رونق اینترنت پرسرعت در بلژیک: حقیقت شگفت‌انگیز درباره دسترسی به اینترنت در سال ۲۰۲۵

چشم‌انداز اینترنت در بلژیک در سال ۲۰۲۵ داستانی از تضادها و تغییرات سریع است. این کشور تقریباً پوشش کامل پهن‌باند را دارد و برخی از سریع‌ترین سرعت‌های اینترنت در اروپا را ارائه می‌دهد، اما در جذب کامل فیبر نوری عقب مانده است point-topic.com en.wikipedia.org. مناطق شهری با اتصال گیگابیتی از طریق شبکه‌های کابلی به‌روزرسانی شده تعریف می‌شوند، در حالی که برخی از جوامع روستایی همچنان در انتظار گسترش فیبر هستند. قیمت‌گذاری بسیار پایین یک رقیب جدید بازار را که مدتها توسط چند بازیگر بزرگ کنترل می‌شد، دگرگون کرده است و ابتکارات دولتی برای پرکردن شکاف‌های دیجیتال باقی‌مانده در جریان است. این گزارش نگاهی جامع به دسترسی به اینترنت در بلژیک – از فیبر نوری، DSL، اینترنت کابلی و پهن‌باند موبایل تا اینترنت ماهواره‌ای – داشته و شکاف‌های پوشش، عملکرد، قیمت‌گذاری، بازیگران بازار و روندها تا ۲۰۲۴–۲۰۲۵ را بررسی می‌کند، با نگاهی به آینده متصل بلژیک.

انواع زیرساخت‌های اینترنت در بلژیک

پوشش پهن‌باند ثابت بر اساس فناوری (اواسط ۲۰۲۳). شبکه‌های DSL و کابلی تقریباً به هر خانه بلژیکی می‌رسند، در حالی که پوشش کامل فیبر نوری (FTTP) همچنان نسبتاً کم است point-topic.com point-topic.com.
بلژیک ترکیبی متنوع از زیرساخت‌های اینترنتی دارد که شامل شبکه‌های مدرن فیبر نوری در کنار خطوط مسی قدیمی و سیستم‌های گسترده کابلی است. پهن‌باند بی‌سیم از طریق شبکه‌های موبایل 4G/5G همه‌جا حضور دارد و حتی اینترنت ماهواره‌ای نیز به عنوان گزینه‌ای مطرح شده است. در ادامه، هر یک از فناوری‌های اصلی دسترسی تشریح شده‌اند:

اینترنت فیبر نوری (FTTH/B)

فیبر تا خانه/کسب‌وکار (FTTH/B) جدیدترین و سریع‌ترین فناوری دسترسی ثابت در بلژیک است که سرعت‌های متقارن تا چند گیگابیت بر ثانیه ارائه می‌کند. اپراتور اصلی Proximus سرمایه‌گذاری سنگینی در توسعه فیبر انجام داده (برنامه “Fibre for Belgium” به ارزش ۳ میلیارد یورو) و در سال‌های اخیر روند اجرای آن را سرعت داده است budde.com.au proximus.be. تا اواسط سال ۲۰۲۳، شبکه‌های فیبر خالص حدود ۲۵٪ خانه‌های بلژیکی را پوشش داده‌اند — که پایین‌ترین پوشش فیبر در اتحادیه اروپا است point-topic.com brusselstimes.com. پوشش در شهرهایی مانند بروکسل (۵۷٪ از خانوارها)، و هاب‌های منطقه‌ای مانند بروژ (۴۷٪) و آنتورپ (بیش از ۴۰٪) بالاست، اما بسیاری از مناطق — به ویژه در والونی — حضور حداقلی فیبر دارند point-topic.com. تا اوایل ۲۰۲۵، پوشش فیبر به حدود ۴۳٪ خانه‌ها شتاب گرفته است finance.yahoo.com، و Proximus هدف دارد تا ۵۰٪ تا پایان ۲۰۲۵ و ۷۰٪ (۴.۲ میلیون ساختمان) تا ۲۰۲۸ را پوشش دهد، و در نهایت تا ۲۰۳۲ به ۹۵٪ برسد proximus.be gurufocus.com. فیبر بهترین عملکرد را ارائه می‌دهد (برای مثال، سرویس ۸.۵ گیگابیت Proximus در برخی مناطق موجود است proximus.be)، اما گسترش آن تا رسیدن به شبکه‌های قدیمی بلژیک هنوز راه دارد. قابل توجه اینکه Proximus برای سرعت بخشیدن به اجرای FTTH، مشارکت‌های Fiberklaar (فلاندر) و Unifiber (والونی) را تشکیل داده که تا سال ۲۰۲۸ به ترتیب رسیدن به ۱.۵ میلیون و ۰.۶ میلیون اتصال را هدف قرار داده‌اند proximus.com proximus.com. سایر اپراتورها نیز با احتیاط فیبر را معرفی می‌کنند: به عنوان مثال، Telenet (اپراتور کابلی) و شرکت خدماتی Fluvius، کنسرسیوم «NetCo» (Wyre) را دارند تا به تدریج فیبر را در فلاندر توسعه دهند و در بلندمدت کابل کواکسیال را ارتقا دهند، در حالی که Orange Belgium (که اینترنت کابلی VOO والونی را خریداری کرده) انتظار می‌رود که این شبکه را به فیبر یا کابل نسل جدید تبدیل کند. به طور خلاصه، فیبر به سرعت در حال رشد است و ستون فقرات پهن‌باند آینده بلژیک خواهد بود — اما در سال ۲۰۲۵ هنوز مکمل، نه جایگزین، زیرساخت قدیمی DSL/کابل است.

اینترنت DSL (کابلی مسی)

DSL از خطوط تلفن مسی استفاده می‌کند و به طور تاریخی بر بستر شبکه اپراتور اصلی، اینترنت را در سراسر کشور ارائه داده است. دسترسی DSL تقریباً فراگیر است — ۹۹.۹٪ خانه‌ها تحت پوشش سرویس xDSL قرار دارند point-topic.com. در دهه گذشته، Proximus بیشتر خطوط مسی خود را با فناوری VDSL2 و وکتورینگ ارتقا داده، و با این کار سرعت‌های بسیار بالا بر خطوط کوتاه به‌ دست آمده: تا اواسط ۲۰۲۳، VDSL حدود ۹۶.۵٪ از خانوارها (و ۴۳.۸٪ با وکتورینگ برای سرعت‌های حتی بالاتر) را پوشش می‌داد point-topic.com. این رقم بسیار بالاتر از میانگین پوشش DSL اتحادیه اروپا است point-topic.com. در عمل، VDSL وکتور شده در بلژیک می‌تواند روی خطوط کوتاه ۷۰–۱۰۰ مگابیت بر ثانیه ارائه کند، در حالی که ADSL قدیمی عمدتاً منسوخ شده است. اما سرعت DSL با افزایش فاصله کاهش می‌یابد و خطوط روستایی ممکن است فقط چند ده مگابیت دریافت کنند. با توسعه فیبر، Proximus شروع به خارج کردن تدریجی خطوط مسی در مناطق تحت پوشش فیبر کرده است (مشتریان به فیبر منتقل می‌شوند) point-topic.com. تعداد اشتراک‌های DSL به آرامی در حال کاهش است زیرا کاربران به گزینه‌های سریع‌تری مانند اینترنت کابلی یا فیبر کوچ می‌کنند. با این حال، در ۲۰۲۴ DSL همچنان گزینه پشتیبانی است که اطمینان می‌دهد تقریباً هر خانواده‌ای حداقل به اینترنت پایه دسترسی دارد (پوشش NGA یا دسترسی نسل بعدی با ≥۳۰ مگابیت بر ثانیه در سطح ملی ۹۹.۶٪ است که به دلیل VDSL/کابل میسر شده point-topic.com). خلاصه اینکه، DSL زمانی محور اصلی اینترنت در بلژیک بود و در حالی که روزبه‌روز بیشتر جای خود را به فیبر می‌دهد، همچنان در مناطقی که فیبر یا اینترنت کابلی وجود ندارد، اتصال برقرار می‌کند.

اینترنت کابلی (HFC)

اینترنت کابلی در بلژیک بر بستر شبکه‌های هیبریدی فیبر–کواکسیال (HFC) که در اصل برای تلویزیون کابلی ساخته شده بودند، ارائه می‌شود. این فناوری به ویژه در فلاندر و بروکسل، ستون فقرات اینترنت پهن‌باند بلژیک بوده است. اپراتورهای کابلی در جدیدترین استانداردهای DOCSIS سرمایه‌گذاری کرده‌اند: تا اواسط ۲۰۲۳، ۹۵.۶٪ خانه‌ها به اینترنت کابلی (DOCSIS 3.0) و ۹۵.۴٪ توسط شبکه‌های مجهز به DOCSIS 3.1 گیگابیتی پوشش داده شدند point-topic.com. در واقع، تقریباً تمام شبکه‌های کابلی بلژیک به DOCSIS 3.1 ارتقا یافته‌اند، که بسیار بالاتر از میانگین پوشش کواکسیال گیگابیتی اتحادیه اروپا (~۳۳.۶٪) است point-topic.com. اپراتور غالب کابلی، Telenet، تقریباً کل فلاندر و بخش‌هایی از بروکسل را تحت پوشش دارد و تا ۱ گیگابیت دانلود (و حدود ۴۰–۵۰ مگابیت آپلود) روی کابل کواکسیال ارائه می‌دهد. در والونی و بخش‌هایی از بروکسل، VOO (که اخیراً اکثریت سهام آن توسط Orange خریداری شده) اپراتور شبکه کابلی است و قابلیت‌هایی مشابه دارد (شبکه VOO حدود ۵۰٪ کشور را پوشش می‌دهد agoria.be). بنابراین، کابل سرعت‌های بالا را برای بیشتر خانه‌های بلژیکی فراهم می‌کند و سال‌ها خلأ فیبر را جبران کرد — که این دلیل کلیدی عملکرد عالی پوشش سرعت‌بالای کلی بلژیک با وجود فیبر کم است. اینترنت کابلی معمولاً در قالب بسته‌های سه‌گانه (اینترنت + تلویزیون + تلفن) عرضه می‌شود. با DOCSIS 3.1، مشتریان به طور معمول صدها مگابیت دریافت می‌کنند؛ بسته‌های برتر “Giga” شرکت Telenet تا ۱ گیگابیت دانلود دارند. در آینده، شرکت‌های کابلی برنامه دارند تا عملکرد را با DOCSIS 4.0 یا فیبرسازی گره‌ها بیشتر تقویت کنند: NetCo (Telenet/Fluvius) قصد دارد سرانجام فیبر را در مسیر نهایی جایگزین کند و تا سال ۲۰۳۸ به “تکامل به فیبر” در سراسر فلاندر برسد www2.telenet.be (رویکردی تدریجی). فعلاً، اینترنت کابلی پلتفرم غالب اینترنت ثابت در بلژیک باقی مانده (از نظر تعداد مشترک حتی جلوتر از DSL و فیبر) و عامل اصلی دسترسی گسترده به اینترنت گیگابیتی در کشور است.

اینترنت پهن‌باند موبایل (بی‌سیم 4G/5G)

بلژیک دارای زیرساخت قدرتمند اینترنت پهن‌باند موبایل است که شامل سه اپراتور باسابقه شبکه موبایل (Proximus، Orange Belgium، و Telenet/Base) و یک شرکت تازه‌وارد (Digi Belgium) می‌شود. پوشش 4G LTE عملاً سراسری (تقریباً ۱۰۰٪ جمعیت) است tradingeconomics.com، که باعث می‌شود تقریباً در هر نقطه‌ای از بلژیک، گوشی‌های هوشمند و روترهای ۴جی به اینترنت دسترسی داشته باشند. تا سال ۲۰۲۵، بلژیک به طور جدی در حال توسعه شبکه‌ ۵جی است: هر سه اپراتور اصلی پس از حراج طیفی که در اواسط ۲۰۲۲ انجام شد، خدمات ۵جی را راه‌اندازی کرده‌اند budde.com.au. در ابتدا، پذیرش ۵جی به دلیل محدودیت‌های سختگیرانه تشعشعات (به‌ویژه در بروکسل) و تخصیص دیرهنگام طیف، کند بود، اما این موانع برطرف شده‌اند – مناطق در سال‌های ۲۰۲۲–۲۰۲۳ محدودیت‌های EMF را برای تسهیل ۵جی کاهش دادند digital-strategy.ec.europa.eu. تا اواسط ۲۰۲۳، پوشش ۵جی به حدود ۴۰٫۴٪ از جمعیت رسیده بود point-topic.com، اگرچه پوشش در باند اصلی ۳٫۵ گیگاهرتز تنها در حدود ۱۴٪ بود point-topic.com. این توسعه تا سال ۲۰۲۴ سرعت گرفت؛ Proximus اعلام کرد که پوشش جمعیتی ۵جی تا اوایل ۲۰۲۵ به ۷۵٪ رسیده finance.yahoo.com و اکنون تمامی مناطق شهری حداقل یک پوشش پایه ۵جی دارند. عملکرد اینترنت پهن‌باند موبایل قوی است: سرعت دانلود میانه ۴جی/۵جی در سریع‌ترین شبکه (Proximus) از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه فراتر می‌رود ookla.com ookla.com. بسیاری از مصرف‌کنندگان به طور گسترده از دیتای موبایل روی تلفن‌های هوشمند استفاده می‌کنند (نفوذ پهن‌باند موبایل حدود ۹۰٪ جمعیت است en.wikipedia.org)، اما اینترنت موبایل به طور کلی مکمل اینترنت ثابت است و جایگزین اصلی اینترنت خانگی در بلژیک محسوب نمی‌شود. دسترسی بی‌سیم ثابت (FWA) از طریق ۴جی/۵جی هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته، چرا که تقریباً همه مردم به گزینه‌های سیمی دسترسی دارند، گرچه اپراتورها فناوری FWA را به عنوان یک جایگزین رقابتی آینده‌نگر با ۵جی مورد آزمایش قرار داده‌اند reportlinker.com. در مجموع، شبکه‌های موبایل یک لایه فراگیر برای دسترسی به اینترنت ایجاد می‌کنند و ۵جی آماده است تا پس از پوشش سراسری در جاده‌ها و مناطق روستایی مطابق اهداف اتحادیه اروپا تا ۲۰۲۵، پهنای باند بی‌سیم و کاربری‌های تاخیر پایین را ارتقا دهد.

