Title in Norwegian Nynorsk: Ukraina sine fiberoptiske dronar: Utvikling, bruk og innverknad

Fiber-Optic Drones in Ukraine: Evolution, Applications, and Impact

Innføring og bakgrunn

Fiberoptisk styrte droner—droner som kommuniserer gjennom fysiske fiberoptiske kabler i staden for radiobølgjer—har vorte ei banebrytande teknologi i Ukraina-Russland-krigen. Sjølv om våpen styrt med kabel ikkje er noko nytt konsept (til dømes har amerikanske TOW og israelske Spike panservernmissil vore i teneste i fleire tiår), har bruk av fiberoptiske kablar på droner vorte ein ny innovasjon, drive fram av behov på slagmarka. Før krigen såg slike «trådbundne droner» ut som ein upraktisk eller unødvendig idé, men russisk utstrakt bruk av elektronisk mottiltak endra det raskt. Alt i 2023 fekk partane tidlege prototype av droner med fiberoptisk tilkopling, og innan 2024 vart teknologien teken i aktiv bruk. Denne rapporten gjev ein detaljert gjennomgang av historia til fiberoptiske droner, deira militære og sivile bruksområde i Ukraina, tekniske spesifikasjonar, taktisk bruk, kommunikasjonsfordelar, evne til å stå imot elektronisk krigføring, hovudprodusentar og samanlikning med andre type droner.

Militær bruk av fiberoptiske droner på slagmarka i Ukraina

Russisk bruk: Russland var det første landet som tok fiberoptisk first-person-view (FPV)-droner i bruk i stor skala i denne krigen. Den fyrste kjende modellen var «Vandalprinsen frå Novgorod», utvikla av det russiske frivillige teknologiteamet Ushkuinik leia av Aleksey Chadaev kyivindependent.com. Denne vart tatt i bruk i Kursk-regionen i Russland i august 2024, for å motverke ukrainske infiltrasjonar. Han var svært effektiv til å slå mot ukrainske styrkar og forsyningslinjer. Dei russiske styrkane brukte desse kabelfestede FPV-«självmordsdronene» for å overvake og angripe ukrainske forsyningslinjer, noko som nesten førte til total lammelse av forsyninga i Kursk-lommen. Ein ukrainsk militærlege sa det slik: «Logistikken vår braut heilt saman; fiberoptiske droner overvaker alle vegar, ammunisjon og forsyningar kjem ikkje gjennom.» Mot slutten av 2024 og byrjinga av 2025 oppretta russarane elite drone-einingar (som fekk dekknamn som «Rubikon» og «Dommedag») med spesielt fiber-FPV-trening, og overførte desse til austfronten (Donetsk oblast) for å styrkje angrepa ved Pokrovsk og Toretsk. Det blir sagt at russiske fiberoptiske droner var avgjerande for å tvinge ukrainske styrkar ut av Kursk-framspringet, sidan dei gjorde beveging der ekstremt farleg.

Russiske fiberoptiske droner er oftast FPV-firekopters droner med eksplosiver (vanlegvis ombygde RPG-stridshovud eller små bomber), som drar med seg ei stor snelle med fiberoptisk kabel. Ein russisk drone som vart funnen igjen bar på ein fiberkabel som var om lag 10,8 kilometer lang (omtrent 7 mil). Dei russiske modellane har ein operativ radius på opptil 20–30 kilometer og svært høg pålitelegheit: Ukrainsk etterretning viser ein suksessrate kring 80 % på 20 kilometer for russiske fiberoptiske droner (dei fleste tap kjem av operatørfeil). Dette er mykje betre enn tidlege ukrainske fiberoptiske droner, som berre hadde 10–30 % suksess ved 15 km. Ein del av grunnen er at russarane har tatt i bruk meir avansert kommunikasjonsteknologi—t.d. fiberlink med bølgelengd 1490–1550 nm (lågare signaltap), kombinerte med digitale IP-kamera og eigen OpenIPC-programvare, samt kraftigare sendere uasvision.com uasvision.com. Det gjev russiske droner mykje klarare kontrollsignal over lengre avstand. Til samanlikning brukte ukrainske tidlege variantar oftast ein batch kinesiskproduserte analog-digital-omsettarar, med 1310 nm bølgelengd (tredobla signaldemping per km), analoge FPV-kamera uasvision.com uasvision.com. Den russiske løysinga kostar meir, men gir mykje betre rekkevidde og biletkvalitet.

Ukrainsk mottiltak: Då russarane sine fordelar vart tydelege, skunda Ukraina seg å påskunde utvikling av eigne fiberoptiske droner. Trass i ukrainsk leiing på mange andre dronefelt, vart dei sekundære her. Våren 2024 gjekk militære styresmakter og statlege teknologiklynger ut med naudsignal til droneprodusentar: Fiberoptisk FPV-utstyr vert no «ekstremt etterspurt» og staten vil kjøpe mykje. Vendepunktet kom då ukrainske spesialstyrkar under eit raid mot Kursk sommaren 2024 møtte russiske fiberoptiske droner. Frå russisk side vart det påpeikt at ukrainske elektroniske krigseiningar kunne ta ned alle russiske droner bortsett frå dei med fiberoptisk styring. Realiteten førde til at det ukrainske forsvarsdepartementet prioriterte fiberdrone-prosjekta høgt.

Desember 2024 heldt det ukrainske Forsvarets innovasjonsbyrå ei open demonstrasjon av fiberkontrollerte FPV-droner for høgtståande offiserar. Meir enn ti ulike nasjonale dronemodellar vart vist fram, nokre i stand til å bere 3 kg last, og militærrepresentantar fekk testfly på staden. Ved byrjinga av 2025 arbeidde fleire titals ingeniørteam under Brave1-innovasjonsklyngja på å utvikle fiberoptiske droner eller delar. Fabrikkar auka produksjonen betrakteleg, og hevda at om tilgangen på komponentar held seg, kan dei no produsere fleire tusen fiberoptiske droner i månaden. Den ukrainske digitaliseringsministeren Mykhailo Fedorov kunngjorde sommaren 2025 at 15 bedrifter produserte fiberoptiske droner på ukrainsk jord.

På fronten tok ukrainske styrkar i bruk fiberoptiske droner i lite tal frå slutten av 2024. Ein leiar for den 12. nasjonalgardebrigaden (Azov) seier at berre under 5 % av dronene på fronten er fiberstyre, hovudsakleg grunna låg produksjonskapasitet. Likevel har denne vesle mengda hatt stor innverknad. Ein ukrainsk droneoperatør frå Internasjonale Legionen (dekknamn «George») fortalde om ein operasjon hausten 2024 der han ved hjelp av ein fiberoptisk drone med 1,6 kg sprenghovud klarde å trengje gjennom sterk russisk elektronisk jamming og ta livet av russiske soldatar som hadde gøymd seg i kjellaren—noko som ville vore umogleg med radiostyrt drone i denne sonen. Takka vere biletkvalitet i sanntid forstod gruppa hans at dette var “svært viktig”—han sa: «Etter eg testa fiberoptisk for fyrste gong, ønska eg aldri meir gå tilbake til vanlege [radiostyrte] droner.» I område som Bakhmut og på Donbas-fronten der elektronisk krigføring er ekstremt intenst, er fiberoptiske droner spesielt avgjerande. I 2025 har ukrainske elite drone-einingar (som Akhilleus-innsatsgruppa frå 92. brigaden og Azov sjølve) teke i bruk fiber-FPV som fast normalutstyr for angrepsoppdrag, sjølv om tilførselen framleis aukar.

