Titel: De glasvezeldrones van Oekraïne: evolutie, toepassingen en impact

Fiber-Optic Drones in Ukraine: Evolution, Applications, and Impact

Introductie en Achtergrond

Glasvezelgeleide drones—drones die communiceren via fysieke glasvezelkabel in plaats van radiogolven—zijn een disruptieve technologie geworden in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Hoewel met kabels geleide munitie geen nieuw concept is (zoals de Amerikaanse TOW- en de Israëlische Spike-antitankraketten al decennialang in gebruik zijn), is het toepassen van glasvezelslepen bij drones een recente innovatie die door de eisen van het slagveld sterk werd versneld. Voor de oorlog leken dit soort ‘bedrade drones’ onrealistisch of onnodig, maar het zware Russische gebruik van elektronische verstoring veranderde deze visie razendsnel. In 2023 verschenen de eerste prototypes van drones verbonden met glasvezel al aan beide zijden, en in 2024 werd de technologie al operationeel ingezet. Dit rapport beschrijft de ontwikkeling van glasvezeldrones, hun militaire en civiele toepassingen in Oekraïne, technische specificaties, tactische inzet, communicatieve voordelen, weerstand tegen elektronische oorlogsvoering, voornaamste producenten en een vergelijking met andere type drones.

Militaire toepassingen van glasvezeldrones op het Oekraïense slagveld

Russische inzet: Rusland was de eerste partij in deze oorlog die glasvezel First Person View (FPV) drones op grote schaal in gebruik nam. Het eerst bekende model was de “Vandaalprins van Novgorod”“); – een drone ontwikkeld door het Russische vrijwillige technische team Ushkuinik, geleid door Aleksey Chadaev kyivindependent.com. Deze werd in augustus 2024 ingezet in de Russische regio Koersk tegen Oekraïense infiltratiemissies, en bleek buitengewoon effectief in aanvallen op Oekraïense troepen en bevoorradingscolonnes. Russische troepen gebruikten deze bekabelde FPV ‘kamikaze-drones’ om Oekraïense logistieke lijnen te monitoren en aan te vallen, waardoor de bevoorrading van het Koersk-salient vrijwel tot stilstand kwam. Een Oekraïense militaire arts verklaarde: “Onze logistiek is volledig ingestort; glasvezeldrones houden alle routes in de gaten, munitie en voorraden komen er niet door.” Eind 2024 tot begin 2025 richtte het Russische leger elite drone-eenheden op (zoals codenamen ‘Rubicon’ en ‘Laatste Oordeel’), getraind in glasvezel-FPV-operaties, en zette hen in in het oosten van Oekraïne (Donetsk oblast) om offensieven rond Pokrovsk en Toretsk te versterken. Volgens berichten speelden Russische glasvezeldrones een sleutelrol bij het dwingen van Oekraïense terugtrekking uit het Koerskse grensgebied, waar elke verplaatsing levensgevaarlijk werd.

Russische glasvezeldrones zijn meestal FPV-quads uitgerust met explosieven (vaak omgebouwde RPG-koppen of kleine bommen) en slepen een grote spoel glasvezelkabel mee. Een van deze teruggevonden modellen had een glasvezel van ca. 10,8 kilometer (ca. 7 mijl) aan boord. Russische modellen halen een operationeel bereik tot 20–30 km met hoge betrouwbaarheid: Oekraïense inlichtingen stellen dat deze drones bij 20 km afstand een slagingsratio van circa 80% hebben (meestal mislukte pogingen door bedieningsfouten). Dit is veel beter dan de vroege Oekraïense modellen, die bij 15 km slechts 10–30% succes behaalden. Technische oorzaak: Rusland gebruikt geavanceerdere communicatietechniek——zoals glasvezelverbindingen op 1490–1550 nanometer (weinig signaalverlies), digitale IP-camera’s met OpenIPC-maatwerksoftware en krachtige zenders uasvision.com uasvision.com. Dit geeft Russische glasvezeldrones een veel scherper signaal op afstand. Oekraïense vroege modellen hergebruikten vooral Chinese analoog-naar-digitaal-systemen, op 1310 nm (3x hogere signaalverzwakking per km), met analoge FPV-camera’s uasvision.com uasvision.com. De Russische aanpak is kostbaarder, maar levert superieur bereik en beeldkwaliteit.

Oekraïense reactie: Toen het Russische voordeel duidelijk werd, versnelde Oekraïne snel de ontwikkeling van glasvezeldrones. Hoewel Oekraïne voorop liep op andere dronegebieden, was het hier de ‘inhaalde partij’. Medio 2024 stuurden het Oekraïense leger en staats-tech-accelerators een dringend signaal uit: binnenlands dronebedrijven werden ingelicht dat glasvezel-FPV’s als ‘zeer dringend nodig’ gezien werden en dat er massale inkoop op komst was. De omslag kwam na een Oekraïense speciale operatie in de zomer van 2024 nabij Koersk, waar zij werden geconfronteerd met Russische glasvezeldrones. Russische bronnen stelden dat Oekraïense elektronische-oorlogsvoeringseenheden alle Russische drones konden storen, behalve de glasvezeltypes. Dit maakte glasvezeldrones tot een prioriteit bij het Oekraïense Ministerie van Defensie.

December 2024 hield het Oekraïense Defense Innovation Agency een publieke demonstratie van FPV-drones met glasvezelbesturing voor topgeneraals. Meer dan tien Oekraïense modellen werden gepresenteerd, sommigen in staat om 3 kg munitie te dragen; generaals mochten deze zelf testen. Begin 2025 werkten tientallen Oekraïense engineeringteams binnen het Brave1-innovatiecluster aan glasvezeldrones of -onderdelen. Binnenlandse fabrieken voerden de productie snel op; volgens hen kunnen zij bij voldoende onderdelen wel duizend glasvezeldrones per maand bouwen. Michaïlo Fedorov, minister van Digitale Transformatie, maakte medio 2025 bekend dat 15 bedrijven glasvezeldrones lokaal produceren.

Oekraïense fronttroepen beschikken sinds eind 2024 in beperkte mate over glasvezeldrones. Volgens een commandant van het 12e Speciale Brigade van de Nationale Garde (Azov) is minder dan 5% van de drones op dit moment glasvezel, vooral vanwege beperkte productiecapaciteit. Toch hebben deze weinige drones al een grote impact. Een operator van het Internationale Legioen (codenaam “George”) beschreef een missie in de herfst van 2024, waarbij hij met een glasvezeldrone met 1,6 kg warhead slaagde door zware Russische elektronische verstoring te breken en in een kelder met Russische soldaten aan te vallen—iets wat met conventionele radiodrones onmogelijk was. Door het perfecte videobeeld besefte zijn team het “grote belang”: “Sinds ik glasvezel heb gebruikt, wil ik niet meer terug naar ‘gewone’ [radio] drones.” Vooral in frontgebieden met zeer sterke elektronische oorlogvoering—zoals Bachmoet en Donbas—is glasvezel onmisbaar geworden. Begin 2025 gebruikten topeenheden als het 92e Achilleus-aanvalscompagnie en het Azov UAV-bataljon glasvezel-FPV’s standaard bij precisieaanvallen, hoewel het aanbod nog groeit.

Tactische impact: Aan het front worden glasvezel-FPV’s vooral ingezet als éénmalige aanvalswapens (‘loitering munitie/kamikaze-drones’) en voor nauwkeurige nabijverkenningen. Deze drones vliegen laag en kunnen precies doelen als gepantserde voertuigen, bunkers of zelfs ramen binnendringen. Volgens Oekraïense operators maken glasvezeldrones tactieken mogelijk die voorheen niet haalbaar waren met FPV’s: “Moet een fabriekshal binnen om direct aan te vallen, of werken in bosgebied—dan zijn ze ideaal”, aldus een commandant van het Oekraïense Achilleus-drone-team. Omdat glasvezeldrones ook in dichte stads- of bosgebieden de verbinding behouden (waar radiodrones juist vaak het signaal verliezen), zijn voorheen relatief veilige zones—bossen, schuilplaatsen binnen—nu in gevaar. Een Oekraïense soldaat zei: vroeger kon men dankzij het bos ‘veilig’ oprukken (het blokkeerde radiosignalen van vijandelijke drones), maar nu krijgen Russisch glasvezel-FPV deze lijnen probleemloos in beeld.