اینترنت ماهواره‌ای

اینترنت ماهواره‌ای در بلژیک حضوری خاص اما قابل توجه دارد. در گذشته، خدمات ماهواره‌ای ژئوایستایی (مانند ViaSat/KA-SAT یا Eutelsat Konnect) برای کاربران مناطق روستایی در دسترس بود، اما تأخیر بالا (~۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌ثانیه) و سرعت محدود، آن را به انتخاب آخر تبدیل کرده بود. نقطه عطف این حوزه، استارلینک اسپیس‌ایکس، صورت فلکی ماهواره‌ای مدار پایین زمین (LEO) بود. استارلینک از مه ۲۰۲۱ در بلژیک عرضه شد worldpopulationreview.com و می‌تواند ۱۰۰ تا ۲۰۰ مگابیت بر ثانیه دانلود (۲۰ تا ۴۰ مگابیت بارگذاری) با تأخیر حدود ۴۵ میلی‌ثانیه ارائه کند – بسیار نزدیک‌تر به اینترنت زمینی ookla.com. در واقع، در سه‌ماه چهارم ۲۰۲۴، میانه تأخیر استارلینک در بلژیک ۴۶ میلی‌ثانیه اندازه‌گیری شد که یکی از پایین‌ترین‌ها در اروپاست (برابر با لوگزامبورگ) ookla.com. عملکرد استارلینک با افزایش تعداد ماهواره‌ها و ایستگاه‌های زمینی در اروپا توسط اسپیس‌ایکس ارتقا یافته است. با این حال، قیمت استارلینک نسبتاً بالاست (حدود ۶۵ تا ۱۰۰ یورو ماهانه و ~۴۵۰ یورو تجهیزات)، بنابراین معمولاً در موارد خاص استفاده می‌شود: خانه‌های دورافتاده روستایی یا مزارع خارج از دسترس فیبر/کابل، مشتریان خسته از انحصارهای محلی، یا به عنوان پشتیبان برای کسب‌وکارهایی که به ارتباط جایگزین نیاز دارند. پذیرش این تکنولوژی در بلژیک در مقایسه با کشورهایی با شبکه زمینی ضعیف پایین‌تر است (پوشش بالای کابل/VDSL بلژیک نیاز به ماهواره را کمتر کرده است) ookla.com. با این حال، استارلینک و سایر سرویس‌های LEO گزینه‌ای جدید برای ارتباط «همه‌جا» فراهم می‌کنند. به جز استارلینک، ارائه‌دهندگان ماهواره‌ای کمی بازار مصرف‌کننده بلژیک را هدف گرفته‌اند – یک استثناء وان‌وب (OneWeb) است که (با مشارکت با ارائه‌دهنده ماهواره Nortlink) از سال ۲۰۲۳ شروع به ارائه پهن‌باند LEO شرکتی در اروپای غربی کرده است (هدف بیشتر کاربردهای حرفه‌ای مثل دریایی یا پشتیبان سازمانی). در کل، اینترنت ماهواره‌ای در بلژیک در دسترس و از نظر فنی چشمگیر است، اما به خاطر قدرت شبکه‌های زمینی بیشتر، همچنان یک گزینه خاص باقی مانده است. این فناوری برای حفره‌های بدون پوشش، سایت‌های سیار (مانند کاروان یا کشتی) و پشتیبانگیری اضطراری اهمیت دارد. دولت نیازی به یارانه‌دهی گسترده به ماهواره برای دسترسی روستایی نداشته، زیرا تقریباً همه خانوارهای بلژیکی به یک نوع اینترنت زمینی دسترسی دارند point-topic.com، اما ماهواره‌های LEO همچنان یک لایه اتصال اضافی برای کسانی که مایل به استفاده هستند ایجاد می‌کنند.

پوشش و دسترسی: شهری در مقابل روستایی

بلژیک از پوشش گسترده اینترنت پهن‌باند هم در مناطق شهری و هم روستایی برخوردار است، اگرچه همچنان برخی اختلاف‌ها در دسترسی به شبکه‌های فوق سریع وجود دارد. تقریباً هر خانوار (نزدیک به ۱۰۰٪) دسترسی به حداقل اینترنت ثابت پایه دارد و اینترنت نسل بعد (NGA با حداقل ۳۰ مگابیت بر ثانیه از طریق VDSL، کابل یا فیبر) به ۹۹٫۶٪ منازل در سطح ملی می‌رسد point-topic.com. حتی در مناطق روستایی، پوشش NGA حدود ۹۳٫۶٪ است، که بسیار فراتر از میانگین روستایی اتحادیه اروپا (~۷۸٫۷٪) می‌باشد point-topic.com. این بدان معناست که اکثریت قریب به اتفاق روستاهای بلژیک حداقل به اینترنت VDSL یا کابلی دسترسی دارند. پوشش موبایل 4G همه خلأها را پر می‌کند و عملاً ۱۰۰٪ جمعیت را پوشش می‌دهد tradingeconomics.com، به طوری که هیچ منطقه مسکونی کاملاً آفلاین نیست.

با این حال، در زمینه اینترنت فوق سریع (۱۰۰ مگابیت و بالاتر، یا «شبکه‌های ظرفیت بسیار بالا»)، مناطق شهری وضعیت بهتری نسبت به روستایی دارند. به لطف توسعه کابل و فیبر، ۹۶٫۰٪ منازل بلژیک تحت پوشش شبکه گیگابیتی (کابل DOCSIS 3.1 یا FTTP) هستند point-topic.com – یکی از بالاترین نرخ‌ها در اروپا point-topic.com. اما پوشش VHCN در مناطق روستایی فقط ۵۱٫۴٪ است point-topic.com، به این معنا که تقریباً نیمی از خانوارهای روستایی هنوز به سرعت گیگابیتی دسترسی ندارند. در فلاندر (شمال بلژیک)، حتی شهرهای کوچک روستایی اغلب اینترنت کابلی دارند (پوشش VHCN روستایی فلاماند بسیار بالاتر است و در برخی نواحی به ~۸۰–۱۰۰٪ می‌رسد point-topic.com point-topic.com)، در حالی که در والونی (جنوب)، بسیاری از شهرداری‌های روستایی هنوز اینترنت کابلی یا فیبر ندارند (برخی مناطق روستایی والون، پوشش گیگابیتی <۳٪ دارند) point-topic.com. به عنوان مثال، منطقه نیول (Nivelles) در والونی حدود ۷۹٫۵٪ پوشش گیگابیتی روستایی دارد – که احتمالاً به علت کابل است – اما سایر مناطق روستایی والونی تقریباً به طور کامل به VDSL متکی هستند point-topic.com. در مقابل، تقریباً تمامی محلات شهری، چه در بروکسل، آنتورپ یا شهرهای کوچک‌تر، دست‌کم یک گزینه گیگابیتی (کابل یا فیبر) دارند. پوشش فیبر به خصوص شکاف شهری-روستایی را آشکار می‌کند: FTTP بیش از نیمی از بروکسل را پوشش می‌دهد، اما تنها ۷٫۳٪ خانه‌های روستایی تا اواسط ۲۰۲۳ به فیبر دسترسی داشتند point-topic.com. کاربران روستایی که کابل/فیبر ندارند باید به DSL ارتقاء یافته (بسیاری خطوط روستایی VDSL – ۸۴٫۱٪ پوشش VDSL روستایی point-topic.com – که اغلب می‌تواند ۳۰–۵۰ مگابیت را نیز ارائه کند) متکی باشند. در مناطق واقعاً دورافتاده، 4G/5G یا ماهواره می‌تواند برای اینترنت استفاده شود، اگرچه عملکرد آن‌ها نسبت به سیمی محدود است.

برای توضیح بیشتر، در اینجا چند شاخص پوشش (داده‌های اواسط ۲۰۲۳) آمده است:

• DSL: ۹۹.۹٪ از خانوارها (روستایی ۹۷.۴٪) به اتصال مسی/DSL دسترسی دارند point-topic.com point-topic.com.
• VDSL: ۹۶.۵٪ از خانوارها (روستایی ۸۴.۱٪) – ارتقاهای بسیار گسترده VDSL point-topic.com point-topic.com.
• کابل (Docsis 3.1): ۹۵.۴٪ از خانوارها (روستایی ۴۹٪) – تقریباً همه شهرها و بسیاری از شهرک‌ها، اما کمتر در روستاهای دورافتاده point-topic.com point-topic.com.
• فیبر نوری (FTTP): ۲۵٪ از خانوارها (روستایی ۷.۳٪) – تمرکز قدرتمند شهری، تا کنون حداقل در مناطق روستایی point-topic.com point-topic.com.
• VHCN (FTTP + Docsis3.1): ۹۶٪ از خانوارها (روستایی ۵۱.۴٪) به شبکه‌های قابل ارائه گیگابیتی دسترسی دارند point-topic.com point-topic.com.
• موبایل: ۴G تقریباً ۱۰۰٪ جمعیت، ۵G تقریباً ۴۰٪ جمعیت در ۲۰۲۳ و در حال افزایش به ~۷۵٪ در ۲۰۲۴ point-topic.com finance.yahoo.com (در ابتدا تمرکز بر شهرها/مناطق پرترافیک).

این ارقام، بلژیک را در میان کشورهای برتر اروپا از نظر پوشش گسترده قرار می‌دهد، به جز در فیبر خالص که عقب مانده بود. شکاف دیجیتال شهری-روستایی در بلژیک باریک‌تر از بسیاری از کشورهاست (پوشش ۳۰ مگابیت بر ثانیه در روستاها ۹۳.۶٪ در مقابل میانگین ~۷۹٪ اتحادیه اروپا point-topic.com). با این حال، تفاوت در دسترسی به سرعت گیگابیتی قابل توجه است – یک خانه روستایی ممکن است با DSL ۵۰ مگابیت بر ثانیه گیر افتاده باشد درحالی‌که یک ساکن شهری از کابل/فیبر ۱ گیگابیت بر ثانیه بهره می‌برد. دولت این موضوع را شناسایی کرده و اقداماتی برای کاهش این فاصله انجام داده است. در برنامه بهبود فدرال برای ۴۱ میلیون یورو جهت گسترش اینترنت پرسرعت به “مناطق سفید” (مناطق محروم روستایی) در سال‌های آینده سرمایه گذاری شده است digital-strategy.ec.europa.eu. در والونیا، دولت منطقه‌ای بیش از ۷۰ میلیون یورو برای اتصال پارک‌های صنعتی و مدارس به فیبر سرمایه گذاری کرده است تا مراکز اقتصادی روستایی عقب نمانند digital-strategy.ec.europa.eu. اجتماع کوچک آلمانی‌زبان در شرق بلژیک نیز ۱۹.۵ میلیون یورو برای فیبر به خانه در روستاهایش دریافت کرده است digital-strategy.ec.europa.eu. همچنین نهاد ناظر (BIPT) یک سیستم نقشه‌برداری برای تعیین دقیق پوشش پهن‌باند بر اساس موقعیت جغرافیایی نگهداری می‌کند تا نقاط سفید باقی‌مانده شناسایی و به مداخله عمومی راهبرد بدهد digital-strategy.ec.europa.eu. این تلاش‌ها همراه با توسعه فیبر تجاری و ۵G به تدریج کیفیت اتصال روستاها را بهبود داده است. تا سال ۲۰۲۵ بسیاری از مناطق پیش‌تر محروم شاهد ارتقا هستند – یا فیبر به تدریج به حومه‌ها وارد می‌شود یا اینترنت بی‌سیم ثابت ۵G یک گزینه جایگزین موقت ارائه می‌دهد reportlinker.com. در پایان، مناطق شهری بلژیک هم‌اکنون تقریبا به طور کامل از اینترنت پرسرعت بهره‌مند شده‌اند و اگرچه مناطق روستایی تا حدی عقب هستند، فاصله به سرعت در حال کاهش است. سیاست‌گذاران هدف روشنی دارند تا “۱۰۰ مگابیت بر ثانیه قابل ارتقا به ۱ گیگابیت برای همه خانوارها” (هدف جامعه گیگابیتی اتحادیه اروپا تا ۲۰۲۵) محقق شود، اگرچه بلژیک به دلیل شروع دیر فیبر در ابتدا شانس پایینی برای تحقق کامل تا ۲۰۲۵ داشت table.media table.media. اما پیش‌بینی تا سال ۲۰۳۰ بسیار بهتر است؛ با ترکیبی از فیبر، کابل و ۵G، دسترسی همگانی گیگابیتی در افق است.

