چگونه بارش شهابی برساوشی ۲۰۲۵ را تماشا کنیم – تاریخ‌های اوج، بهترین زمان‌های مشاهده و نکات مهم
یک شهاب‌سنگ روشن برساوشی در آسمان شب پرستاره عبور می‌کند. بارش شهابی برساوشی به خاطر تولید گاه‌به‌گاه گلوله‌های آتشین – شهاب‌سنگ‌های فوق‌العاده روشن که می‌توانند از سیارات هم درخشان‌تر باشند – مشهور است.
بررسی اجمالی: بارش شهابی محبوب با چالش نور ماه
هر سال در ماه اوت، علاقه‌مندان به آسمان منتظر بارش شهابی برساوشی هستند، یکی از قابل اعتمادترین و محبوب‌ترین نمایش‌های آسمانی سال. در سال ۲۰۲۵، برساوشی‌ها در حدود ۱۲ تا ۱۳ اوت به اوج خود می‌رسند و فعالیت آن‌ها تا هفته‌ها قبل و بعد ادامه دارد earthsky.org cbsnews.com. با این حال، امسال یک تفاوت وجود دارد – یک ماه پرنور در حال کاهش در ساعات اصلی بارش شهابی طلوع خواهد کرد و بسیاری از شهاب‌های کم‌نور را محو می‌کند earthsky.org cbsnews.com. ناامید نشوید: با کمی برنامه‌ریزی، هنوز هم می‌توانید «ستاره‌های دنباله‌دار» برساوشی را ببینید، از جمله گلوله‌های آتشین چشمگیری که این بارش را «قهرمان گلوله‌های آتشین» بارش‌های شهابی سالانه کرده‌اند skyandtelescope.org. در ادامه، به شما خواهیم گفت چه زمانی و کجا برای بهترین مشاهده‌ها تماشا کنید، چه انتظاری داشته باشید (حتی در شرایط نه‌چندان ایده‌آل)، نکات برای مشاهده بهتر، علم و افسانه پشت برساوشی‌ها، و اطلاعاتی درباره رویدادها یا پخش زنده ویژه تا این نمایش را از دست ندهید.
تاریخ اوج و بهترین زمان‌ها در سال ۲۰۲۵
برساوشی‌های سال 2025 از اواسط ژوئیه تا اواخر اوت فعال هستند، اما اوج آن‌ها در اواسط اوت رخ می‌دهد. شب ۱۲ تا ۱۳ اوت ۲۰۲۵ را در تقویم خود علامت بزنید – در این زمان زمین از متراکم‌ترین بخش جریان بقایای دنباله‌دار سویفت-تاتل عبور می‌کند و بیشترین شهاب‌ها را تولید می‌کند euronews.com. اوج پیش‌بینی‌شده حدود ۰۲:۳۰ تا ۰۳:۰۰ به وقت UTC در ۱۳ اوت (که معادل ۴:۳۰ تا ۵:۰۰ صبح به وقت تابستانی اروپای مرکزی و اواخر شب ۱۲ اوت در آمریکای شمالی است) رخ می‌دهد euronews.com sciencealert.com. این زمان‌بندی به این معناست که اروپا و بخش‌هایی از آفریقا اوج فعالیت را در ساعات پیش از طلوع خورشید تجربه می‌کنند، در حالی که رصدگران در آمریکای شمالی چند ساعت پیش از اوج مطلق (که همچنان نمایش فوق‌العاده‌ای در ساعات پیش از طلوع خورشید است) مشاهده خواهند کرد sciencealert.com. آسیا و استرالیا اوج دقیق را از دست خواهند داد (که در روز آن‌ها رخ می‌دهد)، اما همچنان باید شب‌های اطراف ۱۲ تا ۱۳ اوت را که نرخ شهاب‌ها بالاست، تماشا کنند.
بهترین زمان شب چه موقع است؟ نرخ شهاب‌ها هرچه شب جلوتر می‌رود افزایش می‌یابد. نقطه تابش برساوشی‌ها (در صورت فلکی برساوش) اواخر شب طلوع می‌کند و در ساعات اولیه صبح بالاتر می‌رود. بنابراین، بیشترین شهاب‌ها در ساعات تاریک پس از نیمه‌شب تا سپیده‌دم دیده می‌شوند. در واقع، ناسا اشاره می‌کند که زمان اوج حدود ۲ تا ۳ بامداد به وقت محلی هر جایی که باشید است. بیل کوک از دفتر محیط شهاب‌سنگ ناسا با شوخی می‌گوید: «شما برساوشی‌ها را حوالی شام نخواهید دید. باید دیرتر بیرون بروید.» پس اگر ممکن است برای یک شب‌زنده‌داری یا بیرون رفتن قبل از سپیده‌دم برنامه‌ریزی کنید. (اگر نمی‌توانید تا دیروقت بیدار بمانید، ممکن است چند شهاب را از ساعت ۱۰ شب به بعد ببینید، اما تعداد آن‌ها بسیار کمتر خواهد بود.)