Global satellitt- og romindustri-rapport 2025: Marknadsoversikt og utsikter mot 2030

Samandrag for leiing og marknadsoversikt

Den globale romindustrien opplever sterk vekst midt på 2020-talet, driven fram av kommersiell innovasjon og aukande offentlege investeringar. I 2024 nådde den globale romøkonomien ein estimert 415 milliardar dollar i inntekter, opp 4 % frå året før sia.org. Kommersiell satellittverksemd dominerer, og står for om lag 293 milliardar dollar (71 %) av dette sia.org. Tallet på operative satellittar har eksplodert, frå om lag 3 371 i 2020 til 11 539 satellittar i bane ved utgangen av 2024 sia.org – ein meir enn tredobling på berre fire år. Denne auken, i stor grad grunna nye «megakonstellasjonar» av små satellittar, understrekar ein nøkkeltrend: rominfrastruktur veks raskare enn inntektene i bransjen, noko som indikerer fallande kostnader per satellitt og betre økonomi i oppskytingar.

Dei største aktørane i bransjen spenner frå etablerte romfarts-gigantar til nye “NewSpace”-inntrengarar. Tradisjonelle leiarar innan satellittproduksjon og tenester inkluderer selskap som Airbus, Boeing, Lockheed Martin, Northrop Grumman, Thales Alenia Space og satellittoperatørar som Intelsat, SES, Eutelsat og Inmarsat. På oppskytingssida har SpaceX vorte dominerande med sine gjenbrukbare rakettar og høg oppskytingsfrekvens, saman med aktørar som Arianespace, ULA og Blue Origin. Nye aktørar – frå småsatellittbyggjarar (t.d. Planet Labs, Terran Orbital) til spirande oppskytingsgründerar (Rocket Lab, Relativity Space) – skjerpar konkurransen. Samstundes er offentlege etatar (NASA, ESA, CNSA, ISRO m.fl.) og forsvarsleverandørar heilt sentrale for etterspurnaden etter høgverdsmisjonar og militære romressursar.

Dagens marknadsdynamikk: Industrien vender seg mot mindre, billigare satellittar og hyppigare oppskytingar, mogleggjort av gjenbrukbare oppskytingsteknologiar og masseproduksjon. Satellittkommunikasjon (Satcom) og jordobservasjonstenester har fått utvida bruk i kommersielle sektorar (breibandsinternett, IoT, geospatiale analysar), sjølv om nokre gamle inntektsstraumar (som satellitt-TV-sendaren) opplever nedgang. Geopolitikk og tryggleiksomsyn aukar og den strategiske betydinga til rommet, noko ein ser på aukande forsvarsbudsjett og etablering av eigne rommilitære einingar i fleire land. Totalt ligg romsektoren an til vedvarande vekst fram mot 2030, med prognosar frå ~600 milliardar dollar på det lågaste til nesten 1 000 milliardar dollar i meir optimistiske scenario globaldata.com. Den vidare rapporten gir ei detaljert oppdeling av dei viktigaste industrisegmenta, framveksande teknologiar, regionale utviklingstrekk og prognosar til 2030 – inkludert særskild fokus på Polens TS2 Space og deira rolle i marknaden for satellittkommunikasjon.

Industriell segmentering og oversikt

Satellittproduksjon

Globale satellittproduksjonsinntekter har vakse hurtig, driven fram av etterspurnad etter både store offentlege satellittar og aukande mengd småsatellittar. I 2024 genererte satellittprodusentar om lag 20 milliardar dollar i inntekter, ein auke på 17 % frå 2023 sia.org. USA dominerer dette segmentet – amerikanske selskap tok ~69 % av produksjonsinntektene i 2024 sia.org – med hovudleverandørar som Lockheed Martin, Northrop Grumman, Boeing og Maxar som bygg alt frå kommunikasjonssatellittar til avanserte militære og vitskapelege romfartøy. I Europa er Airbus Defence & Space og Thales Group sentrale, medan nye aktørar (t.d. Indias Dhruva Space) satsar på småsatellitt-plattformer grandviewresearch.com grandviewresearch.com.

Ein merkbar trend er miniatyrisering av satellittar og produksjon i serie. Selskap brukar produksjonslinje-teknikkar for å masseprodusere småsatellittar (frå CubeSats på nokre kilo til minisatellittar på fleire hundre kilo). Dette vert til dømes vist av konstellasjonar som SpaceX sin Starlink og OneWeb, som produserer satellittar i hundretals årleg. Ifølgje Euroconsult er det venta at om lag 18 500 småsatellittar (≤500 kg) vert skoten opp i tiåret 2024–2033, først og fremst som del av slike megakonstellasjonsprosjekt straitsresearch.com. Produsentar tek òg i bruk avansert teknologi – som KI for autonomi om bord og gjenbrukbare komponentar – for å redusere kostnader og forbetre kapasitet grandviewresearch.com.

Framover er satellittproduksjon eit av dei raskast veksande segmenta. Marknadsanalytikarar anslår over 16 % årleg snittvekst (CAGR) i dette segmentet, og ein prognose set marknaden til ~57 milliardar dollar i 2030 grandviewresearch.com. Vekstdrivarar er stadig etterspurnad etter høgkapasitets kommunikasjonssatellittar, jordobservasjonsflåtar og utskifting av gamle satellittar, samt heilt nye bruksområde (t.d. satellitt-servicefartøy og samanføying av delar i bane). Utfordringar er mellom anna håndtering av forsyningskjeder for romkvalitet-elektronikk og flaskehalsar i produksjonen når konstellasjonane skal opp i skala.

Oppskytingstenester

Oppskytingstenester utgjer ryggrada i romøkonomien ved å setje satellittar (og menneske) i bane. Oppskytingssektoren har vore gjennom ei revolusjon dei siste åra grunna gjenbrukbare rakettar og meir konkurranse. I 2024 var det 259 oppskytingar til bane globalt, eit rekordtal, med kommersielle oppskytingsinntekter som steig til 9,3 milliardar dollar (ein auke på 30 % frå 2023) sia.org. Denne auken skuldast i stor grad SpaceX sitt høge tempo: av 145 amerikanske oppskytingar i 2024 gjennomførte SpaceX 138 (95 %) med Falcon 9/Heavy-rakettane sine og Starship-testflygingar payloadspace.com. USA står no for om lag 65 % av all global oppskytingsinntekt sia.org, noko som viser dominansen deira innan kommersiell oppskytingskapasitet.

Andre land er også aktive: Kina gjennomførte 68 oppskytingar i 2024 (noko opp frå 67 i 2023) payloadspace.com – i hovudsak med Long March-rakettar og aukande bruk av kommersielle små oppskytingar. Russland hadde om lag 21 oppskytingar i 2024, medan Europa sleit med berre 3 oppskytingar (på grunn av Ariane 5-pensjonering og forseinkingar med Ariane 6) payloadspace.com. Nye aktørar som India (5 oppskytingar i 2024) og gründerar i New Zealand (Rocket Labs Electron, 13 oppskytingar i 2024) planet4589.org planet4589.org bidreg også til ein meir mangfaldig oppskytingsmarknad. Om lag 70 % av dei globale oppskytingane i 2024 var kommersielt bestilt (ikkje berre statlege oppdrag), opp frå 55 % i 2022 payloadspace.com, noko som peiker på ein aukande rolle for privat sektor i etterspurnaden etter oppskytingar.

Ei avgjerande nyvinning er gjenbrukbare oppskytingsfarty. SpaceX si gjenbruk av første steg på Falcon 9 har dramatisk kutta oppskytingskostnadene og mogleggjort ei rekordhøg frekvens av oppskytingar. Andre selskap følgjer etter: Blue Origin planlegg å lansere si tunge gjenbrukbare New Glenn-rakett i 2025, og Rocket Lab jobbar med delvis gjenbruk av boostere på sine Electron/Neutron-rakettar. Europa investerer i testområde for gjenbrukbare motorar, og private selskap i Kina prøver ut gjenbrukbare småbærar-rakettar. Desse teknologiane vil truleg kutte kostnaden per oppskyting ytterlegare og auke tilgangen til verdsrommet.

Marknadsutsikter: Marknaden for oppskytingstenester er forventa å auke betydeleg fram til 2030. Tala varierer, men framskrivingar tilseier jamt over tosifra årleg vekst. Til dømes spår éi analyse at den globale marknaden for oppskytingstenester vil vekse med om lag 10,9 % årleg, til rundt 18 milliardar dollar innan 2030 globenewswire.com globenewswire.com. Nokre meir optimistiske framskrivingar (inkludert statlege oppskytingsutgifter) anslår marknaden i 2030 til 30–40 milliardar dollar marknteladvisors.com marketresearchfuture.com. Vekstfaktorar inkluderer utplassering av tusenvis av breidbandsatellittar, aukande etterspørsel etter oppskyting av jordobservasjons- og IoT-mikrosatellittar, og venta oppdrag utanfor jordbana (måneferder, romturisme, osv.). Sektoren må likevel handtera utfordringar som kapasitetsavgrensingar på oppskytingsbasar, tryggleik og reguleringar, samt konkurranse som driv prisane ned. Samla sett går oppskytingsbransjen frå å vere ein flaskehals til ei meir etterspurnadsstyrt tenesteindustri, ein avgjerande endring for heile romøkonomien.

Jordobservasjon og fjernmåling

Jordobservasjon (EO) er eit livskraftig og veksande segment i romindustrien, med satellittar som samlar inn bilete og data om jorda til bruk innan alt frå jordbruk og byplanlegging til klimaforsking og nasjonal tryggleik. I 2024 voks kommersielle fjernmåling-satellitt-tenester med om lag 9 %, noko som viser sterk etterspørsel etter høgoppløyste bilete og analysetenester sia.org. Den totale marknaden for satellittbasert EO-data og tenester er relativt beskjeden i pengeverdi, men veks jamt: ein trur ho vil stige frå rundt 4,3 milliardar dollar i 2025 til 5,9 milliardar dollar innan 2030 (om lag 6–7 % årleg vekst) mordorintelligence.com. Denne veksten blir driven av eit aukande tal EO-satellittar i bane og vedvarande bruk av geospatiale data i fleire næringar.

EO-marknaden har dreidd mot konstellasjonar av mindre satellittar som gjev høgare besøksfrekvens. Selskap som Planet Labs driv flåtar med små optiske biletkamera (Planet har 200+ satellittar som leverer daglege globale bilete), medan andre som Maxar og Airbus leverer svært høgoppløyste bilete med større satellittar. Nye aktørar som ICEYE og Capella Space flyg kompakte radarsatellittar og mogleggjer overvaking dag og natt, i all slags vêr. Data frå desse konstellasjonane driv utvikling innan miljøovervaking, katastrofehandtering, forsikring og forsvar. Særleg blir tenester med meirverdi (analyser, AI-drivne innsiktar frå bilete) like viktige som sjølve satellittdataene – World Economic Forum reknar med EO-data kan gje hundrevis av milliardar i samfunnsverdi for sektorar som jordbruk og infrastruktur innan 2030 weforum.org.

Fleire trendar pregar dette segmentet:

• Høgare besøksfrekvens og kontinuerleg dekning: Med mange satellittar som arbeider saman, kan kommersielle tilbydarar overvake kvart punkt på jorda time for time eller endå oftare (viktig for tidssensitive oppgåver som sporing av skogbrannar eller troppar i rørsle).
• Fleire sensorar: I tillegg til tradisjonelle optiske kamera, ser vi vekst innan syntetisk aperture radar (SAR)-satellittar, hyperspektrale sensorar (for mineral- og avlingsanalyse), RF-signalovervaking (t.d. HawkEye 360 som sporar radiosendarar), mellom anna – noko som gjev eit meir heilskapleg bilete av det som skjer på jorda.
• AI og stordataanalyse: Aukande bruk av AI/ML for å tolke store bilde-datasett automatisk (t.d. oppdage endringar, klassifisere objekt) gjer EO-data meir nytte for brukarane.