سرعت اینترنت، تأخیر (Latency) و کیفیت خدمات

خدمات اینترنتی بلژیک به دلیل فراگیری کابل پرسرعت و گسترش شبکه‌های فیبر، در میان عملکردهای برتر اروپا قرار دارند. میانگین سرعت‌ها در این کشور به طور مداوم بالاست. در ابتدای سال ۲۰۲۳، میانه سرعت دانلود پهن‌باند ثابت حدود ۸۶.۷ مگابیت بر ثانیه بود datareportal.com (افزایش حدود ۱۲٪ نسبت به سال قبل) و تا اواخر ۲۰۲۴ میانه احتمالاً به سه رقمی رسیده است. در بخش موبایل، میانه دانلود ۵۶ مگابیت بر ثانیه بر روی ۴G/5G در اوایل ۲۰۲۳ بوده است datareportal.com و این رقم هر سال افزایش یافته است. این مقادیر میانه شامل همه فناوری‌ها (حتی خطوط DSL کندتر) می‌شود، بنابراین کاربرانی که از کابل یا فیبر استفاده می‌کنند معمولاً با سرعت بسیار بیشتری روبه‌رو هستند. در واقع، سریع‌ترین سرویس‌های بلژیک در سطح جهانی قرار دارند: پروکسیموس تا سقف ۸.۵ گیگابیت بر ثانیه روی فیبر در مناطق منتخب ارائه می‌دهد proximus.be و هر دو شرکت Proximus و Telenet در بالاترین سطح خود حدود ۱ گیگابیت بر ثانیه به مشتریان ارائه می‌کنند.

در گزارش‌های عملکرد شبکه، بلژیک نتایج قابل توجهی ثبت کرده است. در Speedtest Intelligence اوکلا برای نیمه دوم ۲۰۲۴، Proximus Fiber به‌عنوان سریع‌ترین ارائه‌دهنده اینترنت ثابت با میانه دانلود حدود ۳۰۲ مگابیت بر ثانیه و آپلود حدود ۱۷۸ مگابیت بر ثانیه و تأخیر بسیار پایین ۹ میلی‌ثانیه ارزیابی شد ookla.com. پس از آن ارائه‌دهندگان کابل (Telenet با حدود ۱۷۶ مگابیت بر ثانیه، VOO با حدود ۱۶۷ مگابیت بر ثانیه میانه دانلود) قرار می‌گیرند ookla.com – که نشان می‌دهد بسیاری از مشتریان همچنان از پلن‌های متوسط استفاده می‌کنند هرچند شبکه ها تا ~۱ گیگابیت بر ثانیه ظرفیت دارند. تأخیر در اینترنت ثابت (کابل و فیبر) معمولاً پایین است (معمولاً ۵ تا ۲۰ میلی‌ثانیه) که برای بازی و VoIP مناسب است. کاربران DSL با تأخیر بالاتر (۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه و بیشتر) و سرعت پایین‌تر مواجه‌اند، اما همان طور که اشاره شد، تعداد آنها در حال کاهش است. در بخش موبایل، Proximus با میانگین دانلود ~۱۰۱ مگابیت بر ثانیه در بستر ۴G/5G در اواخر ۲۰۲۴ پیشتاز بود ookla.com ookla.com، پس از آن Orange (حدود ۸۱ مگابیت بر ثانیه) و Telenet/Base (حدود ۷۳ مگابیت بر ثانیه). این سرعت‌ها بیانگر نفوذ گسترده ۴G+ و آغاز به کار جدی ۵G است. تأخیر موبایل نیز بهبود یافته است: Proximus موفق به ثبت کمترین تأخیر ۴G/5G با ۳۹ میلی‌ثانیه شد ookla.com. با توسعه ۵G، انتظار می‌رود تأخیر موبایل در سال‌های آینده بیشتر کاهش یابد و به حدود ~۲۰ میلی‌ثانیه برسد که برای اپلیکیشن‌های بلادرنگ بسیار مطلوب است.

از لحاظ کیفیت خدمات، ارائه‌دهندگان اینترنت در بلژیک عملکرد خوبی دارند. به عنوان مثال، در ارزیابی‌های Speedtest درباره ثبات اتصال (نمونه‌هایی که حداقل ۲۵/۳ مگابیت بر ثانیه دارند)، فیبر Proximus بیش از ۹۲٪ ثبات نشان داده است ookla.com، یعنی تقریباً همیشه کاربران تجربه‌ای در حد “پهن‌باند” یا بهتر دریافت می‌کنند. تجربه پخش ویدیویی نیز در بین ارائه‌دهندگان تقریباً مشابه است و تفاوت آماری قابل توجهی مشاهده نمی‌شود ookla.com – بطور کلی امکان پخش روان ویدیوهای HD/4K با توجه به پهنای باند کافی وجود دارد. شاخص‌های تجربه بازی آنلاین نیز جایگاه خوبی به بلژیک می‌دهند؛ فیبر Proximus امتیاز ~۹۸.۸ (در مقیاس ۰ تا ۱۰۰ برای کیفیت تجربه بازی) را کسب کرده و پیشتاز بازار است ookla.com که بیانگر کمترین میزان جیترو لگ بر روی اتصال سیمی است. در مجموع، رضایت کاربران بالاست – مصرف‌کنندگان به فیبر Proximus امتیاز ۳.۶۳ از ۵ (بالاترین امتیاز بین شرکت‌ها) را در نظرسنجی Speedtest داده‌اند ookla.com که بیانگر رضایت مطلوب است.

یکی از نکات قابل توجه، وابستگی بلژیک به کابل برای سرعت‌های بالا است: در حالی که کابل سرعت دانلود بسیار خوبی ارائه می‌دهد (اغلب ۵۰۰ مگابیت تا ۱ گیگابیت بر ثانیه)، سرعت‌های آپلود آن کمتر است (مثلاً ۲۰ تا ۵۰ مگابیت بر ثانیه روی DOCSIS 3.1). این عدم تقارن می‌تواند بر کاربران حرفه‌ای یا کسب‌وکارهای کوچک که ظرفیت بالاتری برای ارسال داده نیاز دارند، تأثیر بگذارد. فیبر این مشکل را با سرعت‌های متقارن رفع می‌کند (مثلاً سرعت آپلود متوسط فیبر Proximus حدود ۱۷۸ مگابیت بر ثانیه ookla.com). با رشد فیبر، عملکرد متوسط آپلود نیز بهبود می‌یابد. جنبه دیگری نیز ازدحام شبکه است: شبکه کابل به اشتراک گذاشته شده، ممکن است در برخی نقاط در ساعات اوج مصرف کند شود، اما Telenet و VOO عمدتاً با ارتقاء و تقسیم‌بندی شبکه این مشکل را تا حد زیادی رفع کرده‌اند. استفاده گسترده از وکتورینگ روی VDSL از خطوط مسی عملکرد بالایی گرفته، اما با فرسودگی خطوط و افزایش تقاضای کاربران برای سرعت‌های فوق سریع، گذار به فیبر برای حفظ کیفیت حیاتی خواهد بود.

در سطح بین‌المللی، اینترنت بلژیک از لحاظ شاخص‌های سرعت عملکرد خوبی دارد – معمولاً در میان ۲۰ تا ۳۰ کشور برتر برای سرعت اینترنت ثابت، و وضعیت مشابهی برای اینترنت موبایل. شاخص اقتصاد و جامعه دیجیتال (DESI) ۲۰۲۲ گزارش داد که ۶۷٪ اشتراک‌های اینترنت پهن‌باند بلژیک سرعت ≥۱۰۰ مگابیت بر ثانیه دارند که بسیار بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا است en.wikipedia.org و نشان‌دهنده استقبال بالا از طرح‌های سریع (عمدتاً از طریق کابل) است. همچنین، Ookla اشاره کرده است که تاخیر Starlink در بلژیک (۴۶ میلی‌ثانیه) اکنون فاصله کمی با میانگین زمینی دارد؛ این امر بهبودهای اخیر را نشان می‌دهد ookla.com – نشانه‌ای که حتی فناوری‌های نوین نیز در این بازار با کاربران سختگیر جایگاه خود را پیدا می‌کنند. در مجموع، کاربران اینترنت بلژیک عموماً از خدمات سریع و قابل اعتماد بهره‌مند هستند: گزینه‌های گیگابیتی رایجند، سرعت روزمره برای اکثر افراد بیش از اندازه کافی برای برنامه‌های پرمصرف داده است، و تاخیر نیز برای نیازهای همزمان بسیار پایین است. با گسترش فیبر و 5G، انتظار می‌رود جایگاه بلژیک به عنوان کشوری با اینترنت باکیفیت بیشتر تثبیت شود و شاید کمبود فعلی فیبر را به داستان موفقیت نوسازی سریع تبدیل کند.

قیمت‌گذاری و مدل‌های اشتراکی

قیمت اینترنت در بلژیک از نظر تاریخی نسبت به برخی کشورهای همسایه بالاتر بوده است که عمدتاً به دلیل بازار متمرکز آن است. سال‌ها، دوگانه Proximus و Telenet (و VOO در جنوب) موجب رقابت قیمتی محدود شد و معمولاً اشتراک‌های اینترنت پهن‌باند همراه با تلویزیون یا تلفن عرضه می‌شدند. در نتیجه، هزینه ماهانه معمول برای یک طرح اینترنت نامحدود پرسرعت حدود ۵۰ تا ۷۰ یورو بوده است. برای مثال، در سال ۲۰۲۳ یک طرح فیبر مستقل Proximus (۵۰۰ مگابیت پایین/۱۰۰ مگابیت بالا) حدود ۶۵ یورو در ماه قیمت داشت proximus.com و بسته “One Up” یک گیگابیت Telenet (همراه موبایل و تلویزیون) حدود ۹۰ یورو در ماه بود reddit.com. متوسط هزینه یک بسته اینترنت پایه (۶۰ مگابیت یا بالاتر، داده نامحدود) به طور تقریبی ۵۰ یورو بوده است (طبق پیمایش‌های هزینه زندگی) numbeo.com. این قیمت‌ها به طور مشخص بالاتر از فرانسه یا آلمان هستند و اغلب موجب نارضایتی مصرف‌کنندگان می‌شود reddit.com. تا مدتی قبل، تنها راه کاهش هزینه، استفاده از برندهای اقتصادی یا تخفیف‌های تبلیغاتی بود: Scarlet، زیربرند کم‌هزینه Proximus، اینترنت نامحدود (DSL/VDSL) را با حدود ۳۴ یورو در ماه ارائه می‌دهد proximus.com و Proximus/Telenet نیز گاهی تخفیف‌های ورود اولیه دارند (مثلاً ۶ ماه با تخفیف). سقف مصرف داده روی اینترنت ثابت عملاً حذف شده است – همه ارائه‌دهندگان بزرگ اینترنت ثابت، داده نامحدود می‌دهند (علاوه بر اینکه برای طرح جدید اجتماعی سقف ۱۵۰ گیگابایت در ماه با سرعت ۳۰ مگابیت اعمال می‌شود proximus.com که در ادامه توضیح داده می‌شود). در مجموع، مشتریان بلژیکی معمولاً هزینه بیشتری برای اینترنت می‌پردازند، اما در قبال آن سرعت بالا و حجم (عملاً) نامحدود دریافت می‌کنند.

مدل‌های اشتراکی غالباً به صورت بسته‌های ترکیبی ارائه می‌شوند: یک سرویس رایج، تریپل‌پلی (اینترنت + تلویزیون + تلفن ثابت) یا کوادپلی (همراه با موبایل) است. شرکت‌ها با تخفیف، مشتری را به بسته‌های ترکیبی ترغیب می‌کنند. برای نمونه، بسته‌های Proximus Flex اینترنت فیبر، تلویزیون دیجیتال و موبایل را ترکیب می‌کنند و یک بسته فیبر یک گیگابیت به همراه موبایل حدود ۸۴ یورو در ماه (پس از تخفیف‌های اولیه) هزینه دارد reddit.com. بسته‌های Telenet One نیز به شکل مشابه اینترنت کابل، تلویزیون و موبایل را ادغام می‌کنند. با این حال، نهادهای نظارتی بلژیک تضمین کرده‌اند که اینترنت مستقل (بدون تلویزیون) نیز برای کسانی که آن را نمی‌خواهند عرضه شود – هرچند این طرح‌های مستقل، قیمتی نسبتاً بالا دارند.

