Kambodsjas internettboom eller digital undergang? Innsyn i kongedømmets tilkoblede revolusjon

Oversikt over Kambodsjas internett-infrastruktur

Kambodsjas internettlandskap har endra seg raskt dei siste tiåra, med ein tung overvekt mot trådlaus framfor kabelbasert tilkopling. Mobil breiband er hovudpilaren for internettilgang, med over 22 millionar mobilabonnement i eit land med om lag 17 millionar innbyggjarar datareportal.com – ein dekning på 131,5 % (mange brukarar eig fleire SIM-kort). Store byar er dekka av 3G/4G-nettverk, og til og med 4G LTE dekker no dei fleste distrikta. Til samanlikning er fast breiband (fiber eller DSL) framleis hovudsakleg avgrensa til urbane område. Ved byrjinga av 2023 var det berre om lag 310 000 faste internettabonnement på landsbasis developingtelecoms.com, noko som speglar at fiberutbygginga enno er i startfasen samanlikna med mobilnettet. Kambodsjas fiberryggrad veks – med nasjonale linjer lagt langs hovudvegar og nye undersjøiske kabelprosjekt på gang – men fiber heilt til bustad er framleis forbeholdt få (hovudsakleg bedrifter og hushald i byar).

Internasjonal bandbreidde har historisk gått via Thailand og Vietnam, men Kambodsja byggjer no ut eigne linjer. Landets første undersjøiske kabel (Malaysia-Kambodsja-Thailand-kabelen) kom i land i 2017, og ein oppgradert undersjøisk kabel frå Hongkong til Sihanoukville er planlagt for 2024 developingtelecoms.com. Finansiert av kinesiske investeringar, vil denne nye høgkapasitetskabelen erstatte eldre linjer og leggje til 640 km undersjøisk fiber innanfor Kambodsjas territorium developingtelecoms.com, med mål om å gjere internetttenesta raskare og billegare. Hovudnettet blir drive av nokre få aktørar (Telecom Cambodia, Viettel/Metfone og CFOCN), som koplar seg saman med dusinvis av mindre ISP-ar freedomhouse.org freedomhouse.org. Per 2023 er det 38 lisensierte internettleverandørar og 5 fiberinfrastruktur-operatørar i landet developingtelecoms.com, men marknaden blir dominert av mobilnett som leverer trådlaus breiband til folket. Samla sett legg Kambodsjas infrastruktur stor vekt på mobil og trådlaus distribusjon, med pågåande investeringar for å bygge ut fiber og internasjonale gatewayer for eit meir robust nettverk.

Internettdekning og den digitale kløfta mellom by og land

Internettbruken i Kambodsja har auka kraftig, men ligg framleis bak nabolanda. Ved byrjinga av 2023 var om lag 11,37 millionar kambodsjanarar på nett, tilsvarande ~67,5 % av befolkninga datareportal.com. (Frå starten av 2024 peikar reviderte estimeringar på eit tal rundt 56–57 % på grunn av metodeendringar datareportal.com.) Denne dekninga er lågare enn i Vietnam (~79 % i 2024) eller Thailand (~85 % i 2023) datareportal.com datareportal.com, noko som viser at det framleis er vekstpotensiale. I reint tal står 5–6 millionar kambodsjanarar utan nettilgang datareportal.com. Det viktigaste er at tilgangen er svært skeivfordelt: Bybuarane er mykje meir tilbøyelege til å bruke internett enn folk på landsbygda. Berre 25–26 % av kambodsjanarane bur i byar datareportal.com datareportal.com, men desse områda har størsteparten av påliteleg breibanddekning. Landsbygda, der rundt 75 % bur, har mykje lågare nettilgang på grunn av dårleg utbygd infrastruktur og låg eigarskap av digitale einingar. For eksempel er mobilnettbruk “betydelig meir sannsynleg” i byar, medan mange i avsidesliggande landsbyar framleis manglar smarttelefon eller internetteining freedomhouse.org. Under covid-19-pandemien vart denne digitale kløfta tydeleg: Anslag viser at 2 millionar born på landsbygda ikkje kunne få tilgang til nettbasert undervisning fordi familien mangla internett eller smarteiningar heime freedomhouse.org.