Større aktørar inkluderer Maxar Technologies (kjent for høgoppløyste satellittar som WorldView/Legion), Airbus (Pleiades, SPOT-serien), ESA/Copernicus (Sentinel-satellittar for offentlege data), Planet Labs, BlackSky, ICEYE, Satellogic og fleire. Mange statar driv òg eigne EO-satellittar for etterretning og miljøovervaking.

Ei utfordring for EO-segmentet er marknadsfragmentering og konkurranse, som har pressa ned prisane på bilete. Etterspørselen blir likevel breiare ettersom fleire næringar brukar fjernmåling i avgjerdsprosessane sine. Ein annan utfordring er reguleringar – enkelte styresmakter set løyvekrav til oppløysing og leveringstid på kommersielle bilete av omsyn til tryggleiken, noko som påverkar kva selskap får lov til å selje. Samla sett er venta at jordobservasjon held fram med solid vekst. Innan 2030 vil kommersielle EO-konstellasjonar truleg kunne levere nær sanntids global dekning og bidra både til økonomisk utvikling og til å møte globale utfordringar (klima, katastrofehandtering m.m.).

Satellittkommunikasjon (breiband & kringkasting)

Satellittkommunikasjon er framleis det største segmentet i romindustrien målt i inntekt, og omfattar satellitt-TV, breibandsinternett, mobilkopling og relaterte tenester. I 2024 nådde global satellitt-tenesteinntekt (for det meste kommunikasjon) rundt 108,3 milliardar dollar sia.org. Dette var likevel ein liten nedgang (~2 %) frå året før spacenews.com, men skjuler ulike trendar i segmentet:

• Kringkastings-TV (DTH): Satellittbasert betal-TV har historisk vore den største inntektskjelda. I 2024 tente satellitt-TV-tenester rundt 72,4 milliardar dollar, men desse inntektene fell stadig (nesten 20 % nedgang sidan 2021) då sjåarane byter frå parabol-TV til strøymetenester spacenews.com. Tradisjonelle aktørar som DirecTV, Dish Network, Sky osv. mister kundar, og dette har trekt ned totalinntektene for satkom dei siste åra.
• Satellitt-breibandsinternett: I motsetning er breiband eit høgvekstsegment. Inntekter frå konsument- og bedriftsbreiband via satellitt vaks med nesten 30 % i 2024 til 6,2 milliardar dollar spacenews.com. Denne veksten skuldast i stor grad utvidinga av SpaceX sin Starlink-konstellasjon (som har millionar av brukarar globalt i 2025) og nye satellittar med stor kapasitet for fly, skip og avsidesliggjande område. Andre aktørar er Viasat (nyleg slått saman med Inmarsat), Hughes Network Systems, OneWeb (no del av Eutelsat), og Amazons komande Project Kuiper-konstellasjon. Behovet for nettilgang i rurale og underdekte område, samt mobil kopling for fly, fartøy og køyretøy, driv denne veksten.
• Mobil satellitt- og IoT-tenester: Administrerte kommunikasjonstenester, som sjøfarts-/luftfartskommunikasjon og tingenes internett via satellitt, voks med om lag 23 % i 2024 til 9 milliardar dollar spacenews.com. Selskap som Iridium, Inmarsat, Globalstar og nye IoT-konstellasjonar (t.d. Astrocast, Swarm) betener desse marknadene. Det er og stor vekst i direkte-til-eining-tenester – satellittløysingar som kan sende til vanlege smarttelefonar. Dei første stega kom i 2024 då operatørar testa direkte meldingstenester frå satellitt (t.d. partnarskap som SpaceX-T-Mobile og Apple sitt bruk av Globalstar-nettet for naudmeldingar). Denne direkte-til-eining (D2D)-kommunikasjonen via satellitt kan bli banebrytande, med stor marknadsinteresse og pilotnett allereie i betatesting sia.org.
• Satellittradio: Tenester som SiriusXM (satellittradio i Nord-Amerika) bidreg òg med nokre milliardar dollar i året. Dette delsegmentet er stabilt, men ikkje vekstvinnar.

Samla sett er satkom-sektoren i endring: datadrivne tenester (internett, data-bakveg, mobil kopling) veks raskt, medan gammaldags video-kringkasting trekk seg saman. Store satellittoperatørar tilpassar seg ved å forandre forretningsmodellen – til dømes investerer SES og Intelsat i nye breibandskonstellasjonar og mobilløysingar etter kvart som video-inntektene fell. Satellittar med høg kapasitet (HTS) i GEO, saman med massive LEO-konstellasjonar, legg no grunnlaget for ein heilt ny global breibandsinfrastruktur i verdsrommet.

Teknologisk er det eit press mot høgare kapasitet og fleksibilitet (digitale payloaddar som kan omkonfigurerast, lasersamband mellom satellittar i konstellasjonar, osv.). Satellittar i GEO blir meir kraftfulle (nokre over 1 terabit/sekund effektiv kapasitetsgjennomstrøyming), medan LEO-konstellasjonar tilbyr dekning med låg forsinking. Integrering av satellittnettverk med terrestriske 5G/6G-nett er dessutan i gang, med mål om saumlaus tilkopling.

Utsiktene mot 2030 for satellittkommunikasjon er svært positive når det gjeld etterspurnad etter tilkopling. Marknadsanalysar anslår at den globale satellittkommunikasjonsmarknaden (inkludert tenester og bakkebasert utstyr) kan nå 300+ milliardar dollar innan 2030, opp frå ca. 200 milliardar dollar midt på 2020-talet mordorintelligence.com. Veksten vil drivast av:

• Breiband for alle: Millionar av nye forbrukarar og verksemder får nett-tilgang via konstellasjonar (Starlink, OneWeb, Kuiper osv.), spesielt i regionar utan fibernettverk.
• Bedrift og myndigheitsnettverk: Satellittar vert nytta for redundans og rekkevidde (t.d. ryggraden til skya-tenester, militær kommunikasjon, global tilkopling av IoT-sensorar).
• Mobilitet: Behovet for tilkopling for fly, skip og tilknytte bilar/lastbilar vil (etter kvart) auke betydeleg.
• Direkte tilkopling for smarttelefonar: Dersom dette blir teknisk og kommersielt vellukka, kan dette opne eit enormt nytt brukarpotensial for satellitttenester (milliardar av mobilbrukarar).

Viktige utfordringar her er spektrumtildeling (konstellasjonar må koordinere spektrumsbruk for å unngå forstyrringar) og å sikre at tenestene er overkommelege i pris. Det er òg sterk konkurranse, og ein del konsolidering er sannsynleg (t.d. dei seinaste samanslåingane som Viasat-Inmarsat). Likevel ventar vi at satellittkommunikasjon i 2030 vil vere mykje meir internett-fokusert, med multigigabit-linkar til kvar som helst på kloden, medan tradisjonell kringkasting kjem i bakgrunnen.

Forsvars- og tryggingsapplikasjonar

Verdsrommet har blitt ein kritisk arena for forsvar og nasjonal tryggleik, noko som driv store investeringar i militære satellittar og tilhøyrande infrastruktur. Myndigheiter rundt om i verda satsar på satellittar for rekognosering (bilete og signaletterretning), sikker kommunikasjon, tidleg varsel av missilar, navigasjon (GPS og andre GNSS), og til og med potensiell rombasert våpenteknologi. I 2024 nådde globalt offentleg romfartsbudsjett eit rekordnivå på 135 milliardar dollar, opp 10 % frå 2023 satelliteprome.com. Særleg forsvarsutgifter utgjorde 54 % av dette (~73 milliardar dollar) satelliteprome.com, noko som viser at militære og tryggleiksrelaterte føremål no står for meir enn halvparten av alle nasjonale romfartsutgifter.

USA leier klart på romforsvarskapabilitet, sjølv om deira andel av globale rombudsjetter har falle til om lag 59 % i 2024 (ned frå 75 % i 2000) etter kvart som andre nasjonar aukar innsatsen satelliteprome.com. U.S. Space Force og NRO opererer til saman dusinvis av avanserte satellittar (t.d. spionsatellittar med sub-meters oppløysing, SBIRS missilvarslingssatellittar, jam-resistent kommunikasjon som AEHF) og investerer i neste generasjons system (som ei ny Proliferated Warfighter LEO-konstellasjon med mindre satellittar for missilsporing). Russland og Kina har òg betydelege militære romprogram – særleg Kina gjer raske framsteg med sitt eige navigasjonssystem (Beidou), høgoppløyste biletsatellittar, og testar endå til antisatellitt (ASAT)-teknologi. Europeiske land (leia av Frankrike, Storbritannia, Tyskland, Italia) utviklar to-bruks løysingar og har oppretta eigne romkommandoar for å koordinere militære aktivitetar. Land som India, Japan, Israel har mindre, men veksande forsvarsprogram (t.d. Indias militære satkom og overvåkningskonstellasjon, Japans satsing på romsituasjonsforståing, osv.).

Viktige trendar innan dette segmentet:

• Militarisering av verdsrommet: Fleire land etablerer eigne militære romavdelingar (t.d. UK Space Command, Frankrikes Space Command, Japans Space Operations Squadron) og vurderer rommet som ein eigen krigføringsarena. Det er fokus på å beskytte satellittar mot innblanding og utvikle offensive kapasitetar (som elektronisk jamming eller kinetiske ASAT-våpen).
• Spredde konstellasjonar for robustheit: USA og allierte skiftar mot større mengder, mindre og nettverksknytte satellittar for å unngå sårbarheit ved enkeltpunkt. Dette er likt det kommersielle mega-konstellasjonar gjer, og vert mogleggjort av lågare satelittkostnader.
• Strategisk autonomi: Område som Europa satser på eigen satnav (Galileo) og sikre kommunikasjonskonstellasjonar for ikkje å vere avhengig av andre. Til dømes har EU sin planlagde IRIS²-konstellasjon som mål å tilby sikker europeisk kommunikasjonteneste for myndigheiter og kommersielt innan slutten av 2020-åra.
• Space situational awareness (SSA): Overvaking av objekt i bane er avgjerande for forsvar. Militære nettverk av bakkebaserte radarar og teleskop – og til og med inspektørsatellittar i bane – blir utplassert for å overvake motstandarars satellittar og romskrot. Dette heng saman med breiare initiativ for romtryggleik og berekraft.

Forsvarsdrivne investeringar får òg ringverknader for sivile bruksområde: til dømes starta GPS som eit amerikansk militærprogram, men er no fundamentet for sivile økonomiar verda over. Mot 2030 vil forsvars- og tryggleiksbehov kontinuerleg drive store investeringar i rommet. Vi kan få operative antisatellitt-forsvarssystem, betre cybertryggleik for satellittar, og integrering av kommersiell satkom (som Starlink) i militære kommunikasjonsarkitekturar. Eit ferskt eksempel på dette samspillet er bruken av Starlink-terminalar av det ukrainske forsvaret, som syner korleis kommersielle system kan bli strategiske ressursar.

Til slutt er det verdt å nemne at auka militarisering fører med seg utfordringar: risikoen for konflikt i verdsrommet og romskrot frå ASAT-testar (som den russiske ASAT-testen i 2021 som skapte tusenvis av skrotebitar) uroar. Dette har ført til internasjonale samtalar om normer for ansvarleg åtferd i rommet. Likevel vil forsvarsapplikasjonar forbli ein bærebjelke for romindustrien, drive innovasjon og finansiering (ofte gjennom statlege kontraktar til aktørar som Lockheed, Northrop, Airbus m.fl.).

Romturisme og kommersielle romstasjonar

Den tidlegare fantasifulle tanken om romturisme er i ferd med å bli ein verkeleg framveksande marknad. Dei siste åra har private selskap byrja sende betalande kundar til verdsrommet – både til suborbitale høgder og til bane (som Den internasjonale romstasjonen, ISS). Endå marknaden er i sin spede byrjing, var romturisme verdsett til om lag 1,3 milliardar dollar i 2024 og er venta å vekse til 6–10 milliardar dollar innan 2030 i takt med større tilbodsbreidd globenewswire.com patentpc.com. Ei ny bransjerapport spår 6,7 milliardar dollar innan 2030 (31,6 % årleg vekst) for romturisme, med suborbitalsegmentet (korte ”opp og ned”-turar) rundt 2,8 milliardar dollar, og orbital turisme veks endå raskare (33 % årleg vekst) om enn frå eit mindre nivå globenewswire.com globenewswire.com.