Taktisk innverknad: Ved fronten blir fiber-FPV-droner framfor alt brukt som einvegsvåpen for angrep (loitering munitions) og til rekognosering og målretting på kort hald. Dei flyg lågt og kan presist styrast mot mål—som pansra køyretøy, bunkerar, til og med gjennom vindauge eller dørar i bygningar. Ukrainske operatørar seier fiberoptiske droner opnar taktiske situasjonar FPV-droner tidlegare ikkje makta: «Om du må fly inn i industrihaller for å sjå eller slå til straks, eller jobbe i tett skog, er dei utruleg nyttige,» seier ein leiar for Akhilleus droneeininga. Sidan fiberdrone held signalet også i tettbygd område og skog (radiobølgje FPV mistar kontakten der), har tidlegare trygge område som skog og hytter vorte farlege. Ein ukrainsk soldat minnest at dei tidlegare kunne gå trygt i skogen (som skjermar mot fiendtlige FPV-drone), men no glir russiske fiber-FPV tvers gjennom skogen uhindra.

Den kanskje største effekten er innan krig mot elektroniske mottiltak. I 2024 investerte begge sidene tungt i dyre jammingsystem for å verne panservognar og stillingar mot radiostyrte FPV-svermar. Fiberoptiske droner gjer desse jamrane nesten ubrukelige. I tillegg forstyrrar somme gonger jammeiningane i begge leirar eigne droner på grunn av tett bruk, men fiberkopla droner har ikkje dette problemet. I 2025 meinte mange at fiberoptiske droner var blitt “nøkkelvåpen som omformar heile kampbildet” på enkelte frontavsnitt. Frontvideoar våren 2025 viser ukrainske vegar fulle av anti-drone-nett, jordene strødd med utbrukt fiber, og begge sider vurderer desse ikkje-jammbare dronene som avgjerande kapasitet, med same makt over mål som artilleri.

Sivile og ikkje-stridande bruk av fiberoptiske droner

I tillegg til stridsrolla, har fiberoptiske droner i Ukraina fått nokre unike, ikkje-militære bruksområde, hovudsakleg innan logistikk og potensielle sivile samanhengar der svært stødig samband trengst. Eit slikt døme er fiberstyrte, ubemanna bakkekøyretøy (UGV) som leverer forsyningar til soldatar på fronten. I 2025 tok ukrainske styrkar i bruk ei rekke beltegåande minirobotar (beskrive som «miniatyrdronetanks») som kan frakte 100–150 kg ammunisjon, mat og drivstoff til frontlinja, fjernstyrt via fiber. Desse køyretøya aukar tryggleiken til soldatar ved å unngå russiske FPV-angrep frå lufta på forsyningsbilar. Ein soldat flirer: «Vi bruker droner mot droner»—altså fiber-UGV som ikkje kan jammas og heller ikkje kaprast, så dei fungerer sjølv ved intens elektronisk krigføring på fronten. Skulle UGV-en bli øydelagd (eller angripen av villhundar) skjer det ingen personskade. Teknologien gir vesentleg vern for soldatar og tryggjer forsyningslinjer, og har fått kjælenamnet «livslinje-innovasjon».

Fiberkopling har òg eigenverdi for sivile bruksområde der radiokontakt ikkje er mogleg. Allereie før krigen vart tråd-droner og robotar brukte til inspeksjon av tunnelar, gruver og røyr—miljø der kabelstyring er meir påliteleg enn radioløysing. Krigen akselererte denne utviklinga. Til dømes arbeider ukrainske selskap no med å oppgradere store seksrotors-bombedroner til fiberstyring for særskilde oppdrag (desse kan bere større last). Ein prototype frå Dronarium Air nyttar fiberstyring og kan automatisk bytte til GPS-styring eller returnere om kabelen slitnar. Slik feiltryggleik er uvurderleg for sivile droner—til dømes i redningsaksjonar eller industriinspeksjon—slik at oppdrag ikkje fell bort sjølv om kabelen set seg fast.Fleire «uforventa sivile» bruksmåtar har dukka opp som følgje av fiber på slagmarka—blant anna at fuglar i Donbas vevar fiberoptisk kabel frå øydelagde droner inn i reir. Azov-bataljonen har funne fuglereir nær Toretsk bygd nesten utelukkande av fiberkabel, eit teikn på kor utbreidd materiale har vorte.Vidare kan Ukrainas fagkunnskap med fiberoptiske droner over tid danne grunnlag for ei sivil næring etter krigen. Trygge, jamme-frie fiberdroner egnar seg til drift, inspeksjon og vedlikehald i miljø prega av mykje støy eller sabotasje—til dømes i infrastruktur, politi eller grensevakt. Enn så lenge er hovudnytten på sivil felt indirekte—sterkare logistikk på fronten (til hjelp for effektive humanitære leveransar av mat/vatn) og liv som blir berga.

Tekniske data og kapasitetar ved fiberoptiske droner

Ukrainske fiber-FPV-droner er som oftast ombygde kommersielle fire- eller seksrotors droner der ein liten snelle fiberkabel er festa. Skroget er gjerne av karbonfiber eller polymer, og vanleg FPV-elektronikk og kamerautstyr er montert. Hovudde til fiber-FPV-droner omfattar:

