkmıştır. Artık çoğu kişi en azından temel bir mobil sinyal kapsamının altına girmektedir ve 3G/4G mevcudiyetindeki uçurum, kırsal kulelere yapılan yoğun yatırımlar sayesinde kapanmaktadır. Şehirler, daha iyi altyapı ve seçeneklerden (fiber ve 5G dahil) yararlanmaya devam etse de, kırsal Tanzanya da istikrarlı şekilde çevrimiçi olmaktadır. Bundan sonraki odak noktası, bu kırsal bölgelerdeki kullanımı derinleştirmek olacak – kapsama alanını, uygun fiyatlılık, farkındalık ve elektrik erişimini ele alarak gerçek bağlantıya dönüştürmek. Stratejik projeler ve araziye veya mesafeye bakmaksızın çalışan uydu gibi teknolojilerin devreye girmesiyle, Tanzanya’daki şehir–kırsal dijital uçurum önümüzdeki birkaç yıl içinde önemli ölçüde daralabilir.
Fiyatlandırma ve Uygun Fiyatlılık Trendleri
Kapsama ve abone sayıları artarken, Tanzanya’da internet erişiminin maliyeti birçok vatandaş için önemli bir engel olmaya devam ediyor. Küresel standartlara göre Tanzanya’nın mobil veri fiyatları mutlak anlamda düşük olsa da, yerel gelirlerle karşılaştırıldığında bağlantı nispeten pahalı. Uygun Fiyatlı İnternet için İttifak (A4AI), 1GB mobil verinin ortalama aylık gelirin %2’sinden fazla olmamasını tavsiye ediyor – bu hedefe “1’e 2” adı veriliyor. Tanzanya bu kriterden çok uzak. Aslında, 2022’de 5 GB veri ortalama olarak yaklaşık 40.960 TZS (17,6 USD) tutuyordu. Bu, ortalama bir Tanzanyalı’nın aylık gelirinin (%10’u ≈410 bin TZS veya 176 $) fesmedia-africa.fes.de. Bu, ulaşılmak istenen %2’lik uygunluk hedefinin beş katı ve sıradan bir vatandaşın, makul bir veri miktarı almak için kazancının önemli bir kısmını harcaması gerektiğini gösteriyor. Düşük gelirli gruplar için yük daha da ağır: örneğin, tarım sektöründe çalışanlar (birçoğu kırsal bölgelerde yaşıyor) bu 5GB veri için gelirlerinin yaklaşık %21’ini harcamak zorunda kalıyorlarfesmedia-africa.fes.de – ki bu neredeyse ulaşılması imkânsız bir maliyet.
İnternet Tanzanyalılar için neden nispeten pahalı? Bunun bir kısmı düşük gelir seviyelerinden kaynaklanıyor – az kazandığınızda ucuz paketler bile pahalı geliyor. Diğer bir kısmı ise sektörün son dönemdeki fiyatlandırma değişiklikleri. Yıllar içinde megabayt başına veri birim fiyatı (2019’da MB başına yaklaşık 40 TZS’den, rekabet sayesinde 2022’ye kadar MB başına 8 TZS’ye kadar, kontörlü hatlarda) büyük ölçüde düşmüş olsa da thechanzo.comthechanzo.com, paketli veri ücretleri ise aslında son birkaç yılda artış gösterdi. Kullanıcıların neredeyse tamamı (%95+) daha uygun fiyat için paket kullanıyor thechanzo.com. 2021 yılında operatörler, fiyatları önemli ölçüde artıran yeni paket tarifeleri getirdi – bu durum, düzenleyici kurumun TCRA’nın 2 Nisan 2021’de yeni paket fiyatlarını geçici olarak durdurmasına yol açacak kadar yoğun bir kamuoyu tepkisiyle karşılaştı thechanzo.com. Ancak, bazı düzenlemeler sonrasında, veri paketi fiyatları 2021’in ilerleyen döneminde ve 2022’de tekrar arttı thechanzo.com. Örneğin, 2020’de 10 GB’lık bir paketi 10.000 TZS’ye (~4,30 $) almak mümkündü, ancak 2022 sonunda 9,8 GB 20.000 TZS’ye (~8,60 $) oldu – neredeyse aynı miktarda veri için iki katı fiyat fesmedia-africa.fes.de. Esasen, paketlerde GB başına maliyet o dönemde TZS 1,6/MB’den TZS 1,8/MB’ye çıktı thechanzo.com. Bu da, tüketicilerin birkaç yıl öncesine göre aynı paraya daha az veri aldıkları ve internet kullanımlarının kısıtlandığı anlamına geliyor.
Hükümet bu erişilebilirlik sorunlarını dikkate aldı. Özellikle, veri fiyatlandırmasını bir ölçüde kontrol etmekte ve denetlemektedir – telekom şirketleri düzenleyici onay olmadan tarifeleri yükseltemezler fesmedia-africa.fes.de. Bilişim Bakanı Nape Nnauye, 2022 yılının sonunda herhangi bir paket fiyatı değişikliğinin hükümetin onayını gerektirdiğini teyit etti fesmedia-africa.fes.de. Bu politika 2021’deki kamuoyu tepkisinin ardından geldi ve esasen ani, yüksek fiyat artışlarını engellemeye yönelikti. Bir örnekte, hükümet gerçekten müdahale etti: Sosyal medyadaki şikayetlere yanıt olarak, yetkililer Şubat 2021’de operatörlere veri maliyetlerini düşürmeleri için baskı yaptı fesmedia-africa.fes.de. Dolayısıyla fiyatlar sonrasında artsa da, şimdi tarifelerin makul seviyede tutulması için daha yakından bir denetim söz konusu.