For tida finst det to hovudformer for romturisme:

• Suborbitale flygingar: Utførast av farkostar som Blue Origin sin New Shepard-rakett og Virgin Galactic sin SpaceShipTwo-romfly. Desse flygingane gjer det mogleg å oppleve nokre minutt med vektløyse heilt i randsona av rommet (~80–100 km høgd). Blue Origin gjennomførte fleire suborbitale turistflygingar i 2021–2022 (inkludert grunnleggjar Jeff Bezos), og Virgin Galactic starta kommersiell drift i 2023. Billettprisane ligg initielt på $250 000–$450 000 per sete. Marknaden for suborbital turisme er venta å vekse i takt med at frekvensen aukar; analytikarar anslår at dette segmentet åleine kan bli ein fleirmilliardmarknad innan tiåret er omme globenewswire.com.
• Orbital turisme og private astronautoppdrag: Fram til no har eit fåtal velståande privatpersonar kjøpt turar til bane eller ISS, ofte i regi av selskap som Space Adventures eller Axiom Space. SpaceX sin Crew Dragon-kapsel har vore ein ”game changer”, med oppdrag som reint private Inspiration4-ferda i 2021 og Axiom-1 og -2-oppdraga til ISS (2022–23) med private astronautar. Desse vekelange orbitalturane kostar rundt 50 millionar dollar per sete. Ser vi framover byggjer Axiom Space kommersielle moduler som skal koplast på ISS – den fyrste er planlagt oppskoten i 2025 – og vil etter kvart danne ein eigen kommersiell romstasjon når ISS blir pensjonert. Andre konsortium (t.d. Blue Origin sitt Orbital Reef med Sierra Space og Northrop Grumman sitt stasjonskonsept) har fått NASA-finansiering til å utvikle private romstasjonar innan slutten av dette tiåret. Desse stasjonane skal ta imot både private turistar, profesjonelle forskarar og til og med utanlandske astronautar mot betaling. Innan 2030 forventar ein minst éin kommersiell romstasjon i bane, som legg til rette for meir kontinuerleg orbital turisme (samt filmteam, forskarar osv.).

Utanfor jordbane har selskap som SpaceX høge ambisjonar for måneturisme (t.d. dearMoon-prosjektet for å sende kunstnarar rundt Månen med Starship). Sjølv om tidsplanen for Starship er usikker, kan slike prosjekt bli realitet innan 2030, og vil representere ein ny nisje for ultraeksklusiv turisme (måneomløpsbillettar antakeleg >100 millionar dollar per stykk).

Marknadsposisjonering: Tradisjonelle romfartsføretak (Boeing, SpaceX) er involverte i bygging av farkostar og stasjonar, men selskapa som tilbyr sjølve “romopplevinga” er nye: Virgin Galactic, Blue Origin, Axiom, Space Adventures og nokre oppstartselskap som ser for seg romhotell eller oppblåsbare habitat (til dømes Bigelow Aerospace, som har skote opp testmodular, men som no er dvale). Statlege aktørar (NASA, ESA, osb.) stimulerer denne kommersialiseringa ved å vere tidlege kundar (til dømes kjøper NASA private astronautferder til ISS og tilbyr bruk av ISS for turistar til $35 000 per natt, osb.).

Utfordringar og moglegheiter: Romturisme står overfor utfordringar som høg kostnad, tryggleik, og tilsyn. Det katastrofale tapet av Virgin Galactics fyrste romfly i 2014, og nyligare Blue Origin-rakettfeil (utan mannskap) i 2021, viser risikoen. Så langt har regulatorar gjeve selskapa handlingsrom under såkalla “lærarsertifikat”, men dette vil utvikle seg etter kvart som betalande kundar aukar. På moglegheitssida kan vidare suksess truleg redusere kostnadene (særleg om Starship eller andre gjenbrukbare, baneferjerande farkostar kjem i bruk) og gjere rom tilgjengeleg for fleire. Innan 2030 kan billettprisar for suborbitale ferder komma ned i titals tusen dollar, og prisane for reiser til bane kan komme ned på énsifra millionbeløp, noko som utvidar marknaden. Bimarknader – som trening til romturistar, luksuriøse overnattingsstadar i bane, samt media- og innhaldsavtalar – vil òg vekse. Alt i alt, sjølv om eit $10 milliardar-marknad i 2030 er lite samanlikna med andre segment, har romturisme ein urokkelig appell og kan drive fram teknologisk framskritt som heile industrien kan dra nytte av (til dømes utvikling av livsstøttesystem og bemanna system for bruk i romhotell og transport i det djupe rommet).

Framveksande teknologiar og innovasjonar

2020-åra er ei tid med raske endringar i rombransjen, der fleire framveksande teknologiar straks vil endre landskapet:

• Små satellittar og megakonstellasjonar: At ein no kan byggje dugande satellittar til ein brøkdel av tidlegare storleik og kostnad, er revolusjonerande. Standardiserte små satellittbussar (inkludert CubeSats) og avansert elektronikk gjer at sjølv satelittar på skoeskestorleik kan ha viktige oppdrag. Dette har ført til megakonstellasjonar – Starlink har alt om lag 4000 aktive satellittar som tilbyr breiband, OneWeb har over 600, og Amazons Project Kuiper skal starte opp med over 3000 frå 2025. Jordobservasjonskonstellasjonar (Planet m.fl.) brukar òg småsatellittteknologi. Resultatet er eit paradigmeskifte: frå nokre få store satellittar til mange svermende, noko som gir motstandsdyktigheit, global dekning og kort tid mellom overflygingane. Samtidig skaper dette utfordringar (trengd bane, signalforstyrringar) – og det krev nye tiltak for trafikkstyring og satellittdesign (t.d. automatisert kollisjonsunnvikelse). Euroconsult anslår over 18 000 småsatellittar skotne opp i 2024–2033, noko som understreker at denne trenden berre vil akselerere straitsresearch.com.
• Gjenbrukbare rakettar og reduserte utskytningskostnader: SpaceX synte på 2010-talet at rakettar kan flyast om att, og innan 2025 vil Falcon 9 i enkelte tilfelle ha vorte gjenbrukt over 20 gongar på éin rakettkjerne. Gjenbruk, i tillegg til auka konkurranse, har kutta utskytingskostnadene dramatisk (frå om lag $20 000 per kilo til LEO tidleg på 2000-talet til under $3 000 per kilo på Falcon 9 i dag, med moglegheit for under $1 000/kg på Starship). Konkurrerande rakettar (Blue Origin sin New Glenn, Rocket Lab sin Neutron, osb.) satsar på gjenbruk frå starten. Rimelegare oppskytingar gjer nye prosjekt mogleg (små firma eller universitet får råd til å skyte opp satellittar), og gjer konsept som store konstellasjonar og samanstilling i bane gjennomførbare. Gjenbrukbare romfartøy kjem òg: SpaceX sin Starship har som mål å vere fullt gjenbrukbar i begge fasar, noko som kan revolusjonere kostnadene til bane dersom dei lukkast. I mindre format ser me òg romfly for romturisme og Sierra Space sin planlagde Dream Chaser-lasteskip på veg. Innan 2030 vil truleg dei fleste oppskytingar ha ein gjenbrukskapasitet, noko som gir eit nytt normalnivå med hyppigere og billegare tilgang til rommet.
• Kunstig intelligens (KI) og autonomi: KI og maskinlæring vert i aukande grad teke i bruk i romteknologi. På bakken hjelper KI med å handsame den enorme straumen av satellittdata (t.d. ved å identifisere eigenskapar i jordobservasjonsbilete eller ved å optimalisere satellittnettverk). Ombord på satellittane kan KI gjere autonome avgjerder – t.d. satellittar som nyttar maskinsyn for å velje kva bilete som skal takast, eller navigasjonssystem for kollisjonsunngåing og formasjonar. KI-dreven dataanalyse er særleg verdifull innan jordobservasjon og signaletterretning, der å finne mønster i store datasett er avgjerande. Selskap som HawkEye 360 nyttar KI til signalgeolokalisering straitsresearch.com, og KI-basert planlegging brukar ein i dynamiske satellittnettverk (som optimal ruting av internettrafikk gjennom satelittkonstellasjonar). I tillegg er KI sentralt for autonome romoperasjonar på fjerne sonder eller robotikk (t.d. framtidige Mars-roverar som blir meir sjølvberande og kan drive vitskap utan mykje styring frå Jorda). Etter kvart som romindustrien digitaliserast, vil KI og maskinlæring bli standardverktøy for å redusere manuelt arbeid og auke effektiviteten, frå romfartøy-design til overvaking av satelitthelse, eller til presisjonsarbeid med robotarmar i bane.
• Tenester, drivstoffylling og produksjon i bane: Ein ny type romfartøy vert utvikla for å utføre tenester på andre satellittar – drivstoffylling, reparasjon, omplassering og etter kvart samanstilling av strukturar i bane. Northrop Grumman sin Mission Extension Vehicle viste at dette er mogleg ved å dokke med eldre satellittar for å forlenga levetida. Selskap som Astroscale arbeider med å fjerne romsøppel (innfanging av utrangerte satellittar). Innan 2030 kan me sjå dei fyrste kommersielle drivstoffdepot og robotisert montering av store byggverk (t.d. teleskop eller modul for romstasjon) i bane. Dette aukar levetida til satellittar og reduserer søppel, og vert drive fram av teknologi som autonom dokking og standardisert drivstofftilkopling. Sjølv om det enno er tidleg, har tenester og produksjon i bane solid støtte frå styresmakter (t.d. NASA sine OSAM-initiativ), og kan bli ein viktig subsektor på 2030-talet.
• Avansert framdrift og transport: Utanfor kjemiske rakettar kjem det nye innovasjonar på framdriftssida. Elektrisk framdrift (ionemotorar) er no vanleg på satellittar for posisjonsending og også for å auke bana, noko som sparer drivstoff. Fremover kan kraftigare elektrisk eller hybrid framdrift gjere reise mellom planetar raskare eller flytting av større plattformer i Jorda-bane meir effektivt. Det er òg ny interesse for kjernekraftframdrift for djupe romferder (NASA og DARPA sikter mot ein demonstrasjon av kjernevarmerakett innan 2027). Desse teknologiane er enno ikkje ein vesentleg del av den kommersielle marknaden, men dei kan korte ned reisetida til Mars og gjere tung last til månebanen mogleg, noko som kan støtte framtidig kommersiell verksemd i cislunar-rommet.
• Satellittnettverk og interoperabilitet: Innovasjon skjer òg på systemnivå – satellittar som kommuniserer direkte med kvarandre via laserlankar (Starlink brukar optiske krysslenker for dataruting i rommet), satellittar som snakkar direkte med 5G-mobilar, og multi-banenettverk (integrasjon av GEO, MEO og LEO satellittar til eitt naudaust nettverk). Konseptet om eit hybrid rom-jord nettverk vert utvikla, der brukaren ikkje eingong veit om dataa går via fiber, sendar eller satellitt – alt vert handtert automatisk for optimal effektivitet. Dette krev nye antenne-teknologiar (fasearrayer, multiband-brukarutstyr) og intelligent nettverkskoordineringssystem.

Oppsummert vil romindustrien i 2030 sjå ganske annleis ut enn i 2020: sverm av små, intelligente satellittar som opererer koordinert i bane; rakettar som landar att og att; KI som styrer komplekse operasjonar; og dei første kommersielle menneskelege aktivitetane i bane. Desse innovasjonane senkar samla startterskelen, noko som gjer at nye oppstartselskap og eit veksande tal framveksande lands romprogram kan vera med. Resultatet er ein meir dynamisk og demokratisert romsektor – men ein som må styrast ansvarleg for å sikre haldbar utvikling.