هشدار نور ماه: متأسفانه در سال ۲۰۲۵ ماه به یک عامل اصلی تبدیل خواهد شد. شب‌های اوج تنها چند روز پس از ماه کامل قرار دارند (ماه حدود ۸۳ تا ۸۴ درصد روشنایی خواهد داشت و در فاز گیبوس کاهنده خواهد بود) earthsky.org cbsnews.com. این بدان معناست که نور ماه به عنوان آلودگی نوری طبیعی عمل می‌کند و شهاب‌های کم‌نورتر را محو می‌کند. انجمن شهاب‌سنگ آمریکا (AMS) هشدار می‌دهد که نور شدید ماه «به شدت» بارش شهابی برساوشی را در اوج تحت تأثیر قرار می‌دهد و تعداد شهاب‌های قابل مشاهده را حداقل ۷۵٪ کاهش می‌دهد cbsnews.com. به زبان ساده، به جای حدود ۵۰ تا ۱۰۰ شهاب در هر ساعت که ممکن است در آسمان کاملاً تاریک در یک سال خوب ببینید، ممکن است تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ شهاب در هر ساعت در اوج سال ۲۰۲۵ مشاهده کنید earthsky.org cbsnews.com. «تنها شهاب‌های پرنورتر قابل مشاهده خواهند بود»، کارشناس AMS رابرت لانسفورد توضیح می‌دهد، زیرا نور ماه ردهای کم‌نور را محو می‌کند cbsnews.com. دلسرد نشوید – همین ۱۰ تا ۲۰ شهاب هم می‌توانند شامل آذرگوی‌های تماشایی باشند که از درخشش ماه عبور می‌کنند euronews.com. اما مهم است که انتظارات خود را مدیریت کنید: سال ۲۰۲۵ به دلیل شرایط ماه، سالی چالش‌برانگیز برای بارش شهابی برساوشی در نظر گرفته می‌شود euronews.com euronews.com.نکته: اگر ماه در آسمان باشد، می‌توانید تجربه خود را با تماشای بارش شهابی از سایه ماه بهبود دهید – خود را طوری قرار دهید که یک ساختمان، تپه یا درختان، ماه را از دید مستقیم شما مسدود کنند. همانطور که بیل کوک توصیه می‌کند: «به هر جا نگاه کنید جز ماه» تا دید شبانه خود را حفظ کرده و شهاب‌های بیشتری را ببینید nasa.gov. ماه در اواخر شب طلوع می‌کند، بنابراین می‌توانید شانس خود را برای دیدن شهاب‌ها در اوایل شب قبل از طلوع ماه امتحان کنید در روزهای نزدیک به اوج بارش، یا چند شب پس از اوج که ماه رو به کاهش می‌رود (هرچند نرخ شهاب‌ها در آن زمان کمتر خواهد بود). یک کارشناس آسمان‌نما پیشنهاد می‌کند حدود یک هفته پس از اوج (زمانی که ماه بسیار کم‌نورتر است) بیرون بروید تا همچنان بتوانید برخی شهاب‌های برساوشی را بدون مزاحمت نور ماه ببینید cbsnews.com.کجا تماشا کنیم: بهترین مکان‌ها و مناطق مناسب مشاهده در جهان
یکی از ویژگی‌های عالی بارش شهابی برساوشی این است که تقریباً از سراسر نیمکره شمالی قابل مشاهده است. نقطه تابش این بارش در آسمان شمالی قرار دارد، بنابراین ناظران نیمکره شمالی بهترین نمایش را خواهند داشت، به ویژه در مناطق با عرض جغرافیایی متوسط (مانند آمریکای شمالی، اروپا، بیشتر آسیا) sciencealert.com. در این مناطق، صورت فلکی برساوش نسبتاً بالا می‌آید و معمولاً می‌توانید ده‌ها شهاب در هر ساعت زیر آسمان تاریک ببینید. ناظران نیمکره جنوبی اما شهاب‌های برساوشی بسیار کمتری خواهند دید – اگر در عرض جغرافیایی حدود ۳۰ درجه جنوبی یا پایین‌تر زندگی می‌کنید، برساوش بسیار پایین یا زیر افق باقی می‌ماند. کسانی که در مناطق گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری نیمکره جنوبی (مانند شمال استرالیا، آفریقای جنوبی یا آرژانتین) هستند، اگر دید خوبی به سمت افق شمالی در ساعات پیش از طلوع خورشید داشته باشند، ممکن است برخی شهاب‌های برساوشی را ببینند، اما انتظار نرخ کمتری داشته باشید.
برای حداکثر بهره‌برداری از تماشای برساوشی‌ها، به یک مکان تاریک و آسمان صاف نیاز دارید. ساکنان شهرها اگر ممکن است باید برنامه‌ای برای سفر داشته باشند – حتی یک رانندگی کوتاه به حومه یا روستا می‌تواند با دور شدن از آلودگی نوری شهری، تعداد شهاب‌های قابل مشاهده را به طور قابل توجهی افزایش دهد. «برای تماشای موفقیت‌آمیز برساوشی‌ها، توصیه می‌شود از منطقه‌ای روستایی و ایمن که تا حد امکان تاریک است، تماشا کنید. هرچه ستاره‌های بیشتری ببینید، شهاب‌های بیشتری نیز قابل مشاهده خواهند بود.» رابرت لانسفورد از انجمن شهاب‌شناسی آمریکا می‌گوید cbsnews.com. در عمل، این یعنی دور شدن از چراغ‌های خیابان، ساختمان‌ها و مه. آب و هوای منطقه‌ای نیز مهم است: مکانی را انتخاب کنید که به آسمان صاف در ماه اوت معروف باشد. (برای مثال، مناطق با آب و هوای کویری یا کوهستانی اغلب آسمان شفاف دارند، در حالی که برخی مناطق مانند جنوب شرق آسیا در ماه اوت ابری و بارانی هستند.)