Erişilebilirliği artırmak için, yetkililer arz tarafında da önlemler aldı. 2021/22 bütçesinde hükümet, akıllı telefonlar, tabletler, modemler ve diğer BİT cihazlarında KDV muafiyeti getirdifesmedia-africa.fes.de. Bunun amacı cihaz maliyetlerini azaltmaktı (iyi bir akıllı telefon hâlâ birçok kişi için 1–2 aylık maaş olabiliyor). Ayrıca, belirtildiği gibi, 2025’e kadar %80 internet erişimine ulaşma hedefi koydular fesmedia-africa.fes.de ve bu hedef dolaylı olarak uygun fiyatlandırma gerektiriyor. Piyasa gerçekleri, daha fazla fiyat indirimi olmadan bu kullanım seviyesine ulaşmanın pek mümkün olmadığını gösteriyor. Sektör tarafında ise, daha fazla uluslararası bant genişliğinin (yeni denizaltı kablolarından) toptan internet maliyetlerini azaltabileceği ve bunun uzun vadede perakende verinin ucuzlamasına yol açabileceği (rekabet operatörleri bu tasarrufları müşterilere yansıtmaya zorlarsa) öngörülüyor.
Bölgesel olarak karşılaştırmak bilgilendiricidir: Hükümet kaynakları, Tanzanya’nın Doğu Afrika’da en düşük mobil veri fiyatlarına sahip olduğunu iddia etti ve ortalama olarak Tanzanya’da 1GB’ın 0,75$’a, Uganda’da 1,56$ ve Kenya’da 2,25$’a mal olduğunu belirtti fesmedia-africa.fes.defesmedia-africa.fes.de. Ancak, bu rakamlar yanıltıcı olabilir çünkü Tanzanyalılar ortalama olarak Kenyalılar veya Ugandalılardan çok daha az kazanıyor. Gelir faktörü göz önüne alındığında, Tanzanyalılar aslında internet için bazı komşularından daha fazla gelir payı harcıyor. Örneğin, 0,75$ bir Tanzanyalının aylık gelirinin (%0,43’ü) (174 $), oysa 2,25$ yalnızca bir Kenyalının aylık gelirinin (%0,30’u) (738 $) – yani, verinin mutlak fiyatı daha yüksek olmasına rağmen Kenya’da görece daha uygun. Sonuç: İnternet, özellikle daha yüksek kullanıma yönelik paketler için, çoğu Tanzanyalı için küresel standartlara göre hâlâ “uygun fiyatlı” değil.
Yüksek maliyetin somut etkileri var: Birçok kişi internet kullanımını kesinlikle gerekli olanla sınırlandırıyor – örneğin, WhatsApp üzerinden mesajlaşmak ya da günlük veya haftalık paketle Facebook’a bakmak gibi; videolu yayın izlemek veya daha fazla veri tüketen çevrim içi kurslar almak yerine. Kırsal ve kentsel arasında da bir fark var; daha yüksek gelire sahip kentsel kullanıcılar daha büyük (genellikle GB başına daha iyi değeri olan) veri paketleri alabiliyorken, kırsaldaki yoksullar yalnızca MB başına pahalı olan küçük günlük paketleri karşılayabiliyor.
İleriye dönük olarak, erişilebilirliği artırmak dijital kapsayıcılık için kritik önemde. Olası olumlu gelişmelerden bazıları: Starlink gibi yeni oyuncuların piyasaya girişi alternatif internet seçenekleri sunabilir (başlangıçta maliyetli olsa da, rekabet yerel internet sağlayıcılarını fiyatlarını ayarlamaya teşvik edebilir). Ayrıca, 4G ve 5G şebekeleri yaygınlaştıkça, işletmeciler için iletilen bit başına maliyet düşmelidir ve teorik olarak daha ucuz veri sağlanabilir (vergi/düzenleyici ücretler bunu dengelemezse). Hükümet, maliyet engelini azaltmak için eğitim ve sağlık içerikleri için hedefli sübvansiyonlar veya “ücretsiz temel” programlar da keşfedebilir.
Sonuç olarak, fiyatlandırma hâlâ büyük bir sorun olmaya devam ediyor – ortalama bir Tanzanyalı, veri harcaması yapmadan önce iki kez düşünmek zorunda kalıyor. Cihazlarda vergi muafiyetleri, paketler üzerindeki düzenleyici denetimler ve A4AI gibi grupların savunuculuk faaliyetleri gibi çabalar internet erişimini daha uygun fiyatlı ve herkes için erişilebilir kılmak için devam ediyor. Fiyatlar küresel erişilebilirlik ölçütüne yaklaşana kadar, maliyet insanların çevrim içi olmasını ve internetin sunduğu olanaklardan tam olarak yararlanmasını sınırlamaya devam edecek.