Viktige utfordringar og moglegheiter

Etter som romsektoren veks, står han overfor fleire utfordringar som må løysast, men òg moglegheiter for å skapa ny verdi:

Viktige utfordringar:

• Romskrot og trafikkstyring i bane: Mangfaldet av satellittar (særleg i låg jordbane) aukar risikoen for kollisjonar. Over 36 000 objekt større enn 10 cm vert spora i bane i dag straitsresearch.com, og eit endå større tal mindre partiklar finst. Ein kollisjon mellom satellittar, eller mellom satellitt og skrot, kan utløysa ein kjedereaksjon (Kessler-syndromet) som trugar bruk av rommet. Dette krev betre førebygging av skrot (t.d. nedbrenning når levetida er omme, eller aktiv fjerning av avfall) og koordinering – trafikkstyring i rommet er framleis i startfasen. Løysingar vil krevje internasjonalt samarbeid og kanskje nye reglar og normer for aktørane.
• Spektrumtrengsel og regulering: Satellittar er avhengige av radiofrekvensar, som er ein avgrensa ressurs. Veksten i satellittnettverk (særleg med liknende banar) gir kamp om spektrum og mogleg forstyrrelse. ITU og nasjonale myndigheter står under press for å oppdatere reglar slik at megakonstellasjonar kan sameksistere utan å støye ut kvarandre eller bakketenester straitsresearch.com. Forseinking eller uklarheit i lisensiering kan øydelegge prosjekt. Regulatorisk smidighet og global samordning trengst, men det er vanskeleg å oppnå, særleg sidan strategisk rivalisering (t.d. USA vs Kina) kan prege spektrumsaka.
• Kapitalintensitet og finansieringsklima: Romprosjekt krev ofte store investeringar og år før dei gir avkastning. Perioden 2015–2021 var prega av risikokapitalflyt til romstartups (og fleire SPAC-børsintroduksjonar), men marknaden har no vorte meir forsiktig. Nokre høgprofilerte verksemder har falt saman (t.d. rakettstartup-ar som gikk konkurs, kommunikasjonsverksemder som har gått gjennom konkurs og restrukturering). Tilgang på finansiering er ei kontinuerleg utfordring, særleg for infrastrukturprosjekt som rakettar eller romstasjonar. Selskapa må bevise forretningsmodellen sin i eit vanskeleg landskap.
• Arbeidskraft og leverandørkjeder: Den raske veksten i romfart legg press på kompetanse (ingeniørar, teknikarar) og spesialiserte komponentar. Det finst berre eit avgrensa tal globale leverandørar for ting som romkvalitet-halvleiarar, solceller, reaksjonshjul, osb. Geopolitiske spenningar og pandemiforbrot har synleggjort sårbarheita i forsyningskjeda. Å sikre ein robust forsyningskjede – t.d. via vertikal integrasjon eller produksjon i eige land – og utdanning av nye fagfolk i sektoren, er avgjerande oppgåver.
• Tryggleik og geopolitiske risikoar: Satellittar kan vere mål for hacking eller jamming, og nokre statar har demonstrert anti-satellitt-våpen. Risikoen for konflikt som dreg inn rommet er reell; satellittar er ofte verdifulle og sårbare mål. Selskapa må no vurdere cybersikkerheit og motstandsdyktigheit mot vilje forstyrringar for konstellasjonane sine. I tillegg kan eksportkontrollreglar (som amerikanske ITAR) og sanksjonar komplisere internasjonalt samarbeid og marknadstilgang, særleg med Kina og Russland stort sett utestengt frå vestlige marknader.
• Haldbarheit og samfunnsopfatning: Romindustrien må òg ta omsyn til opinionen og politiske haldningar til tema som lysforureining (astronomar uroar seg over lyse megakonstellasjonar), miljøpåverknad (rakettutslepp, nedfall av rakettdelar), og det overordna spørsmålet om å gjere rommet berekraftig for alle. Unnlatelse av å adressere desse spørsmåla kan føre til strengare regulering eller offentleg motstand.

Viktige moglegheiter:

• Bru over det digitale skiljet: Satellittbreibandskonstellasjonar gir moglegheit til å bringe høghastigheitsinternett til dei om lag 3 milliardar menneska globalt som framleis er offline eller dårleg tilkopla. Dette er ei enorm moglegheit for sosial og økonomisk påverknad, og selskap som lukkast med å fange desse marknadene (bygdebreiband, fjernbedriftstilkobling, osb.) kan låse opp stor verdi. Initiativa for direkte-til-eining kan utvide tilkopling til alle smarttelefonbrukarar globalt, eit enormt adresserbart marknadspotensial om det blir teknisk realisert.
• Klimaendringar og miljøovervaking: Etterspurnaden etter data for å overvake klimaendringar, karbonutslepp, avskoging, naturkatastrofar og vassressursar er veksande. Jordobservasjon frå satellitt har ei unik posisjon for å tilby dette heilskapsbiletet med regelmessig overvaking. Når klima- og berekraftstiltak aukar i omfang, vil EO-sektoren kunne dra nytte av kontraktar og partnerskap (t.d. med jordbruk for presisjonsdyrking, eller med styresmakter for kontroll av klimaforpliktingar). Ei undersøking tydar på at EO-data og -tenester kan mogleggjera verdiskaping på fleire hundre milliardar dollar innan 2030 i seks nøkkelsektorar knytt til klima og FNs berekraftsmål: weforum.org.
• Nye marknader: Månen og vidare: Dei kommande åra vil me sjå ein offensiv ut over jordbane – spesielt NASA sitt Artemis-program med mål om vedvarande menneskeleg nærvær på Månen. Dette driv fram ein sislunar økonomi: kontraktar for kommersielle månelandarar (t.d. selskap som Astrobotic og Intuitive Machines), planar for ein månestasjon (Gateway), og interesse for månegruvedrift (utvinning av is til drivstoff). Private selskap og romorganisasjonar utanfor NASA (t.d. Kina med planar om månebase på 2030-talet) vil investere i slike satsingar. Dei første aktørane innan månetransport, bygging eller ressursutvinning kan opprette heilt nye industrisegment innan 2030. På same måten er asteroidegruvedrift framleis spekulativt, men enkelte oppstartsselskap forskar vidare – eit gjennombrot der ville vore gjennomgripande (men truleg etter 2030).
• Romturisme og media: Som nemnt er romturisme i ferd med å opnast. Ut over rein underhaldningsreise ligg det moglegheiter i media og underhaldning – til dømes film- og TV-produksjon i rommet (det er allereie planar om filmar på ISS eller ein filmstudiomodul i bane). PR-verdi og merkevarepartnarskap knytt til rom (tenk sportsarrangement eller reklame i rommet) er òg eit upløgd område. Selskap som gjer rommet meir tilgjengeleg og synleg for publikum kan skape lukrative nisjar.
• Integrering med jordbasert teknologi (5G, IoT, KI): Rombaserte system utfyller i aukande grad teknologi på jorda. Satellittar kan gi bakanal til 5G-nettverk eller kople IoT-sensorar i utilgjengelege område (smart jordbruk, logistikksporing). Synergien mellom rom- og teknologisektoren (t.d. nettskyleverandørar i samarbeid med satellittoperatørar for datalevering, telekomselskaper som integrerer satellitt i sine tilbod) gir nye vekstvegar. Til dømes har skyleverandørar som AWS og Azure eigne rom-avdelingar for å dekke satellittdatabehov, og omvendt brukar satellittoperatørar skye-KI-verktøy til å prosessere data. Slik krysspollinering kan drive innovasjon og nye tenester (som jordobservasjon i sanntid levert via skyplattformar).
• Romet som teneste og kommersialisering av ISS-arvtakar: Når ISS etter planen skal pensjonerast innan 2030, opnar det for at private stasjonar kan ta over – med forsking, astronautar og turistar. Selskap som kan tilby Romet-som-teneste (for forsking eller produksjon i mikrogravitasjon) kan tappe inn i etterspurnad frå farmasi, materialvitskap og akademia for å bruke laboratoriar i mikrogravitasjon. Me har allereie sett proteinkrystallvekst og fiberoptikkforsøk på ISS; ein kommersiell arvtakar kan utvide denne verksemda kraftig om kostnadene går ned. Dei kommande kommersielle stasjonane (Axiom, Orbital Reef, osb.) vil konkurrere om kundar og kan sparke i gang marknaden for FoU og produksjon i mikrogravitasjon innan slutten av tiåret.

Oppsummert: Utfordringar i rommet – romsøl, konkurranse, finansiering, tryggleik – er betydelege, men handterbare med proaktiv innsats og samarbeid. Samstundes er moglegheitene enorme og veksande etter kvart som romsektoren flettast tettare inn i økonomien og kvardagen på jorda. Selskap og land som innoverer og tilpassar seg, vil vere godt posisjonerte til å ri på vekstbølgja i romindustrien fram mot 2030 og vidare.

Regional analyse

Regionale dynamikkar i romindustrien viser korleis ulike delar av verda bidreg til og drar nytte av den utviklande romøkonomien. Under er ei oversikt over sentrale regionar:

USA

USA er den tydelege leiaren i den globale romsektoren etter dei fleste målestokkar. Landet har dei største offentlege og private rombudsjetta, og USA står for om lag 37 % av verdas romindustriinntekter per 2024 spacenews.com, og ein endå større del innan nøkkelområde som oppskyting og produksjon. Amerikanske selskap og offentlege etatar driv dei fleste nye utviklingar:

• Offentlege program: NASA sitt budsjett (~25 milliardar USD i 2024) støttar bemanna utforsking (Artemis-misjonar til månen, Mars-planar), romvitskap (James Webb Telescope, Mars-rovarar), og teknologisk utvikling. Det amerikanske forsvarsdepartementet og etterretningsmiljøet brukar endå meir (anslagsvis 40–50+ milliardar USD årleg) på militære og rekognoseringssatellittar satelliteprome.com. Opprettinga av U.S. Space Force i 2019 viser prioritering av romfart i forsvaret. Amerikansk offentleg rominvestering held fram med å vere verdas største – omkring 80 milliardar USD i 2024 (59 % av den globale offentlege rombruken) satelliteprome.com.
• Kommersiell sektor: Den amerikanske NewSpace-sektoren er livskraftig. SpaceX har revolusjonert oppskytingsmarknaden (65 % av globale oppskytingsinntekter i 2024 sia.org) og opererer Starlink, verdas klart største satellittkonstellasjon. Andre viktige aktørar inkluderer Blue Origin (utviklar New Glenn-raketten og månelandar), United Launch Alliance (ULA) (oppdragsleverandør for staten, introduserer Vulcan-raketten), Northrop Grumman (satellittproduksjon og oppskyting, Omega/Antares-rakettar), Boeing (bygger SLS-raketten med NASA, samt satellittar), Lockheed Martin (GPS-satellittar, Orion-kapsel), Maxar (biletsatellittar), Planet Labs (EO-konstellasjon), Ball Aerospace (instrument og forsvarssatellittar), og mange fleire innan nisjar som små oppskyting (Rocket Lab si amerikanske dotterverksemd, Firefly, Astra), romturisme (Virgin Galactic), og nye område (Astroscale US for søppelfjerning, Sierra Space med romfly og habitat-teknologi).
• Innovasjonsknutepunkt: USA huser store industriknutepunkt – Silicon Valley (småsatellitt og teknologigründarar), Sør-California (tradisjonell romindustri og SpaceX-hovudkontor), Colorado (mange leverandørar og US Air Force Space Command), Florida (oppskyting frå Cape Canaveral), Texas (SpaceX Starbase, Johnson Space Center i Houston) og fleire. Entreprenørskapskulturen og store ventureinvesteringar (over 10 mrd. USD investert i romstartups 2015–2021) har drive utviklinga.
• Politisk rammeverk: Amerikansk rompolitikk legg vekt på kommersielle partnarskap. NASA nyttar i aukande grad fastprisavtalar (som Commercial Crew, Commercial Lunar Payload Services) i staden for kostnadspluss, og gir industrien større ansvar. FAA forenklar oppskytingsløyve i takt med auka aktivitet. FCC tilpassar reguleringar for å handtere mega-konstellasjonar (f.eks. kortare nedbrytningstid for LEO-satellittar). USA er òg leiande i å etablere normer (f.eks. Artemis-avtalen for fredfull utforsking, der over 25 nasjonar har signert).