یک تحول بزرگ در اواخر ۲۰۲۴ اتفاق افتاد: DIGI Belgium به عنوان رقیب جدید، اینترنت فیبر را با قیمت‌هایی شگفت‌آور پایین نسبت به عرف بلژیک عرضه کرد. DIGI (بخش بلژیکی شرکت Digi Communications رومانی) اینترنت فیبر را با قیمت ۱۰ یورو برای ۵۰۰ مگابیت، ۱۵ یورو برای یک گیگابیت، و ۲۰ یورو برای ۱۰ گیگابیت ارائه می‌دهد – همگی نامحدود، متقارن و نصب رایگان csimagazine.com. این نرخ‌ها بخش کمی از قیمت رقبای سنتی‌اند و بلافاصله معادله جدیدی ایجاد کردند. نکته اینجاست که شبکه DIGI کاملاً جدید و در ابتدا محدود است (از بخش‌هایی از بروکسل در ۲۰۲۴ شروع و به تدریج گسترش می‌یابد) csimagazine.com. با این وجود، انتظار می‌رود ورود این شرکت فشار رقابتی ایجاد کند. در واقع، مصرف‌کنندگان بلژیکی که سال‌ها به قیمت‌های پایین فرانسه غبطه می‌خوردند، با دیدن اینترنت گیگابیتی ۱۵ یورو در بلژیک شگفت‌زده شدند – چیزی که قبلاً “غیرقابل باور” بود. همچنین طرح‌های موبایل Digi نیز قیمت پایین‌تری دارند (مثلاً ۵ یورو برای ۱۵ گیگابایت داده csimagazine.com). انتظار می‌رود رقبای سنتی با معرفی طرح‌های تبلیغاتی جدید یا برندهای اقتصادی، مشتریان خود را در مناطقی که Digi وارد می‌شود حفظ کنند.

تحول دیگر در قیمت‌گذاری، معرفی «تعرفه اجتماعی» اینترنت است. در سال ۲۰۲۴، دولت دامنه مشمولان تعرفه اجتماعی اینترنت را گسترش داد تا به اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر کمک کند به اینترنت دسترسی داشته باشند telecompaper.com. طرح اجتماعی جدید با قیمت ۱۹ یورو در ماه برای یک اتصال اینترنت ثابت (۱۵۰ گیگابایت داده با حداقل سرعت ۳۰ مگابیت) proximus.com یا ۴۰ یورو برای یک بسته اینترنت+تلویزیون ارائه می‌شود ombudsmantelecom.be. Proximus، Telenet و VOO مکلف‌اند این طرح‌های تخفیفی را ارائه کنند ombudsmantelecom.be. استقبال اولیه کم بوده است (شاید به دلیل آگاهی پایین یا سقف ۱۵۰ گیگابایت)، که موجب شده دولت به فکر اصلاح طرح بیفتد telecompaper.com. با این حال، این تلاش قابل توجهی برای بهبود دسترسی و شمول دیجیتال است تا قیمت مانعی برای اتصال پایه به اینترنت نباشد.

در حوزه موبایل، روند قیمت‌ها تا حدی به نفع مصرف‌کننده بوده است. مثلاً ارزان‌ترین طرح‌های داده موبایل برای ۱ تا ۵ گیگابایت معمولاً در محدوده ۱۵ یورو در ماه ثابت مانده‌اند reddit.com و بسته‌های چندمنظوره اغلب تماس و پیام نامحدود دارند. هرچند، بسته‌های داده زیاد موبایل (مثلاً 5G نامحدود) هنوز گران هستند (اغلب ۳۰ تا ۴۰ یورو یا بیشتر). باز هم، ورود Digi با ۱۴ یورو برای مکالمه/پیام نامحدود و داده ارزان احتمالاً باعث کاهش قیمت‌ها خواهد شد. تا سال ۲۰۲۵، مصرف‌کنندگان بلژیکی سرانجام شاهد رقابت قیمتی بیشتر هستند: ادغام Orange Belgium با VOO آن را به بازیگر قوی‌تر تبدیل کرد که می‌تواند موبایل و اینترنت ثابت کابلی را با تخفیف عرضه کند و Telenet/BASE نیز پس از تبدیل به اپراتور موبایل، بازار موبایل را تکان داده بود. اما در زمینه اینترنت ثابت، قیمت‌ها هنوز بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا است – موضوعی که رگولاتور BIPT از طریق گزارش‌های سالانه مقایسه بین‌المللی قیمت پیگیری می‌کند bipt.be. اجماع این است که اینترنت پهن‌باند بلژیک باکیفیت اما گران است؛ امید می‌رود با رقابت زیرساختی جدید (فیبر Digi، احتمال همکاری Proximus و Orange در فیبر و…) قیمت‌ها منطقی‌تر شوند.

از منظر مدل‌های اشتراکی، تقریباً همه طرح‌های اینترنت ثابت پهن‌باند در بلژیک با تعرفه ثابت/حجم نامحدود هستند (دوران سقف‌های ماهانه یا جریمه‌های اضافه‌مصرف حدود یک دهه پیش برای طرح‌های رایج پایان یافت). قراردادها معمولاً برای ۱ یا ۲ سال منعقد می‌شوند اما قانون‌گذاران تعویض راحت‌تر و پایان تمدید خودکار را الزامی کرده‌اند؛ بنابراین مشتریان پس از اتمام دوره اولیه می‌توانند با یک ماه اطلاع قبلی، ارائه‌دهنده خود را تغییر دهند. بسیاری از مشترکان مودم/روتر ارائه شده توسط ISP را اجاره می‌کنند (که اغلب شامل قیمت است). برخی ارائه‌دهندگان، هات‌اسپات‌های وای‌فای و وای‌فای عمومی را به عنوان ارزش افزوده ارائه داده‌اند (مثلاً Telenet Homespots، Proximus Public Wi-Fi). روند دیگر تلویزیون OTT در برابر تلویزیون کابلی سنتی است – با رشد سرویس‌های استریم، برخی کاربران صرفاً اینترنت می‌خواهند و بسته تلویزیونی را حذف می‌کنند. ISPها هم با بسته‌های انعطاف‌پذیر (مثلاً بسته‌های «تنها اینترنت + موبایل») پاسخ داده‌اند.

در جمع‌بندی، قیمت‌گذاری اینترنت بلژیک در سال ۲۰۲۵ بازتاب‌دهنده سابقه‌ای از رقابت محدود اما نقطه عطف جدیدی است. اگرچه اکثر مردم همچنان حدود ۵۰ تا ۷۰ یورو برای اینترنت خانگی می‌پردازند، ولی پیشنهادهای فوق‌العاده ارزان جدید و سیاست‌گذاری‌های رگولاتوری گزینه‌ها را چه برای اقشار کم‌درآمد (تعرفه اجتماعی، Digi) و چه رده‌های بالا (سرعت گیگابیتی مقرون به صرفه) افزایش داده است. مصرف‌کنندگان از این تحولات سود خواهند برد و احتمالاً در سال‌های آینده «ارزش بیشتر در قبال هزینه» را تجربه خواهند کرد – تغییری خوشایند در کشوری که مدت‌ها برای اتصال، بهای بیشتری می‌پرداخت.

نفوذ بازار و میزان پذیرش کاربران

بلژیک جامعه‌ای بسیار متصل دارد؛ میزان استفاده از اینترنت و پذیرش پهن‌باند در بسیاری بخش‌ها به حد اشباع رسیده است. در ابتدای ۲۰۲۳، ۱۱.۰۳ میلیون کاربر اینترنت وجود داشت که نفوذ اینترنت را به ۹۴.۵٪ جمعیت می‌رساند datareportal.com. تا ۲۰۲۵ استفاده فردی از اینترنت حدود ۹۵٪ است – عملاً تقریباً هر بزرگسال بلژیکی به نوعی آنلاین است. این رقم بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا و در رده کشورهای برتر اروپایی از نظر استفاده از اینترنت است en.wikipedia.org. جمعیت آفلاین باقی‌مانده عمدتاً سالمندان یا گروه‌های کم‌درآمد خاص هستند که برنامه‌های فراگیر دولتی (آموزش سواد دیجیتال و دسترسی مقرون به صرفه) برای حمایت از آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

در خصوص اتصال خانوارها، حدود ۹۴ تا ۹۵٪ خانوارهای بلژیکی اشتراک اینترنت دارند statista.com. این عدد از حدود ۹۰٪ در یک دهه پیش تا اواسط ۹۰ درصد امروز صعود کرده است و اقلیت کمی از خانواده‌ها (اغلب سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند) فاقد اینترنت خانگی هستند. در ضمن، یک نظرسنجی Statbel در سال ۲۰۲۳ نشان داد که ۹۴.۸٪ خانوارهای حومه به اینترنت دسترسی دارند statista.com که حاکی از یکنواختی میان انواع جوامع است. عملاً ۱۰۰٪ کسب‌وکارها در بلژیک به اینترنت دسترسی دارند و حتی بیش از ۹۷٪ بنگاه‌های کوچک نیز از پهن‌باند استفاده می‌کنند (موارد معدود بدون اینترنت معمولاً خیلی کوچک هستند یا دلایل ویژه‌ای دارند). اینترنت پهن‌باند برای کسب‌وکارها یک خدمت حیاتی تلقی می‌شود – از فروشگاه‌های خرد که پرداخت آنلاین دارند تا شرکت‌های بزرگ دارای خطوط چند گیگابیتی. بسیاری از شرکت‌ها برای پایداری بیشتر از سرویس‌های رده‌بالا (فیبر نوری یا خطوط اختصاصی) استفاده می‌کنند.

در بررسی تعداد اشتراک پهن‌باند، بلژیک در سال ۲۰۲۴ حدود ۵.۳۲ میلیون اشتراک پهن‌باند ثابت داشت reportlinker.com. با حدود ۴.۸ میلیون خانوار، این یعنی میانگین تقریباً ۱.۱ اشتراک به ازای هر خانوار (با لحاظ برخی کسب‌وکارها و خانوارهای چند خطی). نفوذ پهن‌باند ثابت حدود ۴۳.۷ اشتراک به ازای هر ۱۰۰ نفر است en.wikipedia.org (داده بانک جهانی ۲۰۲۳) که یکی از بالاترین‌ها در اروپاست و نشان‌دهنده رواج بسیار بالای این سرویس در منازل است. ترکیب این اشتراک‌ها در حال تغییر است: کابل و فیبر در حال رشدند، در حالی که DSL تدریجاً کاهش می‌یابد. در سال ۲۰۲۲، ۶۷٪ اشتراک‌های پهن‌باند ثابت دارای سرعت حداقل ۱۰۰ مگابیت بودند en.wikipedia.org که بیانگر پذیرش قوی سرویس‌های سریع است. تا ۲۰۲۵ این رقم احتمالاً حتی بالاتر شده زیرا کاربران کابل به طرح‌های گیگابیت و فیبر نوری روی می‌آورند.

استفاده از پهن‌باند موبایلی هم فراگیر است. در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۱.۲۸ میلیون اتصال موبایل در بلژیک وجود داشت (۹۷٪ جمعیت) datareportal.com که نشان می‌دهد بسیاری افراد بیش از یک سیم‌کارت دارند (مثلاً گوشی کار و شخصی). نفوذ گوشی هوشمند بالا است (حدود ۸۰–۸۵٪ جمعیت کاربر اسمارت‌فون‌اند). نفوذ اینترنت موبایل (افرادی که از دیتا موبایل استفاده می‌کنند) تا ۲۰۲۱ به حدود ۹۰٪ رسید en.wikipedia.org و همچنان با ورود دیرپذیران (مثلاً بعضی سالمندان که تازه گوشی هوشمند می‌گیرند) رشد می‌کند. شمار زیادی از بلژیکی‌ها هر روز برای امور روزمره در حال حرکت از اینترنت موبایل بهره می‌برند اما اغلب برای وظایف سنگین‌تر در خانه به وای‌فای ثابت وابسته‌اند. یک آمار جالب: استفاده از شبکه‌های اجتماعی ۸۰.۹٪ کل جمعیت در ۲۰۲۳ بوده است datareportal.com که حاکی از حضور گسترده آنلاین و به طور غیرمستقیم نشان‌دهنده دسترسی فراوان به اینترنت است.

بررسی پذیرش برحسب گروه هم آموزنده است: جوان‌ترهای بلژیکی (زیر ۵۵ سال) تقریباً همگی آنلاین‌اند (۹۸–۹۹٪)، ولی در میان سالمندان (۶۵ سال به بالا) استفاده کمتر است (هرچند روند صعودی دارد و اکنون حدود ۷۰–۸۰٪ است). دولت و نهادهای غیردولتی برای ارتقای مهارت‌های دیجیتال سالمندان و اقشار محروم برنامه‌هایی دارند. بر اساس ویکی‌پدیا، سطح مهارت دیجیتال در بلژیک همتراز میانگین اتحادیه اروپاست به طوری که ۵۴٪ افراد حداقل دارای مهارت پایه دیجیتال‌اند en.wikipedia.org – یعنی با وجود دسترسی فراوان باز هم جای رشد وجود دارد.