اگر در اروپا هستید، توجه داشته باشید که بخش زیادی از این قاره با آلودگی نوری شدید مواجه است (همانطور که در تصاویر ماهواره‌ای اروپا در شب دیده می‌شود). ذخیره‌گاه‌های آسمان تاریک و پارک‌ها، پناهگاه‌هایی برای رصد ستارگان هستند. برای مثال، پارک ملی سون در فرانسه و منطقه پیک دو میدی در پیرنه، مقاصد دارای گواهی آسمان تاریک هستند که به خاطر آسمان پرستاره‌شان مشهورند euronews.com. پارک آسمان تاریک نورث‌آمبرلند در شمال انگلستان، بخش‌هایی از مناطق روستایی اسکاندیناوی و مناطقی در کوه‌های کارپات یا پیرنه شرایط بسیار مناسبی برای رصد دارند. بسیاری از کشورهای اروپایی پارک‌های بین‌المللی آسمان تاریک تعیین کرده‌اند – از اسنودونیا در ولز تا پارک زسلیک در مجارستان – که می‌توانند برای رصد شهاب‌ها ایده‌آل باشند euronews.com euronews.com. در ایالات متحده و کانادا، مناطق وسیع روستایی و پارک‌های ملی در غرب (برای مثال، مکان‌هایی مانند برایس کنیون در یوتا یا پارک ملی گرس‌لندز در ساسکاچوان) آسمان‌های بسیار تاریکی را فراهم می‌کنند. حتی نزدیک شهرهای بزرگ نیز اغلب می‌توانید نقاط تاریک‌تری پیدا کنید – برای مثال، در کالیفرنیا، منجمان به کوه‌ها یا بیابان‌ها می‌روند؛ در سواحل شرقی آمریکا، مناطقی مانند مین یا بخش‌هایی از آپالاچی‌ها ذخیره‌گاه‌های آسمان تاریک دارند. اگر امکان سفر دارید، یک ابزار مفید، نقشه آنلاین آلودگی نوری است که شدت روشنایی را نشان می‌دهد؛ باید از مناطق قرمز/نارنجی روشن روی نقشه دوری کنید و به دنبال مناطق خاکستری یا سیاه باشید که کمترین آلودگی نوری را نشان می‌دهند skyandtelescope.org skyandtelescope.org.ترکیب ماهواره‌ای اروپا در شب که مناطق دارای آلودگی نوری شدید (مناطق شهری روشن) را نشان می‌دهد. برای دیدن شهابی‌های بیشتر، مکانی دور از نور شهرها پیدا کنید – ترجیحاً در یکی از مناطق تاریک روی نقشه.
مهم نیست کجا هستید، ایمنی و راحتی کلیدی هستند. یک محل رصد انتخاب کنید که ایمن و در شب قابل دسترسی باشد (مثلاً یک کمپ، پارک یا حیاط پشتی با آسمان باز). اگر زمین خصوصی است، مطمئن شوید که اجازه دارید. بررسی کنید که دید آسمان کاملاً باز باشد – یک محل ایده‌آل دید ۳۶۰ درجه بدون مانع با حداقل درخت یا ساختمان دارد تا بتوانید بیشترین بخش آسمان را ببینید. اگر در شهر هستید، سعی کنید یک پارک بزرگ یا پشت‌بام با تاریک‌ترین شرایط ممکن پیدا کنید و هر چراغ نزدیک را خاموش یا مسدود کنید (حتی قرار گرفتن در سایه یک ساختمان هم می‌تواند کمک کند). در هر صورت، پیش‌بینی وضعیت هوا را بررسی کنید: آسمان صاف ضروری است. اگر پیش‌بینی شب اوج ابری است، تماشای شهاب‌ها را در یک شب صاف زودتر یا دیرتر امتحان کنید؛ بارش برساوشی برای چند هفته فعال است و ممکن است چند شب قبل یا بعد از اوج، وقتی آسمان صاف شد، باز هم شهاب ببینید (هرچند تعدادشان کمتر خواهد بود).چه خواهید دید: شهاب‌ها، آذرگوی‌ها و بیشتر
انتظار داشته باشید «ستاره‌های دنباله‌دار» را ببینید که در آسمان رد می‌شوند – این‌ها همان شهاب‌ها هستند، تکه‌های باقی‌مانده دنباله‌دار که در جو زمین می‌سوزند. در اوج بارش برساوشی و در شرایط ایده‌آل، معمولاً می‌توانید تا ۶۰ تا ۹۰ شهاب در ساعت یا بیشتر ببینید earthsky.org. در سال ۲۰۲۵، به دلیل نور ماه، تعداد قابل مشاهده کمتر خواهد بود، پس دیدن حدود ۱۰ یا بیشتر شهاب در یک ساعت نتیجه معقولی است earthsky.org cbsnews.com. به یاد داشته باشید، بارش شهابی کمی شبیه ماهیگیری است: ممکن است چند شهاب را پشت سر هم ببینید و بعد چند دقیقه وقفه باشد. صبور باشید – در طول یک شب (یا ساعات اولیه صبح)، تعداد شهاب‌ها جمع می‌شود.