Framover ønskjer USA å halde på leiarskapen innan sivil og militær romfart. Kommande milepælar omfattar Artemis III-oppdraget (planlagt sein 2025) som skal prøve å returnere astronautar til månen, utvikling av Lunar Gateway-stasjonen, og ei gryande kommersiell satsing i låg jordbane for å erstatte ISS innan 2030. USA vil truleg halde på dominansen innan oppskyting (spesielt om Starship vert operativ) og satellitttenester (med SpaceX, Amazons Kuiper, osb.). Samstundes aukar den globale konkurransen, og USA jobbar målmedvite for å halde teknologiforspranget sitt – dermed store løyvingar til FoU (kjernefysisk framdrift, nye satellittgenerasjonar, hypersonisk forsvar, osb.) og til rekruttering av STEM-arbeidskraft. Totalt sett er det venta at USA held seg som det største tyngdepunktet for romøkonomisk aktivitet fram mot 2030, med vekt på høgteknologi og eit samspel mellom offentleg og privat sektor som driv innovasjon.

Europa

Europa har ein lang etablert romsektor leia av European Space Agency (ESA) og nasjonale etatar som Frankrikes CNES, Tysklands DLR, Italias ASI og UK Space Agency. Europeisk romsatsing (inkludert EU-land og Storbritannia) er samla sett nest størst i offentleg sivil romfinansiering etter USA, men ligg langt bak på forsvarsrom. Kjenneteikn for europeisk romindustri:

• Oppskyting og transport: Europa si oppskytingsevne har vore i endring. Arianespace (eit konsortium) har historisk levert pålitelege tunge Ariane 5-oppskytingar og den mindre Vega-raketten. Frå 2025 er Europa i ei overgangsfase: Ariane 5 vart pensjonert i 2023, og den nye Ariane 6 er venta å debutere. I 2024 var det derimot berre 3 europeiske baneoppskytingar payloadspace.com, då Ariane 6-forsinkingar og ein mislykka Vega-C-oppskyting stoppa mykje av aktiviteten. Europa fall bak både India og til og med Iran i tal på oppskytingar det året. Forventninga er at Ariane 6 skal gjenopprette eit jamnare tempo i 2025, og at Vega-C skal vende tilbake til operasjon, men Europa satsar òg på nye selskap for småoppskytingar (Tysklands Rocket Factory Augsburg og Isar Aerospace, Storbritannias Skyrora og Orbex, mfl.). I tillegg har Storbritannia, etter Brexit, etablert eigne oppskytingsplassar i Skottland for små bane-rakettar. Europas utfordring vil vere å halde seg konkurransedyktig på pris og hyppigheit i konkurranse med SpaceX – det er intern debatt om utvikling av gjenbrukbar rakett, men per 2025 er Ariane 6 framleis forbrukbar.
• Satellittproduksjon og tenester: Europas industri inkluderer leiande produsentar Airbus Defence & Space og Thales Alenia Space, som lagar satellittar for kommunikasjon (t.d. Eurostar-, Spacebus-plattformer), navigasjon (Galileo-satellittar), jordobservasjon (Copernicus Sentinelar, kommersielle bilet-satellittar), og vitskap (Juice-sonden til Jupiter, m.m.). OHB (Tyskland) er òg ein viktig aktør. Desse selskapa samarbeider ofte under ESA-program eller konkurrerer på det globale kommersielle marknaden. Europa er særleg kjent for høgkvalitets kommunikasjons- og små jordobservasjonskonstellasjonar (t.d. Airbus sine Pléiades Neo bilet-satellittar). På driftssida finst store satellittoperatørar i Europa: Eutelsat (no slått saman med OneWeb for LEO-bredband), SES (driv flåtar i GEO og mellom-jordbane for O3b bredband), Inmarsat (britisk basert, no del av Viasat), og Deutsche Telekom si satsing på satkom/teleports, mellom anna. Galileo (Europa sitt satellittnavigasjonssystem) og Copernicus (jordobservasjon med fri miljødata) er EU-flaggskip som viser Europas satsing på offentleg nytte i romtenester.
• Forsvar og tryggleik: Tradisjonelt har Europa satsa meir sivilt i rommet, men dette endrar seg. Frankrike etablerte romkommando i 2019 og utviklar militære overvaking- og ELINT-satellittar, samt vurderer anti-satellitt-evne (som Syracruse- og CERES-satellittane, og planar for «bodyguard»-satellittar). Italia og Tyskland har eigne optiske/radar rekognoseringssatellittar. Storbritannia investerer i romfartsdomen og samarbeider med USA om militær satkom. Europeiske nasjonar samarbeider òg om program (MUSIS-rammeverket for bilet-deling, og EU IRIS² for sikker kommunikasjon). Likevel er Europas forsvarsrom-budsjett (~2–3 mrd. euro samla årleg) mykje lågare enn USA eller Kina. Ein viktig utvikling: NATO, der mange medlemsland er europeiske, har erklært rom som operasjonelt domene og kjøper overvakingssatellittar og tenester (t.d. NATO sin Alliance Ground Surveillance brukar Global Hawk-dronar, men NATO etablerer òg nytt romsenter).
• Politikk og samarbeid: ESA er ein mellomstatleg organisasjon med 22 medlemsland, som koordinerer store vitskapsoppdrag (som Rosalind Franklin Mars-roveren, jordobservasjonsoppdrag) og løyseraketutvikling. EU er aukande engasjert gjennom sitt romprogram (Galileo, Copernicus, IRIS²) og satsar på «strategisk autonomi» for si rominfrastruktur. Brexit har hatt noko effekt (Storbritannia mista tilgang til nokre militære Galileo-tenester), men Storbritannia samarbeider tett med ESA framleis. Europeisk industri krev ofte konsensusfinansiering frå fleire land, noko som kan forsinke avgjerder, men sikrar brei støtte. For å fremje NewSpace-selskap har byrå som CNES og DLR inkubatorprogram, og EU-middel (t.d. Horizon Europe) støttar romteknologi FoU. Europa vektlegg òg internasjonalt samarbeid: partnar med NASA (t.d. service-modul for Orion), JAXA m.fl., samt pådrivar for regulering av berekraft i rommet (Frankrike og Tyskland har vore aktive på søppelproblematikk).

Innen 2030 siktar Europa på uavhengig tilgang til verdsrommet (via Ariane 6 og kanskje ei gjenbrukbar ny generasjonsrakeet), ein fullt operativ Galileo GNSS og oppgradert Copernicus-konstellasjon, og å vere ein aktør innan trygg kommunikasjon via IRIS². Europas styrke i høgkvalitets ingeniørkunst vil meir enn truleg halde regionen konkurransedyktig innan satellittproduksjon og nisjar (som miljøsatellittar, vitskapsprobar). Svakheita i billige oppskytingar og i venturekapital for romsektoren kan bli verande utan særskilde tiltak. Like fullt vil Europa forbli ein viktig og stabil del av det globale romøkosystem, ofte med vekt på pålitelegheit, berekraft og internasjonale partnarskap.

Kina

Kina har på kort tid blitt ein stor romaktør, berre overgått av USA i omfang. China National Space Administration (CNSA) og det kinesiske militæret (Folkets frigjeringshær sin Strategic Support Force) driv eit omfattande program som er både ambisiøst og i aukande grad sjølvforsynt innan teknologi:

• Oppskyting og bemanna romfart: Kina ferdigstilte si eiga romstasjon (Tiangong) i 2022, og dei tre Tiangong-modulane er no fast bemanna av taikonautar. Kina har eit høgt oppskytingstempo – 68 baneoppskytingar i 2024 payloadspace.com, noko som tangerer rekorden deira. Dei opererer ei rekkje Long March-rakettar for ulike nyttelaster (LM-5 for tung GEO, samt LM-2, -3, -7, mfl.). Merk at Kina eksperimenterer med gjenbruk; ein variant av Long March 8 har ein gjenbrukbar første trinn under testing, og SpaceX-liknande gridfin-gjenfinning har vorte prøvd på små rakettar. Kina har òg ein veksande kommersielt rakettmiljø: selskaper som Galactic Energy, CAS Space, Expace, LandSpace har gjennomført baneoppskytingar (Galactic Energy sin Ceres-1 klarte fem oppskytingar i 2024) payloadspace.com. Den kinesiske staten ønskjer å halde eit høgt oppskytingstempo til støtte for eigne konstellasjonar og internasjonale oppdrag (særleg sidan amerikanske ITAR-restriksjonar hindrar vestlege satellittar å bruke kinesiske oppskytingar, samarbeider Kina med t.d. Pakistan, Argentina osv.).
• Satellittar og konstellasjonar: Kina opererer eit breitt spekter av satellittar: Gaofen– og Yaogan-seriane for jordobservasjon (høgoppløyste optiske og radar spionsatellittar), Beidou navigasjonssystem (35-satellitt GNSS ferdigstilt i 2020, som motstykke til GPS), Tianlian relésatellittar og mange kommunikasjonssatellittar (tradisjonelt meir for heimemarknaden enn kommersielt globalt). Eit viktig framoverretta prosjekt er Kinas planlagde megakonstellasjon for breiband på verdsbasis (ofte referert til som «Guowang»). Dei har planar om ei LEO-konstellasjon som kan utfordre Starlink i storleik (estimert til 13 000 satellittar). Dei første testsatellittane er skotne opp, og full utrulling kan starte før 2030 – dette viser Kinas vilje til å ikkje overlate satkom-marknaden til vestlege aktørar. Kina er òg pionérar på teknologi som kvantekommunikasjonssatellittar (Mozi-satellitten utførte forsøk med kvantenøkkeldistribusjon).
• Utforsking av Månen og planetar: Kina har eit offensivt utforskingsprogram. Etter vellukka Chang’e-månesonder (inkludert første landing på baksida i 2019) og Marsrovaren Zhurong (i 2021), planlegg Kina ein bemanna månelanding rundt 2030 i samarbeid med Russland (trass i at Russlands rolle kan bli mindre etter sine tilbakeslag). Dei ønskjer å etablere ein Internasjonal måneforskningsstasjon på 2030-talet. Kina har òg planar om asteroideprøve-retur og Jupiter-sonde. Slike oppdrag gir status og utviklar teknologi som spinn over i det kommersielle (som betre rakettar og djuproms-kommunikasjon).
• Industri og investeringar: Mange kinesiske romselskap er statseigde eller eigd av store teknologikonglomerat og er tett kopla til nasjonal strategi. Dei statseigde CAST (China Academy of Space Technology) og CASC (China Aerospace Science & Technology Corp) bygger dei fleste satellittar og rakettar, men «private» selskap (ofte med statlege band) skal no drive fram innovasjon. Investeringar i kinesiske romstartups har vakse, og det har vorte ein parallell NewSpace-sektor internt. I motsetnad til USA er mykje av Kina si romverksemd – sjølv den kommersielle – til sist kopla til statleg målsetjing. Statens satsing gir god tilgang på midlar, men medfører òg mindre internasjonal marknadstilgang grunna geopolitiske spenningar.
• Geopolitikk og eksportmarknad: Kina profilerer seg som ein partnar for utviklingsland: dei tilbyr felles oppskyting, byggjer satellittar for andre (som Nigeria, Pakistan, Venezuela med kinesisk-bygde satellittar), og fremjar Asia-Pacific Space Cooperation Organization (APSCO) som eit alternativ til vestlegdominerte forum. Med vestlege sanksjonar har Kina og Russland styrka samarbeidet (t.d. med delt teknikk for månemisjonar, eller kanskje interoperabilitet for satnav). Nokre kommersielle prosjekt, som Hongyun LEO-kommunikasjonskonstellasjon eller Geely sin planlagde navigasjonsflåte for autonome bilar, har enorme heimemarknader (1,4 mrd. innbyggjarar) – det gir skala, sjølv utan vestlege kundar.