İnternet Hızı ve Kalitesi
Tanzanya’nın internet hızları, yükseltilen mobil ağlar ve yeni fiber kapasitesi sayesinde her yıl iyileşiyor. 2024 yılının başında, kullanıcılar mobil bağlantılarda yaklaşık 22,6 Mbps ve sabit genişbantta ise yaklaşık 18,0 Mbps ortanca indirme hızlarınıdatareportal.com bekleyebiliyordu. Bu rakamlar, Ookla’nın Speedtest verilerinden alınma olup, pazarın tam ortasını (kullanıcıların yarısı daha hızlı, yarısı daha yavaş) temsil etmektedir. Mobilde 22,6 Mbps, iyi bir sıçrama anlamına geliyor – ortanca mobil hız, 2023 boyunca %56 arttı (+8,13 Mbps)datareportal.com. Sabit genişbant hızları (fiber, DSL vb. dahil) de aynı dönemde yaklaşık %38 arttı (+4,99 Mbps) datareportal.com. Mobil hızlardaki bu gelişim; operatörlerin 4G LTE’yi yaygınlaştırması (3G’ye kıyasla daha yüksek veri kapasitesi sağlar) ve ağ kapasitesini artırmaları (daha fazla spektrum ve saha ekleme) ile açıklanabilir. Sabit hızlardaki yükseliş ise muhtemelen daha fazla fiber abonesinin çevrimiçi olması (eski ADSL kullanıcılarına kıyasla) ve belki de yeni aktarma hatlarının, örneğin 2Africa denizaltı kablosunun etkisini yansıtıyor.Ancak, Tanzanya’nın hızları hâlâ küresel ortalamaların gerisinde – dünya çapında ortanca mobil indirme hızı yaklaşık 42 Mbps ve sabit genişbantta yaklaşık 85 Mbps (2023 itibarıyla kıyaslama için). Afrika içinde ise Tanzanya, mobil internet hızı bakımından ülkeler arasında orta seviyede yer alıyor. En hızlı Afrika ülkeleri (ör. Güney Afrika), 60 Mbps’in üzerinde mobil ortancalara sahipken, Doğu Afrika’daki diğer ülkeler, örneğin Kenya, 20–30 Mbps aralığındadır. Yani ~22,6 Mbps mobil hıza sahip Tanzanya, komşularıyla benzer durumda ve 4G kapsaması yoğunlaştıkça ve 5G kademeli olarak katkı sağladıkça bunun daha da artması bekleniyor. Ayrıca dikkat çekici olan, Tanzanya’da ortanca mobil hızın (22,6) sabitten (18,0) yüksek olması datareportal.com – bu nispeten alışılmadık bir durum (birçok ülkede sabit genişbant daha hızlıdır). Bu, pek çok “sabit” testin yavaş ADSL hatlarında veya temel fiber paketlerinde yapıldığını, mobilde ise güçlü 4G’nin bazen iyi koşullarda devreye girdiğini gösteriyor. Ayrıca, sabit abone sayısının görece az olması ve abone olanların da genellikle giriş seviyesi paketlerde olmasıyla da açıklanabilir.Şehirli ve 4G erişimi olan tipik bir kullanıcı için 5–20 Mbps hızlar yaygındır ve bu hızlar HD video akışı, görüntülü arama ve genel gezinme için yeterlidir. Kırsal bölgelerde, en azından 3G olanlar birkaç Mbps (temel internet için yeterli) alabiliyor ancak 2G veya zayıf sinyale sahip birçok kişi 1 Mbps altı veya çevirmeli bağlantı benzeri hızlar görüyor – bu da modern internet kullanımı (SMS dışında) için neredeyse kullanılamaz düzeydedir. Gecikme (latency) ise kalite açısından önemli bir unsur: 4G şebekelerinde gecikme ~30-50 ms, 3G’de yaklaşık 60-80 ms iken, 2G’de çok yüksektir (200+ ms, belirgin yavaşlık). Jeostasyoner uydu interneti (Konnect) yüksek gecikmeye sahiptir (~600-800 ms), bu gezinme için uygun olsa da gerçek zamanlı uygulamalar için değildir; Starlink LEO ise bu gecikmeyi ~50 ms’ye, yani 4G düzeyine indirir. Yani kullanılan teknolojiye göre kullanıcı deneyimi büyük ölçüde değişkenlik gösterebilir.
Kalite açısından ufukta görünen en büyük gelişmelerden biri yeni 2Africa denizaltı kablosu. Haziran 2024’te Airtel Tanzania, 2Africa denizaltı kablosunun Dar es Salaam’daki çıkışını aktif hale getirdi; bu da uluslararası bant genişliği kapasitesinde büyük bir artış getiriyor (kablonun tasarım kapasitesi yüzlerce terabit mertebesinde, yetkililere göre Tanzanya’nın uluslararası kapasitesinde “10 kat artış” anlamına geliyor) thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Daha fazla kapasite ve modern yönlendirme, Tanzanya’dan gelen internet trafiğinin küresel içeriğe daha hızlı ve daha az tıkanıklıkla ulaşması anlamına geliyor. 2Africa kablosunun gecikmeleri önemli ölçüde azaltması ve tek bir kablo kesilmesinden kaynaklanan kesintileri azaltması bekleniyor (çünkü çeşitlilik kazandırıyor). Son yıllarda, Doğu Afrika ülkeleri eski kablolar (SEACOM veya EASSy gibi) kesildiğinde yavaşlamalar yaşadı; yeni kablo böyle “kablo kesilmelerinden dolayı internetin kesilmesini tarihe gömmeyi” amaçlıyor thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Ayrıca, yerel veri merkezlerinin teşvik edilmesiyle, içerik dağıtım ağları (CDN’ler) Tanzanya içinde daha fazla içerik önbelleğe alıyor. Cumhurbaşkanı, 2Africa’nın daha fazla yerel barındırma ve içerik aktarımına olanak sağlayacağını; bu sayede verilerin daha kısa mesafe kat edeceği için 4G/5G kullanıcılarının hızlarında artış yaşanacağını belirtti thecitizen.co.tz. Kısacası, altyapı omurgası güçlendikçe internet kalitesi (hız ve güvenilirlik) daha da iyiye gidecek gibi görünüyor.
Zaten, 2025’in başlarında, ortalama mobil geniş bant hızı yaklaşık 12,5 Mbps idi, TCRA’nın 2025 1. Çeyrek raporuna göre tanzaniainvest.com (bu değer, önceki 22,6 Mbps’in en iyi senaryo medyanı olduğu ve bunun kırsal kullanıcıları da içeren ortalama olabileceği anlamına geliyor). 4G kırsal bölgelere ulaştıkça, minimum hızların artmasını bekleyebiliriz – 3G kullanan biri 2G’deki 1 Mbps altı hızlar yerine belki 2-5 Mbps alabilecek. Şehirlerde ise, 5G kullanıcıları son derece hızlı bağlantılar elde edebiliyor (testlerde Vodacom 5G’de 800 Mbps’ye kadar hız gösterdi) developingtelecoms.com, fakat gerçek dünyada tüketici 5G’sinin başlangıçta 100–300 Mbps arasındaki paketlerle sınırlandırılması muhtemel.