بارش شهابی برساوشی به خاطر رنگارنگ بودن و بر جای گذاشتن دنباله‌های ماندگار (ردهای درخشانی که برای مدت کوتاهی پس از شهاب باقی می‌مانند) earthsky.org شناخته می‌شود. بسیاری از شهاب‌های برساوشی سریع و با روشنایی متوسط هستند و به صورت رگه‌های سریع ظاهر می‌شوند. اما این بارش همچنین به خاطر آذرگوی‌ها – شهاب‌های فوق‌العاده درخشان که می‌توانند درخشندگی‌شان با سیاره زهره رقابت کند و حتی سایه بیندازند euronews.com – مشهور است. در واقع، بیل کوک از ناسا اشاره می‌کند که برساوشی‌ها معمولاً آذرگوی‌های بیشتری نسبت به هر بارش سالانه دیگری تولید می‌کنند، به لطف قطعات بزرگ‌تر بقایای دنباله‌دار مادرشان skyandtelescope.org. یک آذرگوی برساوشی درخشان می‌تواند آسمان را با یک جرقه سبز یا نارنجی روشن کند و ممکن است یک رد یونیزاسیون درخشان بر جای بگذارد که چند ثانیه باقی می‌ماند. اگر خوش‌شانس باشید، ممکن است یکی از این شهاب‌های به‌یادماندنی را ببینید که تماشاگران را به تحسین وامی‌دارد.شهاب‌ها در تمام بخش‌های آسمان ظاهر خواهند شد، بنابراین لازم نیست فقط به یک نقطه خیره شوید. دانستن محل منشأ آن‌ها جالب است: اگر مسیر شهاب‌های برساوشی را که می‌بینید ردیابی کنید، به نظر می‌رسد که از جهت صورت فلکی برساوش (نزدیک مرز برساوش/ذات‌الکرسی) sciencealert.com euronews.com تابش می‌کنند. این نقطه در آسمان تابشگاه بارش نامیده می‌شود. ممکن است متوجه شوید شهاب‌هایی که دورتر از تابشگاه ظاهر می‌شوند، دنباله‌های بلندتری دارند، در حالی که آن‌هایی که نزدیک برساوش هستند، رگه‌های کوتاه‌تری‌اند (به دلیل پرسپکتیو). نکته حرفه‌ای: اگر شهابی دیدید، ذهنی یک خط به عقب بکشید – اگر به برساوش رسید، تأیید می‌کنید که یک برساوشی بوده است. (در غیر این صورت، ممکن است یک شهاب پراکنده یا از یک بارش فرعی دیگر باشد.) با این حال، فقط به برساوش خیره نشوید – شهاب‌هایی که بالای سر یا پشت سر شما هستند را از دست خواهید داد. بهتر است ریلکس کنید و تا حد امکان بخش وسیعی از آسمان را تماشا کنید؛ برساوشی‌ها می‌توانند در هر جایی ظاهر شوند.
شما به هیچ تجهیزات خاصی نیاز نخواهید داشت – بدون نیاز به تلسکوپ یا دوربین دوچشمی! در واقع، استفاده از این وسایل می‌تواند به ضرر رصد شهاب‌سنگ‌ها باشد، زیرا میدان دید شما را به شدت محدود می‌کنند. منجمان رصدخانه سلطنتی تأکید می‌کنند که «دوربین دوچشمی و تلسکوپ لازم نیستند، زیرا اندازه آسمانی که می‌توانید ببینید را محدود می‌کنند.» rmg.co.uk rmg.co.uk چشم غیرمسلح بهترین ابزار برای تماشای بارش شهابی است. با این حال، چند ابزار ساده می‌تواند تجربه شما را بهتر کند:- یک نقشه ستاره‌ای یا اپلیکیشن نجومی موبایل (در حالت شب) می‌تواند به شما در شناسایی صورت‌های فلکی و نقطه تابش برساوشی در صورت فلکی برساوش کمک کند rmg.co.uk euronews.com. اپ‌هایی مانند Stellarium، SkySafari، Sky Guide، Star Walk و غیره را می‌توان روی حالت قرمز «شب» تنظیم کرد تا دید شبانه شما حفظ شود. دیدن محل قرارگیری برساوش و دانستن ناحیه کلی تابش شهاب‌ها لذت‌بخش است – همچنین می‌توانید سیارات را مشاهده کنید (توجه: در اوت ۲۰۲۵، زهره و مشتری یک جفت چشمگیر در شرق پیش از طلوع خورشید تشکیل می‌دهند در صبح‌های اوج بارش برساوشی earthsky.org).
- دوربین دوچشمی برای تماشای شهاب‌سنگ‌ها مفید نیست (چون شهاب‌ها خیلی سریع حرکت می‌کنند و به طور تصادفی ظاهر می‌شوند). اما شما می‌توانید از دوربین دوچشمی برای مشاهده سایر اجرام آسمانی در حین انتظار استفاده کنید – مثلاً میدان‌های ستاره‌ای راه شیری را اسکن کنید یا به قمرهای مشتری یا زحل نگاهی بیندازید اگر در آسمان باشند. در زمان‌های وقفه در بارش شهابی، نگاهی سریع به این اجرام می‌تواند شب شما را غنی‌تر کند.
- اگر به عکاسی از شهاب‌سنگ‌ها علاقه‌مند هستید، یک دوربین با تنظیمات دستی، لنز واید سریع و سه‌پایه همراه داشته باشید. می‌توانید آن را طوری تنظیم کنید که عکس‌های طولانی (۲۰ تا ۳۰ ثانیه) به طور مکرر از آسمان بگیرد؛ با کمی شانس، برخی از شهاب‌های برساوشی در عکس‌های شما ظاهر خواهند شد. حتی برخی گوشی‌های هوشمند مدرن دارای «حالت شب» یا اپلیکیشن‌های نوردهی طولانی هستند که اگر به درستی هدف‌گیری شوند، ممکن است یک شهاب روشن را ثبت کنند. (عکاسی از شهاب‌سنگ‌ها کمی پیشرفته است، اما برساوشی‌ها فرصت‌های عکاسی فوق‌العاده‌ای فراهم می‌کنند – برای مثال، یک عکاس توانست ۱۰۱ شهاب برساوشی را در یک شب ثبت کند با ترکیب تصاویر skyandtelescope.org!)