Innen 2030 kan ein vente at Kina har:

• Ein fullt operativ stor romstasjon (utvida Tiangong, kanskje open for utanlandske astronautar frå allierte).
• Oppnådd eller vere på terskelen til ei bemanna månelanding.
• Utplassert store konstellasjonar for kommunikasjon og fjernmåling (med konkurransedyktige tilbod i Asia/Afrika).
• Ein fortsatt høg oppskytingsrate, kanskje det første eller andre landet til å nå 100 oppskytingar per år.

Kinas framvekst introduserer eit parallelt økosystem – til dømes kan marknaden for satellittproduksjon få kinesiske selskap som tilbyr lågare prisar internasjonalt, og spelereglane i rommet (normer, standardar) kan skilje seg om Kina (og partnarar) vel andre tilnærmingar. Uansett vil Kina utan tvil vere ein stor romaktør gjennom 2030, og presse USA og andre til innovasjon og kanskje fremje ein meir multipolar romøkonomi.

India

India blir stadig meir framtredande i rommet, kjent for sin kostnadseffektive tilnærming. Den indiske romforskningsorganisasjonen (ISRO) leiar det nasjonale programmet, som har oppnådd store milepælar med eit relativt beskjedent budsjett:

• Oppskytingsevne: Indias Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV) har vore ein arbeidshest for oppskyting av jordobservasjonssatellittar og har eit rykte for pålitelegheit (ofte brukt for utanlandske småsatellittar òg). Den tyngre GSLV Mk III (nyleg omdøypt til LVM3) kan løfte om lag 4 tonn til GTO og var avgjerande for Indias Chandrayaan-måneoppdrag. I 2024 gjennomførte India 5 baneoppdrag planet4589.org, inkludert den vellukka oppskytinga av Chandrayaan-3. India bygg eit nytt oppskytingsanlegg for små rakettar i Tamil Nadu, og ISRO utviklar også ein Small Satellite Launch Vehicle (SSLV) for meir responsive oppskytingar.
• Merkverdige oppdrag: I 2023 oppnådde Chandrayaan-3 ein historisk mjuk landing ved månens sørpol, og gjorde India til det fjerde landet som landa på månen og det første som landa i det området. Aditya-L1-solobservatoriet blei skote opp for å studere sola. India gjennomførte også Mars Orbiter Mission (Mangalyaan) i 2014 på ein svært låg kostnad, og viste fram si ingeniørkunst. Desse oppdraga har løfta Indias status og inspirert auka interesse for STEM i landet.
• Satellittprogram: India opererer ei rekkje satellittar: INSAT og GSAT-serien for kommunikasjon (telekom og TV over heile India), IRNSS (NavIC) for regionale navigasjonstenester, Cartosat og RISAT for jordobservasjon (høgoppløyseleg bilete og radar, hovudsakleg til kartlegging og tryggleik), og Oceansat, Resourcesat, m.fl. for vitskapelege og ressursovervakande føremål. Mange tener innanlandske behov (fjernundervisning, telemedisin, vêrvarsling med INSAT-3D, osv.), og viser korleis romteknologi støttar utviklingsmåla til India. NavIC, til dømes, er Indias eigen GPS-liknande teneste som dekkjer det indiske området.
• Opning for privat sektor: Ein stor endring som går føre seg er den indiske regjeringa si satsing på å liberalisere romsektoren. I 2020 annonserte India reformer som let private selskap bygge og skyte opp rakettar og satellittar, og danna eit reguleringsorgan IN-SPACe for å leggje til rette for dette. Som følgje er ein indisk “NewSpace”-sektor i emning. Døme inkluderer Skyroot Aerospace (som i 2022 skaut opp Vikram-S, den første private indiske raketten i suborbital test og som no jobbar på den orbitale Vikram-serien), Agnikul Cosmos (utviklar ein orbital rakett med 3D-printa motorar), Pixxel (ei oppstartsverksemd som lanserer ein hyperspektral bildekonstellasjon, allereie med satellittar på bane via SpaceX rideshare), og Bellatrix Aerospace (jobbar med elektrisk framdrift og kanskje romslepetenester). Det finst òg Dhruva Space (utviklar satellittplattformar) og andre med fokus på småsat-teknologi, bakkesegment osv. Farten aukar, støtta av ein blanding av offentleg startkapital og indisk risikokapital.
• Bemanna romferder og framtidige planar: India førebur seg på sin første bemanna romferd (Gaganyaan-programmet). Ubemanna abort- og plattformtestar er i gang, med mål om å sende indiske astronautar i bane (låg jordbane, ca. 3 dagar) kanskje i 2025 eller 2026. Om det lukkast, vil India bli det fjerde landet som sjølvstendig skyt opp menneske. India samarbeider òg med Japan om eit mogleg måneoppdrag (LUPEX-roveren) og har uttrykt interesse for ein eigen romstasjon på 2030-talet.

Regionelt posisjonerer India seg som leiar i Sør-Asia for romsamarbeid – tilbyr oppskytingar for naboland og deler data. Dei etablerte South Asia Satellite (GSAT-9) i 2017 som ei gåve til nabostatane for kommunikasjon og katastrofehandtering. Indias konkurransedyktige kostnadsfortrinn (berømt at Mars-oppdraget kosta mindre enn nokre Hollywood-filmar) gjer at dei kan kapre ein nisje i det internasjonale marknaden for rimelege oppskytingar og satellittar, sjølv om PSLV og GSLV har mindre kapasitet enn Falcon 9 og såleis siktar seg inn på andre nyttelastklassar.

Innen 2030 siktar India på å vere blant dei fremste romnasjonane, med ein serie nye rakettar (kanskje med gjenbrukbare stegar som ISRO forskar på), ein etablert privat romindustri med jamnlege oppskytingar og større kapasitet for bemanna oppdrag (kanskje eit lite romstasjonsmodul på 2030-talet). Fokuset vil halde fram på pragmatiske bruksområde (kommunikasjon, vêr, navigasjon) for å støtte ein enorm folkemengde, men India vil òg satse på utforsking og internasjonale samarbeid (som potensielt å slutte seg til Artemis-avtalene eller samarbeide om planetarisk forsvar). Indias framvekst legg til ein verdifull dimensjon i den globale romindustrien – ein stor, kostnadseffektiv aktør med ein anna modell (samspel stat-privat, men med sparsamt ingeniørarbeid) og eit stort innanlandsk marknad for satellittkommunikasjon og fjernmålingstenester.

Midtausten & Nord-Afrika (MENA)

MENA-regionen blir ein stadig meir aktiv aktør i rommet, med fleire land som investerer i satellittar og til og med mellombelse planetariske oppdrag, ofte som del av breiare økonomisk omstilling og tryggleiksstrategiar:

• Dei sameinte arabiske emirata (UAE): UAE har eit av dei mest avanserte romprogramma i regionen. Gjennom UAE Space Agency (etablert 2014) og Mohammed bin Rashid Space Centre (MBRSC) i Dubai har dei skote opp jordobservasjonssatellittar som DubaiSat og KhalifaSat (bygd lokalt), og i 2020 gjorde dei seg bemerka med Emirates Mars Mission “Hope” – ein sonde som lukkast med å nå Mars i februar 2021 for å studere atmosfæren ts2.tech. UAE har også eit måneroverprogram (Rashid-roveren, som flaug med ein japansk landar i 2022, men landaren krasja dessverre). Når det gjeld bemanna romfart, har UAE sendt astronautar til ISS (Hazza Al Mansouri i 2019, og to UAE-astronautar var på Ax-2-oppdraget til ISS i 2023). UAE er svært samarbeidsvillige: dei jobbar med universitet i USA, JAXA (for Mars-oppskytinga), og private selskap. Innen 2025 planlegg UAE å ha ein astronaut på eit 6-månaders oppdrag på ISS (gjennom avtale med NASA/SpaceX). På lengre sikt har dei annonsert ambisjon om å bygge ein “Mars Science City” på jorda som forløpar til forsking på bustad på Mars, og til og med ein visjon om ein koloni på Mars innan år 2117. UAE sine romsatsingar heng saman med målet om ein kunnskapsbasert økonomi, å inspirere unge til STEM-fag, og å bygge teknisk kompetanse i landet.
• Saudi-Arabia: Saudi var ein tidleg regional aktør (ein saudiarabisk prins flaug med den amerikanske romferja i 1985, og dei har investert i satellittar som Arabsat-kommunikasjonsnettverket). Nyleg danna Saudi-Arabia Saudi Space Commission (2018) for å auke satsinga si på rom. I 2023 finansierte Saudi to astronautar (inkludert den første saudiarabiske kvinna i rommet) på det private Ax-2-oppdraget til ISS, noko som signaliserer ny interesse for bemanna romfart. Saudi-Arabia investerer i satellittutvikling (til dømes jordobservasjonssatellittar som SaudiSat-serien, og ein del i Arabsat som leverer TV og kommunikasjon til arabiske land). Under Vision 2030-planen blir romfart sett på som ein strategisk sektor for diversifisering – ein kan forvente investeringar i mange prosjekt, inkludert moglegvis satellittproduksjon og vitskapelege oppdrag (Saudi har òg uttrykt interesse for Artemis-avtalene og måneutforsking). Dei samarbeider også med ESA og andre om vitskapelege nyttelastar.
• Qatar, Bahrain, Kuwait: Desse gulfstatane har mindre initiativ – til dømes har Qatar Es’hail-kommunikasjonssatellittar (ein av dei har ein amatørradionytta som brukast av radioentusiastar). Bahrain og Kuwait har sendt nokre få CubeSats i bane i samarbeid med andre. Aktivitetane deira er relativt avgrensa, men interessa veks i takt med naboane sine suksessar.
• Egypt: Egypt har lenge hatt interesse for rommet, med fokus på kommunikasjon og fjernmåling for utvikling. Nilesat-satellittane sørgjer for TV-sending i regionen. Egypts rombyrå (etablert 2019) har planar om ein egyptiskbygd satellitt (EgyptSat-serien for bilete) og byggjer eit senter for satellittmontering. Egypt samarbeider også med Kina (til dømes er ein kinesiskbygd MisrSat-2 planlagt). Egypt, med sin store befolkning, ser satellittar som avgjerande for telekommunikasjon og overvaking av jordbruket.
• Israel: Teknisk sett del av Midtausten, Israel er ein merkbar romaktør. Den statlege Israel Space Agency og Israel Aerospace Industries (IAI) har utvikla avanserte satellittar, særleg spionsatellittar (Ofek), høgoppløyselege bilete brukte til nasjonal tryggleik. Israel har også AMOS-kommunikasjonssatellittar for kommersiell bruk. I 2019 var ein israelsk ideell organisasjon (SpaceIL) nær med å bli den første private aktøren til å lande på månen med Beresheet-fartøyet – det nådde månen, men krasja under landing. Ein ny forsøksrunde (Beresheet 2) er under planlegging. Israels styrke er miniaturisering og militærteknologi; landet vil halde fram å fokusere på avanserte småsatellittar og kanskje samarbeide om vitskaplege oppdrag (har avtale med NASA om astronaut til ISS, og samarbeider med Italia og Frankrike om forskingssatellittar).
• Tyrkia: Tyrkia har TURKSAT-kommunikasjonssatellittar (bygd med hjelp frå Airbus) og har i det siste auka investeringane via Turkish Space Agency (etablert 2018). Tyrkia skaut opp sin første høgoppløyselege jordobservasjonssatellitt IMECE i 2023. Dei har ambisjonar om eit måneoppdrag (mål om rover i 2028, kanskje ved hjelp av eiga rakett for eit impactsoppdrag tidlegare). Tyrkia brukar rom for å utvikle fly- og romfartsindustrien sin og har ein ny satellittintegrasjonsfasilitet i Ankara.
• Andre: Iran har eit gryande program med fokus på militære og politisk prestisje. Iran har fått til nokre få satellittoppskytingar med Safir- og Qased-rakettane, og fått småsatellittar (f.eks. Noor militærsatellittar) i bane. Sanksjonar avgrensar tilgangen til teknologi, men dei vil sannsynlegvis fortsette å utvikle sjølvstendige evner. Pakistan brukar satellittdata (SUPARCO er etaten) og har kinesiskbygde kommunikasjons- og observasjonssatellittar, men er mindre aktiv. Algerie, Nigeria, Sør-Afrika – sjølv om dei ikkje er MENA, engasjerer afrikanske land seg òg; Algerie har satellittar og eit utviklande senter, Nigeria har brukt rommet til telecom og landbruksformål.