Ağ kalitesi aynı zamanda tutarlılık ve çalışma süresini de içerir. Tanzanya’daki operatörler, elektrik kesintileri (kulelerde yedek jeneratörler ve piller kullanılır), fiber kablo kesintileri (yol çalışmaları ya da vandalizm nedeniyle) ve hatta iklim sorunları (seller bazen uzak bölgelerdeki siteleri harap edebiliyor) gibi zorluklarla mücadele etmek zorunda. Hükümet, operatörlerle iş birliği içinde yedekliliği artırmak için çalışıyor – örn. fiber güzergahlar için yedekleme görevi gören mikrodalga bağlantıları ve artık tek bir arıza noktasını önlemek için birden fazla deniz altı kablosu. Amaç; internet bağlantısını sadece hızlı değil, aynı zamanda güvenilir ve her daim açık hale getirmek. Bu güvenilirlik kritik derecede önemli çünkü daha fazla önemli hizmet (bankacılık, e-devlet, tele-tıp) istikrarlı bağlantılara bağımlı.
Özetlemek gerekirse, Tanzanya’da internet hızları artıyor ve ağ kalitesi iyileşiyor, ancak büyüme için hâlâ alan var. Tipik kullanıcı deneyimi, on yıl önce bir web sayfasını zar zor yükleyebiliyorken şimdi mobil cihazda video izleyebilme seviyesine evrildi. 2Africa ve 5G gibi yeni altyapılar sayesinde hızlar yükselip gecikmeler azalacak. Odağın yalnızca “daha fazla Mbps”ten, tutarlılık ve kapsama alanı sağlamaya kayması muhtemel – yani, kırsaldaki 3G kullanıcısının bile kesintisiz ve iyi bir deneyim yaşadığından, kentsel ağlarda ise yoğun saatlerde tıkanıklık yaşanmadığından emin olunacak. İşaretler olumlu: Kaliteye yatırım açıkça görülüyor ve veriler yıldan yıla iyileşmeyi gösteriyor datareportal.comdatareportal.com. Tanzanyalılar, ülkenin dijital ekosistemi olgunlaşırken daha hızlı ve güvenilir bir internetin keyfini çıkarabilecekler.
Hükümet Politikaları, Regülasyon ve Dijital Kapsayıcılık İnisiyatifleri
Tanzanya hükümeti, ICT sektöründe aktif bir rol oynayarak erişimi genişletmeye, rekabeti sağlamaya ve dijital uçurumu gidermeye yönelik çeşitli politikalar uygulamaktadır. Öne çıkan stratejiler ve düzenleyici çerçeveler arasında 2016 Ulusal ICT Politikası, daha yeni olan 2024–2034 Dijital Ekonomi Stratejik Çerçevesi ve İletişim Kanunu gibi yasalarla TCRA’nın denetimi bulunmaktadır.
Dijital kapsayıcılık ulusal planlarda en yüksek öncelik olarak öne çıkıyor. Dijital Ekonomi Çerçevesi (Temmuz 2024’te başlatıldı), önümüzdeki on yıl boyunca teknolojiden ekonomik büyüme ve kapsayıcılık için yararlanılmasına açıkça odaklanıyor thecitizen.co.tz. Tüm toplum kesimlerinin katılımını sağlamak amacıyla dijital altyapı kurulumuna, bağlantının iyileştirilmesine ve teknolojik yetkinliklere yatırım yapılmasına vurgu yapılmakta. Bu çerçevedeki hedeflerden biri, genişbant erişimini tüm Tanzanyalılara, özellikle de kırsal ve hizmetten yoksun bölgelere, güvenilir şekilde yaymakthecitizen.co.tz. Bu politika yönlerinin sonuçları, doğrudan ağları dezavantajlı topluluklara uzatan UCSAF kırsal kuleleri projesi (daha önce belirtildiği gibi hükümet tarafından finanse edilmekte) gibi inisiyatiflerde de gözlemleniyor.
Dahil etme çabalarından bir diğeri de eğitim alanında: Son dört yılda hükümet, 469 okulu BİT kitleriyle (bilgisayarlar, projektörler vb.) donattı ve bunun maliyeti 2,5 milyar TZS oldu thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Bu, öğrencilerin dijital okuryazarlıkla tanışması ve hatta erken yaşta e-öğrenmenin (ör. sınavlarda projektör kullanımı) kolaylaştırılması içindir. Amaç, ülke genelindeki gençlerin bilgisayar becerileri kazanmasını ve gelecekte dijital ekonomi iş gücüne katılabilmesini sağlamaktır thecitizen.co.tz. Kırsal alanlarda “dijital kulüpler”in anılması thecitizen.co.tz da buna bağlanıyor – bu kulüpler, şehir dışındaki gençler arasında yenilikçiliği ve dijital farkındalığı teşvik ediyor.
Düzenleyici ortam tarafında ise, Tanzanya bir bakıma karma bir yaklaşım sergiliyor: Birçok açıdan yatırım ve tüketici yanlısı, ancak içerik ve gizlilik konusunda bazı kısıtlayıcı önlemleriyle de biliniyor. Olumlu tarafı, TCRA’nın düzenleyici eylemleri telekom piyasasında rekabetin sürdürülmesine yardımcı oldu. Hiçbir operatörün %35’ten fazla paya sahip olmaması trendsnafrica.com, kısmen tekelleşmeyi engelleyen ve yeni oyuncuları teşvik eden politikalardan kaynaklanıyor. 2015’te Halotel’in lisanslanması ve 2023-24’te Starlink gibi yeni gelenlere açıklık gösterilmesi, piyasayı genişletme isteğinin bir göstergesi. TCRA ayrıca numara taşınabilirliğini uygulamaya koydu ve operatörlerin uyması gereken hizmet kalitesi standartlarını belirledi (ör. çağrı kesilme oranları, minimum geniş bant hızları vb., ancak denetim detayları geniş çapta duyurulmamıştır).