Kommunikasjonslink: Ei tynn fiberkabel (som oftast single-mode) sleppast frå ei snelle under flygingen, plassert mellom ramme og våpenlast. Vanlege lengder er 5, 10, 15 og heilt opp til 20 km. Ukrainarane brukar vanlegvis inntil 15 km, men der finst suksesshistorier på opptil 20 km; russiske styrkar har rullar på opptil 30 km. Fiber er svært lett (10 km veg kring 0,9–1,2 kg), syltynn (0,2–0,3 mm diam.), men solid—militærfiber tol 100 000 psi. Ved kraftig drag eller bøy kan ho likevel ryke.
Fart og manøvrering: Fiber-FPV-droner har større snelle og batteri og veg meir enn vanlege FPV-droner. Typisk toppfart er kring 60 km/t og dei kan utføre standard manøvrar. Ekstra vekt gir dårlegare akselerasjon og lågare smidighet, og dei er lettare å treffe med vanlege våpen. Pilotar seier større rammer og motorar trengs for å bera snella, og det gjer dei endå mindre manøvrerbare. Klasseledande racing-FPV (radiostyrt) når over 150 km/t—fiberdrone gjer vanlegvis ikkje det.
Rekkevidde: Den operative radiusen avheng av fiberkabelens lengde. Ukrainskproduserte rullar på 10 km, med lange variantar på 15–20 km, men desse har ofte høgare feilrate om teknologien ikkje heldt mål. Praktisk treffprosent er 50 % for 10 km, under 30 % for tidlege 15-km-variantar, men betre med kvalitetsdelar. Russiske 20-km-drone treff ca. 80 % av måla. Motsett radiostyrt drone treng ikkje fiberdrone fri sikt—så lenge kabelen held kan ein fly bak fjell og inn i bygningar. Oppsummert: Radiobaserte droner (med relé eller satellitt) kan teoretisk gå fleire hundre km, men fiberdrone er berre avgrensa av kabelengda.
Nyttelast: Tidlege fiber-FPV hadde lik last som konvensjonelle «självmordsdroner», oftast små panserverngranatar eller rakethovud (~0,5–1,5 kg sprengstoff). Sjølve drona (inkl. batteri og snelle) veg 5–7 kg og har høgare startvekt enn standard FPV. Nokre ukrainske selskap oppgjev opp til 1,5–8 kg sprengstoff for større modellar. Eit døme er stor seksrotors «bombedrone» med fiber som kan droppe fleire granatar. Tyngre last gir kortare flytid og dårlegare manøvrering, så lette presisjonsangrep kjem oftast i bruk. Landbaserte fiberrobotar kan drage over 100 kg, men går seint.
Flytid: Sjølve fiberlina gjev liten innverknad på flytid, som avheng av batteri og totalvekt. Typiske FPV-«självmordsdrone» har flytid 10–15 minuttar. Fiberdrone med same batteri får litt kortare tid på grunn av meir vekt og motstand. Oppdrag går ofte ut på hurtig innflyging (5–10 km) og angrep. Tethered overvåkningsdrone (straum frå bakken) kan henge lenge, men statiske løysingar høver dårleg for kampbruks.
Video/data: Fiberlink gir høg båndbreidde, høg oppløysing og særs låg forsinking. Pilotar seier ein kan “sjå målet klart heilt til siste sekund”, medan analog-FPV ofte får snø eller drop-off straks ein nærmar seg. Fiber gir video i HD og nesten 0 lag—perfekt for presisjonsstyring. Dette var også ein av hovudgrunnane til russisk overgang til fiber: autonom AI-navigasjon er ikkje påliteleg nok, og menneskeleg pilot treng klart bilete. kyivindependent.com.
Kontrollsystem: Begge sider har utvikla eigne fiber-dronekontroller. Mange bruker standard kommersielle autopilotsystem med spesialprogramvare for kabeldataoverføring. Kontrollsignala går vanlegvis som Ethernet eller serieprotokoll gjennom fiber. Russarane ser ut til å bruke IP-nettverk (konverter + OpenIPC programvare + IP-kamera) uasvision.com og styrer drona som eit fiber- eller nettverksnode. Ukrainarane starta med enkle, eigengjorde oppsett, med analog FPV-signal via fiber (treng kinesisk analog-digital-konverter) uasvision.com. I framtida kan vi vente standardiserte kontrollmodular med solide kontaktar og plugg-og-spel-sneller.
Kostnad: Særleg i starten var deler til fiberdrone ekstremt dyre. Midt i 2023 kosta kinesisk fiber+sender modul over 2500 USD, så fiberdrone var først dyre forbruksvåpen. Mot slutten av 2024, etter storstilt kinesisk produksjon (og russiske storbestillingar), gjekk prisen bratt ned. I 2025 kosta ei komplett 10 km kabel + sendingseining ca. 500 USD (og faller stadig). Full FPV-fiberdroner no kring 1000–1500 USD, altså berre nokre hundrelappar meir enn dyr FPV. Ein ukrainsk leiar oppgjev ca. 1200 USD for 10-km-variant. Ukrainskprodusert vil bli enno rimelegare—produsentar meiner ein kan ligge 70–140 USD over radioversjonen (totalpris kring 500–800 USD). Fiber-UGV for bakken er litt dyrare—fem «Grevling»-UGV (35 kg last) kosta 1,2 million hryvnia (ca. 32 000 USD).

Typiske fiberdroneparametre: Eit middels fiber-FPV-eksempel: 12–13 toms propell, fullvekt om lag 10 kilo (inkl. 1 kg sprengladning og 1 kg kabel), toppfart om lag 60 km/t, praktisk rekkevidde 5–10 km (med 10 km kabel; avhengig av terreng), pris kring 1000 USD. Han gir 1080p video i sanntid, og påverkes nesten ikkje av elektronisk mottiltak. Toppmodellar når 15–20 km eller ber 5–8 kg last, men då veks form, vekt og pris.

Taktiske fortrinn ved fiberoptisk kontroll

Fiberkontroll gir store taktiske fordelar i Ukrainas elektroniske krigsføringsmiljø:

Immun mot radiostøy/jamming: Den største fordelen er nær total immunitet mot radiostøy. Der radiostyrte droner lett jammas, held fiberdrone alltid kabelkontakt til operatøren. Det finst i dag ikkje elektronsystem som kan jamme signalet inni ein fiberkabel. Ukraina og Russland har store mengder elektronisk krigføringsutstyr (jammebilar, antipersoneldrone-guns m.m.) som stoppar radiodroner effektivt—men fiberdrone er nær uforstyrra. Som ein ukrainsk dronekommandør sa: «Elektroniske mottiltak… verkar nesten ikkje mot fiberdrone.» Ved testing fann ukrainske eksperter at alle fiendedroner kunne jammas, bortsett frå fiberoptiske. Dermed glir fiberdrone lett gjennom «elektroniske barriarar» over godt beskytta område. Under slaget om Hlyboke gjor ei fiberdrone direkte treff på trass av intens jamming—noko ingen radiodrone kunne klart.
Usporeleg for radiodetektor: Fiberdrone har ekstremt låg elektronisk signatur, da dei ikkje sender ut radiobølgjer. Drona og operatøren produserer ingen elektromagnetisk stråling, og radiovirksomhet, triangulering og antidronesystem kan ikkje oppdage fiberdrone. Mange ukrainske/NATO-overvåkingssystem bygger på å «sjå» fjernkontrollsignal—fiberdrone flyg «stille». The War Zone noterte at «enda ein fordel med trådbundne FPV-droner er fråværet av all sendaraktivitet som fienden kan jakte på. Elektronisk utsondring… kan i verste fall gi fienden dødeleg skyts mot operatøren. Men fiberdrone har ikkje dette svakpunktet.» Med andre ord—pilot på fiberdrone treng ikkje frykte å bli oppdaga og bomba på grunnlag av radioutstråling—noko russiske styrkar gjorde ved vanlege FPV. Fiberdrone fjernar denne faren heilt.
Høg datahastigheit og stabil link: Fiberoptikk gir meget høg bandbreidde og låg lag, og leverer HD-video heilt fram til treffet. Piloten får full «POV» under heile flyginga, sjølv under stupangrep—raddroner misser ofte kontakten i akkurat kritiske sekund. Ekspertar seier kabelen gjev høgkvalitetsbilde «heilt til eksplosjonen». Dette gir mykje betre treffprosent, pilotane kan treffe små og rørlege mål utan problem. Han kan òg rekognosere lenge og om nødvendig avbryte eller endre oppdraget—med AI-drone er dette mykje meir risikabelt. Med heileiva kabelsignal har ein “perfekt video- og styringskanal”.
Utan radiolimitert sikteavstand: Fiberdrone kan gå der radiodroner ikkje slepp til. Vanlege FPV-droner misser styringa straks operatør gøymer seg bak terreng eller flyr drone inn i skog og bygningar. Terreng og bygningar, til og med jordeiingsrunda, set grenser for radiorekkevidde. Fiber syter for ingen krav om sikt—kabelen følger drona «bak hjørnet, inn i kjellar, gjennom skog», berre han ikkje ryker. Ein ukrainsk soldat sa at dei tidlegare kunne gøyme seg i skogen mot FPV («r. signalet går ikkje gjennom skog»), men fiberdrone omgår dette: «Radiostyrt drone slit med å trengje inn i tett skog… signalet bryt.» Med fiber forsvinn denne hindringa—òg tidlegare «bombertrygge soner» fell. Dette nyttar begge: russiske fiberdrone-patruljerte forsyningsvegar i Kursk-lommen gjennom tett skog, og ukrainske spesialsoldatar brukte dei til rekognosering av fiendens bunkerar og underjordiske anlegg.
Løysing på signaltap grunna terreng: Fiber løftar droner forbi vanlege tap av sambandet ved nærjordsflyging over terreng—noko radiobølgjer sliter med der antenne ligg lågt. War Zone skriver at «det er svært utfordrande for radiodrone å halde kontakt ved låg høgde»—små konturendringar eller bygg stenger signalet. Fiberdrone kan manøvrere tett på bakken, gå rundt hinder utan radiotap. Dette gir panserdroner sjanse til frampå låg høgde—vanskeleg å oppdage og misser ikkje kontrollen.
Fordel for produksjon og forsyning: Fiberoppløysing bidreg også til logistikk: Fiberdrone treng ikkje radiosendar, og radiosendarar kan vere vanskelege å få grunna eksportreglar. Utan radiomodul blir prosessen enklare. Ukrainske utviklarar seier at om chipset for radio manglar, brukar dei fiber og held produksjonen gåande. Pai grunn av høg effektivitet mot mottiltak trengs færre droner, som delvis oppveger høgare einingspris.