Het grootste effect ligt misschien wel op het vlak van elektronische oorlogsvoering. In 2024 investeerden beide zijden zwaar in dure stoorapparatuur om tanks en posities te beschermen tegen zwermen radiogeleide FPV-drones. Glasvezeldrones maken deze jammers vrijwel nutteloos. Ook komt het voor dat elektronische-oorlogsvoeringseenheden elkaars drones storen (meerdere teams tegelijk in één sector), maar bij glasvezelbesturing speelt dit helemaal niet. In 2025 merkt men op dat glasvezeldrones in sommige sectoren “de gevechtsvoering volledig hertekenen”. Voorjaarsbeelden van het front tonen Oekraïense wegen vol anti-drone-zonneschermen en velden bezaaid met achtergelaten glasvezel-kabels als nieuw slagveldbeeld. Beide zijden zijn het erover eens: deze “niet te verstoren” drones zijn nu een cruciale capaciteit en, zoals artillerie, doorslaggevend voor het kunnen raken van doelen.

Civiele en niet-gevechtsmatige toepassingen van glasvezeldrones

Buiten hun directe rol in de strijd vertonen glasvezeldrones in Oekraïne enkele unieke niet-militaire toepassingen, vooral in de logistieke steun en mogelijke civiele sectoren waar betrouwbare verbinding vereist is. Een opvallend voorbeeld zijn met glasvezel bestuurbare onbemande grondvoertuigen (UGV’s) die voorraden naar frontsoldaten brengen. In 2025 zette Oekraïne kleine rupsvoertuigen (‘mini-drone-tanks’) in die 100–150 kg aan munitie, voeding en brandstof naar de voorste posities brengen, bediend op afstand via glasvezel. Deze grondrobots verminderen het risico voor menselijke chauffeurs die anders door FPV-drones zouden worden aangevallen. Soldaten grappen: “We gebruiken drones tegen drones”, verwijzend naar het ontwijken van Russische FPV-jachten met grondrobots op glasvezel. De glasvezelverbinding maakt UGV’s ongevoelig voor storingen of hacking, en ze kunnen veilig hun route rijden, zelfs in zones vol elektronische verstoring. Zelfs als een UGV wordt vernietigd (zelfs aangevallen door zwerfhonden), zijn er geen menselijke slachtoffers, wat de innovatie een levenslijn maakt voor bevoorrading en troepenbescherming.

Glasvezelbindingen zijn bovendien waardevol voor civiele scenario’s waar radiocontact onmogelijk is. Al voor de oorlog werden vastgebonden robots en drones gebruikt voor het inspecteren van tunnels, mijnen, pijpleidingen—waar kabelbesturing betrouwbaarder was dan radio. De oorlog versnelde deze techniek. Oekraïense bedrijven bouwen nu bijvoorbeeld grote zesrotor ‘bommenwerpdrone’s om tot glasvezelbestuurd voor speciale taken (met groter draagvermogen). Een prototype van Dronarium Air gebruikt glasvezelbesturing, maar schakelt bij kabelbreuk automatisch over op GPS-navigatie of auto-terugkeer. Zulke failsafe-systemen zijn juist civiel cruciaal (bij rampenbestrijding of industriële inspectie), om verlies door kabelproblemen te voorkomen.De verspreiding van glasvezelkabels op het slagveld had zelfs onverwachte ‘civiele’ bijwerkingen—natuurlijke fauna bleek ze te gebruiken. Er wordt gemeld dat vogels in de Donbas oude glasvezelkabels uit drone-projecten in hun nesten verwerken. Het Azov-regiment vond bij Toretsk nesten bijna volledig gemaakt van oude glasvezel, een symptoom van de verspreiding van dit materiaal in het landschap.Vooruitkijkend kan Oekraïne na de oorlog de opgebouwde expertise in glasvezeldronetechnologie civiel benutten. Veilige, jamming-resistente drones zijn dan inzetbaar bij infrastructuuronderhoud in zones met veel verstoringen, of bij rechtshandhaving en grensbewaking waar communicatie kan worden gesaboteerd. Op dit moment zijn de voornaamste civiele baten echter indirect: verbetering van logistiek op het slagveld (meer veiligheid bij bevoorrading, beter transport van eten en drinkwater) en levensredding.

Technische parameters en capaciteiten van glasvezeldrones

Oekraïense glasvezel-FPV’s zijn typisch omgebouwde civiele quadcopters of hexacopters waaraan een glasvezelspoel is bevestigd. Het frame is meestal uit carbon- of polymeermaterialen met standaard FPV-drone-elektronica en camera. Belangrijke parameters zijn onder meer:

Communicatieverbinding: Een dunne glasvezel (vaak single-mode) rolt tijdens de vlucht uit een spoel, meestal gemonteerd tussen droneframe en lading. Gebruikelijk zijn 5, 10, 15 km, maximaal 20 km kabels. Oekraïne hanteert effectief ca. 15 km toepasbaar bereik, en kent successen tot 20 km; Rusland spreekt van spoelen tot 30 km. Glasvezel is uiterst licht (spoel van 10 km weegt slechts 0,9–1,2 kg), uiterst dun (0,2–0,3 mm), maar steviger dan het lijkt—militaire glasvezel kan >100.000 psi treksterkte aan. Wel geldt: bij te sterke trekkracht of scherpe bocht kan de vezel breken.
Snelheid en wendbaarheid: Glasvezel-FPV’s zijn door spoel en zwaardere accu zwaarder dan normale FPV’s. De topsnelheid ligt rond de 60 km/u, met standaardmanoeuvreerbaarheid. Het hogere gewicht vertraagt acceleratie en reduceert wendbaarheid, zodat ze makkelijker door licht afweergeschut geraakt worden. Piloten geven aan dat een groter frame en sterkere motoren nodig zijn voor de spoel, waardoor acceleratie verder afneemt en ze eenvoudiger te raken zijn. Topklasse radiogestuurde FPV-racers halen 150 km/u of meer—glasvezeldrones vaak niet.
Vliegbereik: De kabel-lengte begrenst het operationeel bereik. Oekraïense DIY-spoelen zijn meestal 10 km; langere spoelen (15–20 km) zijn beschikbaar, maar onbetrouwbaar als de techniek niet op orde is. In de praktijk ligt het slagingspercentage met 10 km-spoelen rond de 50%; vroege 15 km-modellen haalden <30% tot betere onderdelen kwamen. Russische 20 km-modellen zijn zeer effectief (ca. 80% trefferkans). Belangrijk: anders dan bij radiodrones is er geen ‘line of sight’-beperking—zolang de kabel intact blijft, kan men achter heuvels of in gebouwen vliegen. Afwegend: radiodrones via relais of satelliet halen honderden kilometers, maar glasvezeldrones zijn beperkt door kabel-lengte.
Lading: Vroege glasvezel-FPV’s dragen vergelijkbare munitie als klassieke kamikazedrones: kleine antitankgranaten of raketkoppen (0,5–1,5 kg explosief). De drone zelf (frame + batterij + spoel) is 5–7 kg, totaalgewicht dus hoger dan gewone FPV’s. Grotere modellen kunnen meer dragen; BattleBorn Company claimt tot 1,5–8 kg afhankelijk van het type. Zo kan een grote hexacopter met glasvezel zwaardere bommen of meerdere granaten droppen. Maar: hoe zwaarder de warhead, hoe minder bereik en wendbaarheid, dus lichte precisieaanvallen zijn favoriet. Op de grond rijden UGV’s met kabel meer dan honderd kilo (rolrups!), maar zijn traag.
Vliegtijd: De kabel zelf heeft weinig invloed op de vliegtijd, die hangt af van batterij en gewicht. Standaard FPV-kamikazedrones vliegen ca. 10–15 minuten. Zwaardere glasvezelmodellen met vergelijkbare accu iets minder door hoger gewicht/weerstand. Typisch gaat het om snelle aanvallen (5–10 km vliegen, dan duikattack). Castellated observatiedrones met voeding vanaf de grond kunnen veel langer loiteren, maar deze ‘air tethering’ is vooral voor vaste bewaking, niet inzetbaar bij flexibele gevechten.
Video-/dataterugkoppeling: Glasvezel biedt hoge bandbreedte, hoge resolutie video en lage latency. Operators zeggen dat ze “tot het laatste moment perfect beeld houden”, terwijl analoge radiodrones vaak beeldverlies of sneeuw vertonen nabij het doel. Met glasvezel stream je HD-video zonder noemenswaardige vertraging, erg precies dus voor stuurcommando’s. Dit was voor Rusland een hoofdreden voor glasvezel: autonome AI-besturing (machine vision) is nog onbetrouwbaar, menselijk vliegers hebben veel voordeel van helder, live beeld kyivindependent.com.
Besturingssysteem: Beide zijden ontwikkelden hun eigen besturingselektronica voor glasvezeldrones. Vaak gebruikt men commerciële vliegcontrollers (COTS) met aangepaste firmware voor data-over-kabel. Commandosignalen via glasvezel zijn typisch ethernet of seriële verbindingen. Volgens bronnen integreert Rusland IP-netwerksystemen (converters + OpenIPC-software en IP-camera’s) uasvision.com, de drone bestuurt men als netwerk-node over glasvezel. Oekraïne gebruikte aanvankelijk zelfbouw, met analoge FPV-signalen op glasvezel gestuurd (Chinese AD-converters vereist) uasvision.com. Standaardisering van robuuste plug/modulaire spoelen wordt verwacht.
Kosten: Vroeg in de oorlog waren glasvezeldronemodules uiterst duur. Halverwege 2023 kostte een Chinese spoel + zendmodule tot $2500, waardoor deze drones vooral dure consumptiegoederen waren. Eind 2024 zakte de prijs dankzij massaproductie in China (bulkorders van Rusland). In 2025 circa $500 voor een set van 10 km kabel + zender (nog steeds aan dalende trend). Complete glasvezel-FPV vanaf nu ca. $1000–$1500, slechts iets duurder dan high-end gewone FPV. Volgens een Oekraïense commandant ligt de werkelijke kostprijs van 10 km-glazvezeldrone rond de $1200. Binnenlandse productie kan dit verminderen; Oekraïne voorspelt na lokale assemblage slechts $70–140 meerkosten t.o.v. radiovariant (totaal $500–800). Een batch van vijf ‘Das’-UGV’s (totaalgewicht 35 kg) kost ca. 1,2 miljoen hryvnia (ca. $32.000).