Sosioøkonomiske faktorar spelar inn. Fattigare og rurale hushald slit med kostnaden for utstyr og data (meir om det nedanfor), og lågare lesekunnskap utanfor byane hindrar også nettilgang. Det finst òg eit kjønnsbasert gap – kvinner utgjer 50,5 % av folketalet, men berre rundt 45 % av sosiale media-brukarar freedomhouse.org – noko som sannsynlegvis speglar kulturelle og utdanningsmessige skilnadar. Styresmaktene har anerkjent desse ulik­skapa, og peikar på at mange elevar mangla breiband eller smarttelefonar til fjernundervisning freedomhouse.org. Som eit svar har initiativ som “community tech centers” sett i gang (158 senter planlagt i ulike provinsar) for å gi offentlege tilgangspunkt til elevar og innbyggjarar i dårleg dekka område freedomhouse.org. Oppsummert har internettdekninga i Kambodsja hatt sterk vekst dei siste åra, men tilgangen er framleis skeivfordelt, med ei djuptgåande urban–rural kløft og store grupper – særleg rurale, låginntekts og kvinner – som enno står utanfor den digitale revolusjonen.

Viktige ISP-ar og mobiloperatørar i Kambodsja

Telekommunikasjonsmarknaden i Kambodsja blir leia av nokre få dominerande aktørar, særleg innan mobiltenester. Tre selskap – Metfone, Smart Axiata og Cellcard (CamGSM) – står for rundt 90 % av mobilabonnentane en.wikipedia.org. Her er ei kort oversikt over dei største:

• Metfone (Viettel Cambodia) – Eig av Vietnams Viettel, Metfone er den største aktøren. Dei oppgir rundt 10 millionar abonnentar (nesten 50 % marknadsandel) frå 2023 developingtelecoms.com. Metfone har eit omfattande 2G/3G/4G-nett som når ut i rurale område (takket vere Viettel sin aggressive satsing på landsbygda) og har investert i fiber og 5G-testing.
• Smart Axiata – Støtta av Malaysias Axiata Group, Smart er den nest største operatøren. Dei har landsdekkjande 4G og er kjende for konkurransedyktige dataplanar og sterk urban dekning. Smart har vore leiande på nettverkskvalitet (t.d. best på nedlastingshastigheit i enkelte rapportar) og tilbyr også “Smart @Home” fast trådlaus breiband.
• Cellcard (CamGSM) – Ein kambodsjansk eigd operatør (del av Royal Group), Cellcard er den tredje store aktøren. Selskapet står sterkt i byane og har vunne prisar for nettverksfart og speloppleving. Cellcard har òg byrja å bygge ut fiberbreiband (“Cellcard Home”-teneste) og førebur seg på 5G-lansering gjennom teknologipartnarskap (t.d. Huawei) totaltele.com.
• Andre – Nokre mindre operatørar finst, som CooTel, SeaTel og (tidlegare) qb. Deira marknadsandel er lita – faktisk så har qb slutta med tenestene for nokre år sidan. Dusanvis av ISP-ar tilbyr fast breiband i nisjemarknader (t.d. EZECOM, SINET, Opennet osv.), ofte ved å videreselje bandbreidde frå dei tre store eller frå statseigde Telecom Cambodia si ryggrad. For dei fleste kambodsjanarar betyr derimot internett mobil data frå ein av “dei tre store”.

Konkurransen mellom dei store aktørane har pressa prisane på mobildata ned og gjort 4G-dekninga betre i byane. Alle tre har testa 5G i eit lite omfang, men full utrulling ventar på spektrumpolitikk (sjå Framtidige trendar). Det er verdt å merke seg at Telecommunications Regulator of Cambodia (TRC) fører tilsyn med sektoren, og at styresmaktene sjølve (via Telecom Cambodia og partnarskap) har ein rolle i utbygginga av infrastruktur. Samla sett er ISP-marknaden i Kambodsja konsentrert, med nokre få store telekomselskap som står for mesteparten av nettilgangen, og ein lang hale av mindre ISP-ar som betener utvalde område eller bedriftskundar.