Oppsummert gjev fiberdrone jammefri angrepsevne, kan trengje gjennom elektroniske forsvar og treffe skjulte mål. Ukrainske medier skriv: «Vi skal byggje jammefrie FPV-droner som går forbi alle russiske system. Dette er vårt ess i ermet.» Dette er stadig rett—ingen har funne ei elektronisk motløysing mot fiberstyrte droner så langt.

Begrensingar og utfordringar for fiberoptiske dronar

Sjølv om fiberoptiske dronar har mange fordelar, finst det òg tydelege ulemp er og begrensingar. Dei vert i dag brukte i spesielle nisjar, og kan enno ikkje erstatte radiostyrte dronar fullstendig. Dei viktigaste utfordringane er:

Den fysiske sårbarheita til slepekabelen: Sjølve fiberkabelen er ein potensiell «Akilleshel». Han kan lett hengje fast eller bli kutta av hindringar i terrenget. På bykrigsskådeplassar finst det ruinar, tre og straumliner overalt, som alle kan bli feller for slepekabelen. Vert kabelen rykte av eller klipt, mistar dronen umiddelbart kommunikasjonen. Det har hendt at dronar har gått tapt fordi kabelen tilfeldig har brotne, eller blitt kutta med vilje av fienden. Eit døme er at ein russisk fire-rotors drone med vilje flaug over fiberkabelen til ein ukrainsk drone slik at propellane kutta kabelen og fekk dronen til å styrte. Operatøren må alltid hugse på denne svakheiten—unngå brå svingar rundt hjørne og halde god høgde for å unngå at kabelen fester seg i hindringar. For å minske risiko vert fiberdrone ofte flydd høgt, og så nesten loddrett stuper mot målet (slik at kabelen heng mest mogleg fritt i lufta og får lite kontakt med bakken). Likevel er slepekabelen alltid ein risiko som må vurderast gjennom heile flyginga.
Avgrensa mobilitet og hastigheit: «Tethaldt» eigenskap avgrensar ytinga. Slepekabelen gir meir motstand, noko som gjer ekstrem manøvrering vanskelegare. Dronen må òg konstruerast for å bere kabeltrommel, noko som gjer han klumpete og tung. Som nemnt er fiberdrone større og har kraftigare batteri, men flyr saktare og med dårlegare smidighet. Ein kommandør sa at fiberdrone vert enklare å skyte ned med lette våpen fordi dei er større og mindre manøvrerbare. FPV-dronar si ekstreme manøvreringsevne (slingre, stup) vert delvis redusert. Slakk på kabeltrommelen kan føre til litt operasjonsforsinking, sjølv om sjølve fiberoptikken har svært låg forseinking—den største flaskehalsen er drone sin eigen tregleik. Piloten må tilpasse flyge-stilen; ukjente operatørar misser ofte dronar fordi dei overser draget frå kabelen.
Rekkeviddeavgrensingar: Sammenlikna med radiostyrte eller satellittdronar kan fiberoptiske dronar berre utføre relativt korte oppdrag—maksimal avstand er kabelen si lengde (som oftast 5–15 kilometer). Det dekkjer stort sett frontlinje-behov, men betyr at fiberdrone ikkje kan slå til djupt bak fiendens linjer, untatt om dei tek av heilt fremst. Radiostyrte dronar med repeater-nettverk eller satellitt-kontroll kan angripe mål fleire titalls eller hundrevis av kilometer unna. Døme: Ukraina har brukt langdistanse-dronar (trolig satellitt eller GPS-styrt) til å slå til mot russiske flybasar inne på russisk territorium—noko fiberdrone aldri fysisk kan oppnå. Ukrainarar slår derfor fast at fiber-FPV «berre vil ha ein smal nisje og aldri bli masseprodusert». Dei er utmerka til lokal luftherredømme (innan 10 km), men uegna for langvarige eller strategiske operasjonar. For langdistanse-oppdrag må styrkane framleis bruke tradisjonelle dronar.
Logistikkbelastning: Behov for kabeltrommel gjer logistikk og utplassering meir krevjande. Soldatar må bere skjøre fiberkabelar og handtere dei forsiktig. I praksis ligg brukte fiberkablar strødd utover, og dei kan glinse i sola og avsløre utskytingspunktet. Ukrainske operatørar fortel at refleks frå oppsamla fiberkapp avslører posisjonen. Dermed må mannskapet «flytte utstyret ofte» for å unngå å bli oppdaga. Det er òg tungvint å rydde opp eller skjule fleire kilometer tynn fiberkabel etter oppdrag.
Utfordringar i produksjon: I starten importerte mange ukrainske produsentar ferdige fiberkabel-sett frå Kina og mangla eigne løysingar. Det førte til pålitelegheitsproblem – dårleg integrering kunne føre til lekkasje av RF-signal eller fiberbrot på grunn av svak trommel. Med erfaring har dei beste produsentane forbetra dette slik at treffprosenten no er rundt 50% og aukande. Likevel er avanserte fiber-modular og trommelbygging ikkje enkelt. Kabelen må mates ut jamt og utan knekk. Bransjefolk seier «fiber-trommel med sambandsmodul er faktisk ikkje så enkelt»—det krev presist utstyr og erfarne ingeniørar, men er gjennomførbart om ein investerer. Verksemder som Smart Electronics Group i Ukraina foreslo fiberdrone tidleg, men for høg kostnad og kompleksitet førte til at militæret takka nei. No har produksjonen med statleg støtte blitt mykje betre, men tilgangen dekker framleis ikkje behovet. Kommandør «Yas» sa i mai 2025 at dei beste produsentane har lange ventelister—det kan gå 2–3 månader å få levering, eller ein må kjøpe eit dårlegare alternativ. Dette gjer at fiberdrone enno er spesialutstyr i Ukraina.
Dyrare enn enkle FPV-dronar: Prisnivået fell, men fiberdrone kostar framleis meir per stykk enn radiostyrt heimebygg. Midt i 2023 ville knapt nokon betale 2500 USD for ein éngongs-done. Mot 2025 har stykkprisen falt til rundt 1000 dollar, medan ein fpv-done kostar berre eit par hundrelappar. Dette gjer at frivilligefinansierte droneteam må vurdere når det lønar seg å bruke fiberdrone. Normalt skjer det berre om målet har høg verdi eller vanleg radio-forbindelse sviktar. Med masseproduksjon lokalt kan prisane bli like, men foreløpig er kostnaden ein viktig begrensing for utbreiing.
Lasterestriksjonar: Sidan noko av lyfta må nyttast til å bere fiberkabel, går det utover nyttelasta. Til dømes kan ein fiberdrone med 1 kg stridsladning tilsvare ein radiostyrt drone med 2 kg. Dermed blir sprengkrafta i snitt noko mindre. Fiber-FPV har heller ikkje vorte brukt i større sværmar (altså titals små FPV i samordna angrep), delvis fordi prisen er høg og dei er kompliserte å betjene. Dei nyttast helst til presisjonsangrep med enkeltdrone. Ved oppdrag som krev tunge ladningar, er det meir hensiktsmessig å bruke landrobotar eller artilleri grunna vektbegrensinga til fiber.
Bratt læringskurve: Soldatane må tileigne seg ny taktikk. Flyging med slepekabel, handtering av kabeltrommel og å unngå at kabelen viklar seg inn under angrep krev eige kurs. Ukrainske operatørar «held nettopp på å lære seg denne teknologien», og etter kvart som erfaringa aukar, vil mange av problema bli løyst. Ruting over tretoppane for å unngå hindringar er eitt døme. Med erfaring vil tap grunna menneskeleg feil minske, og effekten av fiberdrone bli betre.