Typische specificaties van een glasvezel-FPV: Een exemplaar uit de middenklasse heeft ca. 12–13” propellers, weegt ca. 10 kg (incl. 1 kg warhead en 1 kg kabel), maximale snelheid rond 60 km/u, operationeel bereik 5–10 km (met 10 km kabel, afhankelijk van terrein), kost ca. $1.000. Ondersteunt 1080p HD videostreaming met bijna geen radiostoring. Hogere klassen halen tot 15–20 km bereik en/of 5–8 kg payload maar zijn groter en duurder.

Tactische voordelen van glasvezelcommunicatie

Glasvezelbesturing levert in de Oekraïense elektronische oorlogsomgeving enorme tactische voordelen op:

Ongevoelig voor radiostoring: Het voornaamste voordeel is bijna totale immuniteit voor radiojamming. In tegenstelling tot naar radiosignaal afhankelijke conventionele drones, houdt een glasvezeldrone altijd bedrade verbinding met de operator. Geen enkel elektronisch oorlogsvoeringsysteem kan het glasvezelsignaal verstoren. Zowel Oekraïne als Rusland zetten veel jammers in (voertuigmodules, antidrone-geweren, etc.), effectief tegen gewone drones, maar glasvezeldrones trekken zich er niets van aan. Volgens een Oekraïense dronecommandant: “Elektronische oorlogsvoering is… vrijwel zinloos tegen glasvezeldrones.” In tests ondervond men dat alle vijandelijke drones kunnen worden gestoord—behalve de glasvezeltypes. Zo doorbrak bijv. een glasvezeldrone bij de Slag om Hlyboke het ‘elektronisch gordijn’ en raakte nauwkeurig een doelwit, iets wat radiodrones niet konden.
Niet te detecteren door radiosensoren: Glasvezeldrones zijn elektronisch vrijwel onzichtbaar omdat ze geen radiosignaal uitzenden. Drones en operators genereren geen elektromagnetische straling, wat maakt dat radio-scanners en antidronedetectieglas praktisch geen doel kunnen vinden. Veel Oekraïense/NAVO-detectiesystemen ‘zien’ radiosignalen voor controle of video—glasvezeldrones vliegen als het ware in ‘radiostilte’. Zoals War Zone aangeeft: “Een extra plus voor bekabelde FPV’s is dat ze geen detecteerbare energie uitstralen. Die emissies zijn dodelijk zodra gelokaliseerd—maar bij line-controlled drones bestaat dat penalty niet.” Kortom: operators kunnen glasvezeldrones vrij inzetten zonder risico op vijandelijke positiebepaling, wat bij radiodrones tot artilleriebeschieting leidde. Glasvezel elimineert deze dreiging volledig.
Hoge bandbreedte, stabiel signaal: Glasvezel heeft zeer hoge datasnelheid en lage vertraging, biedt altijd een helder live-beeld—zelfs tijdens laatste duik (waar radiobeelden vaak uitvallen). Deskundigen stellen dat het signaal “stabiel blijft tot op het moment van explosie”. Dit verhoogt de trefzekerheid aanzienlijk: operator kan tot het eind handmatig kleine en bewegende doelen treffen. Voorts geschikt voor verkenning: live-verkenning en -aanpassing mogelijk, iets wat met AI-autonomie veel risicovoller is. Kortom: zolang de kabel niet breekt, biedt glasvezel de “volmaakte video- en bestuurslink”.
Geen line-of-sight beperking: Glasvezeldrones kunnen gebieden bereiken waar radiodrones niet komen. Klassieke FPV’s missen bij heuvels, gebouwen of bos snel het signaal. Terrein, gebouwen of de kromming van de aarde beperken radiobereik. Glasvezel elimineert deze beperking volledig: de kabel volgt de drone “om bochten, in kelders, door bossen”—zolang deze heel blijft. Oekraïense soldaten zeiden: voorheen kon men FPV’s mijden door diep het bos in te gaan (“het radiosignaal haalt dat niet”), maar nu kunnen glasvezeldrones daar wel komen. Ooit veilige zones zijn nu kwetsbaar. Russische glasvezeldrones surveilleerden bevoorradingsroutes door bossen nabij Koersk; Oekraïense commando’s zetten ze in om vijandelijke bunkers of ondergrondse schuilplaatsen te verkennen vóór acties.
Overwint belemmeringen door terrein: Glasvezel lost ook het signaalverlies bij grondnadrukkende, laagvliegende FPV-aanvallen op. War Zone meldt: “Het is erg lastig radiobereik te houden bij vluchten dicht boven de grond”, waarbij terrein e/o gebouwen snel uitschakelen veroorzaken. Glasvezel laat de drone vrij laagvliegen, obstakels ronden zonder signalenverlies, ideaal voor antitank-FPV’s die laag aanvallen zonder zich te verraden—zonder bang te zijn voor overname of missiebreuk.
Voordeel in productie en logistiek: Interessant genoeg verlicht de glasvezelaanpak ook supply chain-problemen. Glasvezeldrones hebben geen radiozenders/ontvangers nodig, terwijl deze modules door exportrestricties soms schaars zijn. Door het radiocircuit te schrappen wordt de inkoop vereenvoudigd. Oekraïense ontwikkelaars geven aan dat zij door een tekort aan radioschakelingen zijn overgestapt op kabel, waardoor het productieproces niet werd gestopt. Verder is het uitroltempo lager nodig dankzij de veel hogere effectiviteit in jammingzones, zodat de meerprijs deels wordt gecompenseerd.

Samengevat bieden glasvezeldrones een jamming-resistente aanvalsmogelijkheid, waarmee elke schuilplaats kan worden aangevallen, zelfs door elektronische ‘defensie’. Zoals Oekraïense media zeggen: “We zullen FPV’s maken die jamming overwinnen en elk Russisch e-oorlogsvoeringsysteem doorbreken—dat is onze troef.” Tot op heden klopt dat: tot nu toe is er geen enkel elektronisch tegenmiddel tegen glasvezeldrones getoond door beide zijden.