خانگی در برابر کسب‌وکاری: در بخش خانگی، خانوارهای چند نفره تقریباً همگی اشتراک اینترنت دارند چون کار، آموزش و سرگرمی به آن وابسته شده است. میانگین سرعت سرویس پهن‌باند ثابت مشترکان خانگی رو به افزایش است (اپراتورها تدریجاً سرویس‌های کند را حذف یا خودکار به سرعت بالاتر ارتقا می‌دهند – مثلاً اسکارلت پایه سرعت را به ۵۰ مگابیت با قیمت ۳۴ یورو بدون افزایش قیمت ارتقا داد proximus.com). برای کسب‌وکارها، به‌ویژه SMEها، شبکه‌های باکیفیت بلژیک تقریباً ۱۰۰٪ پذیرش را فراهم کرده است: تقریباً همه کسب‌وکارها سرویس‌های ابری، VoIP و … دارند که فرض را بر وجود اینترنت پهن‌باند می‌گذارد. همه‌گیری کووید نیز ضرورت اینترنت مطمئن را برجسته کرد – تا ۲۰۲۵ دورکاری رایج است و خانوارها اغلب سرعت بالاتری تهیه می‌کنند (مثلاً اگر چند نفر همزمان آنلاین ویدیویی باشند).

یکی از شاخص‌های مهم نفوذ پهن‌باند خانوارها است. با احتساب اینترنت ثابت و موبایلی، عملاً هر خانوار حداقل یک نوع اینترنت دارد. نفوذ پهن‌باند ثابت خانوارها در اواسط ۹۰ درصد است. آن‌هایی که پهن‌باند ثابت ندارند معمولاً از موبایل (برخی مجردهای جوان فقط دیتای ۴G/5G می‌گیرند اگر کافی باشد) استفاده می‌کنند. با این حال، طرح‌های دیتا موبایل نامحدود گران‌اند و خانوارهای صرفاً موبایلی هنوز کمیاب‌اند (حدود ۵٪ یا کمتر).

در جمع‌بندی، نرخ‌های پذیرش اینترنت در بلژیک بسیار بالا است: حدود ۹۵٪ خانوارها آنلاین‌اند، ۹۳–۹۴٪ افراد اینترنت را به طور منظم استفاده می‌کنند en.wikipedia.org و استفاده گسترده از طرح‌های پرسرعت وجود دارد. شکاف دیجیتال کوچک کشور بیشتر به سطح سرویس (مثلاً فیبر در برابر DSL و غیره) مربوط می‌شود تا دسترسی. با سرمایه‌گذاری مداوم و کاهش قیمت‌ها، حتی باقی‌ماندگان (اغلب به‌دلیل مسأله مالی یا مهارتی) نیز تدریجاً متصل می‌شوند. تا ۲۰۲۵ بلژیک عملاً جامعه‌ای کاملاً متصل است؛ مطابق با شهرت خود به عنوان پیشگام پذیرش پهن‌باند (بلژیک از نخستین کشورها در اروپا با اینترنت کابلی و DSL در اواخر دهه ۹۰ بود). چالش آینده نه در دسترسی پایه بلکه ارتقای همگان به فناوری‌های نسل آینده و اطمینان از عدم عقب ماندن گروهی با دسترسی ضعیف‌تر است.

ارائه‌دهندگان اصلی خدمات اینترنت (ISPها)

بازار اینترنت بلژیک توسط تعداد معدودی بازیگر اصلی اداره می‌شود که هر کدام زیرساخت خود را دارند و چند ده اپراتور کوچک یا مجازی نیز فعال‌اند. در زیر بازیگران و اپراتورهای اصلی ارائه خدمات اینترنت معرفی شده‌اند:

• Proximus (Belgacom) – اپراتور مخابراتی غالب. Proximus دارنده شبکه سراسری تلفن مسی است و پیشگام راه‌اندازی فیبر نوری به شمار می‌رود. اینترنت DSL/VDSL و FTTH ارائه می‌دهد و هم‌زمان اپراتور موبایل نیز هست (Proximus بزرگ‌ترین اپراتور موبایل کشور نیز هست). این شرکت بیشترین پوشش اینترنت ثابت را (هرجا خط تلفن هست) و حدود ۴۵٪ سهم بازار پهن‌باند دارد. خدمات تلفیقی (اینترنت، تلویزیون دیجیتال، خط ثابت، موبایل) را تحت برند Proximus و همچنین ISP اقتصادی Scarlet عرضه می‌کند. شبکه فیبر Proximus دسترسی باز دارد یعنی سایر ارائه‌دهندگان می‌توانند اینترنت را به صورت عمده فروشی روی آن ارائه دهند (رگولاتور موظف به بازفروشی فیبر شده است bipt.be مانند همان کاری که با DSL انجام شد). در ۲۰۲۴ Proximus برای سریع‌ترین اینترنت ثابت (فیبر خود) در بلژیک جوایزی دریافت کرد ookla.com. شرکت به صورت مشترک متعلق به دولت است و همچنان بازیگر غالب تلقی می‌شود.
• Telenet – اپراتور اصلی کابل در فنلاند. Telenet دارنده شبکه HFC وسیع کابلی است که فنلاند (و بخش‌هایی از بروکسل و کمربند کوچک والونیا) را پوشش می‌دهد. اینترنت پهن‌باند (تا ۱ گیگابیت)، تلویزیون دیجیتال و اخیراً موبایل (خرید اپراتور BASE در ۲۰۱۶، تبدیل به اپراتور همگرای کامل) ارائه می‌دهد. Telenet متعلق به Liberty Global است که در ۲۰۲۳ با خرید مابقی سهام صددرصدی شد budde.com.au budde.com.au. Telenet حدود ۳۰٪ سهم بازار پهن‌باند دارد. قدرتش بیشتر در مناطق هلندی زبان است که رقیب مستقیم Proximus (DSL) بوده – همین رقابت بین کابل و DSL موجب استقبال بالای پهن‌باند در بلژیک شده است budde.com.au. زیرساخت Telenet توسط برخی ISPهای ثالث با عمده‌فروشی کابل هم مورد استفاده قرار گرفت (مثلاً Orange توافقی برای ارائه اینترنت روی شبکه Telenet داشت). با پروژه مشترک NetCo (Wyre) با Fluvius، Telenet در مسیر فیبر نوری عمیق‌تر در شبکه‌اش قرار گرفته است. برند Telenet در فنلاند بسیار قوی است و اغلب کیفیت بالا (دومین بعد از فیبر) را دارد.
• Orange Belgium – اپراتور موبایل که تبدیل به اپراتور همگرا شد. Orange (قبلاً Mobistar) اپراتور دوم موبایل در بلژیک است. ابتدا فاقد زیرساخت ثابت، Orange خدمات اینترنت/تلویزیون «Orange Love» را با اجاره ظرفیت روی شبکه‌های کابلی ارائه داد (عمده‌فروشی تنظیم‌گری). در سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، Orange با خرید ۷۵٪ سهم VOO، اپراتور کابل والونیا و بخشی از بروکسل قدم بزرگی برداشت brusselstimes.com. با نهایی شدن این خرید در ۲۰۲۳، Orange حالا کنترل شبکه HFC ثابتی را با پوشش ~۱.۸ میلیون خانه در والونیا/بروکسل دارد. Orange اکنون اینترنت روی شبکه VOO ارائه می‌دهد (و همچنان از طریق قرارداد عمده‌فروشی از شبکه Telenet در فنلاند تا پوشش فیبر کامل). با VOO، سهم بازار Orange در پهن‌باند جهش یافت و مانند Proximus و Telenet به اپراتور همگرای سراسری بدل شد. انتظار می‌رود Orange برای ارتقای شبکه VOO (مثلاً به DOCSIS 4.0 یا FTTH) سرمایه‌گذاری کند تا رقابت‌پذیر بماند. در بخش موبایل، Orange شبکه 4G قوی و شبکه 5G را از ۲۰۲۲ راه‌اندازی کرده است. در زمینه به اشتراک‌گذاری شبکه Access (RAN)، Orange با Proximus پروژه مشترک MWingz را برای استقرار سریع‌تر 5G و پوشش اقتصادی آغاز کردند proximus.com. حضور Orange نقش مهمی در افزایش رقابت داشته و معمولاً بسته‌های مشابه را اندکی ارزان‌تر از Proximus/Telenet ارائه می‌کند.
• VOO – اپراتور کابل در والونیا. VOO از ادغام کابل‌های مناطق فرانسوی‌زبان (متعلق به Nethys/Enodia و Brutélé) شکل گرفت. اینترنت کابلی (تا ۱ گیگابیت با ارتقاهای اخیر) و تلویزیون پولی ارائه می‌کند و عمدتاً خدمت‌رسان والونیا و بخش‌هایی از بروکسل است. سابقه‌ای حدود نیم میلیون مشترک پهن‌باند دارد. پس از خرید توسط Orange، VOO عملاً زیر چتر Orange است و آینده برند آن نامشخص است (احتمال تغییر برند وجود دارد اما تا ۲۰۲۴ VOO همچنان تحت همین نام فعال است). شبکه VOO حدود ۹۰٪ خانوارهای والونیا را پوشش می‌دهد (پوشش کابل در والونیا کمتر از فنلاند است اما VOO در همه شهرهای مهم حضور دارد). نکته جالب: پیش از خرید، VOO و Telenet جدا بودند اما حالا Orange (VOO) و Telenet در مناطق مشترک (مثلاً حومه بروکسل که هر دو شبکه داشتند) رقیب مستقیم خواهند بود.
• Digi Belgium / Citymesh – ورودی جدید بازار. Digi Belgium همکاری میان شرکت رومانیایی Digi Communications و اپراتور شرکتی Citymesh است. در مناقصه طیف ۲۰۲۲، این کنسرسیوم مجوز طیف برای تبدیل شدن به چهارمین اپراتور موبایل بلژیک را دریافت کرد budde.com.au. پس از آمادگی لازم، Digi خدمات مصرف‌کننده را در اواخر ۲۰۲۴ راه‌اندازی کرد. نکته جالب، Digi تنها ارائه‌دهنده موبایل نیست؛ بلکه آغاز به راه‌اندازی شبکه فیبر اختصاصی خود (ابتدا در بروکسل) کرده است csimagazine.com. Citymesh سابقه فعالیت در B2B و راه‌اندازی شبکه‌های 4G خصوصی را داشت و با سرمایه و تجربه Digi (مشهور به پایین‌ترین قیمت‌ها در رومانی و جاهای دیگر) رقابت را وارد بازار کرد. تأثیر Digi تا اینجا: ارائه ارزان‌ترین طرح‌های موبایل و فیبر تاریخ بلژیک csimagazine.com. پوشش فیبر فعلاً محدود است (چند منطقه بروکسل، هدف ۲ میلیون خانه ظرف ۵ سال csimagazine.com) و برای موبایل باید شبکه بسازد (احتمالاً در ابتدا با قرارداد رومینگ روی شبکه دیگران). Citymesh همچنان به مشتریان شرکتی خدمات می‌دهد (مثلاً اتصال پهپاد، IoT صنعتی، مزارع بادی دریا). برای مشتریان خانگی، Digi برندی است که باید زیر نظر گرفت – اگر مقیاس بگیرد، بازار بلژیک از سه‌قطبی به رقابت چهارطرفه بدل می‌شود.
• سایر ISPها و MVNOها: فراتر از نام‌های بزرگ، بازیگران کوچک‌تری هم هستند. EDPnet یک ISP مستقل است که روی خطوط Proximus اینترنت DSL و فیبر (در مناطق موجود) با قیمت کمی پایین‌تر ارائه می‌دهد؛ سال ۲۰۲۲ تا مرز ورشکستگی پیش رفت (حتی Proximus برای از دست ندادن مشتری عمده، به آن کمک مالی کرد). Mobile Vikings یک اپراتور مجازی موبایل (MVNO) است که به دلیل طرح‌های جوان‌پسند شناخته شده؛ در ۲۰۲۱ توسط Proximus خریداری شد اما فعلاً با همان برند فعال است. برخی پروژه‌های فیبر منطقه‌ای هم هست (مثلاً Fastfiber یا شبکه‌های فیبر شهری برای پارک‌های صنعتی) اما مقیاس‌شان کوچک است. رگولاتور مخابراتی دسترسی رقبا به شبکه‌ها را الزامی کرده – مثلاً عمده‌فروشی فیبر و کابل – بنابراین تعداد معدودی فروشنده (مانند Nextel یا Destiny برای کسب‌وکارها) نیز فعال‌اند. با این حال، در بخش مشتری نهایی، حدود ۹۵٪ اشتراک‌های پهن‌باند متعلق به Proximus، Telenet/VOO/Orange یا Scarlet است. در موبایل هم تقریباً کل بازار در دستان Proximus, Orange و Telenet/Base است و MVNOها فقط قسمت‌های خاص را تامین می‌کنند.

در جمع‌بندی، Proximus، Telenet و Orange/VOO بازیگران اصلی اینترنت ثابت‌اند که تقریباً کل بلژیک را میان خود تقسیم کرده‌اند و Proximus، Orange، Telenet/Base و Digi اپراتورهای موبایل هستند. رقابت سنتی بر پایه زیرساخت (تلفن در مقابل کابل) بود. اکنون با ادغام (Orange+VOO) و ورود تازه (Digi)، بازار در حال تحول است. هر بازیگر نقشی دارد: Proximus پیشروی فیبر، Telenet با اتکا بر کابل و حرکت تدریجی به سمت فیبر، Orange با ادغام VOO و رقابت مستقیم و Digi/Citymesh که هوای تازه رقابتی وارد بازار می‌کنند. این یعنی انتخاب و ارزش بهتر برای مصرف‌کننده و برای بلژیک پیشرفت سریع‌تر به سمت شبکه‌هایی با عملکرد بالا در سراسر کشور.