Utfordringar for internettilgang i Kambodsja

Trass i rask vekst i nettdekning, møter kambodsjanarar fleire barrierar for å få tilgang til påliteleg og rimeleg internett. Viktige utfordringar inkluderer:

• Høg kostnad i høve til inntekt: Pris er framleis eit stort hinder. Eit fast breidbandsabonnement kosta i gjennomsnitt 28 USD per månad i 2023 freedomhouse.org, ein stor sum i eit land der minstelønna per månad er rundt 194 USD og mange som jobbar i den uformelle sektoren tener endå mindre freedomhouse.org. Mobildata er rimelegare (om lag 0,42 USD per GB i 2022) freedomhouse.org, og kontantkort-/betalingsløysingar gjer nettet noko tilgjengeleg for brukarar med låg inntekt. Likevel, for dei 15 % av kambodsjanarane under fattigdomsgrensa freedomhouse.org, kan sjølv nokre få dollar for data i månaden vere for mykje. Kostnaden for smarttelefonar og einingar er eit anna hinder, særleg i distrikta der husstandsinntektene er låge. Sjølv om prisane har gått ned og brukte telefonar er vanlege, held den opphavlege kostnaden mange familiar offline. Internettleverandørar har innført rimelege pakkar, og populariteten til sosiale medium (Facebook-pakkar osb.) hjelper til med å auke bruken, men rimelegheit er framleis eit kjerneproblem som avgrensar universell tilgang. Det er verdt å merke seg at bransjeekspertar ventar at komande 5G-tenester kan få høgare pris, og slik kan gapskiljet bli større freedomhouse.org.
• Infrastruktur-gap og geografiske hindringar: Kambodsjas geografi og utviklingsforskjellar gjer det krevjande å byggje ut nettverk. Store delar av landsbygda manglar fiberdekning og er avhengige av fjerntliggjande basestasjonar eller eldre 3G-signal. Avsidesliggjande landsbyar, fjellområde og øyer har ofte dårleg eller ingen dekning fordi det er dyrt å trekkje fiber eller mikrobølgelenker dit. I mange bygdesamfunn, sjølv der det finst mobilsignal, finst det berre grunnleggjande 2G-taletenester eller ustabil 3G-data – ikkje stabilt breidband. Strømnettet si avgrensing påverkar også drifta av internett – hyppige straumbrot over heile landet kan slå ut telekomstutstyr og forstyrre oppkopling freedomhouse.org. (I 2023 førte planlagte straumutkoplingar på opptil 8 timar til at operatørar ikkje kunne levere stabil teneste freedomhouse.org.) Styresmaktene har bede operatørane om å utvide dekninga i rurale område (til dømes eit krav til Smart Axiata om å levere teneste til alle skular og sjukehus freedomhouse.org), og prosjekt pågår for å byggje hundrevis av nye sendarar og «antennemaster» også i mindre folkerike distrikter developingtelecoms.com. Likevel er siste-mil-gapet tydeleg – rurale kambodsjanarar er langt dårlegare kopla, delvis fordi infrastrukturen ikkje har nådd heilt ut til dei.
• Digital kompetanse og sosiale faktorar: Sjølv der det finst nett, er det ikkje alle som kan nytte seg av det. Ein betydeleg del av befolkninga har avgrensa digital kompetanse – eldre kambodsjanarar og dei med lite utdanning veit kanskje ikkje korleis dei skal bruke nettenester, eller ser ikkje nytten av det. Khmer-språkleg innhald på nettet veks, men er framleis mindre utbreidd enn på engelsk, noko som ekskluderer mange utan engelskkunnskapar. Kulturelle faktorar (som munnleg tradisjon og viss skepsis mot teknologi) bremsar òg adopsjon i nokre grupper. Kjønnsforskjellen som vart nemnd tidlegare (kvinner bruker nettet mindre enn menn) viser til underliggjande sosiale normer og skeiv utdeling av utdanning. Styresmaktene og frivillige organisasjonar har starta opplæringsprogram i digital kompetanse for å takle slike «mjuke» barrierar, men det vil ta tid før internettbruk blir verkeleg universell på tvers av alle demografiske grupper.
• Myndigheitsregulering og sensur: Ei meir kontroversiell utfordring er det regulatoriske miljøet. Internettfridom i Kambodsja blir vurdert som “Delvis fri” av observatørar en.wikipedia.org en.wikipedia.org – sjølv om dei fleste har tilgang til populære nettstader og sosiale medium, har styresmaktene vist aukande kontroll over innhald og nettverk. Myndigheitene har stundom blokka nettsider som kritiserer regjeringspartiet og t.o.m. trekt tilbake løyvet til uavhengige media, slik det skjedde med Voice of Democracy i 2023 freedomhouse.org freedomhouse.org. I 2021 vedtok myndigheitene eit sub-dekret for å opprette ein nasjonal internettnod (NIG) – eit såkalla einingspunkt for all nett-trafikk, inspirert av Kina – noko som førte til frykt for masse-sensur og overvaking freedomhouse.org freedomhouse.org. Etter internasjonalt og lokalt opprør vart iverksettinga av NIG “sett på vent” i 2022 freedomhouse.org, og det er framleis utsett i 2023. Likevel gir det juridiske rammeverket (telekomlova frå 2015 og utkast til lov om nettkiminalitet) myndigheitene vide fullmakter til å overvake eller stenge ned nettverk i vagt definerte situasjonar freedomhouse.org. Dette klimaet av potensiell overvaking og reelle arrestasjonar for nett-innlegg (aktivistar og Facebook-brukarar har blitt fengsla for postar) skaper ein avkjølande effekt. For vanlege nettbrukarar er sensur ikkje eit dagleg problem – Facebook, YouTube, Google osv. er tilgjengelege – men trugsmålet om strengare kontroll uroar mange. I tillegg kan regulatorisk uvisse avskrekke investeringar frå ISP-ar og gjere drifta vanskelegare (til dømes krav om overvaking, krav til datalagring m.m.). Kort sagt: Regjeringa i Kambodsja fremjar både nettekspansjon og maksimal regulering, eit dobbeltforhold som skaper eigne utfordringar for utvikling av eit ope og tilgjengeleg internett.