Beperkingen en uitdagingen van glasvezel-drones

Hoewel glasvezel-drones veel voordelen hebben, zijn er ook aanzienlijke nadelen en beperkingen. Ze worden momenteel ingezet in specifieke nichegebieden en kunnen draadloze radio-drones nog niet volledig vervangen. De belangrijkste uitdagingen zijn:

Fysieke kwetsbaarheid van de sleepkabel: de glasvezelkabel is zelf een potentiële “achilleshiel”. Deze raakt makkelijk verstrikt of kan worden doorgesneden door omgevingsobstakels. Een stedelijk slagveld is bezaaid met puin, bomen en elektriciteitsdraden – allemaal valstrikken voor de sleepkabel. Als de glasvezelkabel hard wordt getrokken of doorgesneden, verliest de drone onmiddellijk de communicatie. Er zijn gevallen bekend van breuk door ongelukjes of opzettelijk doorsnijden door de vijand. Zo vloog een Russische quadcopter-drone bewust over de glasvezelkabel van een Oekraïense drone, hakte de kabel door met de rotor en liet de drone neerstorten. Operators moeten zich altijd bewust zijn van deze zwakke plek: scherpe bochten vermijden bij hoeken en een zekere hoogte aanhouden om verstrikking te voorkomen. Om het risico te beperken, vliegen glasvezel-drones vaak hoger en duiken ze vervolgens bijna verticaal op het doel af (zodat de kabel zo veel mogelijk in de lucht hangt en contact met de grond wordt geminimaliseerd). Toch blijft de sleepkabel een steeds terugkerend risico dat men tijdens de vlucht moet vermijden.
Beperkte wendbaarheid en snelheid: de “getetherde” (aan de kabel vastzittende) eigenschap zorgt voor prestatiebeperkingen. De sleepkabel zorgt voor weerstand en beperkt extreme manoeuvres. Belangrijker nog, het ontwerp van de drone moet rekening houden met het gewicht en het volume van de kabelhaspel, waardoor deze zwaarder wordt. Zoals hierboven beschreven, gebruiken glasvezel-drones grotere frames en accu’s, wat ze langzamer en minder wendbaar maakt in de lucht. Volgens een commandant zijn glasvezel-drones makkelijker uit de lucht te schieten met klein kaliber wapens dan standaard FPV-drones, omdat ze groter zijn en moeilijker kunnen ontwijken. De extreme wendbaarheid van FPV-drones (slingeren, duiken) gaat deels verloren. Door het afrollen van de haspel kan draadslap ontstaan, wat tot lichte besturingsvertraging leidt – al is de factische glasvezellatentie minimaal; het grootste knelpunt is de traagheid van de drone zelf. Piloten moeten hun vliegstijl aanpassen; onervaren bedieners verliezen hun drone vaak doordat ze het kabelkarakter onvoldoende meenemen.
Beperkt bereik: in vergelijking met (sommige) radio- of satellietgestuurde drones, kunnen glasvezel-drones slechts over relatief korte afstanden opereren, namelijk de maximale kabellengte (meestal 5–15 kilometer). Hoewel dit goeddeels voldoet aan de tactische behoeften aan het front, betekent dit dat glasvezel-drones geen diepte-aanvallen in het achterland kunnen uitvoeren, tenzij ze dicht bij de frontlinie worden gelanceerd. Radio-drones met een relay-netwerk of satellietlink kunnen doelen tot tientallen of zelfs honderden kilometers verderop bestoken. Oekraïne heeft bijvoorbeeld met langeafstandsdrones (vermoedelijk met satelliet- of GPS-sturing) Russische luchtmachtbasissen diep in Rusland aangevallen – fysiek onmogelijk voor een glasvezeldrone. Oekraïense experts concluderen daarom dat glasvezel-FPV’s “alleen een kleine nichemarkt zullen innemen en nooit op miljoenen schaal zullen worden geproduceerd”. Ze presteren uitstekend in lokale luchtoverwicht (binnen ~10 kilometer), maar zijn niet geschikt voor langdurige of strategische opdrachten. Voor langeafstandsverkenning en -aanvallen blijven traditionele drones essentieel.
Logistieke last: het meeslepen van haspels maakt logistiek en inzet complexer. Soldaten moeten kwetsbare glasvezelhaspels dragen en er behoedzaam mee omgaan. In de praktijk blijven afgedankte kabels overal achter, die in het zonlicht reflecteren en mogelijk de lanceerplek verraden. Oekraïense operators wijzen erop dat het reflecteren van glasvezelrestanten rondom de lanceerplek de inzetlocatie kan blootgeven aan de vijand. Daarom moeten teams “frequenter van positie wisselen” om niet door achtergelaten kabels ontdekt en aangevallen te worden. Het opruimen van restkabels na iedere missie is een hoofdpijndossier; het wegwerken of camoufleren van kilometerslange dunne glasvezel is zeer moeilijk.
Moeilijkheden bij de productie: Aanvankelijk importeerden veel Oekraïense fabrikanten gewoon Chinese glasvezelkabelkits, zonder mogelijkheid tot eigen optimalisatie. Dit leidde tot betrouwbaarheidsproblemen zoals radiofrequentielekken of draadbreuk door slechte haspelconstructies. Met toenemende ervaring verbeteren topfabrikanten continu hun producten; het succespercentage van een enkele aanval is inmiddels tot circa 50% gestegen en groeit verder. Desondanks blijft het maken van hoogwaardige glasvezel-communicatiemodules en precieze haspels een uitdaging. De kabel moet soepel en zonder knikken/verdraaiingen worden afgerold. Volgens specialisten is “het afrollen van glasvezel en het monteren van de communicatieprintplaat eigenlijk niet eenvoudig”: je hebt zeer precieze apparatuur en ervaren ingenieurs nodig, maar “met voldoende inzet is het wel mogelijk”. Bedrijven als Smart Electronics Group hebben in een vroeg stadium voorstellen gedaan voor glasvezel-drones, maar werden destijds door het leger afgewezen vanwege kosten en complexiteit. Inmiddels is, mede dankzij overheidssteun, het productieproces sterk verbeterd, maar is de productie nog niet toereikend. De Oekraïense commandant “Yas” zei in mei 2025 dat etikettenfabrikanten van goede kwaliteit lange wachtlijsten hebben; zijn eigen eenheid wachtte soms 2–3 maanden op levering, of moest noodgedwongen inferieure modellen nemen. Dit knelpunt maakt glasvezel-drones vooralsnog tot schaars materieel.
Hoger kostenniveau dan eenvoudige FPV-drones: Hoewel de prijs geleidelijk zakt, zijn de kosten per glasvezel-drone hoger dan voor een eenvoudige radiogestuurde drone. Midden 2023 was niemand bereid $2500 te betalen voor een wegwerpdrone. In 2025 kost een glasvezeldrone zo’n $1000, terwijl een basis-FPV slechts enkele honderden dollars kost. Voor door vrijwilligers gefinancierde droneteams betekent dit dat ze moeten afwegen wanneer een glasvezeldrone de moeite waard is om aan te schaffen. Meestal worden ze alleen ingezet als het doelwit zeer waardevol is, of als conventionele radio-drones niet inzetbaar zijn wegens sterke verstoring. Dankzij lokale massaproductie zal de prijs mogelijk nog verder dalen, maar voorlopig begrenst de hoge prijs de inzet.
Afweging laadvermogen: Een deel van het liftvermogen is nodig voor de glasvezelkabel, waardoor het laadvermogen afneemt. Zo kan een glasvezeldrone met 1 kg springlading overeenkomen met een radio-drone van gelijke omvang met 2 kg. Dat betekent iets minder slagkracht per missie. Bovendien zijn glasvezel-FPV’s nog niet op grote schaal ingezet voor zwermtactieken (met tientallen kleine drones tegelijk een doel bestoken), deels vanwege de hoge prijs en complexiteit. Ze worden vooral gebruikt voor enkelvoudige precisietoevallen. Is zwaardere lading nodig, denk aan robots op de grond of artillerie, aangezien de kabel het draagvermogen van de drone beperkt.
Leercurve: Troepen moeten nieuwe tactieken voor glasvezel-drones aanleren. Vliegen met sleepkabels, haspelbeheer en het vermijden van verstrikkingen vereisen specifieke training. Oekraïense operators “zijn deze technologie nog maar net aan het verkennen en beheersen”. Met groeiende praktijkervaring zullen veel van de huidige problemen afnemen. Zorgvuldige routeplanning minimaliseert de kans op obstakelverstrikking (zoals altijd boven de boomtoppen blijven tot vlak bij het doel). Naarmate meer ervaring wordt opgedaan, zal het falingspercentage door menselijke fouten afnemen en zal de operationele doeltreffendheid verder stijgen.