Oppsummert er fiberdrone ei effektiv, men svært spesialisert løysing. Ein ukrainsk nasjonalgardist-offiser oppsummerte at ein blanda organisasjon er ideell—«store mengder vanlege radio-FPV-dronar på ulike frekvensar, dronar med maskinsyn og fiberdrone—kvar type har sin verdi og si oppgåve.» Fiberdrone er spesielt nyttige i forsvar der det er mykje støyforstyrringar eller dårleg sikt (for å treffe pansermål nøyaktig), og kan gje spesielle fortrinn dersom andre ikkje fungerer. Men rekkjevidde, vekt, risiko for å bli avslørt, kostnad og slepekabel-handtering gjer at dei ikkje vil erstatte andre dronetypar men vere eit supplement. Som media har meldt: fiber-FPV vil fylle ein viktig nisjerolle i dronekrigen, men ikkje dominere slagmarka.

Viktigaste produsentar og utviklarar

Ukraina og andre land har gjennom samspel mellom fleire aktørar drive utviklinga av fiberdrone framover:

Ukrainske produsentar/team: Den ukrainske droneindustrien inkluderer både offisielle forsvarsføretak, frivillige ingeniørar og militærtekniske avdelingar. Nokre av dei viktigaste er:

Vyriy Drone: Privat ukrainaselskap, grunnlagt av Oleksii Babenko. Vyriy har vore i front innan FPV-produksjon, og ein av dei første til å fullføre FPV-kvadrokopter med berre ukrainske delar (først ikkje-fiber). CEO Babenko har vore open om ytingstall og etterlyst forbetring av fiber-FPV, uasvision.com, særleg ulikskapen til russiske dronar, og har jobba for betre fiber-sendarar og tjukkare kabel for å auke treffprosenten uasvision.com. Dei arbeider samstundes for lokalprodusert kabeltrommel for å få ned prisen.
BattleBorn: Kyiv-basert droneprodusent (dekt av Business Insider med meir) med fleire modellar, også fiber-FPV. CEO (kallenamn «Max») hevdar: «Det finst nesten ingen forsvar mot denne [fiber]dronen» og fortel at dei jamleg og effektivt destruerer verdifullt utstyr. COO («Alex») oppgir at dronane alt har 10 km rekkevidde og målsetjing om 15 km, og kan ta 3–8 kg sprenglast. BattleBorn står for raske iterasjonar og produksjon for å dekkje militært behov.
Dronarium (og WARMAKS): Dronarium Air er eit ukrainsk droneutviklingsteam som alt 18. mars 2024 leverte fiberdrone-prototyp—eit hurtig svar på russiske prototype-bruk. Dei samarbeider òg med Warmaks om tunge sjuerotor-fiberdrone (kan bytte til autonom styring om kabelen glipp). Dronarium sine prototypar påverka truleg heile Ukrainas utvikling på feltet.
Smart Electronics Group: Stifta av Vladyslav Oleksiienko; gruppa foreslo fiberdrone for militæret våren 2023 utan gjennomslag. Oleksiienko utviklar framleis slike produkt og drøftar segmentering (standard vs spesialdronar). Typiske bedrifter som denne samarbeider innan Brave1-programmet for å få testing og sertifikasjon inn mot militært innkjøp.
Føretak som 3DTech: Det er rapportert at 3DTech har levert fiber-FPV til ukrainsk etterretning (GUR), og har vist fram produktbilete. Dessutan er det mange små produsentar – t.d. «Ukrainske kampsvaler», Kamik-A, Raptor Engineering, Ugle (OWAD), Ptashka Drones—oppført i Brave1-katalogen, og tilbyr ulike kabellengder, prisar og fiber (lokal/kinesisk). På midten av 2025 fann minst 25 ukrainske utviklingsteam på fiberdrone, om lag 10 har kontrakt for serieproduksjon. Dette er eit levande økosystem i stor vekst og reduserer kjapt gapet til Russland.
Militær einingar og Aerorozvidka: Det ukrainske forsvaret brukar òg eigne innovasjonstrupper. Den 12. Azov-brigaden sine dronemannskap tel teknisk dyktige soldatar, som optimaliserer og vidareutviklar dronar. Ein Azov-kommando sa at ein soldat i laget gjorde fiber-FPV operasjonell der—eit typisk døme på innovasjon nedanfrå. Slike frontlinje-rapportar og tilbakemelding til produsentar gjer stadig produktforbetring mogleg.

Russiske produsentar/utviklarar: Tilpassinga i Russland er hovudsakleg driven av grasrotingeniørar og samarbeid med kinesiske leverandørar:

Aleksjej Tsjadajev og Ushkuinik: Tsjadajev er ein tidlegare statsvitar som vart frivillig, og grunnla den militærteknologiske akseleratoren «Ushkuinik». Prosjektet hans produserer Knyaz Vandal Novgorodsky fiberoptisk FPV-drone, og truleg andre modellar kyivindependent.com. Dette tyder på at det finst ei viss halvt-organisert innovasjonskraft i Russland som jobbar for å få fart på droneutvikling, inspirert av dei mange oppfordringane frå militærbloggarar i 2023 om å ta leiinga i dronkrigen. Suksessen til Tsjadajev-prosjektet har viska ut stereotypiar om rigiditet i den russiske hæren.
Frivillige einingar (Rubicon, Sudny Den): Dei er ikkje produsentar, men russiske dronebataljonar som har perfeksjonert bruken av fiberoptiske dronar i strid. Erfaringane frå feltet fungerer i praksis som FoU – gjennom prøving og feiling i Kursk og Donetsk har dei forbetra taktikk og truleg gitt tilbakemeldingar som har ført til betre design. Sannsynlegvis monterer dei òg dronar frå byggesett rett på slagmarka.
Kinesiske leverandørar: Kinesiske selskap har ei nøkkelrolle som leverandør av delar og fiberoptisk kabel. Russiske aktørar har bestilt store mengder fiberoptisk kabel og elektroniske komponentar frå kinesiske produsentar, som sjølv opplyser om jamt aukande månadsbestillingar. Ein ukrainsk produsent fann at ein kinesisk fabrikk har levert fiberkabel til Russland sju månader på rad — no kjøper Ukraina òg derfrå. Kinesisk fiberoptikk (opphavleg meint for telekom/industri) vert no ombygd til droner hjå begge partar. Kinesiske produsentar ser ut til å selje til kven som helst, og ukrainske industriaktørar kallar dei «dei største vinnarane» i denne nye marknaden. Dette gjeld kabel, optiske moduler og kanskje til og med ferdige dronesett. Leverandørane er ikkje namngjevne i opne kjelder (truleg for å unngå sanksjonar), men det er takka vera deira eksistens at russisk kapasitet kan auke raskt — og at Ukraina no tar dei igjen.
Vestlege frivillige og støtte: Eit noko overraskande bidrag kjem frå den tidlegare US Marine Troy Smothers. Han eig selskapet Drone Reaper, lærte om russiske fiberdrone via media, og utvikla deretter ein enkel fiberdrone for cirka 360 dollar i hylledel — som han tok med seg til Ukraina for å demonstrere. Sidan slutten av 2023 har han reist rundt i Ukraina, lært soldatar å montere og bruke FPV-dronar med fiberoptikk, og gitt kraftig fart til det ukrainske prosjektet. Ifølgje Forbes/NDTV har design og opplæring frå Smothers vore katalysatorar for å få opp ukrainsk produksjon på rekordtid. Etter at ein video frå eit vellykka fiberdrone-angrep på slagmarka spreidde seg, vart telefonen til dei ukrainske soldatane «nedringt» businessinsider.com businessinsider.com. Dette er eit typisk døme på internasjonal frivillig støtte som akselererer ukrainsk innovasjon. I tillegg har NATO-land ytt omfattande støtte til Ukraina på droneteknologi og anti-dronetrening, sjølv om detaljar rundt akkurat fiberoptiske dronar er få. Kjent er det at Ukraina har gått etter den russiske forsyningskjeda for fiberdrone — for eksempel har dei bomba russiske fiberkabel-fabrikkar for å hindre produksjon. Dette viser at vestleg etterretning og våpenteknologi, som gjer langtrekkande angrep mogleg, også er ein del av kampen mot fiberdrone gjennom å øydelegge produksjonskjelder.