Hükümet, fiyatlandırma ve tüketiciyi koruma konusunda müdahale edeceğini gösterdi – belirtildiği gibi, aşırı bulunan veri paketi fiyat artışlarını durdurdu thechanzo.com, ve telekom şirketlerine fiyatların “bölgedeki en düşük” olmasını sağlama konusunda sürekli baskı uyguluyor fesmedia-africa.fes.de. Ayrıca, kısmen telekom gelirleri üzerinden alınan bir vergi ile finanse edilen Evrensel Hizmet Fonu (UCSAF) var ve bu fon, kırsal kapsama projelerine aktarılıyor. Vergi açısından bakıldığında ise telekom hizmetleri, gelir için hedeflenmiştir (çeşitli ücretler ve dakika/veri için bir özel tüketim vergisi bulunur), ancak hükümetin bunu, uygun fiyatlı tutma zorunluluğu ile dengelemesi gerekir. Cihazlar üzerindeki KDV’nin kaldırılması, tüketici maliyetlerini hafifletmek için yapılan bu tür dengeleyici adımlardan biriydi fesmedia-africa.fes.de.
İnternet yönetimi açısından bakıldığında, Tanzanya çevrimiçi ortamı etkileyen yasalar çıkardı; örneğin, Siber Suçlar Yasası 2015 ve Çevrimiçi İçerik Yönetmeliği 2018. Bunlar, çevrimiçi içerik üreticileri (örneğin blog yazarları) için lisans gereklilikleri ve sosyal medya izlemesi getirdi fesmedia-africa.fes.defesmedia-africa.fes.de. Doğrudan erişimle ilgili olmasa da, bu tür düzenlemeler insanların interneti kullanım şeklini etkileyebilir (örneğin, blog yazarlarının kaydolması ve ücret ödemesi gerekliliği yerel içerik üretimini baskılayabilir). Dijital özgürlükler konusunda ise devam eden bir tartışma var: 2024 tarihli bir rapor, 2025 seçimleri öncesinde dijital haklara yönelik risklere dikkat çekti thecitizen.co.tz. Hükümet büyük bir paydaş olarak (TTCL’nin sahibi ve ayrıca sahiplik yoluyla kısmen Airtel’in ortağı, ayrıca medya için en büyük reklamveren) dijital alanda oldukça etkilidir. Cumhurbaşkanı Samia’nın yönetimi, bir önceki döneme kıyasla nispeten daha açık oldu – örneğin, bazı yasaklı medya sitelerinin açılması ve yönetişime dair sosyal medya geri bildirimlerinin teşvik edilmesi gibi. Ancak, temel düzenleyici duruş, internetin “sorumlu şekilde” kullanılmasını sağlamak üzerinedir: devlet nefret söylemi, yanlış bilgi vb. konularda dikkatli bir gözle takipte; bazen Siber Suçlar Yasası kapsamında içeriklerin kaldırılması veya tutuklamalar gündeme gelebiliyor.
Dijital kapsayıcılık ve erişim için devlet öncülüğünde öne çıkan programlar ve politikalar:
Evrensel İletişim Hizmetlerine Erişim Fonu (UCSAF): kırsal bölgelerde kule inşası için finansman sağlanması (758 kule projesi thecitizen.co.tz), topluluk internet merkezleri ve erişim noktalarının kurulması, okullara/sağlık merkezlerine bağlantı desteği sağlanması ve kırsal bağlantı için yeni teknolojilerin test edilmesi paradigmhq.org.
Cihaz ve Hizmet Vergi Politikaları: Cihazlarda KDV’nin kaldırılması (2021/22) fesmedia-africa.fes.de; daha önce telekom hizmetlerinde özel tüketim vergisi düşürülmüştü (ancak tartışmalara yol açan SIM kart vergisi gibi bazı ücretler 2021’de getirildi). BİT’e erişimi daha kolay hale getirmek için vergiler sürekli olarak ayarlanıyor.
Ulusal BİT Genişbant Omurgası (NICTBB): Ülke çapında fiber ağ kuran, devlete ait kapasitenin operatörlere düzenlenmiş fiyatlarla kiralanmasını sağlayarak maliyetleri düşürüp iç kesimlerde bağlantıyı yaygınlaştıran politika odaklı bir altyapı projesi.
Dijital Okuryazarlık ve Kapasite Geliştirme: Okullara BİT ekipmanı sağlanması thecitizen.co.tz; BİT’in müfredata entegrasyonu; gençler ve girişimciler için dijital beceri eğitimleri konusunda kuruluşlarla işbirlikleri.
E-Devlet ve Çevrimiçi Kamu Hizmetleri: Hükümetin hizmetleri çevrimiçi ortama taşıma hamlesi (ör. işletme kaydı, vergi beyanları, ulusal kimlikler vb.) dolaylı olarak internet kullanımını artırıyor. Başkanın birleşik vatandaşlık kimliği ve dijital devlet hizmetleri için bir girişim başlatması, üst düzeyde kararlılığı gösteriyor thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz. Örneğin çiftçiler internet üzerinden piyasa bilgisi veya devlet ödemeleri alabiliyorsa, bu da çevrimiçi olmaları için bir teşvik.
Veri Koruma ve Siber Güvenlik: 2022 yılında yeni bir Veri Koruma Yasası kabul edildi ve tüm hizmet sağlayıcıların bu yasaya uyması bekleniyor (Starlink’in başvurusu da bu yerel veri yasalarıyla uyumu dikkate almak zorundaydı thecitizen.co.tzthecitizen.co.tz). Çevrimiçi hizmetlerde güven yaratmak kapsayıcılığın bir parçasıdır – insanlar mobil parayı veya e-ticareti güvenli kullanabileceğine inanırsa, bunları daha fazla kullanacaktır.