Samenvattend: de glasvezel-drone is een zeer efficiënt maar extreem gespecialiseerd wapen. Een Oekraïense pelotonscommandant benadrukte dat de ideale taakverdeling gemengd zou moeten zijn: “veel standaard FPV-drones op verschillende radiofrequenties, drones met machine vision en glasvezeldrones – elk heeft unieke waarde en een eigen niche.” Glasvezel-drones zijn bijzonder effectief in defensieve operaties (bijvoorbeeld wanneer je onder zware verstoring of bij zeer slecht zicht pantservoertuigen moet uitschakelen) en bieden unieke mogelijkheden als andere types uitvallen. Maar ze zijn geen vervanging voor andere drones, vanwege hun beperkte bereik, gewicht, zichtbaarheid, prijs en vereiste kabelmanagement. Zoals in de media wordt gesteld, zal glasvezel-FPV een essentiële niche innemen in drone-oorlogsvoering, maar nooit het gehele slagveld domineren.

Belangrijkste fabrikanten en ontwikkelaars

In Oekraïne en andere landen dragen vele partijen bij aan de ontwikkeling van glasvezel-drones:

Oekraïense fabrikanten/teams: De Oekraïense drone-industrie omvat staatsbedrijven, vrijwillige ingenieurs en militaire technologieteams. De belangrijkste spelers:

Vyriy Drone: Een particuliere Oekraïense onderneming, mede opgericht door Oleksii Babenko. Vyriy loopt voorop in FPV-drones en bouwde in 2023 de eerste quadcopter met volledig Oekraïense componenten (initieel niet via glasvezel). CEO Babenko staat bekend om het delen van prestatiedata en om zijn pleidooi voor verbeterde glasvezeldrones; op uasvision.com benadrukt hij herhaaldelijk het technologische verschil met Rusland en stimuleert hij het gebruik van kwalitatief betere glasvezelzenders en dikkere glasvezels voor hogere precisie uasvision.com. Ook zet het bedrijf zich in voor lokale productie van haspels om de kosten te drukken.
BattleBorn: Een dronefabrikant uit Kyiv (zie Business Insider), actief met diverse modellen waaronder glasvezel-FPV’s. CEO (“Max”) stelt: “er is bijna geen verdediging tegen deze [glasvezel]drone” en de toestellen vernietigen frequent waardevolle Russische doelen. COO (“Alex”) vermeldt een maximaal bereik van 10 km (doel is 15 km) met 3–8 kg springlading. BattleBorn illustreert snelle ontwerpcycli en productie om aan frontbehoeften te voldoen.
Dronarium (en WARMAKS): Dronarium Air is een Oekraïens droneteam en bracht al op 18 maart 2024 een glasvezel-drone prototype uit als antwoord op het Russische gebruik. Ze werken met Warmaks aan zware zesrotor glasvezeldrones (met back-up voor autonome modus bij kabelbreuk). Hun prototype inspireerde waarschijnlijk grootschalige Oekraïense ontwikkeling.
Smart Electronics Group: Opgericht door Vladyslav Oleksiienko, die al begin 2023 glasvezel-drones bij het leger promootte, maar initieel zonder succes. Oleksiienko blijft actief in ontwikkeling en geeft inzicht in marktdifferentiatie tussen standaard- en specialisatiemodellen. Zulke bedrijven werken vaak samen met project Brave1 om erkenning (toegang tot militaire inkoop) te krijgen.
3DTech en andere bedrijven: 3DTech leverde naar verluidt glasvezel-FPV-drones aan de Oekraïense militaire inlichtingendienst (GUR), waarvan productfoto’s bestaan. Daarnaast zijn er tal van kleinere bedrijven, waaronder “Ukraїns’ki Boiví Ptakhy” (Oekraïense strijdvogels), Kamik-A, Raptor Engineering, Uil (OWAD) en Ptashka Drones, allen opgenomen in de Brave1-catalogus, met verschillende kabellengtes, prijzen en lokale/Chinese glasvezelopties. Halverwege 2025 zijn al meer dan 25 Oekraïense engineeringteams betrokken bij glasvezeldrone-ontwikkeling, waarvan ongeveer tien productiemodellen leveren. Het ecosysteem is levendig, krijgt overheidssteun en heeft de kloof met Rusland snel verkleind.
Militaire eenheden en Aerorozvidka: Het Oekraïense leger maakt uitstekend gebruik van eigen innovatieteams. Eenheden als het Unmanned Systems Battalion van de 12e Azov Brigade herbergen technisch onderlegd personeel dat drones aan de frontlinie modificeert en optimaliseert. Volgens de commandant was het een soldaat uit deze eenheid die de glasvezel-FPV naar het front bracht – typisch bottom-up-innovatie. Feedback uit de praktijk versnelt productverbetering en ontwikkeling.

Russische fabrikanten/ontwikkelaars: In Rusland draait de ontwikkeling vooral om informele ingenieursteams en samenwerking met Chinese leveranciers:

Aleksey Chadáyev en Ushkuinik: Chadáyev is een voormalige politicoloog die vrijwilliger werd en het militaire technologie-acceleratieprogramma “Ushkuinik” heeft opgericht. Zijn project produceerde de Knyaz Vandal Novgorodsky optische vezel FPV-drone, mogelijk naast andere modellen kyivindependent.com. Dit toont aan dat er binnen Rusland een zekere semi-georganiseerde drijfveer voor innovatie bestaat, bedoeld om de sprong in drone-techniek te maken; een proces dat werd gestimuleerd door beroemde militaire bloggers die in 2023 opriepen om doorbraken in drone-oorlogvoering te realiseren. Het succes van Chadáyev’s project heeft het starre imago van het Russische leger doorbroken.
Vrijwilligerseenheden (Rubicon, Sudny Den): Deze formaties zijn zelf geen fabrikanten, maar Russische drone-bataljons die in de praktijk het gebruik van optische vezeldrones verfijnd hebben. Deze ervaringen functioneren in feite als R&D: door herhaaldelijk trial-and-error in Koersk en Donetsk, verbeterden ze hun tactieken en gaven mogelijk feedback voor betere ontwerpen. Het is heel aannemelijk dat ze zelfs drones direct op het slagveld uit bouwpakketten assembleren.
Chinese leveranciers: Chinese bedrijven spelen een belangrijke rol als leveranciers van onderdelen en optische vezels. Russische entiteiten bestellen voortdurend grote hoeveelheden spoelen optisch vezelkabel en elektronica bij Chinese fabrikanten; deze Chinese bedrijven melden een maandelijkse toename in orders. Een Oekraïense producent ontdekte eens dat een Chinese fabriek zeven maanden achter elkaar vezelkabels voor Rusland produceerde—en inmiddels koopt Oekraïne er ook in. Optische vezeltechniek uit China (oorspronkelijk bedoeld voor telecommunicatie of industrie) wordt nu door beide zijden gebruikt voor drones. Chinese bedrijven lijken bereid te verkopen aan elke klant; volgens Oekraïense insiders zijn zij de “grootste profiteurs” van deze nieuwe trend. Dit omvat vezelkabels, optieken, en mogelijk zelfs kant-en-klare dronesets. Hoewel deze leveranciers niet bij naam genoemd worden (vermoedelijk vanwege sancties), is hun bestaan de reden dat Rusland zijn productiecapaciteit sneller kon verhogen—en nu profiteert Oekraïne hier ook van.
Westerse vrijwilligers en steun: Op internationaal vlak is een verrassende bijdrager de voormalige Amerikaanse marinier Troy Smothers. Smothers heeft een bedrijf genaamd Drone Reaper en ontdekte via de media de Russische vezeldrones. Vervolgens ontwikkelde hij voor ongeveer 360 dollar met standaardcomponenten een eenvoudige optische vezeldrone en nam deze mee voor een demonstratie in Oekraïne. Sinds eind 2023 reist hij door Oekraïne om eenheden te trainen in de assemblage en het gebruik van FPV-drones met vezel, waarmee hij Oekraïense projecten een impuls gaf. Volgens Forbes/NDTV was Smothers’ ontwerp en training een katalysator om Oekraïne snel een binnenlandse productielijn te laten opzetten. Toen een succesvolle aanval met een vezeldrone viraal ging, “ontploften” de telefoons van Oekraïense soldaten van de vragen businessinsider.com businessinsider.com. Dit is een typisch voorbeeld van hoe internationale vrijwillige steun Oekraïense innovatie versnelt. Daarnaast leveren NAVO-landen uitgebreide ondersteuning aan Oekraïne op het gebied van dronetechnologie en anti-drone training, hoewel er weinig details zijn over specifiek vezeldrones. Het is bekend dat Oekraïne de supply chain voor Russische vezeldrones heeft aangevallen—zo bombardeerde het Oekraïense leger al eens Russische vezelkabelfabrieken om de productie te verstoren. Dit wijst op een indirecte rol van westerse inlichtingen en wapens (die Oekraïne inzet voor langeafstandsslagen) in de strijd tegen deze drones door het aanpakken van de bron.