Samla sett har Ukraina no etablert ein blomstrande, innlands fiberdrone-industri — takka vera tekniske talent, statlege initiativ (Brave1, demonstrasjonar av Forsvarsdepartementet) og utanlandsk hjelp (slik som frå Smothers og truleg pengebidrag frå ulike hjelpeorganisasjonar). Mot midten av 2025 ventar ein at denne industrien skal forsyne hæren på systematisk vis, fleire variantar er allereie inkludert i anskaffing og kontraktar er på gang. På russisk side gav kreative frivillige og god tilgang på kinesiske produkt dei ein startfordel, og dei har alt teke dette i bruk i felt — medan ukrainsk kapasitet framleis er i vekst. Begge sider er uansett avhengig av global forsyningskjede (kinesisk fiber), noko som viser at også slike «lågterskel-innovasjonar» i realiteten har ein internasjonal karakter.

Geopolitisk påverknad og forsvarsstrategiar

Fiberoptiske dronar sin debut i Ukraina har fleire vidtgåande konsekvensar for krig og internasjonal tryggleik:

Endring av dronekrigen sine grunnreglar: Stor bruk av elektronisk jamming på den ukrainske slagmarka – ein av dei sjeldne drone/e-krig-konfliktene i verda – skapte dette innovative svaret. No følgjer militær frå heile verda nøye med. Fiberoptisk styrte dronar (ofte kalla FOG-D) har så langt vore nesten fråverande i vestlege våpenlager, ettersom vestlege hærar har kjempa mot opprørsgrupper og ikkje møtt denne typen jamming. Gitt effektiviteten, vil nok NATO-hærar vurdere liknande system i framtidige krigar der elektronisk krigføring venta å få stor rolle. Ukraina er blitt eit laboratorium for droneinnovasjon, og fiberstyring er eit konkret resultat. Framover vil doktrinen for uavhengige kampsystem måtte inkludere fiberkonseptet – til dømes for å bruke eigne anti-jamming drone i urbane strider.
Mottiltak og respons: Per i dag har verken Ukraina eller Russland effektive mottiltak mot fiberoptiske dronar – fysisk destruksjon er det einaste som verkar. Det stimulerer ei slags ny «minirustningskappløp». Ukrainske utviklarar (via Brave1) testar ulike måtar å bekjempe fiendtlege fiber-dronar – «bruk av tårnkanoner, nettgevær, hagler eller til og med laser for å deaktivere FPV-dronen». Kan ein ikkje jamme eller signalknekke fiendtlige dronar, må ein skyte ned fysisk eller kappe kommunikasjonskabelen (med laser, eller å blinde kameralinsen). Dette flyttar fokus til anti-drone-system (C-UAS) basert på kinetisk eller styrt energi, ikkje elektronisk krig. Vestlege firma (som Spotter Global) har alt byrja å tilpasse bakkeradarar og optiske sensorar for å oppdage små fiber-dronar utan radiosignal. Konflikten viser òg at passiv forsvar (slik som kamuflasjenett over grøfter, eller fysisk skjerming av køyretøy) får fornya relevans – ukrainske styrkar har strekt ut nett over fleire kilometer av framtroppar for å forsvare mot lågtflygande FPV-dronar. Geopolitisk ser vi korleis land kombinerer lågtek (nett) og høgtek (laser) for å handtere slike nye truslar.
Internasjonal forsyning og sanksjonar: Kinesiske eksportørar som sel til begge partar reiser nye spørsmål om eksportkontroll. Fiberoptiske kablar og komponentar har dobbeltbruk og er normalt ikkje underlagt strenge reglar. Sidan dei no blir brukt til dødelege våpen, kan meir regulering komme. Vil vesten bremse russisk tilgang til fiberdrone, kan dei presse på kinesiske firma eller tilby Ukraina kanaler for alternative kjøp, så ikkje støttepengar endar hos fienden. Dette viser også at global handel ofte, utilsikta, vepnar begge sider – ein geopolitisk balansegang, særleg når Kina sjølv seier seg «nøytral», men bedriftene tener på krigen. Samstundes kan vestleg støtte til Ukraina ta form av meir robust fiber og avansert optikk, for å halde eit teknologisk fortrinn (om den politiske viljen finst).
Breiare forsvarstenking – fleirgrenskap og integrering: Fiberdrone er blitt så sentral at nokre ukrainske soldatar kallar dei «vår siste sjanse til å endre krigen». Kanskje litt overdrive, men det viser at dronar er like viktig som tradisjonell artilleri. No må kommandantar integrere dronetaktikk i leiing på alle nivå. Russland har fleire stader (Kursk, seinare Donetsk) konsentrert FOG-D for å gjennomføre storskala samhandling (t.d. lamma fiendtlig logistikk). Ukraina kan på si side bruke dronessverm til eigne offensivar, eller i zone med mykje jamming. Fiberdronar blir ein del av det integrerte kampsystemet der både radio- og fiberstyrte dronar, e-krig, artilleri og infanteri verkar saman. Vi ser også dette i bruk av sjølvkøyrande kjøretøy til forsyningar — som reduserer mannskapseksponering for FPV-angrep. I praksis justerer begge sider taktikk og strategi for å leve med «unjammelege» dronar: den eine må skjerme logistikken og spre tap, den andre brukar FOG-D for å opne motangrep mot støyutstyr og panser før ein større offensiv.
Psykologiske og humanitære aspekt: Frykta og panikken ved å møte mest uråbar drone er ekte. Ukrainarar på fronten i Kursk seier det er skumlare å reise ut no enn å spele russisk rulett — sannsynet for å bli råka har auka monaleg. Det påverkar åtferd, psyke og moral, også hos sivile. Motsett stig kampmoralen når ein har «våpen som faktisk virkar i jammeiningssone». På den humanitære sida, kan bruk av FOG-D til risikable oppdrag som transport, redusere tapet av liv — mindre direkte død og lemlesting for mannskap. Samstundes aukar drapspotensialet på slagmarka: område som før var «sikker sone» kan no råkast av FOG-D, tidlegare «dødsone» gjenopplivast, og om sivile framleis er i området aukar risken kraftig.
Global spreiing: Om fiberdrone-prinsippet når forbi Ukraina/Russland, kan ikkje-statlege aktørar eller andre statar ta det i bruk. Godt finansierte geriljagrupper kan dermed jamne ut fordelen regjeringshærar har hatt med elektronisk krigføring. Teknologien spreier seg allereie gjennom nettfora og sosiale medium – det finst til og med videoklipp av fuglereir laga av optisk kabel. Det internasjonale samfunnet bør vurdere våpenkontroll — eller i det minste forberede seg på ein ny «anti-jamming-funksjonell» dronekrig. Vennene til Ukraina ser alt ut til å vurdere korleis ein skal halde dei i teknologifront, til dømes med betring av fibertilkobling eller fabrikkutstyr (informasjon om vestleg fiberopprullingsmaskin eksisterer).