Özetle, Tanzanya’nın politika ortamı internet erişiminin genişletilmesini aktif şekilde teşvik ediyor ve altyapıya yapılan büyük kamu yatırımları ile uygun fiyat ve kapsayıcılığa vurgu yapıyor. Düzenleyici müdahaleler piyasadaki rekabeti artırmayı ve fiyatları denetim altında tutmayı amaçlarken, devlet içerik üzerinde belirli kontroller de uygulamakta ve telekom kullanımına önemli vergiler getirmektedir (bu da uygun fiyat açısından iki ucu keskin bir kılıçtır). Önümüzdeki on yıl için yön, Dijital Ekonomi Çerçevesi’nde açıkça belirlenmiştir: dijital teknolojiyi ekonomik büyümeye ve toplumsal gelişime ivme kazandırmak için kullanmak. Bu da bağlantısızları bağlamaya odaklanmanın sürdürülmesi (kırsal ağlar, uydular, vb.), dijital katılım için nüfusun becerilerinin geliştirilmesi ve bağlantının gerçek fırsatlara dönüşmesini sağlamak (işler, eğitim, sağlık alanında iyileştirmeler) anlamına gelir. Hükümet ve düzenleyici adımlar, Tanzanya’nın ne kadar hızlı ve geniş kapsamlı biçimde evrensel, anlamlı bağlantıya ulaşacağını belirlemeye devam edecektir.
Gelecek Görünümü: Yatırımlar, Projeler ve Zorluklar
Tanzanya’nın internet ortamı önümüzdeki yıllarda önemli bir evrim geçirmeye hazırlanıyor. Hem kamu hem de özel sektör, bağlantıyı iyileştirmek için yoğun yatırımlar yapıyor. İşte ilerlerken neler beklenebilir ve önümüzdeki zorluklar:
Önemli Yaklaşan Yatırımlar & Projeler:
5G Yayılımı: Mevcut şehir merkezlerinin ötesinde 5G ağlarının daha geniş bir şekilde yaygınlaşmasını göreceğiz. Airtel’in 2024 ortasında başlatacağı hizmet ve Vodacom’un erken başlatması, rekabetçi bir yarış olduğunu gösteriyor. 2025–2026’ya kadar 5G kapsamı tüm büyük şehirler ve sanayi bölgelerine yayılabilir ve nüfusun yarısına veya daha fazlasına ulaşabilir (2024’teki %20’den artarak) thecitizen.co.tz. Bu, IoT ağları, yüksek hızlı sabit kablosuz 5G ile ev interneti ve gelişmiş uygulamalar (akıllı şehir sensörleri vb.) gibi yeni hizmetleri mümkün kılacak. Zorluk ise 5G cihazlarının ve tarifelerinin yeterince erişilebilir ve uygun fiyatlı hale gelmesi olacak, böylece sadece birkaç kişiyle sınırlı kalmayacak. İlk göstergeler (Axian’ın desteğiyle Yas’ın “en hızlı 5G ağı” sunduğunu iddia etmesi gibi thecitizen.co.tz) operatörlerin 5G’yi agresif bir şekilde pazarlamaya istekli olduğunu gösteriyor.
Yeni Denizaltı Kabloları & Uluslararası Bağlantılar: 2Africa kablosunun 2024–2025 yıllarında devreye girmesi büyük bir değişim yaratıyor thecitizen.co.tz. Tanzanya, şimdi dünyanın en büyük denizaltı kablo sistemlerinden birine bağlı ve uluslararası bant genişliği çok artıyor. Ayrıca Africa-1 adında başka bir yeni kablo daha bekleniyor; Darüsselam, yaklaşan “Africa-1” denizaltı kablo sisteminin uğrak noktası olarak listelenmiş durumda fiberatlantic.comfiberatlantic.com; bu da yedekliliği ve kapasiteyi daha da artıracak. Bunlar, mevcut kablolarla (EASSy, SEACOM vb.) birlikte Tanzanya’yı bölgesel bir bağlantı merkezi haline getirecek. Toptan internet maliyetlerinde azalma ve yerel veri merkezlerinin kurulmasını (2Africa ile birlikte “yüksek kapasiteli veri merkezleri”nden bahsedilmesi gibi thecitizen.co.tz) bekleyebiliriz. Google ve Facebook gibi şirketler de Afrika’da uç içerik önbellekleri kurdu, bu nedenle Tanzanyalılar daha hızlı içerik erişimi elde etmeli (ve belki gelecekte Google’ın Equiano kablosu gibi projeler Doğu Afrika’ya uzanabilir). Hükümet, bu kablolarla Tanzanya’yı Doğu Afrika’nın tercih edilen dijital geçidi olarak konumlandırmayı thecitizen.co.tz ve karayla çevrili komşulara internet geçişi sağlayıp teknoloji yatırımlarını çekmeyi umuyor.
Kırsal Bağlantı ve Kule İnşası: UCSAF’in 758 kulelik projesinin 2025 ortasında tamamlanması planlanıyor thecitizen.co.tz ve sonrasında yaklaşık 280 ek kule daha planlanıyor thecitizen.co.tz. 2025/26 yılına kadar, önemli büyüklükteki köylerin neredeyse tamamında en azından temel bir mobil genişbant sinyali olması bekleniyor. Hedef, kapsanmayan kalan topluluklara (muhtemelen uzaklardaki %2-5’lik nüfus) ulaşmak ve mevcut yalnızca 2G olan bölgeleri 3G/4G’ye yükseltmek. Bu, devam eden elektrifikasyon programları ile desteklenecek – daha fazla köyün şebekeye bağlanması, daha fazla potansiyel kule noktası anlamına geliyor. Ayrıca ulaşılması en zor bölgeler için alternatif çözümler de görebiliriz: topluluk ağları (küçük yerel ISS’ler), güneş enerjili mikro BTS’ler veya artan uydu konuşlandırmaları (tek bir Starlink ya da Konnect erişim noktası, yerel bir kule kurulmasının mümkün olmadığı bir köye halka açık erişim noktası olarak yerleştirilebilir).