ابتکارات دولتی و استراتژی پهن‌باند

دولت بلژیک (در هر دو سطح فدرال و منطقه‌ای) به طور فعال در ترویج اتصال دیجیتال و شمول دیجیتال فعالیت داشته است و با اهداف پهن‌باند اتحادیه اروپا همسو شده است. یکی از ستون‌های اصلی این اقدامات، طرح “بلژیک دیجیتال” و استراتژی‌های وابسته (مانند دیجیتال والونیا) است که اهدافی برای توسعه پهن‌باند و 5G تعیین کرده‌اند. در ادامه، ابتکارات و سیاست‌های کلیدی که دسترسی به اینترنت را شکل می‌دهند آورده شده است:

• طرح ملی پهن‌باند و اهداف: بلژیک به اهداف جامعه گیگابیتی اتحادیه اروپا پایبند است (۱۰۰ مگابیت بر ثانیه قابل ارتقا به ۱ گیگابیت تا ۲۰۲۵، و گیگابیت برای همه تا ۲۰۳۰). طرح پهن‌باند دولت (که اغلب به آن “برییدباندپلن” گفته می‌شود) تلاش‌ها را برای رسیدن به این اهداف هماهنگ می‌کند digital-strategy.ec.europa.eu. در حالی که بخش عمده‌ای از زیرساخت‌ها توسط اپراتورهای خصوصی ساخته می‌شود، دولت چارچوبی تعیین می‌کند و در موارد شکست بازار مداخله می‌کند. مقامات فدرال بلژیک از طریق BIPT و دفتر شایستگی پهن‌باند به طور منظم پوشش را ارزیابی می‌کنند و «مناطق سفید» را که فاقد اینترنت پرسرعت هستند شناسایی می‌نمایند digital-strategy.ec.europa.eu. این نقشه‌ها سرمایه‌گذاری‌های عمومی مانند ۴۱ میلیون یوروی اشاره شده برای پهن‌باند روستایی را هدایت کرده‌اند.
• یارانه برای پهن‌باند روستایی: با استفاده از بودجه تسهیلات نقاهت و مقاومت اتحادیه اروپا، بلژیک سرمایه قابل توجهی را برای بهبود اتصال روستایی اختصاص داده است. سرمایه‌گذاری فدرال ۴۱ میلیون یورویی دولت (در سال‌های آینده) برای توسعه فیبر یا بی‌سیم پرسرعت در مناطقی که برای اپراتورها صرفه اقتصادی ندارد (مانند روستاهای بسیار کم‌جمعیت) تامین خواهد شد digital-strategy.ec.europa.eu. این کار اغلب از طریق مناقصات یا همکاری با اپراتورها انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود این مناطق عقب نمانند. علاوه بر این، مناطق نیز اقدامات مکمل دارند: فلاندر که از نظر زیرساخت کابل بسیار متراکم است، نقاط سفید کمتری دارد اما والونیا کمون‌های روستایی را برای به‌روزرسانی شناسایی کرده است. جامعه آلمانی‌زبان در شرق بلژیک ۱۹.۵ میلیون یورو برای توسعه FTTH در شهرهای کوچک و «مناطق سفید» خود دریافت کرد digital-strategy.ec.europa.eu که این موضوع به عنوان یک پروژه فیبر عمومی-خصوصی قابل توجه است (پروکسیموس JV “Glasfaser Ostbelgien” را برای اجرای آن تشکیل داد proximus.com). این تلاش‌ها به تدریج پوشش فوق سریع مناطق روستایی را از سطح فعلی ۵۱٪ افزایش خواهد داد.
• تسهیل توسعه ۵جی: راه‌اندازی ۵جی در بلژیک تا حدی به دلیل قوانین سختگیرانه منطقه‌ای در زمینه تشعشعات به تعویق افتاده بود (بروکسل محدودیت‌های انتشار بسیار پایینی داشت که عملاً استفاده کامل از ۴جی/۵جی را مسدود می‌کرد). دولت اقدام کرد تا این هنجارها را هماهنگ و تسهیل کند. تا سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، هر سه منطقه (فلاندر، والونیا، بروکسل) با افزایش محدودیت‌های انتشار EMF برای نصب آنتن‌های ۵جی بدون نقض قوانین موافقت کردند digital-strategy.ec.europa.eu. این گام برای ۵جی در مناطقی متراکم مانند بروکسل بسیار کلیدی بود. مزایده طیف فرکانسی در ژوئن ۲۰۲۲ باندهای جدید (۷۰۰ مگاهرتز، ۳۶۰۰ مگاهرتز، ۱۴۰۰ مگاهرتز) را برای ۵جی، از جمله برای اپراتور جدید (Citymesh/Digi) اختصاص داد budde.com.au. دولت همچنین بر توسعه ۵جی در کنار کریدورهای حمل‌ونقل تاکید کرد – که یک اولویت اتحادیه اروپاست (۵جی بدون وقفه در جاده‌ها و خطوط ریلی اصلی تا ۲۰۲۵). در حالی که اپراتورها مسئول استقرار هستند، استراتژی بلژیک شامل ساده‌سازی فرآیندهای دریافت مجوز برای سایت آنتن و احتمالاً استفاده از زیرساخت‌های عمومی (مثلاً چراغ‌های خیابان) برای سلول‌های کوچک است. یک نیروی ویژه ملی ۵جی برای هماهنگی مسائلی مانند اطلاع‌رسانی بهداشتی عمومی (کاهش نگرانی شهروندان پیرامون ۵جی) ایجاد شده است. با رفع موانع قانونی، این اقدامات باعث شد بلژیک از تأخیر قبلی در ۵جی عبور کند و اکنون پوشش ۵جی با سرعت بیشتری در حال افزایش است.
• مقررات و رقابت: موسسه بلژیکی خدمات پستی و مخابرات (BIPT) اقدامات حامی رقابت را اجرا می‌کند. این موسسه واگذاری شبکه‌های کابلی را الزامی کرده است (از معدود کشورهایی است که این کار را انجام داده) که به Orange اجازه داد تا خدمات خود را بر روی شبکه‌های Telenet/VOO ارائه دهد budde.com.au. همچنین مقررات دسترسی به فیبر را در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ اعمال کرد و از پروکسیموس (و مشارکت‌های آن Fiberklaar/Unifiber) خواست تا دسترسی عمده‌فروشی FTTH را با قیمت منصفانه به رقبا ارائه دهند depp.oecd.org bipt.be. این سیاست‌ها برای جلوگیری از کنترل انحصاری بر شبکه‌های جدید طراحی شده‌اند. بلژیک برای این رویکرد متعادل – رقابت زیرساختی هرجا که ممکن باشد و دسترسی تحت نظارت در جاهای دیگر – مورد ستایش قرار گرفته است. دولت همچنین ترتیبات اشتراک طیف را مدیریت کرد (مثلاً مشارکت MWingz بین پروکسیموس و Orange برای توسعه ۵جی تایید شد زیرا کارایی را افزایش می‌دهد بدون این که رقابت خدمات را از بین ببرد proximus.com).
• تلاش‌های شمول دیجیتال: نرخ بالای دسترسی به تنهایی کافی نیست اگر مردم توان یا مهارت استفاده از اینترنت را نداشته باشند. بلژیک چندین برنامه شمول دارد:
  • تعرفه اینترنت اجتماعی (همان طور که پیش‌تر اشاره شد، طرح ۱۹ یورو در ماه) که در سال ۲۰۲۴ ارائه شد تا پهن‌باند را برای خانوارهای کم‌درآمد مقرون به‌صرفه کند proximus.com. دولت معیارهای واجد شرایط بودن برای این تعرفه را توسعه داد (مثلاً برای افرادی که کمک‌های اجتماعی خاصی دریافت می‌کنند) که تقریباً تعداد خانوارهای واجد شرایط را دو برابر کرد telecompaper.com. ارزیابی مداوم برای جذابیت این طرح وجود دارد (ممکن است محدودیت حجم داده برای افزایش استقبال تنظیم شود telecompaper.com).
  • کمک هزینه رایانه و دستگاه‌ها: برخی برنامه‌های منطقه‌ای به دانش‌آموزان یا اقشار کم‌برخوردار رایانه شخصی یا تبلت با قیمت تخفیف ارائه می‌دهند. برای مثال، دیجیتال والونیا طرح‌هایی برای بازسازی و توزیع لپ‌تاپ‌ها به دانش‌آموزان کم‌درآمد اجرا کرده است.
  • سواد و مهارت دیجیتال: پروژه‌هایی مانند BeCentral (یک پردیس دیجیتال در ایستگاه مرکزی بروکسل) و برنامه‌های آموزشی مختلف حمایت می‌شوند. طبق گزارش‌ها، از سال ۲۰۱۷ بیش از ۴۲۵٬۰۰۰ دانش‌آموز از طریق این ابتکارات آموزش مهارت دیجیتال دیده‌اند en.wikipedia.org. دولت با سازمان‌های مردم‌نهاد و کتابخانه‌ها برای ارائه دوره‌های اولیه ICT برای سالمندان، مهاجران و … همکاری می‌کند تا بتوانند از خدمات الکترونیک و اینترنت به طور ایمن استفاده کنند.
  • وای‌فای عمومی و دسترسی اجتماعی: تحت برنامه WiFi4EU اتحادیه اروپا، ده‌ها شهرداری بلژیکی نقاط وای‌فای رایگان در فضاهای عمومی نصب کردند. همچنین برخی شهرداری‌ها (مثلاً در خنت، شارلروآ) وای‌فای رایگان در مراکز شهر حفظ می‌کنند. این کار اطمینان می‌دهد حتی افرادی که اشتراک ندارند می‌توانند به خدمات ضروری (مانند سایت‌های شغلی و پرتال‌های دولت الکترونیکی) در فضاهای عمومی دسترسی داشته باشند.
• هماهنگی زیرساخت پهن‌باند: به دلیل فدرال بودن بلژیک و وجود مناطق مختلف، هماهنگی اهمیت دارد. پرتال‌هایی مانند KLIP (فلاندر) و Osiris (بروکسل) برای هماهنگی امور عمرانی شرکت‌های خدماتی از جمله استقرار فیبر راه‌اندازی شده‌اند تا جاده‌ها چندباره حفاری نشوند digital-strategy.ec.europa.eu digital-strategy.ec.europa.eu. چنین هماهنگی‌ای هزینه استقرار را کاهش داده و با به اشتراک‌گذاری زیرساخت (مثلاً سیم‌کشی همزمان فیبر و آب/برق)، توسعه را تسریع می‌کند. دولت همچنین قانونی را برای تسهیل دسترسی به کانال‌ها/دکل‌های موجود (مطابق با دستورالعمل کاهش هزینه پهن‌باند اتحادیه اروپا) اجرا کرد که به اپراتورهایی مانند Proximus و Telenet اجازه می‌دهد کانال‌های فاضلاب یا تیرهای برق را در مسیرهای روستایی مشترکاً استفاده کنند و زمان و هزینه را کاهش دهند.
• پایش و استراتژی آینده: دولت پیشرفت امور را از طریق شاخص‌های DESI و گزارش‌های ملی رصد می‌کند. با توجه به عقب‌ماندگی در فیبر، دفتر نخست‌وزیر حتی در سال ۲۰۲۳ بحث‌هایی درباره “چگونه ۵جی و فیبر را در بلژیک سریع‌تر کنیم” برگزار کرد agoria.be که گروه صنعتی Agoria نیز مشارکت داشت. پیشنهادات شامل رفع موانع اداری و احتمالاً مشوق‌هایی برای فیبر در مناطق کم‌تراکم بود. تا سال ۲۰۲۴، بلژیک به دلیل نقاط قوت در پذیرش ارتباطات، جایگاه ششم کلی را در DESI (شاخص اقتصاد و جامعه دیجیتال) کسب کرد، اما هنوز باید پوشش ۵جی و FTTH را بهبود ببخشد dig.watch. استراتژی دولت ساخت مستقیم شبکه‌ها نیست (زیرا بازار اکنون شدیداً سرمایه‌گذاری می‌کند) بلکه امکان‌سازی و تکمیل: امکان‌سازی با سیاست‌گذاری حمایتی و مقررات طیف، تکمیل با تامین مالی هدفمند در مناطق دور از دسترس بازار. به‌علاوه، طرح بازسازی بلژیک به طور مشخص تحول دیجیتال را به‌عنوان یک رکن معرفی می‌کند که به معنای ادامه تامین مالی برای پهن‌باند، ۵جی صنعتی و امنیت سایبری است.

به طور خلاصه، مقامات بلژیک به‌صورت فعال اطمینان می‌دهند که اینترنت سریع و قابل‌اعتماد برای همه شهروندان در دسترس باشد. آن‌ها ترکیبی از سیاست‌ها – سرمایه‌گذاری، تنظیم مقررات و آموزش – را برای حداکثرسازی توسعه توسط بخش خصوصی به کار می‌برند در حالی که در صورت لزوم مداخله می‌کنند تا به فراگیری دست یابند. با نزدیک شدن به ۲۰۲۵، این ابتکارات به بلژیک کمک کرده است تا در توسعه فیبر جبران عقب‌ماندگی کند، ۵جی را سراسری راه‌اندازی کند، قیمت‌ها را کنترل کند و پذیرش دیجیتال را افزایش دهد تا تقاضاهای ارتباطی اقتصاد و جامعه مدرن را پاسخ دهد.