For å oppsummere: FOG-D si oppkomst i Ukraina viser kor dynamisk moderne krig er — kvar innovasjon (storskalajamming) skaper ei motreaksjon (fiberdrone), som igjen får nye tiltak mot seg (t.d. laserforsvar). Denne syklusen driv rask forsvarsteknologisk innovasjon. På globalt plan markerer dette ei erkjenning: statar må både satse på slike system og forsvare seg mot dei. For Ukraina har støtte til dette feltet (opplæring, teknologioverføring, komponentleveransar) allereie blitt ein del av forsvars- og våpenhjelpspolitikken, på linje med luftvern og artilleri.

Samanlikning: Fiberoptisk dronar vs. radiostyrte dronar vs. satellittlenke-dronar

Den ukrainske hæren brukar for tida fleire ulike dronestyresystem. Kvart system har sine styrkar og avgrensingar. Tabell under samanliknar fiberstyrte dronar, tradisjonelle radiostyrte dronar og satellittlenke-dronar (som store dronar) i lys av krigen i Ukraina:

Eigenskap	Fiberoptisk drone (med kabel)	Radiostyrt drone	Satellittlenke-drone
Kommunikasjonsrekkevidde	Avgrensa av kabel-lengde (vanleg snelle 5–15 km, maks ca. 20–30 km). Påliteleg rekkevidde vanlegvis om lag 10 km. Risiko for kabelbrot/signalbortfall om distansen vert for lang.	Avhengig av siktlinje og evt. signalforsterking. Små FPV-dronar rekk vanlegvis nokre kilometer; større militærdronar (utan satellitt): ca. 150 km siktlinje. Mellomstasjonar kan auke FPV-rekkevidde til 20+ km, men krev nettverk på bakken.	Teoretisk global rekkevidde (utan siktbehov), berre avgrensa av satellittlenka og drivstoff. Døme: TB2 med SATCOM eller drone styrt via Starlink kan operere langt unna. Her er rekkevidde gjerne avgrensa av flytid – ikkje lenke.
Støyverneevne	Upåverka av radiostøy. Brukar ikkje radio; klassisk elektronisk krigføring kan ikkje kutta lenka. Berre fysisk brot på kabelen kan stoppe styring.	Svært sårbar for støy og luring. Radio-signalet kan jamast eller saboterast av fienden. Uenkrypterte samband kan både miste styring og video, eller bli overtatt av fienden.	Motstandsdyktig mot lokal jam, då lenka går via satellitt og kryptert kanal. Kan rammast av strategisk jam (satellittjam/GPS-jam) eller nettverksangrep på systema. Dronar avhengige av GPS risikerer navigasjonsbrot.
Påvisbarheit	Lite elektronisk fotavtrykk. Ingen radiosending – kan ikkje sporast via radiosignal. Kan berre observerast visuelt, med lyd eller radar. Fiberkabel etter drona kan synast i sol/skumring.	Kan sporast gjennom radiosending. Dronar på vanlege radiofrekvensar (2,4 GHz, 5,8 GHz osv.) kan oppdagast av fiendtleg søkeutstyr og anti-drone-system. Radiosendaren avslører drona.	Ein del radio-avtrykk. Brukar kraftig satellittradio (L-band m.m.). Vanskeligare å detektere på bakken, men kan oppdagast frå etterretning-satellittar. Store dronar har høg radarsignatur og er lette mål for luftvern.
Elektronisk krigsmotstand	Høg. Immune mot radiostøy/”spoofing”. Kan fly gjennom terreng og bygg der radio ikkje når – kabel sikrar styring også i tett skog. Eigna for operasjonar i tung jammingsone.	Låg til medium. Operatørar prøver frekvenshopping og forsterkarar, men kraftig jam slår ofte ut drona likevel. Terreng og bygg gir òg sambandsbrot. Nokre dyrare dronar har anti-jam-teknikk, men vanlege FPV-ar har ikkje det.	Medium. Opp- og nedlenke er krypterte og smalstrauma, så ikkje så lett å jamma som lokal radiostyring. Avansert jam kan likevel slå ut kjent frekvens/satellitt. Stort sett meir robust enn siktlinje-radio, men ikkje fullstendig trygt (t.d. russisk jam av Starlink-forbindelse).
Beredningslast og storleik	Snella/kabelen er tung: vanlegvis berre plass til små sprenghovud (0,5–3 kg). Større fiberdrone (8+ kg last) er langt dyrare og større. Vanleg rammestørrelse: mellomstore fire-rotors på 10–13 toms propellar.	Dekker alt frå mikro-dronar (DJI Mavic, <0,2 kg last) til store oktokoptrar (kan sleppe 5–10 kg last). FPV-sjølvmordsdronar har vanlegvis 0,3–1 kg sprengstoff (t.d. RPG-hovud). Utan kabel kan same ramma bere meir last.	Store plattformer. Døme: Bayraktar TB2 kan ha om lag 55 kg presisjonsvåpen, andre UCAV-ar frå titals til hundrevis av kilo. Eigna for spesialvåpen, ikkje for smågranatar. Sjeldan brukt på taktisk front, snarare mot strategiske mål.
Manøvreringsevne	Redusert manøvrering. Kabelen krev kraftigare motor og gir noko motstand; maks fart ca. 60 km/t. Kan svinge rundt hinder, men kabel kan sette seg fast og gjer kvasse svingar umogleg.	Ekstremt høg på små dronar. FPV-racerdronar kan passere 100 km/t, fire-rotors kan smyge gjennom tronge rom utan kabel å ta omsyn til. Større dronar har lågare manøvrering, men framleis frie i lufta.	Låg manøvrering. MALE-dronar som TB2 flyr som små fly – stordreie-radius, trege svingar. Høgt oppe, kan ikkje raske unnamanøver. Brukes ikkje til låg høgde-manuvrer, vanlegvis.
Operativ bruk	Høg-EW (jamming) og omstridde område: Angrep på mål bak tung jam; gjennom bygg/skog. Passar til kortdistanse, høg pålitelegheit og speidaroppgåver utan nett. Brukast òg til forsyning med bakkedronar under risiko.	Universell og massebruk: Speiding, artillerikorrigering, bombing, sjølvmordangrep – egna i medium jam-miljø. Kan setjast ut i stort tal. Treng tiltak mot jam. Lett å få tak i/bygge – daglegdags dronebygging.	Langdistanse og strategiske mål: Angrep i dybda (t.d. flyplass bak fronten), operasjonell speiding. Kan overvåke/slå til langt frå fronten der fiber/radio ikkje rekk. Framleis lite brukt på front – etter store tap mot luftvern, overførd til speidar-roller på tryggare område.
Kostnad og tilgang	Billigare, men ikkje billigast: Pris per drone 1 000–2 000 dollar. Fiberoptisk snelle ca. 500 dollar. Store behov – mangel i Ukraina. Meir krevjande å bygge enn radiodrone (treng eigen hardware for fiberininterface).	Billeg og utbreidd: Liten FPV-kit nokre hundrelappar, kommersiell drone 1–3 tusen dollar. Lett å kjøpe og samle inn. Frivillige og folkeinnsamling gir stor produksjon. Ti- til hundretusener per månad i Ukraina – men og høgt tap.	Ekstremt dyr og sjeldan: Døme: TB2 kostar fleire millionar dollar per eining pluss bakkestasjon. Krev statleg innkjøp eller alliert donasjon. Liten flåte (20–30 ukrain). Kan ikkje forbrukast som FPV. Høg kompetanse på drift og vedlikehald.