Kortom, Oekraïne heeft inmiddels een bloeiende binnenlandse sector voor optische vezeldrones opgebouwd, dankzij lokale technici, overheidsinitiatieven (zoals Brave1 en Defensie-demonstraties) en buitenlandse hulp (zoals van Smothers en mogelijk ook via donaties van NGO’s). Naar verwachting zal deze sector medio 2025 gestructureerd drones aan het leger kunnen leveren—meerdere modellen zijn al in het aankoopprogramma opgenomen en contracten worden opgesteld. Aan Russische kant gaven de creativiteit van vrijwlligers en ruime toegang tot Chinese producten hen in het begin een voorsprong, die ze maximaal op het slagveld benutten, terwijl de Oekraïense productie zich nog ontwikkelt. Beide partijen zijn afhankelijk van een geglobaliseerde supply chain (dus Chinese vezel), wat de internationale aard van deze schijnbare lokale innovatie benadrukt.

Geopolitieke impact en verdedigingsstrategieën

Het ontstaan van vezeldrones in Oekraïne heeft een bredere impact op oorlog en internationale veiligheid teweeggebracht:

Paradigmaverschuiving in drone-oorlogvoering: Het grootschalig gebruik van elektronische verstoring op het Oekraïense slagveld—één van de weinige drone-oorlogen met zulke intensieve elektronische oorlogvoering—leidde tot deze innovatieve oplossing. Nu kijken legers wereldwijd met grote aandacht toe. Met optisch-vezelgeleide drones (soms FOG-D genoemd) ontbreekt het in westers arsenalen bijna geheel; westerse legers hadden in conflicten tegen insurgenten nooit zo’n omvangrijke verstoring. Maar vanwege de effectiviteit zullen NAVO-troepen waarschijnlijk dergelijke systemen overwegen voor toekomstige hoog-intensieve conflicten met vergelijkbare dreiging. Oekraïne fungeert als proeftuin voor drone-innovatie, en vezelcontrole hoort tot de belangrijkste uitkomsten. Het valt te verwachten dat onbemande wapen doctrines dergelijke concepten gaan opnemen—bijvoorbeeld speciaal ontwikkelde vezel-drones voor stadsgevechten waarin ze immuun zijn voor verstoring.
Tegenmaatregelen en reactie: Voor nu beschikken noch Oekraïne noch Rusland, behalve via fysieke vernietiging, over effectieve middelen tegen vezeldrones. Dit leidt tot een ‘mini-wapenwedloop’. Oekraïense ontwikkelaars (via Brave1) testen al manieren om vijandelijke vezeldrones te stoppen—“door ze fysiek uit te schakelen met koepelkanonnen, netten, schietwapens of zelfs… laserontwrichting”. Kortom, als verstoring geen soelaas biedt, blijft alleen harde uitschakeling of het doorknippen van de transmissieketen (bijvoorbeeld door met laser vezel door te branden of de dronecamera te verblinden). Dit zal investeringen in anti-drone-systemen (C-UAS) stimuleren die inzetten op kinetische of gerichte energiesystemen in plaats van elektronische aanval. Westerse bedrijven (zoals Spotter Global) passen grondradars en optische sensoren nu al aan om FOG-D drones te kunnen detecteren die geen radiosignalen uitzenden. Dit conflict toont aan dat passieve verdediging (zoals camouflage netten op loopgraven en fysieke afscherming op voertuigen) weer belangrijk wordt—Oekraïense troepen spannen zelfs netten over kilometerslange routes in de frontlinie ter bescherming tegen laagvliegende FPV-vezeldrones. Op geopolitiek niveau leren staten om lage- en hogetechnologie (netwerk versus laser) te combineren tegen deze nieuwe dreiging.
Internationale handel en sancties: Het feit dat Chinese leveranciers aan beide zijden in het conflict leveren roept nieuwe vragen op rond exportcontrole. Vezelkabels en componenten hebben een dual-use karakter en zijn doorgaans niet gereguleerd. Aangezien ze nu bij drones voor zware schade zorgen, kunnen ze extra controle krijgen. Als het Westen de Russische vezeldroneprojecten wil vertragen, kan het druk op Chinese bedrijven zetten of Oekraïne alternatieven bieden om te voorkomen dat geld in Russische handen terechtkomt via deze bedrijven. Dit laat ook zien dat internationale handelsketens ongewild soms beide zijden in een conflict bewapenen—een geopolitiek koorddansspel, vooral gezien China neutraliteit claimt terwijl eigen bedrijven winst maken door de oorlog. Tegelijk zal westerse steun aan Oekraïne zich wellicht uitbreiden met robuustere vezelsystemen of geavanceerde optica, zodat Oekraïne op dit gebied voorop blijft (indien westerse regeringen daartoe bereid zijn).
Bredere defensiebenadering—geïntegreerd optreden: Vezeldrones zijn zo effectief dat sommige Oekraïense soldaten ze omschrijven als “de laatste hoop om de oorlog te keren”. Dat is wellicht overdreven, maar het illustreert wel dat drones nu sleutelwaffen zijn die net zo belangrijk worden als artillerie. Commandanten moeten drones nu als integraal onderdeel van de operaties opnemen. Rusland’s inzet van vezeldrones in bepaalde regio’s (Koersk, vervolgens Donetsk) wijst op massa-inzet met als doel in bepaalde sectoren logistiek van de tegenstander af te snijden. Oekraïne kan gelijktijdig swarms vezeldrones inzetten voor grootschalige offensieven of ter verdediging in gebieden met zware elektronische oorlogvoering. Deze techniek is geïntegreerd in gecombineerde gevechtsoperaties: draadloze en vezeldrones, elektronische oorlog, artillerie, infanterie—alles werkt samen. Zo gebruikt Oekraïne onbemande voertuigen voor bevoorrading, wat het risico voor chauffeurs verlaagt en Russisch FPV-ambush-tactieken ondermijnt. Beide zijden passen tactiek en strategie continu aan om rekening te houden met “niet te verstoren” drones: de ene beschermt logistieke lijnen en spreidt troepen, de andere gebruikt vezeldrones voor de doorgang en om elektronische oorlogsapparatuur en pantservoertuigen uit te schakelen voor de aanval.
Psychologische en humanitaire aspecten: De schrik van een vijand met praktisch niet te stoppen drones is aanzienlijk. Oekraïense soldaten aan het front bij Koersk die onder dreiging staan van vezeldrones, zeggen dat beweging gevaarlijker is dan Russische roulette spelen; de kans om geraakt te worden is extreem hoog. Deze angst beïnvloedt direct het gedrag van troepen en het moreel van burgers. Daarentegen steeg het moreel enorm nadat Oekraïne over “wapens die storingszones kunnen doordringen” beschikte. Humanitair gezien kunnen vezeldrones gevaarlijke taken (zoals bevoorrading) overnemen, waardoor personeel minder risico loopt en slachtoffers verminderen—dat beperkt de ellende van de oorlog. Maar de letaliteit van het strijdtoneel neemt toe: voorheen veilige zones (zoals ziekenhuizen verborgen achter bossen) staan nu ook onder druk; zelfs gebieden die eerder ‘dodelijk niemandsland’ waren (“death zones”) zijn nu “heropend” dankzij vezeldrones, waardoor het risico voor achterblijvende burgers toeneemt.
Wereldwijde verspreiding: Mocht het ontwerp van vezeldrones zich buiten Oekraïne of Rusland verspreiden, dan kunnen niet-statelijke actoren of andere landen hiervan gebruik gaan maken. Rijkere gewapende groepen zouden vezeldrones kunnen inzetten om het elektronische overwicht van regeringslegers te ondermijnen. De techniek verspreidt zich reeds via internetfora en sociale media—er circuleren zelfs video’s waarin vogels nesten bouwen met optische kabels. De internationale gemeenschap zal misschien wapencontrole moeten overwegen, of zich op zijn minst voorbereiden op een nieuwe werkelijkheid waarin “elektronisch storen niet langer zaligmakend is” in drone-oorlog. Oekraïense bondgenoten zoeken intussen hoe ze het land kunnen helpen zijn voorsprong te behouden—door te voorzien in geavanceerde vezelcommunicatie, of ondersteuning bij de lokale productie (er zijn al westerse machines voor vezelwikkeling geleverd).