Satellittinternett – den nye horisonten (Starlink og meir)

Med mange vanskeleg tilgjengelege områder framleis utan nett, har satellittinternett dukka opp som ei lovande løysing i Kambodsja – særleg takka vere Starlink-konstellasjonen til SpaceX. I 2023 signalisert Starlink ønske om å etablere seg på den kambodsjanske marknaden, og skapte forventning om å gje landsbygda nett via lågbanesatellitt. Men per midten av 2025 er Starlink enno ikkje offisielt lisensiert for drift i Kambodsja developingtelecoms.com. Det har ikkje hindra teknologientusiastar frå å prøve ut løysinga likevel: Nokre har importert Starlink-sett på eiga hand. Til dømes sette ein kambodsjansk gründer opp landets første Starlink-eining på ein gard i Preah Sihanouk-provinsen, og skaffa slik høghastigheitsnett til ein avsidesliggjande jordbrukseigedom på 60 hektar phnompenhpost.com phnompenhpost.com.

Starlink-piloten på denne vaniljegarden synte korleis satellittnett kan mogleggjer IoT-basert presisjonsjordbruk – frå automatisk vatning til AI-styrt skadedyrkontroll – i eit område der mobilsignalet var upåliteleg phnompenhpost.com phnompenhpost.com. Ulempen er førebels kostnadene: Starlink-settet kostar rundt 600 USD i startkostnad, og brukarar må betale ein bratt månadleg avgift på 200 USD for roaming internett-teneste phnompenhpost.com. Dara, gründeren, vedgår at slike prisar ikkje er realistiske for dei fleste innbyggjarar; satellittnett er i denne fasen ein nisje (men kraftig) løysing for dei som verkeleg treng nettilgang i utkantstrøk phnompenhpost.com. Han nemnde også at nettet kan falle ut under kraftig regn – ein viktig faktor i Kambodsjas tropiske klima phnompenhpost.com.