Som tabellen viser har fiberoptiske dronar unike eigenskapar – dei fungerer svært godt i jam-soner, men er avgrensa av rekkevidde og manøvrering. Radiodronar er framleis naudsynte grunna si fleksibilitet og masseproduksjon (sjølv om mottiltak har redusert effektiviteten). Satellittdrone tenar eit heilt anna operasjonsnivå – strategisk rekkevidde, ikkje taktisk – og har vist seg stadig sjeldnare på fronten etter at TB2-dronar vart sårbare mot russisk luftvern og jam frå midten av 2022.

Merk at desse kategoriane ikkje utelukkar kvarandre. Ukraina utviklar hybride løysningar – til dømes radiodronar med maskinsyn/AI-styrt sluttfasing for å unngå jam, eller tunge dronar som kan bytte mellom fiber og radio. Kvar teknologi (fiber, radio, satellitt) har si rolle. Den overordna trenden er fleir-nivå-dronestrategi: radio for hovudmengda, fiber for oppdrag i høg jam, satellitt for langdistanse/utanfor direkte rettleiing.

Konklusjon

Ukrainas fiberoptiske dronar er eit ekstraordinært svar på eit område dominert av elektronisk krigføring. I ein krig prega av innovasjon er denne “tilbake til det grunnleggjande”-løysinga – ei snelle med glasfiberkabel – blitt avgjerande, fordi dronar dermed kan slå ut mål som elles ville bli “blinda” eller taustyrt vekk av jam. Militært har fiber-FPV-ar vist kva dei kan: ikkje lenger truga av dyre jam-system, dei utvidar dronekrigen til område som før var utilgjengelege. Moderne luftherredømme strekkjer seg no heilt ned til små dronar og låg høgde – kontroll over det elektromagnetiske spekteret er avgjerande. Begge sider i krigen har gjort dette til ein del av vanleg praksis. Med meir produksjonskapasitet vil vi nok sjå større droneflokkar (så langt er tilgangen for låg for det). I dag reknar feltkommandantar dronar som like sjølvsagte som artilleri eller stridsvogner. Ukrainsk og russisk leiing har samanlikna utbreiinga av FPV-sprengdrone med korleis artilleriet endra slagmarka i si tid.

Strategisk sett har konkurransen om fiberdrone kasta fart på både nasjonal industri og internasjonalt samarbeid. Ukraina har mobilisert oppstartsfirma, frivillige og utanlandske partnarar på rekordtid, og vist enorm evne til å tilpasse seg. Russiske innovatørar heng òg med, og markerer at ingen side kan dominere droneteknologien åleine – det er ein marknad i stadig endring. Heile verda følgjer med; NATO vil truleg bruke råda, anten i forsvar eller angrep: framtidas konfliktar vil handle om konkurranse i det elektromagnetiske spekteret der hybride løysingar (støysikra radio, fiberkontroll og autonomi) blir standard.

For internasjonale støttespelarar er det like viktig å støtte droneinnovasjon som å levere klassisk materiell. Ein ser korleis kunnskap spreier seg lynraskt – døme: US-amerikanske frivillige deler design, eller det ukrainske digitaliseringsdepartementet brukar vestlege midlar på droneprogram. I det mediebildet dominerast av stridsvogner og jagerfly, er det kanskje slike små, surrande firkanta dronar – med usynleg kabel etter seg – som avgjer utslaget i nøkkelkampar.

I månadene som kjem, vil vi sjå stadig fleire mottiltak og oppgraderingar. Ukraina jobbar alt på neste steg: meir avansert maskinsyn for halvautonome angrep (utan at drona treng vere tilkopla til målet er slått), og auka eigen produksjon av fiberkomponentar slik at dei ikkje er avhengige av import. Russiske ingeniørar vil heller ikkje vente: dei vil truleg lage lengre fiberdronar, eller prøve kreative grep – som å bruke ein drone til å klippe kabelen til ein annan (det har skjedd éin gong alt). Katte-og-mus-leken fortset. Men uansett utfall er ein ting sikkert: arven frå Ukraina-krigen blir at den starta fiberdrone-alderen, og tok dronekrig til eit nytt nivå. Som ein ukrainsk soldat sa om fibertakta: “Alle trudde desse dronane aldri ville bli utbreidde grunna pris, men no er prisen på veg ned” – vi snakkar dermed berre om tid før alle avdelingar har slike “jam-sikre auge i lufta”.Til slutt vil eit komplett dronearsenal kombinere alle typane sine styrkar for å bli best mogleg. Fiberdrone, radiodrone og satellittdrone utfyller kvarandre. Ukrainsk erfaring viser at ekte overtak ligg i integrasjon – kvar oppgåve får den best egna plattforma. Fiber-dronar har fylt eit kritisk hol i Ukraina på rett tidspunkt. Alt tyder på at dei òg i framtida vil vere ein spesialisert, men avgjerande ressurs i Ukrainas arsenal og gje heile verda eit døme på innovasjon i kamp.

Kjelder:

Altman, Howard. «Inside Ukraine’s Fiber-Optic Drone War» The War Zone, 28. mai 2025.
Trevithick, Joseph og Rogoway, Tyler. «Russiske styrkar brukar kabelstyrte selvdestruksjonsdronar i Ukraina» The War Zone, 8. mars 2024.
Farrell, Francis. «Medan russiske fiberdrone spreier seg, aukar Ukraina tempoet» Kyiv Independent, 20. mai 2025.
RFE/RL (ukrainsk teneste). «Fiberdrone: Det nye drone-favoritten i Ukraina-krigen» 12. mars 2025.
RFE/RL (ukrainsk teneste). «Fiberdrone tek over for pilot: sender kritiske forsyningar til fronten» 15. mai 2025.
UAS Vision. «Nøyaktigheitssamanlikning: ukrainske vs. russiske fiberdrone» 29. april 2025 uasvision.com.
NDTV. «Fuglar brukar fiber-dronetråd frå ukrainske FPV-dronar til reir» 8. juni 2025.
Business Insider. «Inni kappløpet for å utvikle ‘jam-sikre’ fiberdrone i Ukraina» 7. februar 2025 businessinsider.com.
Ukrainska Pravda (Ekonomichna Pravda). «Eit våpen heilt utan jam: Slik utviklar Ukraina fiberdrone-produksjon» 13. januar 2025.
Spotter Global (Jamie Mortensen). «Nye ‘stealth’-fiberoptisk guida dronar og oppdagingsteknikkar» 25. april 2024.

Tags: dronar, fiberoptikk, Ukraina