نکاتی برای مشاهده بهتر
برای اینکه بیشترین بهره را از تجربه تماشای برساوشی‌ها ببرید، این نکات مشاهده را به خاطر داشته باشید:
- تاریک‌ترین آسمان ممکن را پیدا کنید: از نورهای شهری دور شوید. اگر می‌توانید به حومه شهر یا یک پارک آسمان تاریک بروید. هرچه ستاره‌های بیشتری را با چشم غیرمسلح ببینید، شهاب‌های بیشتری خواهید دید cbsnews.com. هنگام رصد، از نگاه کردن به هرگونه نور سفید (صفحه‌نمایش تلفن، چراغ‌قوه یا چراغ جلوی خودرو) خودداری کنید – این نورها بلافاصله دید شبانه شما را خراب می‌کنند. اگر به نور نیاز دارید، از یک چراغ‌قوه قرمز استفاده کنید یا یک سلفون قرمز روی چراغ‌قوه معمولی بکشید euronews.com.
- وضعیت آب‌وهوا را بررسی و آماده باشید: آسمان صاف ضروری است – ابرها نمایش را مسدود می‌کنند. از پیش‌بینی‌های هواشناسی برای انتخاب شبی بدون ابر یا مکانی مناسب استفاده کنید. اگر پیش‌بینی برای شب اوج خوب نیست، شب قبل یا بعد را امتحان کنید. همچنین برای دما برنامه‌ریزی کنید: حتی در ماه اوت، شب‌ها ممکن است در ساعات اولیه صبح سرد شوند. لباس گرم و چندلایه بپوشید و یک ژاکت یا پتو گرم همراه داشته باشید، به‌ویژه اگر تا قبل از طلوع آفتاب بیرون می‌مانید که دما کاهش می‌یابد euronews.com euronews.com.
- راحت باشید و مستقر شوید: شهاب‌ها ممکن است در هر زمانی ظاهر شوند و چشمان شما حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد تا کاملاً به تاریکی عادت کند. یک صندلی تاشو، زیرانداز یا پتو برای دراز کشیدن همراه داشته باشید euronews.com. مطمئن شوید که می‌توانید بدون خم کردن گردن به بالا نگاه کنید. شاید سرتان را کمی بالا بیاورید تا هوشیار بمانید euronews.com. مقداری تنقلات و یک فلاسک نوشیدنی گرم برای انرژی همراه داشته باشید – تماشای شهاب‌ها یک بازی انتظار است، پس یک شکلات داغ یا چای و کمی خوراکی می‌تواند شما را در طول شب راحت و خوشحال نگه دارد euronews.com euronews.com.
- از ماه (و سایر نورها) دوری کنید: در سال ۲۰۲۵، ماه پرنور یک عامل مهم است. اگر ماه هنگام رصد بالای افق باشد، سعی کنید طوری قرار بگیرید که ماه پشت سرتان باشد یا توسط یک مانع پنهان شود nasa.gov. این کار به سازگاری چشمانتان با تاریکی کمک می‌کند. به همین ترتیب، خود را از هر نور نزدیک محافظت کنید. وقتی چشمانتان به تاریکی عادت کرد، حتی یک لحظه نور سفید (مانند تلفن، چراغ قوه، یا چراغ داخل خودرو) می‌تواند دید شبانه شما را به شدت مختل کند.
- به بالا نگاه کنید، گسترده اسکن کنید و صبور باشید: شما به هیچ وسیله اپتیکی نیاز ندارید – فقط چشمانتان کافی است. اجازه دهید چشمانتان در آسمان بچرخد. می‌توانید تقریباً ۴۵ تا ۹۰ درجه دورتر از نقطه تابش (برساوش) را هدف بگیرید تا شانس دیدن دنباله‌های بلند شهاب‌ها بیشتر شود، اما در واقع شهاب‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از آسمان ظاهر شوند. اگر با دوستان یا خانواده هستید، نگاهتان را در جهت‌های مختلف پخش کنید و وقتی کسی شهابی دید، اطلاع دهد. برنامه‌ریزی کنید که حداقل یک ساعت تماشا کنید – فعالیت شهابی ممکن است پراکنده باشد و تماشای طولانی‌تر شانس دیدن شهاب‌های عالی را افزایش می‌دهد. آرام باشید و از تجربه آسمان شب لذت ببرید؛ حتی بین شهاب‌ها، می‌توانید ستاره‌ها، سیارات و شاید نوار راه شیری را اگر محل شما به اندازه کافی تاریک باشد، ببینید.
- تجربه را بهبود دهید: می‌توانید یک نقشه ستاره‌ای یا اپلیکیشن نجومی همراه داشته باشید تا ستاره‌ها و سیارات را شناسایی کنید (فقط آن را در حالت شب قرار دهید تا دیدتان حفظ شود). همچنین می‌توانید آن را به یک رویداد تبدیل کنید: یک پیک‌نیک ببرید، دوستان را دعوت کنید و برای مدتی وسایل الکترونیکی را خاموش کنید تا کاملاً در شگفتی کیهان غرق شوید. برخی دوست دارند شهاب‌ها را بشمارند و آن را به یک چالش سرگرم‌کننده تبدیل کنند («چه کسی بیشتر دید؟»). حتی می‌توانید با شمارش و گزارش شهاب‌ها به سازمان‌هایی مانند IMO یا AMS از طریق اپلیکیشن‌های ثبت شهاب، به علم کمک کنید.
- ایمنی در اولویت: رصد ستارگان در نیمه‌شب فوق‌العاده است، اما ایمنی شخصی خود را تضمین کنید. مکانی را انتخاب کنید که بعد از تاریکی ایمن و قانونی باشد. اگر محل دورافتاده است، در صورت امکان با یک گروه کوچک بروید. یک چراغ پیشانی (با حالت نور قرمز) برای جمع کردن وسایل همراه داشته باشید. اگر در مناطق طبیعی هستید، مراقب حیات وحش باشید. همچنین، به یاد داشته باشید که هرچه با خود آوردید، با خود ببرید و به طبیعت و سایر رصدگران احترام بگذارید (از نور قرمز استفاده کنید، سر و صدا را کم نگه دارید).