اینترنت ماهواره‌ای در بلژیک: دسترسی، ارائه‌دهندگان و کاربردها

اگرچه اندازه کوچک بلژیک و شبکه‌های زمینی عالی آن باعث شده اینترنت ماهواره‌ای در این کشور انتخاب اصلی محسوب نشود، اما همچنان بخش مهمی از منظره اتصال محسوب می‌شود—به ویژه در برخی سناریوها. در اینجا به وضعیت فعلی اینترنت پهن‌باند ماهواره‌ای در بلژیک پرداخته‌ایم:

دسترسی و ارائه‌دهندگان: تمامی خدمات اینترنت ماهواره‌ای جهانی که اروپا را پوشش می‌دهند در بلژیک نیز در دسترس هستند. نقطه برجسته استارلینک (صورت فلکی ماهواره‌ای LEO متعلق به اسپیس ایکس) است که از اواسط ۲۰۲۱ در بلژیک فعال است worldpopulationreview.com. مشتریان در هر نقطه بلژیک (در صورت داشتن دید باز به آسمان) می‌توانند استارلینک سفارش دهند. این سرویس هیچ مشکلی با بومی‌سازی ندارد و اساساً به صورت “وصل کن و استفاده کن” در سراسر کشور نصب می‌شود. استارلینک در حال حاضر بحث اینترنت ماهواره‌ای را با توجه به پهنای باند بالا و تأخیر کم خود تحت سلطه دارد. به جز استارلینک، ارائه‌دهندگان سنتی ماهواره GEO نیز بلژیک را پوشش می‌دهند: ویاسات (که سیستم KA-SAT اروپا را از یوتل‌ست خریداری کرده) پلن‌هایی تا حدود ~۵۰–۱۰۰ مگابیت ارائه می‌دهد، و SES Astra (از طریق خدمات ASTRA2Connect/FLYsat) نیز پلن‌هایی با سرعت حدود ۲۰ مگابیت ارائه می‌داد. همچنین Inmarsat/Global Xpress برای نیازهای اینترنت سیار در دسترس است. با این حال، این خدمات GEO با تأخیری بیش از ۶۰۰ میلی‌ثانیه همراه هستند و از این رو، با وجود گزینه LEO، بسیار کمتر برای استفاده اینترنتی عمومی جذاب‌اند.

کارایی: عملکرد استارلینک در بلژیک بسیار چشمگیر است – کاربران معمولاً سرعت دانلود ۱۰۰–۲۰۰ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۱۵–۳۰ مگابیت بر ثانیه با تأخیری در بازه ۳۰–۵۰ میلی‌ثانیه گزارش می‌کنند. داده‌ها این موضوع را تأیید می‌کند: در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴، تأخیر میانه استارلینک در اروپای غربی جزو کمترین‌ها در بلژیک بود (~۴۶ میلی‌ثانیه) ookla.com که دلیلش نزدیکی کشور به ایستگاه‌های زمینی متعدد و تراکم بالای ماهواره‌هاست. این تأخیر تنها ~۲۰ میلی‌ثانیه بیشتر از پهن‌باند سیمی است—یک پیشرفت عظیم نسبت به اینترنت ماهواره‌ای قدیمی. البته سرعت استارلینک همچنان با گسترش صورت فلکی ماهواره‌ها متغیر بوده؛ در اواسط ۲۰۲۲ کاهش سرعت گزارش شد اما با راه‌اندازی ماهواره‌های جدید در اواخر ۲۰۲۴ مجدداً سرعت افزایش یافت ookla.com. به طور کلی، کاربران استارلینک در بلژیک قادرند ویدیوی HD/۴K استریم کنند، کنفرانس ویدیویی برگزار کنند، و حتی (به طور تفریحی) بازی کنند بدون مشکل قابل توجهی. ماهواره‌های سنتی (ویاسات و غیره) تأخیری بسیار بالاتر (حدود ۰٫۶ ثانیه) دارند که استفاده لحظه‌ای مانند تماس ویدئویی و بازی آنلاین را دچار مشکل می‌کند، اگرچه برای وب‌گردی یا مشاهده ویدئو با بافر مناسب هستند. سرعت دانلود در ماهواره GEO بد نیست (پلن‌هایی تا ۵۰ مگابیت)، اما تأخیر بالا و معمولاً محدودیت‌های سختگیرانه دیتا (مثلاً ۱۰۰ گیگابایت در ماه) آن را راه حل آخر می‌کند.

هزینه: اینترنت ماهواره‌ای به طور سنتی نسبتاً گران بوده است. استارلینک در بلژیک حدود ۶۵ یورو در ماه برای سرویس خانگی استاندارد هزینه دارد (این قیمت در ۲۰۲۲ در بسیاری از کشورهای اروپا کاهش پیدا کرد تا پذیرش افزایش یابد). هزینه اولیه تجهیزات استارلینک (دیش + روتر) حدود ۴۵۰–۵۰۰ یورو است. همچنین گزینه پرتابل برای ون‌ها/کمپرها نیز با همان نرخ ماهانه یا کمی بالاتر وجود دارد. ارائه‌دهندگان سنتی مثل ویاسات پلن‌هایی با شروع حدود ۷۰–۱۰۰ یورو در ماه برای بسته‌های دیتا محدود (به علاوه نصب و اجاره تجهیزات) ارائه می‌دهند. بدین ترتیب، ماهواره معمولاً از پهن‌باند زمینی گران‌تر است (که در آن با ۵۰–۶۰ یورو اینترنت فیبر/کابل نامحدود دریافت می‌کنید). با این حال، برای کسانی که جایگزین مناسبی ندارند، آمادگی پرداخت وجود دارد. همچنین در برخی کشورهای اتحادیه اروپا، دولت‌ها هزینه سخت‌افزار ماهواره برای کاربران روستایی را یارانه می‌دهند—بلژیک نیازی به برنامه یارانه گسترده نداشته زیرا تقریباً همه مناطق DSL یا 4G دارند. البته در برخی موارد خاص (مثل یک مزرعه دورافتاده)، کمک‌های استانی داده می‌شود اما سیاست بزرگ مقیاس وجود ندارد.

کاربردهای ماهواره در بلژیک: چه کسانی در کشوری با زیرساخت عالی سیمی از اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌کنند؟ اینها برخی سناریوها هستند:

• خانه‌های روستایی دورافتاده: تعداد اندکی خانه در آردن یا نقاط دور که نه به DSL مناسب دسترسی دارند و نه به کابل، ممکن است به جای تحمل DSL زیر ۱۰ مگابیت، استارلینک انتخاب کنند. مثلاً والونیای روستایی نقاطی دارد که DSL در آن تا ~۵ مگابیت بیشتر نمی‌شود؛ استارلینک برایشان تحولی بزرگ است، البته گران. اساساً اینترنت پهن‌باند واقعی را به مزرعه می‌آورد.
• کاربران سیار/دریایی: بلژیک جمعیت زیادی دارد که با ون یا قایق (سواحل دریای شمال نزدیک است) سفر می‌کنند. قابلیت پرتابل استارلینک جذابیت دارد برای دیجیتال نومدها یا تجهیز قایق‌های تفریحی و غیره. یک کاروان بلژیکی که در اروپا سفر می‌کند می‌تواند استارلینک را برای اتصال به اینترنت خارج از شبکه استفاده کند. همچنین استارلینک نسخه دریایی در کشتی‌های دریای شمال استفاده شده است. در واقع، بندر آنتورپ-بروژ استارلینک را برای افزایش ارتباط کشتی‌های یدک‌کش و سکوهای فراساحلی بررسی کرده است.
• اینترنت پشتیبان کسب‌وکارها: برخی شرکت‌ها یا نهادهای دولتی نیاز به اتصال افزونه‌ای دارند (برای تداوم عملکرد هنگام قطع شبکه زمینی). یک دیش استارلینک می‌تواند به عنوان ارتباط پشتیبان برای سایت‌های حساس استفاده شود. با توجه به تأخیر مناسب استارلینک، سوئیچ از فیبر به ماهواره همچنان امکان ادامه فعالیت‌هایی مانند VPN را می‌دهد که با ماهواره‌های قدیمی ممکن نبود. همچنین خدمات اضطراری (واحدهای حفاظت شهری و…) بلژیک هم استارلینک را برای سناریوهای بلایای طبیعی که زیرساخت محلی قطع شده آزمایش کرده‌اند.
• علاقه‌مندان به فناوری: جامعه‌ای از علاقه‌مندان وجود دارد که صرفاً به دلیل نو بودن فناوری، استارلینک گرفته‌اند. درآمد نسبتاً بالای جمعیت بلژیک باعث حضور زودپذیرندگان فناوری می‌شود که از روی کنجکاوی یا برای انعطاف (اینترنت خانه دوم و غیره) استارلینک می‌گیرند. در فروم‌ها (مثلاً رِدیت r/belgium)، برخی کاربران گزارش کرده‌اند به دلیل نارضایتی از قیمت انحصاری یا خدمات مشتری ضعیف به استارلینک مهاجرت کرده‌اند—ترکیبی از اعتراض و جذابیت نو. البته به دلیل هزینه بالا، درصدشان کم است.

قوانین و چشم‌انداز آینده: بلژیک چالش قانونی خاصی جلوی استارلینک نداشت؛ BIPT سریعاً مجوز داد و مخالفت بزرگی دیده نشد (برخلاف برخی کشورها نگران تداخل). برای آینده، صورت فلکی‌های LEO دیگر هم در راهند: پروژه کویپر آمازون تا ۲۰۲۵–۲۶ قصد شروع خدمات در اروپا را دارد و ممکن است در بلژیک هم رقیب استارلینک شود. همچنین پروژه LEO ایمن اتحادیه اروپا (IRIS²) ممکن است در اواخر دهه وارد میدان شود، هرچند احتمالاً ابتدا برای نهادهای دولتی. برای مصرف‌کنندگان، رقابت بیشتر یعنی کاهش قیمت یا بسته‌های جذاب‌تر ماهواره‌ای. یک چالش این است که با رسیدن فیبر و 5G به تقریباً کل جمعیت تا ۲۰۳۰، سهم بازار ماهواره باز هم تنگ‌تر خواهد شد. اما ماهواره‌ها ممکن است با 5G یکپارچه شوند (مثلاً اتصال مستقیم به گوشی برای مناطق دور یا اینترنت اشیا). بلژیک می‌تواند از این فناوری برای مثال برای متصل‌کردن حسگرهای کشاورزی یا حمایت از کریدورهای 5G مرزی بهره‌برداری کند.

در نهایت، اینترنت ماهواره‌ای در بلژیک قطعه‌ای کوچک اما قابل توجه از پازل اتصال است—در درجه اول به نفع کسانی که بیرون از محدوده شبکه‌های سیمی فوق‌العاده بلژیک هستند یا نیاز به تحرک خاص دارند. حضور استارلینک تضمین می‌کند حتی در مزرعه‌ای در های فنس که فیبر هم نمی‌بینید، می‌توانید اینترنتی سریع داشته باشید که با اینترنت شهری رقابت می‌کند (البته با قیمتی بالاتر). گواه زمانه است که دیگر هیچ‌کس واقعاً آفلاین نمی‌ماند—حتی در آردن بلژیک—اگر آسمانی باز و ظرف دیش داشته باشد.