Samenvattend onderstreept de opkomst van vezeldrones in Oekraïne het dynamische karakter van moderne oorlog: elke innovatie (zoals massale verstoring) brengt een tegenzet (zoals bekabelde drones), die op zijn beurt weer nieuwe tegenmaatregelen vraagt (bijvoorbeeld een laserwapen). Deze cyclus jaagt militaire innovatie op een ongekend tempo aan. Op internationaal niveau toont dit conflict dat alle landen nieuwe capaciteiten moeten overwegen—zowel qua inzet als verdediging. Voor Oekraïne is steun voor deze ontwikkeling (training, technologieoverdracht, componenten) nu een standaard onderdeel van militaire hulp, net als luchtafweersystemen of artillerie.

Vergelijking: glasvezeldrones vs. radiografisch bestuurde drones vs. satellietgestuurde drones

Het Oekraïense leger zet momenteel verschillende typen drones in met uiteenlopende besturingsmethoden. Elke methode heeft zijn voordelen en beperkingen. De onderstaande tabel vergelijkt glasvezelgeleide drones, conventionele radiografisch bestuurde drones en satellietgestuurde drones (zoals grote drones) in de context van de oorlog in Oekraïne:

Kenmerk	Glasvezeldrone (bedraad)	Radiografisch bestuurde drone	Satellietgestuurde drone
Communicatieafstand	Beperkt door de lengte van de kabel (meest gebruikte rol 5-15 km, maximaal rond 20-30 km). Betrouwbaar bereik rond 10 km. Buiten bereik verhoogd risico op kabelbreuk of signaalverlies.	Beperkt door zichtlijn en uitbreidingsmogelijkheden via relais. Kleine FPV-drones meestal enkele kilometers; grote militaire drones (zoals TB2 zonder satelliet) ongeveer 150 km zichtlijn. Met relais kan FPV tot 20+ km, maar vereist netwerkinfrastructuur.	Theoretisch wereldwijd bereik (buiten zichtlijn), zolang er satellietverbinding en brandstof is. Bijvoorbeeld, Bayraktar TB2 met SATCOM of maritieme drones met Starlink kunnen honderden kilometers verder worden bediend. Bereik is eerder afhankelijk van brandstofduur dan van de besturingslink.
Storingsbestendigheid	Ongevoelig voor radiofrequente verstoring – Geen radioverbinding, klassieke elektronische oorlogvoering kan de link niet verbreken. Alleen door de kabel fysiek door te snijden of te beschadigen kan de besturing eindigen.	Kwetsbaar voor storing en misleiding. De radiolink kan gemakkelijk worden verstoord door vijandelijke EW-signalen. Bij interferentie van de frequentie kunnen besturing en beeld tegelijkertijd verloren gaan. Indien niet versleuteld, ook vatbaar voor overname.	Redelijk resistent tegen lokale verstoring op het slagveld – up- en downlink via versleutelde satellietbanden. Wel gevoelig voor strategische EW (satellietstoring, GPS-jamming) en netwerkaanvallen op de satellietverbinding. GPS-afhankelijke drones zijn kwetsbaar bij GPS-storing.
Detecteerbaarheid	Lage elektronische signatuur. Geen radio-uitzending; kan niet worden opgespoord door radiopeilingsapparatuur. Enkel visueel, akoestisch of via radar detecteerbaar. De afhangende glasvezel kan de lanceerlocatie onthullen in zonlicht.	Detecteerbaar via radio-uitzending. Drones op gangbare frequenties (2.4 GHz, 5.8 GHz enz.) detecteerbaar via radio-scanners en anti-drone systemen. Drones zenden radio en video uit en kunnen zo hun positie prijsgeven.	Enige radiofrequente signatuur. Gebruik van krachtige radiosignalen naar satelliet (L-band enz.), moeilijk op de grond te detecteren, maar inlichtingensatellieten kunnen ze opvangen. Grote drones hebben een veel groter radarreflecterend oppervlak dan kleine FPV’s en zijn dus makkelijker te detecteren door luchtafweer.
Weerstand tegen elektronische oorlogsvoering	Hoog. Immuun voor radioverstoring en spoofing. Zelfs met radioverduistering door terrein kan de kabel de drone besturen over bossen/gebouwen. Kan vrij opereren in zware EW-gebieden.	Laag tot gemiddeld. Operators proberen frequentiesprongen, spreidingsmodulatie en signaalboosters, maar sterke EW lamlegt vaak de besturing. Gebouwen/terrein veroorzaken eveneens snel verlies van verbinding. Hoogwaardige drones hebben storingswerende antennes, basis-FPV’s meestal niet.	Gemiddeld. Up- en downlink zijn te versleutelen en richten zich smal op het doel, waardoor ze minder gevoelig zijn voor lokale storing dan radiogolven. Echter, hoogwaardige EW kan satelliet en bekende banden verstoren. Beter bestand tegen storing dan lokale draadloze verbinding, maar niet absoluut veilig (zoals Russische pogingen om Starlink te verstoren).
Payload & grootte	De kabelrol is relatief zwaar en meestal wordt een kleine lading vervoerd. Typische laadvermogen: 0,5–3 kg. Grotere glasvezeldrones (>8 kg bom) zijn duur en groot. Veelal middelgrote quadcopters (10-13 inch rotors).	Van micro-quadcopters (zoals DJI Mavic, <0.2 kg) tot grote octocopters (5–10 kg munitie). FPV-kamikaze drones vaak 0,3–1 kg (RPG-kop). Geen kabelgewicht, dus hogere payload op vergelijkbaar frame.	Grote platforms. Bayraktar TB2 kan ongeveer 55 kg slimme munitie vervoeren; andere UCAV’s tientallen tot honderden kilo’s. Bedoeld voor gespecialiseerde raketten/bommen, niet voor granaatdrop. Daarom zelden in tactisch frontgebruik – vooral voor strategische doelen.
Wendbaarheid	Wendbaarheid verminderd. Extra vermogen nodig door kabelgewicht, kabel veroorzaakt luchtweerstand, max snelheid (ong. 60 km/u) ligt lager. Hindernissen vermijden is mogelijk, maar kabel kan makkelijk verstrikt raken; scherpe bochten zijn niet mogelijk.	Zeer wendbaar bij kleine modellen. FPV-racedrones zijn razendsnel (100+ km/u) en quadcopters kunnen soepel door kleine openingen, zonder kabelbeperkingen. Grote modellen (vleugelvliegtuig) minder wendbaar, maar hebben vrije vlucht.	Weinig wendbaar. MALE-drones als TB2 vliegen als vliegtuigen – grote draaicirkels, traag van richting veranderen. Ze vliegen meestal hoog, kunnen niet ineens uitwijken. Worden niet op laagte voor manœuvre ingezet. (Er zijn satelliet-gestuurde kleine drones, maar Oekraïne gebruikt vooral grote drones).
Toepassing	Hoge EW-intensiteit en betwiste gebieden: Aanvallen van zwaar beschermde doelen (tanks, commandoposten met EW), binnendringen van gestoord gebouw/bos. Geschikt voor korte afstand, hoge betrouwbaarheid en verkenning zonder netwerk. Ook inzetbaar bij gevaarlijke bevoorrading met grondrobots.	Algemeen en grootschalig: Verkenning, artillerie-aanwijzing, munitiedropping, kamikaze-aanvallen, geschikt voor matige EW-omgeving. Massaal inzetbaar. Aanpak van storingen vraagt aanpassingen of tactische ontduiking. Dankzij gebruiksgemak ‘mainstream’-type drone.	Langrange/strategische doelen: Aanvallen diep in vijandelijk gebied (zoals luchthavens), operationele verkenning (grens, achtergebieden). Doet wat kabel of radiobesturing niet kan. Door luchtafweer/EW aan het front zelden zichtbaar (vroege TB2’s vaak verloren door afweer/storing); nu vooral gebruikt voor ISR of bij onderdrukte luchtverdediging.
Kosten en beschikbaarheid	Kosten dalen, maar niet heel laag: Richtprijs $1.000–$2.000 per stuk. Vereist speciale onderdelen (glasvezelspoel ca. $500). Ondanks groeiende productie blijft schaarste in Oekraïne. Moeilijker te maken dan doe-het-zelf FPV (glasvezelinterface nodig).	Goedkoop en wijdverspreid: Kleine FPV’s paar honderd dollar, commerciële drones $1.000–$3.000. Makkelijk te verkrijgen. Door vrijwilligers massaal gebouwd. In Oekraïne tienduizenden basis FPV’s per maand geproduceerd. Uitstekende prijs-prestatieverhouding, maar hoge verliezen.	Duur en zeldzaam: Een Bayraktar TB2 kost miljoenen per stuk, plus grondstation. Alleen via overheid of bondgenootschappelijke donatie. Kleine vloot (ongeveer 20-30 TB2’s in Oekraïne). Niet consumptief inzetbaar als FPV’s. Vereisen veel training en onderhoud.