Regionalt samarbeid: Dei arabiske statane har ein organisasjon (Arab Space Cooperation Group, leidd av UAE) for å utveksle kunnskap. Arabsat (satellittoperatør) er eigd av ein koalisjon av arabiske ligastatar og tilbyr regionale telekomtjenester. Det er òg aukande interesse for å bruke romfart til å løyse utfordringar som vassmangel, oljeleting og miljøovervaking i MENA.

Innen 2030 vil MENA-regionen truleg sjå:

• Meir eigenutvikla satellittar (i staden for berre å kjøpa frå USA/Europa).
• Mogleg Golf-samarbeid om ein satellittkonstellasjon eller delt rominfrastruktur.
• Ambisiøse forskingsmisjonar (UAE går kanskje for Venus- og asteroidemisjon, allereie annonsert for 2028).
• Vidare deltaking i bemanna romfart gjennom partnarskap (arabiske astronautar på ISS, eller kanskje på Artemis-måneferder om avtalar gir plass).

I essens har romfart vorte ein del av dei nasjonale visjonane i Midtausten – eit signal om modernisering og status. Med store økonomiske ressursar tilgjengeleg vil land som UAE og Saudi-Arabia halde fram med å kjøpa topp moderne teknologi og investera i å bygga lokal kompetanse. Dette gjer at regionen i aukande grad vert integrert i den globale romøkonomien, både som kunde og i aukande grad bidragsytar (til dømes ved å vera vertskap for bakkestasjonar, tilby oppskytingsplassar slik som ein potensiell framtidig romhamn i UAE, osv.).

(Merk: Nord-Afrikas hovudsaklege aktivitetar skjer via Egypt og Algerie, som nemnt. Mange mindre land er avhengige av partnarskap for grunnleggjande satellittjenester eller data.)

Resten av verda (andre regionar)

Utanom ovanfor, er det verdt å nemna kort Japan og Russland, då dei framleis er viktige romaktørar:

• Japan: Eit leiande romfartsland (via JAXA og Mitsubishi Heavy Industries), Japan har store program innan oppskyting (H-IIA-raketten var påliteleg; den nye H3 feila tidleg i 2023, men dei satsar på å ordna det) og romfartøy (dei har bygd delar av ISS, utført Hayabusa-innhenting av asteroideprøver, osb.). Japan samarbeider mykje (med NASA på Artemis – leverer komponentar og astronautar). Dei har kommersielle aktørar som Mitsubishi Electric som bygg satellittar og oppstartsbedrifter som ispace (prøvde månelanding i 2023). I 2030 vil Japan truleg vera djupt involvert i måneutforsking og oppretthalda sterke program for jordobservasjon og telekommunikasjon for eigne behov.
• Russland: Russlands romindustri, historisk sett veldig sterk, møter utfordringar på grunn av aldrande teknologi og sanksjonar som avgrensar samarbeid (t.d. ikkje lenger Soyuz-oppskytingar frå Fransk Guyana, ISS-samarbeidet skal avsluttast før 2030). Roskosmos skyt framleis opp Soyuz-rakettar og vedlikeheld GLONASS-navigasjonssystemet og militære satellittar, men budsjettkutt og tap av oppskytingsmarknad (etter SpaceX) svir. Russland dreier mot meir samarbeid med Kina (snakk om ein felles månebase). Dei skaut opp ein ny modul til ISS (Nauka i 2021) og ein potensiell eigen romstasjon er planlagt, men uvisst. Innen 2030 kan Russlands internasjonale rolle bli mindre om isolasjonen held fram, men landet vil streva etter å halda på eigen bemanna romkapasitet og satellittinfrastruktur for sine strategiske behov.

Desse og andre land (Canada, Australia, Sør-Korea, Brasil, osv.) har kvar sine nisjer (t.d. leverer Canada robotar som Canadarm, Australia satsar på sensorteknologi og har nye oppskytingsaktørar, Brasil har Alcantara oppskytingsbase og utviklar eigen bærerakett, Sør-Korea skaut nyleg opp satellittar med Nuri-raketten og planlegg fleire). Det globale rommiljøet vert breiare, med over 80 land som har ein eller annan særleg aktivitet i rommet (sjølv om det berre er éin CubeSat). Denne internasjonaliseringa er ein trend i seg sjølv – rommet er ikkje lenger eksklusivt for supermakter, men eit aukande tal nasjonar ser det som kritisk infrastruktur.

Marknadsprognosar fram mot 2030

Sjåande framover for resten av tiåret, er romindustrien klar for sterk vekst. Sjølv om prognosane varierer, er analytikarane samde om ei vesentleg utviding innan 2030:

• Total vekst i romøkonomien: Prognosane for global romøkonomi i 2030 varierer frå rundt 600–750 milliardar dollar på den konservative sida til nesten 1 billion dollar på det høge. For eksempel anslår GlobalData at romøkonomien vil stiga frå ca. $450B i 2022 til 1 billion dollar innan 2030 globaldata.com. Dette vil tilsvare omlag 8–10 % årleg vekst, som er raskare enn dei fleste tradisjonelle sektorar. Sjølv meir moderate estimat (~6–7 % CAGR) gir marknaden rundt $600B i 2030. Usemja kjem ofte av kva som er inkludert – nokre tel med større nedstraumsnæringar drive fram av rommet. McKinsey/WEF ser t.d. $1.8T innan 2035 inkludert romtenester weforum.org. Uavhengig av nøyaktig tal er trenden klar: 2020-talet vil truleg sjå ei dobling av romøkonomien.
• Satellittar og produksjon: Etterspurnaden etter satellittar vil halda seg eller auke. Med tusenvis som trengs til konstellasjonar og utskifting, kan satellittproduksjonsmarknaden tredobla seg frå ca. $20B i 2024 til $57B innan 2030 grandviewresearch.com. Me ventar eit årleg gjennomsnitt på godt over 1 000 satellittar skoten opp, som betyr at det kan vera 50 000+ aktive satellittar i bane i 2030 om planane vert gjennomført – sjølv om kapasitet og plasskrot kan moderera farten. Produksjonsinntektene veks litt saktere enn talet, fordi småsatellittar kostar mindre, men dyre militærsatellittar og bemanna romferder held verdiutviklinga oppe.
• Oppskytingstenester: Innen 2030 kan det globale oppskytingsvolumet overstiga 400 i året (driven av konstellasjonar og service). Omsetnaden for oppskyting kan nå $20–30 milliardar (gjennomsnitt av ulike prognosar) per år, spesielt om nye tenester (som taubåtar i bane) vert vanlege. Ein joker er Starship: om den blir heiloperativ, kan dei ekstremt låge kostnadene auke etterspurnaden kraftig (til dømes for solkraftverk i bane eller store teleskop) og presse konkurrentar til innovasjon eller prisnedgang. Nye aktørar (frå t.d. India, Sør-Korea eller nystarta firma) vil auke tilbodet.
• Satellittkommunikasjon og tenester: Dette segmentet vil bli den største delen av romøkonomien. Med nye internettkonstellasjonar vil satellittkommunikasjonsmarknaden (inkl. bakkenettverk) kunne overstiga $300 milliardar innan 2030 mordorintelligence.com. Brukarutstyr – millionar av parabolar, IoT-terminalar osv. – vil utgjera ein stor del (bakkesegmentet var allereie $155B i 2024 sia.org). TV-kringkasting vil trolig halde fram å falle, kanskje til halvparten av toppen innan 2030 (~$40B eller mindre), mens breiband og datatenester kan veksa fem til ti gonger, og utlikne nedgangen. Me kan få titals millionar sat-breibandsabonnentar innan 2030 (berre Starlink siktar på global dekning og kan ha fleire millionar abonnentar midt i tiåret). Direkte-til-eining kan starta å gi inntekt sist i tiåret om tenester for tekst/SOS veks til tale/data.
• Jordobservasjon og analyse: EO-marknaden (data + analysar) kan veksa til 6–8 milliardar dollar innan 2030 for kommersiell omsetnad. Men den indirekte økonomiske verdien som blir mogleg, er langt større – og myndigheitene vil også investera meir for klima og tryggleik (så offentlege EO-program gir nokre milliardar meir i forbruk). Me ventar ein meir abonnement-preget modell for EO-data, med eit fåtal globale geoplattformer som tener mange kundar.
• Bemanna romfart og turisme: Innen 2030 kan me ha kontinuerleg nærvær av private i bane parallelt med offentlege astronautar, om kommersielle romstasjonar kjem online. Marknaden for romturisme kan bli 8–10 milliardar dollar som omtalt, med potensielt dusinvis av suborbitale turistar årleg og enkelte meir avanserte turistraketter kvart år. Billettprisane vil gradvis senda ned (suborbitalt kanskje ~$100 000 eller mindre; i bane ~$20–30 millionar innan 2030). Offentleg etterspurnad etter astronauttenester (etterfølgjarar etter ISS, Artemis-måneferder) vil også gi mykje pengar – berre Artemis-programmet er på fleire titals milliardar dette tiåret, som dryp på leverandørane.
• Forsvar og offentleg bruk: Offentlege rombudsjett nådde $135 milliardar i 2024 satelliteprome.com; innan 2030 kan det vera $170–200 milliardar globalt om noverande trend held fram (forsvar er ein sterk drivar, veks fortare enn prisauke grunna tryggleiksbehov). Fleire land vil kjøpa militære konstellasjonar (overvaking, navigasjon, tidleg varsling) og forskingsutgifter til bemanna utforsking aukar. Dette gir eit stabilt grunnlag for etterspurnad (kontraktar for oppskyting, satellittar, FoU).
• Veksande segment: Nye tenester som service i bane kan byrja å gi inntekt innan 2030 (nokre rapportar ventar ein marknad på eit par hundre millionar då, meir på sikt). Dessutan kan datacenter i bane eller produksjon ha pilotprosjekt (ikkje store inntekter enno, men strategisk viktig for framtida). Om rombasert solkraft eller andre nye løysingar vert demonstrert seinare i tiåret, kan det opne for ein framtidig billionmarknad etter 2030, men det er enno spekulativt.

Oppsummert tyder alle indikatorar på at romindustrien er på klar oppåtstigande kurs dette tiåret. Samansett årleg vekstrate (CAGR) er generelt høg: ca. 7–8 % for sektoren som heilskap, med særleg sterk utvikling for småsatellittar (>12 % CAGR) og romturisme (>30 % CAGR) grandviewresearch.com globenewswire.com. Dette overgår veksten i global BNP, noko som betyr at romsektoren vert ein stadig større del av verdsøkonomien. Innen 2030 vil rominfrastruktur – satellittar og tenester – vera endå meir integrert i daglegliv: frå breiband i avsidesliggande landsbyar til kontinuerleg overvaking av jordas helse og universell GPS-liknande navigasjon.

Å nå desse prognosane vil likevel avhenge av kor godt industrien klarer å motverke utfordringar som bane-trengsel og kor mykje investeringar som held fram med å kome inn. Dersom det skulle oppstå ei større krise (t.d. ei rekkje kollisjonar eller ein geopolitisk konflikt som utvidar seg til rommet), kan veksten midlertidig saktast ned. Omvendt kan eit gjennombrot (som lanseringskostnader som fell dramatisk takka vere Starship, eller massiv statleg satsing på klimamonitorering) auke veksten raskare enn noverande prognosar tilseier.