Regulatorisk godkjenning for Starlink er venta snart. Allereie tidleg i 2025 møtte ei SpaceX-Starlink-delegasjon den kambodsjanske statsministeren Hun Manet og relevante departement for å diskutere investeringar og lisensiering developingtelecoms.com developingtelecoms.com. Starlink sin marknadssjef peika ut Kambodsja som eit “prioritert investeringsmål i 2025,” noko som indikerer at ein offisiell lansering kan vere nær føreståande developingtelecoms.com developingtelecoms.com. Inntil vidare opererer nokre lokale teknologiselskap i ei gråsone ved å importere Starlink-utstyr og tilby det (der brukarane teknisk sett betalar “internasjonal roaming”-avgifta på $200/månad til Starlink) developingtelecoms.com. Forutan Starlink har andre satellittleverandørar som Kacific (ein regional GEO-satellitt) dekning over Søraust-Asia, og NGOar og styresmakter har brukt VSAT for å kopla nokre få landsby-skuar og klinikkar. Desse initiativa har likevel vore småskala. Innføringa av LEO-satellittinternett lover å styrka Kambodsja si tilkopling ved å nå dei vanskelegast tilgjengelege 5–10% av folkesetnaden – avsidesliggjande landsbyar, grenseområde, øyar, og tette skogar – som jordbaserte nettverk enno ikkje dekkjer. I dei komande åra kan satellittbreiband bidra til å brua det siste digitale gapet i Kambodsja, viss Starlink eller konkurrentar kjem på banen med lågare prisar. Myndigheitene verkar forsiktig positive, då dette kan fremje utvikling i distrikta, sjølv om dei truleg vil krevje ei viss lokal kontroll (bakkestasjonar eller lisensierte vidareforhandlarar) av tryggleiksomsyn. Alt i alt er satellittinternett i Kambodsja framleis i ein tidleg fase – høgt i pris, men òg høgt i potensial for å knyta dei ukopla til verda.

Offentlege initiativ og regulatoriske rammeverk

Den kambodsjanske regjeringa har vore aktive med å vedta politikk for å utvida internettilgangen og utnytta digitale teknologiar i utviklingsarbeidet. I nyare tid vart ein omfattande “Digital økonomi og samfunn”-plan (2021–2035) vedteken, som legg ein veikart for betre tilkopling, e-forvaltning, og digitale ferdigheiter bowergroupasia.com. Første fase (2021–2025) fokuserer på å byggje grunnmuren – utviding av digital infrastruktur, betre prisgunstig tilgang og iverksetting av sentrale e-forvaltningstenester bowergroupasia.com bowergroupasia.com. I 2021 etablerte regjeringa eit høgnivå nasjonalt digitalråd, leia av statsministeren, for å koordinere desse tiltaka på tvers av departement bowergroupasia.com. Dette har ført til nye lovar om netthandel, forbrukarvern og telekom-konkurranse for å skapa eit gunstig klima for den digitale økonomien bowergroupasia.com. Samtidig er det under arbeid utkast til lovar om cybersikkerheit, datavern og nettkriminalitet for å handtere dei mørkare sidene av tilkopling (sjølv om nokre ropar varsku om maktmisbruk).

På infrastrukturfronten har departementet for post og telekommunikasjon (MPTC) samarbeidd med både innanlandske og utanlandske aktørar. Eit viktig initiativ er partnerskapet med kinesiske HyalRoute/CFOCN, som sidan midten av 2010-talet har investert i nasjonal fibernettutbygging og handsaming av landkabel for AAE-1-undersjøiskabelen submarinenetworks.com. Offentleg-private samarbeid som den ferske Smart Axiata–CFOCN-avtalen i 2024 har mål om å “løfte Kambodsja si internettilkopling” ved å dela fibernett og forlengje ryggraden ut i provinsane. Staten nyttar òg lån frå utviklingsbankar: t.d. har Asia Infrastructure Investment Bank (AIIB) bidrege til å finansiera fiberprosjektet til Telecom Cambodia aiib.org. Medviten om gapet i distrikta har MPTC rulla ut tiltak som før nemnde samfunnsteknologisenter (der bibliotek og skular får datamaskinar og internett), samt ein Universal Service Obligation-fond finansiert av telekomavgifter for å byggja ut i distrikta. I desember 2022 annonserte post- og telekomministeren planar om 158 samfunnsinternett-senter på landsbasis for å hjelpa elevar og bønder å koma seg på nett der dei bur freedomhouse.org.