Zoals te zien is in de tabel hebben glasvezeldrones unieke eigenschappen: ze presteren uitstekend op het storingsgevoelige slagveld, maar zijn beperkt in bereik en flexibiliteit. Radiogestuurde drones blijven onmisbaar vanwege hun gebruiksgemak en massale inzetbaarheid (ook al verlagen tegenmaatregelen hun effectiviteit). Satellietgestuurde drones bedienen een heel andere operationele dimensie: zij voorzien in strategische diepgang in plaats van tactische frontlijnondersteuning. Na vroege successen en verliezen (zoals de TB2 vanaf medio 2022 vooral voor observatie, niet meer voor aanvallen, vanwege toegenomen Russische luchtafweer en EW) zijn ze nu minder zichtbaar op het Oekraïense slagveld.

Let wel, deze typen sluiten elkaar niet uit. Oekraïne experimenteert actief met hybride modellen – bijvoorbeeld het inzetten van radiogestuurde drones uitgerust met AI voor machinevisie die in de eindfase zelfstandig doelen aanvallen om verstoring te omzeilen, of zware drones die kunnen schakelen tussen glasvezel- en radiobesturing. Elk type (glasvezel, radio, satelliet) heeft zijn eigen plaats – en de algemene trend is een gelaagde dronetechnologie-strategie: radiogestuurd als basis, glasvezeldrones voor ‘hoge storing’-missies, satellietdrones voor langeafstands- of out-of-sight opdrachten.

Conclusie

De glasvezeldrones van Oekraïne zijn een opmerkelijke aanpassing aan een milieu van heftige elektronische tegenmaatregelen. In een oorlog die gedreven wordt door continue innovatie, blijkt deze schijnbaar ‘terug naar de basis’-oplossing – een rol glasvezeldraad – van grote waarde: het stelt drones in staat doelen te treffen die anders door storingen ‘blind’ of onbestuurbaar zouden zijn. Militair gezien hebben glasvezel-FPV’s hun nut in de praktijk bewezen: ze elimineren de dreiging van dure storingssystemen en breiden het drone-slagveld uit tot voorheen verboden zones. De luchtoverwicht van moderne oorlogen strekt zich inmiddels uit tot het lage luchtruim op het niveau van kleine drones – de controle over het elektromagnetisch spectrum is daarbij net zo cruciaal. Zowel Rusland als Oekraïne hebben ze opgenomen in hun standaardarsenaal, en met de schaalvergroting zal in de toekomst mogelijk inzet in groteren getale volgen (nu vaak nog sporadisch door schaarste). Frontcommandanten zien drones als net zo essentieel als artillerie en pantservoertuigen; volgens Oekraïense en Russische bronnen is de opkomst van FPV-kamikazedrones net zo belangrijk voor gevechtskracht als de artillerie.

Strategisch gezien heeft de ‘race’ rond glasvezeldrones de nationale industrie en internationale samenwerking enorm gestimuleerd. Oekraïne mobiliseerde binnen enkele maanden tientallen tech-startups, vrijwillige specialisten en buitenlandse partners, een fraai staaltje aanpassingsvermogen in het defensiedomein. Verrassend genoeg innoveerde Rusland in dit domein net zo snel – een bewijs dat geen partij het dronetechnologie-monopolie lang kan behouden; het is een zeer dynamisch technologieveld. De wereld kijkt toe: NAVO-legers zullen waarschijnlijk lessen trekken, voor zowel aanval als verdediging. Verwacht wordt dat toekomstige conflicten met sterke tegenstanders vooral in het elektromagnetisch spectrum worden uitgevochten, waarbij flexibele combinaties (zoals storingsbestendige draadloze communicatie, glasvezelsturing en autonomie) onmisbaar zullen zijn.

Voor Oekraïense internationale partners is het even belangrijk om dronetechnologische innovatie te blijven ondersteunen als het leveren van traditioneel materieel. Dit blijkt ook uit de snelheid van kennisoverdracht – Amerikaanse vrijwilligers die ontwerpen delen, of het Oekraïense ministerie van Digitale Transformatie dat met Westers geld droneprojecten uitbouwt. Zelfs als tanks of gevechtsvliegtuigen de perskoppen halen, zijn het wellicht juist de zoemende quadcopters met onzichtbare glasvezelkabels die het verschil maken in sleutelslagen.

In de komende maanden verwachten we een voortdurende evolutie van verbeteringen en tegenmaatregelen. Oekraïne ontwikkelt al de volgende generatie: krachtigere machinevisie voor half-zelfstandig aanvallen (waarbij de drone een doel zelf blijft volgen als de verbinding wordt verbroken), en opschaling van lokale productie van glasvezelcomponenten om importafhankelijkheid te verminderen. Russische ingenieurs staan ook niet stil; zij zouden kunnen werken aan glasvezeldrones met groter bereik, of creatiever te werk gaan– bijvoorbeeld door met een drone de kabel van een andere door te knippen (wat al één keer is gebeurd). Het kat-en-muisspel gaat door. Wat de uitkomst ook zal zijn, één ding is zeker: de erfenis van de oorlog in Oekraïne omvat de geboorte van het tijdperk van de glasvezeldrone, wat een nieuw hoofdstuk toevoegt aan dronetechnologie in oorlogvoering. Zoals een Oekraïense soldaat over de glasvezeltrend spotte: “Iedereen dacht dat deze drones altijd te duur zouden blijven om breed door te breken, maar nu de prijs omlaag gaat…” – het is dus slechts een kwestie van tijd voordat elke eenheid zijn eigen onverstoorbare ‘luchtogen’ krijgt.

Uiteindelijk zal een uitgebalanceerde dronevloot de kracht van elk type drone benutten. Glasvezeldrones, radiogestuurde drones en satellietdrones versterken elkaar. De Oekraïense ervaring laat zien dat echte superioriteit niet ligt in één techniek die alle andere vervangt – maar in integratie: voor elke missie het optimale gereedschap inzetten. Glasvezeldrones hebben op een cruciaal moment een leemte opgevuld in Oekraïnes capaciteiten. Ook in de toekomst zullen ze waarschijnlijk een gespecialiseerde maar doorslaggevende rol behouden binnen het Oekraïense arsenaal – tegelijkertijd een inspirerend voorbeeld van innovatie te midden van oorlog voor de hele wereld.Bronnen:

Altman, Howard. “Binnenkijken in Oekraïnes glasvezeldrone-oorlog”, The War Zone, 28 mei 2025.
Trevithick, Joseph, en Rogoway, Tyler. “Russische troepen zetten bedrade zelfmoorddrones in Oekraïne in”, The War Zone, 8 maart 2024.
Farrell, Francis. “Nu Russische glasvezeldrones de slagvelden vullen, zet Oekraïne de achtervolging in”, Kyiv Independent, 20 mei 2025.
RFE/RL (Oekraïense dienst). “Glasvezeldrones: nieuwe favoriet in de Oekraïense oorlog”, 12 maart 2025.
RFE/RL (Oekraïense dienst). “Glasvezeldrones vervangen piloten en brengen kritieke bevoorrading aan het front in Oekraïne”, 15 mei 2025.
UAS Vision. “Vergelijking van nauwkeurigheid tussen Oekraïense en Russische glasvezeldrones”, 29 april 2025 uasvision.com.
NDTV. “Vogels bouwen nesten van glasvezel van Oekraïense FPV-drones”, 8 juni 2025.
Business Insider. “Binnen de wedloop om onstoombare glasvezeldrones in Oekraïne”, 7 februari 2025 businessinsider.com.
Ukrainska Pravda (Ekonomichna Pravda). “Een volkomen stoornisbestendig wapen: hoe Oekraïne de productie van glasvezeldrones opschaalt”, 13 januari 2025.
Spotter Global (Jamie Mortensen). “Nieuwe stealth-glasvezeldrones en methoden om ze te detecteren”, 25 april 2024.

Tags: Glasvezeldrones, Oekraïne, Technologie