Uydu İnternetinin Yaygınlaşması: 2025 sonlarına doğru, Starlink’in Tanzanya’da faaliyete geçmesini ve özellikle uzak bölgelerdeki işletmeler, STK’lar ve teknoloji meraklıları arasında kullanıcı kazanmaya başlamasını bekleyin. Eğer Starlink, diğer Afrika ülkelerindeki gibi bir yol izlerse, kırsal okullara bağlantı gibi özel programlar görebiliriz (Ruanda’da 500 okulluk pilotla yaptıkları gibi) blog.telegeography.com. Ayrıca, Konnect de yerel varlığıyla (mağazalar, ortaklıklar dahil africa.konnect.com) kırsal hane ve KOBİ pazarlarını yakalamaya çalışıyor. Starlink (LEO) ile Konnect (GEO) arasındaki artan rekabet, daha iyi paketler veya daha düşük ekipman maliyetleri ile sonuçlanabilir. Uzun vadede, diğer uydu takımyıldızları (OneWeb, Project Kuiper) da Tanzanya’ya hizmet genişletebilir ve rekabeti daha da artırabilir.
Yerel Üretim ve İnovasyon: Artan talep göz önüne alındığında, gelecekte akıllı telefon veya BT ekipmanlarının yerel üretimi ya da montajı trend olabilir. Henüz büyük bir duyuru olmasa da, komşu Ruanda telefonlar için montaj tesislerine başladı; Tanzanya da cihaz maliyetlerini düşürmek ve istihdam yaratmak için yerel üretim teşviklerini değerlendirebilir.
Dijital Hizmetlerde Büyüme: Daha fazla kişi çevrimiçi oldukça dijital hizmetlerde – e-ticaret, fintech, e-sağlık, çevrimiçi eğitim vb. – büyüme olacak. Hükümetin e-devlet uygulamaları da vatandaşları kimlik, ruhsat ve kamu bilgilerine erişim için interneti kullanmaya yönlendirecek. Bu da bir olumlu döngü oluşturuyor: internet günlük işler için ne kadar faydalı olursa, o kadar çok kişi bağlantı kurmaya yatırım yapar. 2025 yılına kadar, hâlihazırda Tanzanya’da yaygın olan mobil ödeme ve bankacılığa, iyileştirilen ağlardan faydalanacak yeni dijital finansal hizmetler (örneğin, akıllı telefon tabanlı krediler, sigortalar vb.) eşlik edebilir.
İnovasyon Merkezleri ve Teknoloji Yatırımı: Daha iyi bağlantı, teknoloji girişimlerini çekiyor – örneğin, yetkililer 2Africa lansmanı sırasında yapay zeka ve robotik laboratuvarlarından bahsetti thecitizen.co.tz. Uluslararası teknoloji şirketlerinin Tanzanya’ya büyüme pazarı olarak daha fazla ilgi göstermesini görebiliriz. Halihazırda Tanzanya’da, internetin daha fazla yayılmasıyla ölçeklenebilecek fintech ve agritech alanlarında yerel girişimler bulunuyor. Dijital ekonominin GSYİH’ye katkısının artması bekleniyor; hükümetin aktardığı projeksiyonlar, önümüzdeki yıllarda geniş bant internetin artmasıyla on milyarlarca dolarlık ekonomik fayda öngörüyor thecitizen.co.tz.
Ufuktaki Zorluklar:
Fiyat Erişilebilirliği & Kapsayıcılık: En önemli zorluk, geride kalan çevrimdışı nüfusun (çoğunlukla düşük gelirli ve kırsal kesim) interneti karşılayabilmesi ve kullanabilmesini sağlamak. Kapsama alanı neredeyse evrensel olsa dahi, veri fiyatları gelir oranlarına göre yüksek kalırsa veya insanların cihazları yoksa çevrimiçi olmayacaklardır. Maliyetleri düşürmek, temel ihtiyaçlar için ultra düşük maliyetli paketler sunmak veya ücretsiz topluluk Wi-Fi’ı gibi girişimler kritik öneme sahip olacak. Bu tür önlemler olmadan, kullanım boşluğu riski ortaya çıkar; yani ağlar var olur ama insanlar onları yeterince kullanmaz. Kadınlar ve kırsal kesimdeki insanlar şu anda internete erişimde geride kalıyor – kapsayıcı programlar (kadınlar için dijital okuryazarlık ya da çiftçiler için sübvanse edilmiş veri paketleri gibi) bu farkı kapatmaya yardımcı olabilir.
Yüksek Kullanım Çağında Hizmet Kalitesi: Milyonlarca Tanzanyalı’nın video içeriği tüketmeye, uzaktan çalışmaya veya bulut hizmetlerini kullanmaya başlamasıyla, ağ tıkanıklığı bir sorun haline gelebilir. Operatörlerin kapasiteye sürekli yatırım yapması gerekecek – daha fazla spektrum (belki daha fazla 2G bandının 4G/5G’ye geçişi), yoğun trafiğe sahip kentsel alanlarda daha fazla baz istasyonu ve sağlam bir backhaul hattı. 2Africa kablosu uluslararası kapasite sunsa da, yerel backhaul ve metro fiberi de, şehirler arasında ve şehir içlerinde darboğazı önlemek için genişletilmeli. İnternet hızının ve güvenilirliğinin gelişmeye devam etmesi (yük altında sabit kalmaması veya bozulmaması) sürekli bir zorluktur.