علم پشت برساوشی‌ها: چه چیزی باعث «شهاب‌ها» می‌شود؟
بارش‌های شهابی یک تقاطع زیبا از مدار زمین و بقایای دنباله‌دارها هستند. بارش شهابی برساوشی زمانی رخ می‌دهد که زمین از میان جریانی از بقایای به‌جا مانده از دنباله‌دار 109P/Swift-Tuttle عبور می‌کند euronews.com nasa.gov. هر سال از اواسط ژوئیه تا اواخر اوت، مسیر سیاره ما این ردپای گسترده از گرد و غبار و سنگ‌ریزه‌های کوچکی را که دنباله‌دار طی مدارهای متعدد خود رها کرده است، قطع می‌کند. این ذرات – معمولاً بزرگ‌تر از دانه‌های شن یا سنگ‌ریزه نیستند – با سرعتی فوق‌العاده وارد جو زمین می‌شوند (شهاب‌واره‌های برساوشی با سرعت حدود 59 کیلومتر بر ثانیه، یا بیش از 130,000 مایل بر ساعت برخورد می‌کنند!) euronews.com rmg.co.uk. با برخورد به جو با چنین سرعتی، هر ذره هوا را در جلوی خود فشرده و فوق‌العاده داغ می‌کند و یک رد درخشان از گاز یونیزه داغ ایجاد می‌کند – چیزی که ما به عنوان شهاب می‌بینیم skyandtelescope.org. اکثریت قریب به اتفاق شهاب‌های برساوشی به طور کامل تبخیر می‌شوند و در ارتفاعات بالا (~۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتری از سطح زمین) ناپدید می‌شوند euronews.com. آن‌ها به زمین نمی‌رسند، بنابراین شما شهاب‌سنگ برساوشی پیدا نخواهید کرد – این بقایا بسیار شکننده‌اند و کاملاً می‌سوزند (شهاب‌سنگ‌ها عمدتاً از سنگ‌ها یا سیارک‌های مقاوم‌تر می‌آیند) earthsky.org.بارش شهابی برساوشی‌ها به نام صورت فلکی برساوش نام‌گذاری شده‌اند، زیرا نقطه تابش آن‌ها در آنجا قرار دارد، اما هیچ ارتباط فیزیکی با ستارگان برساوش وجود ندارد – این صرفاً یک اثر خط دید است earthsky.org. منبع واقعی، دنباله‌دار سویفت-تاتل است، هسته‌ای از دنباله‌دار به عرض تقریبی ۲۶ کیلومتر که در سال ۱۸۶۲ توسط لوئیس سویفت و هوراس تاتل کشف شد euronews.com euronews.com. سویفت-تاتل هر ~۱۳۳ سال یک بار به دور خورشید می‌چرخد و از منظومه شمسی بیرونی به منظومه شمسی درونی می‌آید. هر بار که به خورشید نزدیک می‌شود، گرم شده و ابرهایی از غبار و ذرات سنگریزه‌ای آزاد می‌کند. در طول هزاران سال، این ذرات در امتداد مدار دنباله‌دار پراکنده می‌شوند. زمین هر سال از میان این زباله‌های کیهانی عبور می‌کند. قابل توجه است که سویفت-تاتل آخرین بار در سال ۱۹۹۲ به منظومه شمسی درونی آمد، که باعث شد برساوشی‌ها در اوایل دهه ۱۹۹۰ تقویت قابل توجهی پیدا کنند nasa.gov. (برخی رصدگران قدیمی‌تر ممکن است برساوشی‌های استثنایی سال ۱۹۹۳ را به یاد بیاورند که به دلیل مواد تازه عبوری دنباله‌دار در سال ۱۹۹۲، فوران‌های غیرمعمولی داشتند.) این دنباله‌دار تا ۲۱۲۶ باز نخواهد گشت، اما بقایایی که هر سال با آن روبرو می‌شویم هنوز وجود دارد و نمایش سالانه را ارائه می‌دهد sciencealert.com sciencealert.com.
یک ستاره‌شناس به نام جیووانی شیپارلی نخستین کسی بود که ارتباط بین بارش شهابی برساوشی و مدار سویفت-تاتل را کشف کرد. اندکی پس از کشف دنباله‌دار، در اواخر دهه ۱۸۶۰، شیپارلی محاسبه کرد که مدار سویفت-تاتل با مسیر شهاب‌های برساوشی مطابقت دارد و تأیید کرد که بقایای دنباله‌دار باعث بارش‌های شهابی می‌شود rmg.co.uk. این کشف، پیشرفتی در درک این موضوع بود که دنباله‌دارها “والدین” بارش‌های شهابی هستند.
انسان‌ها مدت زیادی است که بارش شهابی برساوشی را مشاهده می‌کنند. سوابق باستانی از شرق آسیا به افزایش شهاب‌ها در اواسط اوت اشاره دارند – متون چینی تا سال ۳۶ میلادی نیز شهاب‌هایی را در این زمان از سال ثبت کرده‌اند euronews.com. با این حال، تا قرن نوزدهم طول کشید تا دانشمندان غربی ماهیت سالانه بارش برساوشی را تشخیص دهند. آدولف کته‌له در سال ۱۸۳۵ متوجه شد که هر اوت بارشی از جهت صورت فلکی برساوش رخ می‌دهد euronews.com. جالب است که در فولکلور اروپایی، برساوشی‌ها نام «اشک‌های سنت لارنس» را به خود گرفتند. روز جشن سنت لارنس در ۱۰ اوت است، یعنی تقریباً همزمان با اوج بارش، و در قرون وسطی مردم به‌صورت شاعرانه تصور می‌کردند این شهاب‌ها اشک‌های آتشین این قدیس شهید هستند که از بهشت فرو می‌بارند euronews.com euronews.com. (سنت لارنس در اوت ۲۵۸ میلادی اعدام شد – زمان‌بندی این رویداد با بارش شهابی همزمان شد و به همین دلیل این نام سنتی، به‌ویژه در اروپا کاتولیک، رواج یافت.) این لقب شاعرانه هنوز در برخی فرهنگ‌ها باقی مانده است.