روندها و تحولات قابل توجه (۲۰۲۴–۲۰۲۵) و آینده

دوره ۲۰۲۴–۲۰۲۵ برای اکوسیستم اینترنت بلژیک یک دوره پویا است—نشانه‌های ارتقای سریع زیرساخت، دگرگونی بازار و نیازهای متغیر کاربران. در ادامه برخی روندهای قابل توجه و چشم‌انداز آینده را می‌بینید:

• شتاب فیبر نوری: پس از سال‌ها عقب‌ماندگی در فیبر، بلژیک اکنون در دوره جهش فیبر است. افزایش پوشش فیبر از ~۱۷٪ در ۲۰۲۲ به ~۴۳٪ تا اوایل ۲۰۲۵ finance.yahoo.com چشمگیر است. پروکسیموس تاکنون فیبر را به بیش از ۲٫۳ میلیون واحد مسکونی رسانده است proximus.be و هر ۱۵ ثانیه یک خانه جدید را متصل می‌کند proximus.be. تا پایان ۲۰۲۵ تقریباً نیمه خانه‌های بلژیک فیبر-آماده خواهند بود که نقطه عطفی خواهد بود—حجم فیبر از DSL بیشتر می‌شود. گسترش ساخت و ساز را نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای درجه دوم هم می‌بینیم. واگذاری کامل Fiberklaar به پروکسیموس در ۲۰۲۴ (خرید سهم EQT) proximus.com احتمالاً استقرار را در فلاندر تسهیل می‌کند. چشم‌انداز: تا ۲۰۳۰، فیبر تا خانه می‌تواند ~۹۰٪ بلژیک را پوشش دهد اگر روند فعلی پایدار بماند (پروکسیموس + شرکا تا ۲۰۲۸ به ۷۰٪، به‌علاوه سهم تلنت/اورنج). این در نهایت راه را برای خاموشی DSL سنتی (پروکسیموس دوره ۲۰۲۵–۲۰۳۰ را برای خاموشی تدریجی در مناطق فیبرکشی‌شده اعلام کرده) باز می‌گذارد و همچنین کابل را به چالش می‌کشد—تلنت یا باید به DOCSIS ۴٫۰ (گیگابیت چندگانه روی کواکسیال) ارتقا دهد یا خود نیز در بخش‌های لوکس فیبر بکشد تا رقابت کند. برای مصرف‌کنندگان، فیبر بیشتر یعنی سرعت آپلود/دانلود متقارن‌تر و رقابت بیشتر—ارائه‌دهندگان مختلف می‌توانند تقریباً روی یک زیرساخت مشابه پیشنهاد دهند (مثلاً اورنج در فلاندر روی فیبر پروکسیموس از تلنت گزینه جایگزین ارائه دهد).
• گسترش 5G و خدمات جدید: تا ۲۰۲۵ شبکه‌های 5G بلژیک تقریباً پوشش ملی کامل خواهند داشت. پروکسیموس عدد ۷۵٪ را در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ اعلام کرد finance.yahoo.com؛ و انتظار می‌رود تا ۲۰۲۶ حدود ۹۹٪ جمعیت پوشش داده شود. به موازات پوشش، ظرفیت هم افزایش خواهد یافت—باند ۳٫۶ گیگاهرتز که در ابتدا محدود بود با نصب آنتن‌های بیشتر و جایگزینی مجوزهای کم قدرت اولیه با مجوز کامل، بیشتر بالفعل خواهد شد. فناوری 5G همچنین دسترسی بی‌سیم ثابت (FWA) را ممکن می‌کند؛ تلنت می‌تواند با FWA مناطق روستایی را تا زمان آمدن فیبر سرویس بدهد یا پروکسیموس FWA را برای مناطق سفید ارائه کند. بعلاوه، 5G مستقل (SA) تا ۲۰۲۴–۲۵ انتظار می‌رود راه‌اندازی شود و استفاده‌های تأخیر پایین و تقسیم‌بندی شبکه را ممکن کند. این تحول به صنعت (بندرها، کارخانه‌های آنتورپ و …) که در حال آزمایش 5G خصوصی هستند سود می‌رساند و شاید برای مصارف مصرفی همچون بازی ابری یا AR/VR نیز کاربرد پیدا کند. همچنین مشارکت بلژیک در کریدورهای 5G اروپا (برای خودروهای متصل در بزرگراه‌ها) ملموس خواهد شد—E40 و مسیرهای عبوری دیگر تقویت خواهند شد.
• تغییر ساختار رقابت – “اثر Digi”: ورود Digi/Citymesh شاید مهم‌ترین تحول بازار باشد. از اواخر ۲۰۲۴ فعال شده و تأثیر واقعی آن در ۲۰۲۵ و بعدتر حس می‌شود. قیمت‌‌های بسیار پایین Digi (مثلاً ۱۵ یورو برای فیبر گیگابیتی csimagazine.com) موجب جنگ قیمت یا حداقل پیشنهادات ویژه از سوی رقبای قدیمی در مناطق پوشش Digi می‌شود. احتمال دارد پروکسیموس و اورنج/VOO برندها یا بسته‌های تخفیف جدیدی برای رقابت منطقه‌ای بدهند. تلنت/لیبرتی گلوبال هم شاید استراتژی خود را تنظیم کند (لیبرتی معمولاً رقابت قیمت نمی‌کند اما شاید ارزش افزایشی دهد). موضوع مهم دیگر بسته‌های همگرا خواهد بود: هر چهار اپراتور (پروکسیموس، تلنت، اورنج، دیجی) هم خدمات ثابت و هم سیار دارند و هرکدام تلاش خواهند کرد مشتری را با چندین خدمت قفل کنند. به عنوان مثال پروکسیموس بسته‌های Flex جدید با محتوای بیشتر، تلنت بسته‌های ترکیبی با سرویس استریم، اورنج ترکیب VOO کابل با پلن‌های موبایل، و دیجی با موبایل‌های فوق ارزان (۵ یورو، حتی رایگان) را ارائه می‌کنند. تأثیر خالص برای مصرف‌کننده یا کاهش قیمت یا افزایش ارزش بسته خواهد بود. البته سودآوری شرکت‌های قدیمی ممکن است تحت فشار برود و باعث حرکت به سمت بهره‌وری بالاتر (اشتراک شبکه، کاهش هزینه یا حتی تجمیع شرکت‌ها—هرچند ادغام در میان سه بزرگ با بررسی نظارتی شدید روبرو می‌شود) شود.
• ادغام و مشارکت‌ها: اورنج خرید VOO را به پایان رسانده، لیبرتی گلوبال مالکیت کامل تلنت را گرفته، و پروکسیموس برای JV های فیبر همکاری می‌کند. در آینده، همکاری بیشتری محتمل است: یکی از شایعات (تأیید شده به عنوان مذاکره) بررسی همکاری پروکسیموس و اورنج برای فیبر روستاها بود telcotitans.com—شاید برای تأمین آخرین ۱۰–۲۰٪ منازل با فیبر. این می‌تواند به JV مشترک یا توافقات عمده فروشی منجر شود. با مدرن شدن شبکه‌ها، تقسیم‌بندی پیشین کمرنگ می‌شود—در آینده اشباع فیبر، تمایز “کابل و تلکو” محو شده زیرا همه فیبر خواهند داشت؛ حتی ممکن است ادغام زیرساخت‌ها رخ دهد (مثلاً NetCo متعلق به Fluvius در تئوری با JV های فیبر پروکسیموس یکی شود تا تکرار شبکه کاهش یابد). در موبایل، Citymesh و Digi ممکن است یکپارچگی عمیق‌تر داشته باشند (یکی روی کسب و کار، یکی روی مصرف‌کننده، ولی زیرساخت مشترک). اگر Digi نتیجه ندهد احتمال خریدش هم هست، ولی فعلاً مصمم به کسب سهم بازار هستند.
• روندهای رفتاری کاربران: ترافیک اینترنت بلژیک هر سال رشد دو رقمی دارد. استریم ویدئو (Netflix، YouTube، Disney+ و …) غالب ترافیک داده‌اند—اپراتورها گزارش می‌دهند استریم بیش از ۶۰٪ ترافیک شب را تشکیل می‌دهد. با افزایش سرعت، استریم ۴K و حتی ۸K، بازی ابری و دانلود فایل‌های بزرگ (آپدیت‌های بازی، سیستم عامل و…) راحت‌تر می‌شود. کاربر میانگین ثابت بلژیکی ماهانه صدها گیگابایت مصرف می‌کند (~۲۵۰–۳۰۰ گیگابایت، کاربران سنگین حتی چند ترابایت)، گرچه ارقام دقیق متغیر است. کات تلویزیون کابلی روندی قابل توجه است: تلنت و پروکسیموس گزارش می‌دهند برخی فقط اینترنت یا اینترنت + موبایل می‌گیرند و تلویزیون سنتی را حذف کرده‌اند. شاید باعث پیشنهاد بسته‌های لاغرتر یا اپلیکیشن‌های TV OTT (پروکسیموس app مستقل TV دارد) شود. کار از خانه پس از کرونا هم رایج است، بنابراین نیاز به آپلود و تأخیر مناسب (برای تماس تصویری) باقی است—دلیل افزایش سرعت آپلود توسط پروکسیموس و ارتقاهای مشابه در کابل‌هاست. تا ۲۰۲۵ انتظار داریم مودم‌های Wi-Fi 6/6E استاندارد ISPs شود (پروکسیموس دستگاه Wi-Fi 6، تلنت پاد Wi-Fi 6 و غیره می‌دهد) و کیفیت اتصال در خانه مطابق پهن‌باند گیگابیت تقویت شود.
• فناوری‌های آینده و چشم‌انداز پس از ۲۰۲۵: اندکی جلوتر که نگاه کنیم، بلژیک برای آزمایش DOCSIS ۴٫۰ روی کابل آماده می‌شود (تا ۵ گیگابیت دانلود و آپلود بالاتر)—تلنت قصد تست این فناوری را در ۲۰۲۵–۲۶ اعلام کرده تا مرحله واسطه پیش از فیبر کامل باشد. فیبر XGS-PON ده گیگابیتی توسط پروکسیموس در ساخت‌های جدید پیاده‌سازی می‌شود و حتی ۲۵ گیرابیت G-PON هم تست شده (اولین اتصال ۲۵ گیگ فیبر دنیا در آنتورپ ۲۰۲۱ دمو شد) proximus.com proximus.com. زیرساخت فوق‌سریع آماده است—مسأله تنها عرضه انبوه آن است. شاید بزودی پلن‌های ۱۰ گیگابیت برای مصرف‌کننده (دیجی همین الان پلن ۱۰ گیگ را با ۲۰ یورو ارائه می‌دهد ولی فعلاً محدود است) ببینیم—این می‌تواند پروکسیموس را ترغیب به عرضه رده پرمیوم ۱۰ گیگ برای رقابت در کلانشهرها کند. در موبایل، نسل بعدی 5G Advanced و 6G هم چشم‌انداز طولانی‌تری دارند (بحث ۶G شروع شده با افق دهه ۲۰۳۰). احتیاط اولیه بلژیک در 5G شاید با تجربه بهتر به اشتیاق بدل شود؛ دانشگاه‌ها و شرکت‌های محلی در پژوهش‌های ۶G مشارکت دارند.
• چالش‌ها: علیرغم روندهای مثبت، چالش‌هایی باقی است: اطمینان از اینکه مناطق روستایی از ۸۰–۹۰٪ فیبر عقب نمانند و واقعاً پوشش کامل بگیرند (تأمین درصدهای آخر بسیار گران است). همچنین حفظ مقرون‌به‌صرفه بودن اینترنت—بلژیک نمی‌خواهد اگر بتواند، شهرت “اینترنت گران” را نگه دارد. مطالعه مقایسه قیمت BIPT در ۲۰۲۳ نشان داد بسیاری از پلن‌ها در بلژیک گران‌تر از کشورهای همسایه‌اند bipt.be؛ تا ۲۰۲۵–۲۶ امید است با افزایش رقابت این شاخص بهبود یابد. چالش دیگر امنیت سایبری است—با حیاتی شدن زیرساخت‌ها، بلژیک در تأمین امنیت شبکه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند (مثلاً حذف تأمین‌کنندگان پرریسک از هسته 5G و …). در نهایت حریم خصوصی مصرف‌کننده و بی‌طرفی اینترنت همچنان رصد می‌شود (بلژیک به طور سنتی به بی‌طرفی شبکه پایبند است و نقض عمده‌ای گزارش نشده؛ همه ISPs بزرگ اینترنت باز ارائه می‌کنند و فقط در دیتای موبایل بی‌نهایت محدودیت منصفانه بعد از سقف مشخص وجود دارد).

در جمع‌بندی، افق اینترنت بلژیک تا ۲۰۲۵ و بعد از آن بسیار امیدوارکننده است. واژه “شکوفایی پهن‌باند” کاملاً مصداق دارد: فیبر در حال شکوفاست، 5G در حال شکوفاست، و حتی رقابت پس از رکود طولانی شکوفا شده. تا پایان ۲۰۲۵، احتمالاً بلژیک دیگر آخرین کشور اروپایی در توسعه فیبر نخواهد بود—شاید حتی در رتبه‌بندی‌ها جهش کند چراکه منحنی‌های توسعه معمولاً تصاعدی پیش می‌روند. کاربران انتظار گزینه‌های بیشتر دارند: گیگابیت از ارائه‌دهندگان متعدد، پلن‌های جدید و شاید با ورود Digi هزینه کمتری نسبت به قبل. تا ۲۰۳۰، رویکرد بلژیک این است که تقریباً همه شهروندان از اتصال گیگابیتی بهره‌مند شوند—چه با فیبر به روستاهای زیبای آردن، چه با کابل نسل جدید در برج‌های بروکسل، یا 5G در مزارع دورافتاده. کشور در مسیر تحقق این هدف است و آنچه زمانی “عقب‌مانده در فیبر” بود را به پیشروی اتصال دیجیتال بدل می‌کند. “واقعیت شگفت‌آور” اینکه داستان اینترنت بلژیک در ۲۰۲۵، داستان پیشرفت سریع و امید است—شاید چند سال دیر به جشن فیبر رسید، اما حالا با سرعت به خط پایانی اهداف جامعه گیگابیتی می‌رود table.media—و این را با رقابت و نوآوری سالمی انجام می‌دهد که باید به سود همه کاربران اینترنت بلژیک باشد.

منابع: گزارش‌ها و داده‌های اخیر درباره بخش‌های پهن‌باند و موبایل بلژیک در گردآوری این گزارش مورد استفاده قرار گرفته‌اند، از جمله گزارش‌های اتصال کمیسیون اروپا point-topic.com point-topic.com، آمارهای ملی datareportal.com، تحلیل‌های عملکرد Speedtest و OpenSignal ookla.com ookla.com، اخبار نشریات مخابراتی csimagazine.com budde.com.au، و بیانیه‌های رسمی اپراتورها و تنظیم‌گران proximus.be proximus.com. این منابع جهت استناد در سراسر متن ذکر شده‌اند.