Regulatoriske rammeverk er i utvikling. Telekommunikasjonslova frå 2015 la fundamentet ved å opprette telekomregulatoren TRC og reglar for lisensar, spektrum osv. Denne lova gav òg myndigheitene vide fullmakter over nettverk ved udefinerte “force majeure”-situasjonar freedomhouse.org, noko som uroar menneskerettsorganisasjonar. Som nemnd er forsøket med nasjonal internett-gateway sett på vent, men andre reguleringar har kome vidare. T.d. må alle SIM-kort vere registrert på gyldig legitimasjon, og politiet for nettkriminalitet overvakar aktivt for svindel og ulovleg innhald (Kambodsja har dessverre fått rykte som regionbasen for slike operasjonar, noko styresmaktene no prøver å slå ned på, innimellom med teknikkar som IP-blokkering). Positivt er det òg at dei har opna for marknadsliberalisering: VoIP og meldingsappar er opent tilgjengelege, og det er konkurranse i ISP-marknaden. Staten har ikkje monopol på telekom; dei jobbar heller gjennom statsknytte private selskap (som Metfone sine militære band eller Royal Group sine satsingar) og utanlandske investorar for å nå måla sine. Utbygging av internett er ein offisiell prioritet, og vert sett på som avgjerande for økonomisk vekst, offentlege tenester og regional integrering. Statsminister Hun Manet roste seint i 2023 at digitale betalingar no utgjorde 16 gongar landets BNP – eit teikn på ein vekstkraftig digital økonomi bygd på betre tilkopling developingtelecoms.com developingtelecoms.com. Slike tal forklarar kvifor staten held fram med satsinga på IKT.

Oppsummert er den kambodsjanske regulerings- og politikkutforminga for internett ei blanding av ambisjon og kontroll. Ambisiøse tiltak (digitale offentlege tenester, online forretningsregister, fintech, m.m.) kjem på plass for å modernisere økonomien bowergroupasia.com. Samtidig viser lovforslag som Cybersecurity-lova og den tidlegare foreslåtte gatewayen at staten vil overvake internettet tett. Den neste tiåret vil, i tråd med gjeldande politikk, handle om å finna balansen mellom desse omsyna – å fremme eit levande, digitalt samfunn og økonomi, og å halde kontroll med nettverka. Korleis denne balansen vert, vil i stor grad påverke framtida til internettet i Kambodsja.

Framtidstrendar og utsikter: 5G, partnarskap og regionalt perspektiv

Kambodsja står ved eit digitalt vegskilje, med store utviklingar i vente som kan forme internettilgangen framover:

• 5G-rullering nært føreståande: Etter fleire års utsetting er 5G-mobilnett snart klare for lansering. Telekommyndigheitene har “hamra ut” ein strategi for å allokere 100 MHz spektrum til operatørane for 5G developingtelecoms.com. Pilotforsøk frå Cellcard, Smart og Metfone i 2019–20 vart stansa av myndigheitene for å unngå unødig dobbeltutbygging developingtelecoms.com, men regjeringa seier no at landsdekkande 5G er prioritert “i nær framtid” developingtelecoms.com. Nokon konkret lanseringsdato er ikkje oppgitt, men det store presset på 4G-netta etter pandemien hastar fram 5G-utrullinga developingtelecoms.com. Me kan vente fasevist 5G-utbygging i Phnom Penh og andre større byar, kanskje alt i 2024–2025 når spektrumlisensane tildelast. Fokus vert truleg på auka kapasitet for mobilt breiband – t.d. redusere overbelasting i byar og tilby trådlaust heiminternett som fiberalternativ. Eit ankepunkt er at 5G-infrastruktur er dyrt, og styremaktene fryktar at kvart selskap skal bygge eigne master developingtelecoms.com. Me kan få infrastrukturdeling eller ein felles, nasjonal 5G-operatør. Innføringa av 5G vil vere eit tveegga sverd – lynraskt, men med fare for høge prisar som kan gjere det til eit urbant luksusgode i starten. På lengre sikt kan 5G likevel opne for nye tenester som sanntids telemedisin, smarte bylösingar og allment trådlaust internett som hoppar bukk over fiberbehovet til kvar heim.
• Offentleg-private partnarskap og utanlandsk investering: Framtidig internettvekst i Kambodsja er knytt til samarbeid. Kinesiske investeringar vil stå sentralt – frå ny undersjøisk kabel Hongkong–Sihanoukville developingtelecoms.com til finansiering av tårn i distrikta. Vestlege selskap ser òg på moglegheiter (Starlink-interesse, og andre satellitt- eller teknologiselskap retta mot oversette område). Regionale telekomgrupper dreg lasset: Malaysiske Axiata (Smart) og Vietnams Viettel (Metfone) har signalisert vidare satsing og oppgradering. I 2023 varsla Viettel meir investering i Metfone sitt nett og tenester for å skape jobbar og modernisere drifta developingtelecoms.com. Ein ser òg regionalt samarbeid – Kambodsja jobbar med ASEAN-naboane på lågare roamingprisar og deling av beste praksis for utkantdekning. Tårndelingsselskap som Edotco (Malaysia) er aktive, noko som kan gje raskare utbygging og lågare kostnader. Når Kambodsja får fleire internasjonale linjer (kabel til Hongkong og kanskje framtidig også direkte USA/Japan), blir landet mindre sårbart og prispresset kan lette. Desse samarbeida peikar mot ein meir tilkopla framtid med mange partar som bidreg til veksten.
• Vidare vekst og lukking av gap: Internettilgangen er venta å auke år for år. Analytikarføresetnader (Statista m.fl.) indikerer at Kambodsja kan nå ~70 % nettbruk i 2025, og vidare oppover. Ved å ta i bruk rimeleg teknologi – billigare smarttelefonar, felleshotspots, og kanskje rimelig satellitt for landsbyar – kan landet minske by/distrikt-gapet. Styremaktene si “Pentagonal-strategi” (frå 2023) har digital infrastruktur som berebjelke, og lover framleis politisk vilje til utbygging bowergroupasia.com. Me kan venta fleire internasjonale samarbeid, som nyleg MoU med Laos om betre grensekryssande breiband, eller teknisk bistand frå Japan på cybersikkerheit. Når nabolanda satsar (Vietnam vil ha nasjonal 5G i 2025, Thailand har allereie høg fiberdekning) vil Kambodsja kjenna på presset for å halda tritt med ASEAN sin digitale økonomi.
• Utfordringar framover: Samstundes kan nokre problem vare ved. Det digitale gapet blir ikkje borte over natta – det krev både infrastruktur og varig satsing på utdanning, inntekt og lokalt digitalt innhald. Cybersikkerheit trer fram; fleire nettbrukarar betyr meir svindel og angrep (Kambodsja har sett ein auke i hacking, svindel, og utnytting til kriminelle callsentra). Ei cyberkrim-lov er venta, men den må finne ein balanse mellom tryggleik og personvern/fridom. Prisane blir avgjerande – blir 5G dyrare, stengst mange kambodsjanske brukarar ute frå framtidas nett. Regjeringa og regulator kan vurdera subsidiering eller trinnprisar for å sikra at distrikts-skuar og låginntektsgrupper får tilgang til ny teknologi.