Alt i alt er aktørar og analytikarar framleis optimistiske med tanke på at “den siste grensa” innan 2030 faktisk vil bli eit rutinepreget område for kommersiell, vitskapleg og til og med turistaktivitet – og slik oppfylle den mange tiår lange utviklinga der romsektoren går frå å vere eit statleg prosjekt til eit mangfaldig, globalt kommersielt marknadstorg.

Case: TS2 Space (Polen) – rolle, tenester og posisjonering

TS2 Space er ein polsk leverandør av satellittkommunikasjonstenester som illustrerer korleis mindre selskap og land passar inn i den globale romsektoren ved å betene nisjebehov. Selskapet blei grunnlagt i 2004 og held til i Warszawa, og spesialiserer seg på å levere satellittelekommunikasjonstenester til kundar i avsidesliggande eller utfordrande område. Tilbodet deira omfattar VSAT breibandsinternett, satellittelefoni og datalinker via ulike satellittkonstellasjonar (t.d. ved å nytte kapasitet frå Inmarsat, Thuraya, Iridium, Eutelsat og andre nettverk) emis.com.

TS2 Space gjorde seg først kjent ved å tilby avgjerande tilkopling til militære operasjonar. Selskapet vart kjend som ein internettleverandør for amerikanske og polske styrkar utstasjonerte i konfliktområde som Irak og Afghanistan en.wikipedia.org. På midten av 2000-talet trengte koalisjonsstyrkane i desse områda påliteleg kommunikasjon der bakkebasert infrastruktur mangla eller var usikker; TS2 fylte det behovet ved å levere satellittinternett-sett og tenester. På eit tidspunkt støtta TS2 sitt nettverk over 15 000 militære brukarar i Irak/Afghanistan, og mogleggjorde e-post, VoIP, og dataoverføring for utplasserte styrkar en.wikipedia.org. Dette tidlege fokuset på forsvarskundar gav TS2 verdifull erfaring med å levere robuste tenester under vanskelege forhold.

Over tid har TS2 Space utvida både kundebase og tenestetilbod:

• Dei tilbyr satellittlinkar til statlege etatar og beredskapstenester. Til dømes har TS2 kontraktar for å levere satellitttelefonitenester til Polens regjeringsvernbyrå (ansvarleg for VIP-sikkerheit) ts2.tech. Under COVID-19-pandemien vart TS2 utpeika som kritisk infrastrukturleverandør i Polen, og sikra tilkopling for kriseberedskap ts2.tech.
• Selskapet betener NGOar, media og energisektoren som opererer på avsides stader (t.d. journalistar i konfliktområde, olje- og gassleiting). TS2 kan setje opp mobile breibandterminalar nær sagt overalt på kort varsel.
• TS2 Space har vore distributør/vidareseljear av satellittmobilløysingar – mellom anna har dei samarbeidd med Iridium for å levere satellitttelefonar og push-to-talk-løysingar i Polen og utlandet iridium.com.
• Særleg har TS2 engasjert seg i å støtte Ukraina i den pågåande konflikten ved å levere satellittkommunikasjonsutstyr og tenester. I ein pressemelding frå 2023 vart det trekt fram at TS2 leverte satellittinternett, Thuraya/Iridium-telefonar og til og med dronar for å styrkje tilkopling og overvaking i Ukraina einpresswire.com. Dette understrekar TS2 si posisjonering som ein påliteleg partnar i krisesituasjonar, der dei nyttar satellitteknologi for beredskap og robustheit.

Når det gjeld posisjonering, er ikkje TS2 Space ein satellittprodusent eller -operatør; dei er ein tenesteleverandør/integrator. Selskapet leiger kapasitet frå satellittoperatørar og leverer heilskaplege løysingar (utstyr, nettverksaksess, kundestøtte). Denne forretningsmodellen er vanleg for mindre aktørar i satkom-sektoren – på linje med ein internettleverandør som ikkje eig fiber, men tilbyr internett til sluttbrukar. TS2 sine fortrinn er blant anna fokus på krevjande miljø og eit omdømme for tillit og pålitelegheit i satellittkommunikasjon, slik fleire langvarige militære kontraktar syner einpresswire.com.

For å halde seg i tet tek TS2 Space også i bruk ny teknologi. Selskapet har offentleggjort at dei brukar AI (ChatGPT-4) for å styrkje kundetenester og til og med analyse av satellittdata einpresswire.com einpresswire.com. Til dømes gjer integrasjon av AI-chatrobotar at TS2 kan tilby døgnopen, fleirspråkleg støtte på plattforma si, noko som er viktig for kundar stasjonerte globalt. TS2 utforskar også korleis AI kan hjelpe med å analysere bruksmønster eller optimalisere nettverksinnstillingar for kundane, i takt med bransjetrendar mot smart nettverksstyring.

Innleiingsvis i Polen og regionen har TS2 Space si suksess gjort selskapet til ein nøkkelaktør innan satellitttenester. Polens romsektor er relativt beskjeden og hovudsakleg fokusert på forsking og produksjon til ESA-oppdrag, så TS2 skil seg ut som eit kommersielt velfungerande romtenesteselskap. Selskapet fyller effektivt rolla med å knyte polske og internasjonale kundar til global satellittinfrastruktur. Arbeidet til TS2 utfyller også Polens tryggleiks- og humanitäre innsatsar, og gjev landet ein viss grad av sjølvstende i kommunikasjon ved deployeringar og kriser.

Med blikket framover vil TS2 Space sannsynlegvis halde fram å utvikle seg i takt med satkom-marknaden. For eksempel, når LEO-breibandskonstellasjonar (Starlink, OneWeb) utvidar dekninga si, kan TS2 fungere som vidareforhandlar eller tenestepartnar for å levere slike løysingar til statlege og kommersielle kundar som treng tilpassa integrasjon eller høgare tryggleik. Selskapet sine nettsider har allereie byrja å publisere informasjon om Starlink-dekning ts2.tech, noko som tyder på at dei følgjer nøye med og kanskje legg til rette for tilgang til slike nye tenester. Erfaringa til TS2 med militære kundar kan òg gjere dei til ein kandidat for implementering eller drift av sikre satellittnett (til dømes om Polen eller NATO etablerer eigne satkom-kanalar, kan TS2 vere involvert i bakketenester).

Oppsummert er TS2 Space eit døme på korleis eit fokusert, smidig firma frå eit mellomstort land kan finne si nisje i den globale romindustrien ved å nytte eksisterande satellittsystem til å løyse kundar sine tilkoplingsproblem. Rolla deira er ein mogleggjerar – å bringe føremonene med satellittkommunikasjon til sluttbrukarar som elles kanskje ikkje har teknisk kunnskap eller storleik til å få tilgang sjølve. Ved å vere tilpassingsdyktige (tek i bruk nye satellittnett og AI) og pålitelege (slik militære operasjonar har vist), har TS2 Space sikre seg ein respektert posisjon i satellittkommunikasjonssektoren, og vil halde fram med å vere ein del av den vidare veksten mot 2030, særleg innan kritiske kommunikasjonstenester.

Konklusjon

Per 2025 er dei globale satellitt- og romindustriane i ein spanande og ekspanderande fase. Marknaden er stor (hundrevis av milliardar dollar) og veks raskt, med transformerande trendar som utbreiing av små satellittar, gjenbrukbare rakettar som dramatisk senkar oppskytingskostnader, og nye bruksområde frå breibandsinternett til klimamonitorering som driv etterspurnaden. Viktige bransjesegment – produksjon, oppskyting, kommunikasjon, jordobservasjon, forsvar og til og med spirande område som turisme – opplever alle innovasjonsdreve vekst. Tradisjonelle romnasjonar som USA er fortsatt dominerande, men det er imponerande vekst frå nye nasjonale aktørar (Kina, India, UAE osv.) og kommersielle (SpaceX og ei rekkje nystarta selskap) som gjer økosystemet meir mangfaldig og konkurranseprega enn nokon gong.

Framskrivingar mot 2030 peikar mot eit romøkonomi som kan doblast i storleik og nærme seg ein billion dollar. For å få til dette må ein takle utfordringar (romskrap, regulatoriske rammeverk, investeringsrisiko) for å kunne utnytte moglegheitene fullt ut (global tilkopling, nye tenester, milepælar innan utforsking). Den regionale analysen viser at fleire og fleire land satsar – dei ser rom som strategisk viktig og investerer deretter, noko som vil auke både marknad og talentbase ytterlegare.

For selskap og investorar ser utsiktene jamt over gode ut: Etterspurnaden etter satellittdata og tilkopling viser ingen teikn til å stoppe, regjeringar brukar meir pengar på rom for tryggleik og utforsking, og interessa blant folk flest er høg (som igjen bidreg til politisk støtte og nye inntektsstraumar som romturisme). Samstundes krev suksess at ein er smidig i møte med rask teknologisk utskifting (t.d. konstellasjonar som gjer eldre system forelda raskare), og at ein har sterkt fokus på berekraft slik at rommet kan brukast også vidare.

Avslutningsvis: Romindustrien i 2025 er berre startbanen for det som kjem. Innen 2030 ventar vi:

• Fleire satellittar, fleire tenester: Ti tusenvis av aktive satellittar som driv altomfattande internettilgang og sensornett på jorda.
• Rutinemessig tilgang til bane: Rakettoppskytingar kvar veke, om ikkje dagleg, over heile verda, der gjenbruk av rakettar gjer det like kvardagsleg som flyreiser.
• Menneske i rommet utanfor statens regi: Hyppige suborbitale turisthopp, jamlege private oppdrag til kommersielle romstasjonar, og kanskje bemanna ferdar rundt månen.
• Rommet vevd inn i kvardagen: Frå korleis vi kommuniserer, til korleis vi forvaltar ressursar og responderer på katastrofar – mykje mogleggjort eller forbetra av romsystem.
• Nye frontar i emning: Dei første stega innan industriell bruk av rommet (produksjon, ressursleting), som lover å utvide den økonomiske sfæren endå meir dei neste tiåra.

Utviklinga innan satellitt- og romindustriar tyder på at “romalderen” er på veg inn i eit nytt kapittel – eit der kommersialisering og global deltaking står i sentrum. Selskap som polske TS2 Space viser at sjølv aktørar utanfor den tradisjonelle romklubben kan finne sine roller i den veksande marknaden. Når bransjen arbeidar saman om å løyse utfordringane sine, ligg alt til rette for at perioden fram mot 2030 vil bli prega av eineståande vekst og resultat på menneskeheita si ferd opp og ut.

Kjelder:

• SIA State of the Satellite Industry Report 2025 (data om inntekter 2024, antal satellittar, osv.) sia.org sia.org sia.org spacenews.com
• SpaceNews – Jeff Foust, “Satellite industry continues modest revenue growth trends” (mai 2025) spacenews.com spacenews.com spacenews.com
• SatellitePro ME – “Statlege investeringar i romprogram alt 135 milliardar dollar i 2024: Novaspace” (des. 2024) satelliteprome.com satelliteprome.com
• GlobeNewsWire – “Romturismemarknaden … når 6,7 milliardar dollar innan 2030” (feb. 2025, Research&Markets-rapport) globenewswire.com
• Mordor Intelligence – “Marknaden for satellittkommunikasjon” (2025-rapport) mordorintelligence.com og “Marknaden for satellittbasert jordobservasjon” (2025) mordorintelligence.com
• Grand View Research – “Satellittproduksjonsmarknaden fram til 2030” (2025) grandviewresearch.com
• StraitsResearch/Euroconsult – data om småsatellittar (2024-rapport) straitsresearch.com
• Reddit (SpaceInvestorsDaily) samandrag av SpaceNews om statleg romfinansiering satelliteprome.com
• Wikipedia – TS2 SPACE (bakgrunnsinformasjon om TS2 sine militære internett-tenester) en.wikipedia.org
• EIN Presswire – TS2 Space pressemeldingar (2023–2024) einpresswire.com einpresswire.com
• Payload / Jonathan McDowell – oppskytingsstatistikk 2024 payloadspace.com planet4589.org
• WEF pressemelding / McKinsey – “Romøkonomien til 1,8 billionar dollar innan 2035” (april 2024) weforum.org og fleire.