پس وقتی در سال ۲۰۲۵ به تماشای برساوشی‌ها می‌نشینید، به یاد داشته باشید که شاهد بخشی از تاریخ و علم کیهانی هستید: بقایای ریز دنباله یک دنباله‌دار که با سرعت بسیار زیاد وارد جو ما می‌شوند. هر رگه نوری، ذره‌ای غبار باستانی است که شاید صدها یا هزاران سال پیش از سوی سوئیفت-تاتل رها شده و اکنون در لحظه‌ای باشکوه برای لذت شما می‌سوزد. این موضوع بسیار شاعرانه است – جای تعجب نیست که برساوشی‌ها قرن‌ها الهام‌بخش اسطوره‌ها و افسانه‌ها بوده‌اند!
دیدگاه‌ها و نقل‌قول‌های کارشناسان
سازمان‌ها و کارشناسان نجومی اغلب توصیه‌هایی برای لذت بردن از برساوشی‌ها ارائه می‌دهند:
- انجمن شهاب‌شناسی آمریکا بر تأثیر نور ماه در سال ۲۰۲۵ تأکید می‌کند و می‌گوید «ماه در حال کاهش به شدت این بارش را در زمان اوج فعالیت تحت تأثیر قرار می‌دهد» و تخمین می‌زند که رصدگران ممکن است فقط ۲۵٪ از شهاب‌های معمول (حدود ۱۰ تا ۲۰ در ساعت) را به دلیل روشنایی زیاد ماه ببینند cbsnews.com cbsnews.com. به طور کلی، هرچه آسمان تاریک‌تر باشد، به انتهای بالاتر این بازه نزدیک‌تر خواهید شد.
- کارشناس شهاب‌سنگ ناسا، بیل کوک، به زمان‌بندی بارش برساوشی و نیاز به تماشای آن در اواخر شب اشاره می‌کند. همانطور که او به‌طور جالبی بیان می‌کند، «شما قرار نیست شهاب‌های برساوشی را حوالی زمان شام ببینید… باید دیرتر بیرون بروید.» و زمانی که این کار را انجام دادید، او توصیه می‌کند یک محل امن و تاریک برای تماشا انتخاب کنید و «به هر جایی جز ماه نگاه کنید» تا شانس خود را به حداکثر برسانید nasa.gov. کوک همچنین برساوشی‌ها را «قهرمان آذرخش» بارش‌های شهابی می‌نامد، به دلیل تمایل آن‌ها به شهاب‌های درخشان skyandtelescope.org، بنابراین حتی یک نمایش برساوشی کم‌نور شده توسط ماه هم می‌تواند شما را با رگه‌های درخشان گاه‌به‌گاه شگفت‌زده کند.
- ستاره‌شناسان رصدخانه سلطنتی گرینویچ به تماشاگران یادآوری می‌کنند که برساوشی‌ها «یکی از بهترین بارش‌های شهابی سال هستند، زیرا شهاب‌های درخشانی تولید می‌کنند و یکی از فعال‌ترین‌ها هستند» rmg.co.uk. حتی در یک سال نه‌چندان خوب، ثبات و تعداد زیاد آذرخش‌های برساوشی آن را ارزشمند می‌کند. آن‌ها همچنین تأکید می‌کنند که هیچ تجهیزات خاصی لازم نیست – یک چشم راحت و آسمان تاریک بهترین ابزار شما هستند rmg.co.uk.
- بسیاری از رصدگران باتجربه پیشنهاد می‌کنند در چندین شب تماشا کنید اگر می‌توانید. از آنجا که نرخ شهاب‌ها در اوایل اوت افزایش می‌یابد و فقط به تدریج پس از اوج کاهش می‌یابد، می‌توانید شبی را قبل از اوج (با ماه تقریباً کامل اما فعالیت رو به افزایش) و شبی را بعد از اوج (شهاب‌های کمتر اما طلوع یا فاز ماه کمی دیرتر) امتحان کنید. ممکن است با تنظیم زمان بیرون رفتن خود به اندازه چند روز، اگر شب اوج خیلی روشن یا ابری بود، بهترین تعادل بین آسمان تاریک و تعداد شهاب‌ها را پیدا کنید. همانطور که یکی از مدیران آسمان‌نما اشاره کرد، برساوشی‌ها «یک بارش شهابی شگفت‌انگیز هستند» – بنابراین حتی تماشای یک نمایش متوسط هم می‌تواند هیجان‌انگیز باشد cbsnews.com cbsnews.com.