Oppsummert er historia om internettilgang i Kambodsja ei historie om imponerande vekst men store skilnader. Mobildekning og sosiale medium har forandra kvardagen og økonomien – frå tuktuks i byen som finn kundar via appar, til bønder som ser YouTube-videoar for læring. Samstundes er landet todelt: éin del går inn i det 21. hundreåret, den andre er framleis offline med svak eller ingen dekning i landsbyane. Dei neste åra blir avgjerande for om landet tek att gapet. Med strategiske investeringar, gode styringsgrep og ny teknologi som satellittinternett og 5G, har Kambodsja sjansen til å ta eit digitalt sprang og følgje sine regionale naboar. Utsiktene er optimistiske – ei framtid der så godt som alle kambodsjanske innbyggjarar, i by og bygd, kan gå på nett – men for å nå dette målet må landet løyse utfordringar med kostnader, infrastruktur og regulering. Heile verda vil sjå korleis Kambodsja si nettrevolusjon utfaldar seg, ettersom landet prøver å sikre at internett-boomen ikkje går på kostnad av dei som enno er kobla ute.

Kjelder: Nyleg rapportar og nyheiter om Kambodsjas digitale infrastruktur og bruk, inkludert DataReportal sine digitale rapportar datareportal.com datareportal.com, Freedom House sin Freedom on the Net 2023 freedomhouse.org freedomhouse.org, artiklar frå Phnom Penh Post og Khmer Times phnompenhpost.com freedomhouse.org, og analysar frå telekombransjen developingtelecoms.com developingtelecoms.com, blei brukte for å gi oppdaterte statistikkar (2023–2025) og innsikt. Dette inkluderer tal på internettbrukarar, skilnader mellom urbane og rurale område, uttalelser frå offisielle om 5G og satellittinternett, og døme på initiativ som skal utvide tilgangen til internett i heile Kambodsja freedomhouse.org developingtelecoms.com. Samalikningar med nabolanda i regionen er henta frå DataReportal og Statista, angåande internettbruk i Vietnam og Thailand datareportal.com datareportal.com. Informasjonen gir eit heilskapleg bilete av internett-tilgang og utsikter i Kambodsja per 2025. datareportal.com developingtelecoms.com