Düzenleyici Denge: Hükümet, yeniliği teşvik etmek ile gözetimi dengelemeli. Örneğin, Starlink’in nasıl düzenleneceği diğer geleneksel olmayan sağlayıcılar için bir emsal oluşturacak. Eşit şartlarda rekabeti sağlamak (örneğin, yerel internet sağlayıcılarının küresel bir oyuncuya karşı dezavantajlı duruma düşmemesi), yeni teknolojiyi memnuniyetle karşılamaya çalışırken zordur. Ayrıca içerik düzenlemesi de bir dönüm noktası olabilir – 2025 seçimlerinde, bazı ülkelerde internet kesintileri veya sosyal medya yavaşlatmaları yaşandı; Tanzanya, dijital ekonomisine olan güveni zedelemeden siyasi içeriği yönetmek zorunda kalacak. Sert bir yaklaşım yatırımcıları korkutabilir veya internet kullanımını baskılayabilir.
Siber Güvenlik ve Gizlilik: Daha fazla insanın çevrimiçi olması ve daha fazla kritik sistemin dijitalleşmesiyle siber tehditler artıyor. Mobil para dolandırıcılığından devlet veri tabanlarının hacklenmesine kadar, Tanzanya’nın siber güvenlik önlemlerini ve kullanıcı farkındalığını güçlendirmesi gerekecek. Veri Koruma Yasası’nın kullanıcı verilerini korumak için etkin bir şekilde uygulanması gerekecek, aksi halde güven eksikliği online hizmetlerin benimsenmesini yavaşlatabilir. Daha güvenli bir dijital ekosistem kurmak, daha fazla bağlantılı olmanın beraberinde getirdiği bir zorluktur.
Bakım ve Sürdürülebilirlik: Yeni altyapıların (kuleler, fiber kablolar vb.) bakımı gerekecek. Kırsal kuleler enerjiye (bazen güneş + batarya) ve güvenliğe (vandalizmi önlemek için) ihtiyaç duyar. Fiber kablolar kazara kesilebilir. İnşa edilenlerin bakımını sağlamak için fon ve sistemlerin ayrılması, yenilerini inşa etmek kadar önemlidir. UCSAF ve operatörlerin kırsal alanlardaki yerlerin yıllar sonra da işler durumda olmasını sağlaması gerekecek. Ayrıca yükseltme konusu da var: örneğin, birkaç yıl içinde 2G şebekeleri spektrumun başka amaçlarla kullanılması için kademeli olarak kaldırılabilir – herhangi bir cihaz kullanıcısının mağdur olmamasını sağlamak (veya alternatifler sunmak) dikkatlice ele alınması gereken bir konu olacak.
Ekonomik Faktörler: Daha geniş ekonomik bağlam – enflasyon, döviz kurları vb. – internet erişimini etkileyebilir. Örneğin, Tanzanya şilini önemli ölçüde değer kaybederse, ithal telekom ekipmanları ve bant genişliği maliyetleri (çoğunlukla USD üzerinden) artar ve bu da tüketici fiyatlarını yükseltebilir. Benzer şekilde, insanların gelirleri dijital ekonomiyle birlikte artmazsa, erişilebilirlik yine bir sorun olarak kalır. Hükümetin ve özel sektörün dijital ekonomiye yatırım yaparken eğitim ve istihdam yaratmaya da yatırım yapması, bağlantının faydalarının yaşam standartlarına somut iyileşmeler olarak yansımasını sağlar.
Beklentiler: Zorluklara rağmen, Tanzanya’nın internet erişimindeki eğilimi son derece olumlu. “Dijital devrim” ifadesi gerçekten de uygun – 2010’ların başında sadece %5 olan internet penetrasyonu birkaç yıl içinde trendler devam ederse %50’nin üzerine çıkabilir. Tanzanya’nın genç nüfusu bir avantaj olabilir: Dijital okuryazar olarak büyüyen bir nesil, inovasyonu ve talebi artırabilir. Hükümetin, “İnternet kalkınma için temel bir araçtır… Erişilebilir, uygun fiyatlı ve kaliteli olmalıdır” thechanzo.com demesi, politikaların uzun zamandır savunucular tarafından dile getirilenlerle uyumlu olması açısından umut verici. Tanzanya, altyapı genişletmesini hızla sürdürebilir, rekabetçi ve tüketici yanlısı düzenlemelere devam edebilir ve erişilebilirlik sorununu çözerse, Afrika’nın dijital başarı hikayelerinden biri olma yolunda emin adımlarla ilerleyebilir.
Yakın gelecekte, çiftçilerin ürünlerini satmak için akıllı telefon uygulamaları kullandığı, uzaktaki kliniklerin tele-tıp yoluyla uzmanlara danıştığı, köydeki öğrencilerin eğitim videoları izlediği ve Dar es Salaam’daki girişimlerin küresel piyasalara ulaştığı hikayelere tanık olabiliriz – tüm bunlar şu anda inşa edilen her yerde mevcut internet bağlantısı sayesinde mümkün olacak. Tanzanya’nın internet devrimi hızla devam ediyor, eskiden bir lüks olanı günlük bir ihtiyaç haline getiriyor ve ülkenin bir zamanlar izole köşelerinde yaşayanların bile başını kaldırıp “Hamna shida, tumeunganishwa” – “Sorun yok, bağlıyız” diyebilmesini sağlıyor.
İnternet Penetrasyonu ve Kullanıcı İstatistikleri Tanzanya, milyonlarca yeni kullanıcının çevrimiçi olmasıyla hızlı bir dijital dönüşüm yaşıyor. Ocak 2024 itibarıyla, yaklaşık 21,82 milyon Tanzanyalı internet kullanıyordu ve bu da nüfusun %31,9’unun internet erişimine sahip olduğunu gösteriyor da…
Teknoloji Haberlerinde Derinlemesine Bakış: Temmuz 2025 Microsoft’un Büyük Yeniden Yapılanması: İşten Çıkarmalar, Yapay Zeka Yatırımları ve Oyun Sektöründe Çalkantı Microsoft, yaklaşık 9.000 kişiyi—küresel iş gücünün yaklaşık %4’ü—işten çıkardığı kapsamlı bir işten çıkarma dalgasıyla manşetlerde …