رویدادهای عمومی، پخش زنده و منابع بیشتر
محبوبیت بارش شهابی برساوشی باعث شده است که رویدادهای تماشای عمومی در بسیاری از مناطق برگزار شود. باشگاه‌های نجوم، مراکز علمی و پارک‌ها اغلب شب‌های «تماشای بارش شهابی» یا مهمانی‌های ستاره‌ای را در حوالی اوج بارش برگزار می‌کنند. برای مثال، در سال ۲۰۲۵، انجمن نجوم دره بیگ بر (کالیفرنیا) یک مهمانی عمومی تماشای برساوشی را برای ۱۶ اوت (کمی پس از اوج) برنامه‌ریزی کرده است bigbear.com و مرکز فضایی و علمی چابوت (ایست بی، کالیفرنیا) نیز تماشای دیرهنگام در شب اوج را برای بازدیدکنندگان تدارک دیده است chabotspace.org. با باشگاه نجوم یا آسمان‌نمای محلی خود تماس بگیرید تا ببینید آیا رویداد تماشای برساوشی برگزار می‌کنند یا نه – به اشتراک گذاشتن این تجربه می‌تواند سرگرم‌کننده باشد (و کارشناسان حاضر می‌توانند به سؤالات پاسخ دهند یا صورت‌های فلکی را با لیزر نشان دهند). در اروپا، سازمان‌هایی مانند انجمن سلطنتی نجوم بریتانیا یا رصدخانه‌های محلی گاهی گردهمایی‌های برساوشی یا حتی رویدادهای کمپینگ شبانه در مناطق تاریک برگزار می‌کنند. بسیاری از پارک‌های ملی نیز از بازدیدکنندگان برای تماشای بارش شهابی استقبال می‌کنند – برخی پارک‌های ملی آمریکا، برای مثال، در طول برساوشی برنامه‌های شبانه با راهنمایی جنگلبان دارند.اگر نمی‌توانید به منطقه‌ای تاریک بروید یا هوا مساعد نیست، همچنان می‌توانید از برساوشی به صورت آنلاین لذت ببرید. چندین رصدخانه و گروه، پخش زنده بارش شهابی را ارائه می‌دهند. یکی از رویدادهای آنلاین قابل توجه توسط پروژه تلسکوپ مجازی در ایتالیا برگزار می‌شود: ستاره‌شناس جیانلوکا ماسی یک پخش زنده برساوشی در ۱۲ اوت ۲۰۲۵، از ساعت ۲۱:۰۰ به وقت UTC (۵:۰۰ بعدازظهر به وقت EDT) برگزار خواهد کرد sciencealert.com. این پخش با استفاده از دوربین‌های ویدئویی میدان باز، شهاب‌ها را در آسمان ثبت می‌کند تا بتوانید نمایش را به صورت زنده از هر جایی تماشا کنید. شبکه‌های اجتماعی Meteor Watch ناسا نیز ممکن است تصاویر زنده یا شمارش شهاب‌ها را از دوربین‌های سراسر آسمان خود به اشتراک بگذارند. همچنین، سازمان بین‌المللی شهاب (IMO) اغلب شمارش نرخ شهاب‌ها را تقریباً به صورت زنده در وب‌سایت خود ارائه می‌دهد تا بتوانید عملکرد بارش را ببینید.
برای مطالعه و برنامه‌ریزی بیشتر: وبلاگ «آسمان را تماشا کنید» ناسا و وب‌سایت انجمن شهاب آمریکا منابع عالی برای اطلاعات به‌روز درباره بارش‌های شهابی هستند. تقویم بارش شهابی انجمن شهاب آمریکا cbsnews.com زمان‌های اوج و شرایط رصد برای همه بارش‌های مهم (از جمله یادداشت‌های آن‌ها درباره برساوشی ۲۰۲۵ و تداخل ماه) را پیش‌بینی می‌کند. EarthSky.org و Space.com نیز هر سال راهنمای برساوشی با نکات و اغلب عکس‌های جامعه از سراسر جهان پس از رویداد منتشر می‌کنند – عالی برای دیدن آنچه دیگران مشاهده کرده‌اند. اگر به علم آن علاقه‌مندید، IMO و حتی مقالات علمی (برای علاقه‌مندان جدی) جزئیات پیش‌بینی و مطالعه بارش‌های شهابی را ارائه می‌دهند.
در نهایت، فراموش نکنید که از لحظه لذت ببرید. تماشای برساوشی فرصتی است برای ارتباط با آسمان شب به روشی معنادار. دوستان یا خانواده را همراه ببرید، برای «ستاره‌های دنباله‌دار» آرزو کنید و لحظه‌ای به حرکت زمین در مسیر باستانی یک دنباله‌دار فکر کنید. آسمان صاف و تماشای شهاب‌هایتان خوش!
منابع:
- EarthSky – بارش شهابی برساوشی ۲۰۲۵: هر آنچه باید بدانید earthsky.org earthsky.org earthsky.org
- ناسا Watch the Skies – نور شدید ماه می‌تواند در مشاهده اوج بارش برساوشی اختلال ایجاد کند nasa.gov nasa.gov nasa.gov
- انجمن شهاب‌سنگ آمریکا – تقویم بارش شهابی ۲۰۲۵ (نقل قول از CBS News) cbsnews.com cbsnews.com cbsnews.com
- رصدخانه سلطنتی گرینویچ – راهنمای بارش شهابی برساوشی ۲۰۲۵ rmg.co.uk rmg.co.uk
- یورونیوز – بارش شهابی برساوشی ۲۰۲۵: هر آنچه باید بدانید… euronews.com euronews.com euronews.com
- ساینس الرت/یونیورس تودی – اوج بارش شهابی برساوشی این هفته: چه زمانی به آسمان نگاه کنیم sciencealert.com sciencealert.com sciencealert.com
- اسکای اند تلسکوپ – قهرمان آذرگوی بارش‌های شهابی skyandtelescope.org (نقل قول از بیل کوک)
- سی‌بی‌اس نیوز – بارش شهابی برساوشی این هفته به اوج می‌رسد… cbsnews.com cbsnews.com cbsnews.com
- ناسا/بیل اینگالز – تصویر بارش شهابی برساوشی (مالکیت عمومی) nasa.gov
