20 december 2025 — De zeldzame interstellaire bezoeker die bekend staat als Komeet 3I/ATLAS is nu voorbij zijn dichtste nadering tot de aarde en beweegt zich weer richting het buitenste zonnestelsel. Maar “voorbij” betekent niet “weg”. De updates van vandaag bevatten een nieuwe onderzoeksrelease met beschrijving van ultravioletmetingen van NASA’s Europa Clipper, die de komeet vastlegde toen waarnemers op aarde en Mars een beperkt zicht hadden, plus nieuwe details over hoe NASA’s Parker Solar Probe de komeet volgde nabij de zon—recht door de schittering die normaal gesproken objecten als deze aan het zicht van telescopen op aarde onttrekt. [1]
Voor sterrenkijkers blijft 3I/ATLAS een doelwit voor telescopen in plaats van een spektakel met het blote oog. Voor wetenschappers is het iets veel groters: een snel bewegend, chemisch onthullend monster van komeetmateriaal gevormd rond een andere ster—recht door onze hemelbuurt geleverd voor beperkte tijd. [2]
Wat is Komeet 3I/ATLAS, en waarom is het zo bijzonder?
3I/ATLAS is officieel gecategoriseerd als een interstellaire komeet omdat zijn baan hyperbolisch is—een open traject dat niet zwaartekrachtgebonden is aan de zon. Het terugtraceren van zijn pad laat zien dat hij van buiten ons zonnestelsel komt, waarmee het de derde bevestigde interstellaire object is dat door ons deel van de ruimte is waargenomen, na 1I/ʻOumuamua (2017) en 2I/Borisov (2019). [3]
De komeet werd voor het eerst gemeld op 1 juli 2025 door de door NASA gefinancierde ATLAS survey-telescoop in Rio Hurtado, Chili, en vervolgonderzoek toonde snel aan dat hij zich op een ongebonden baan bevond. [4]
Vroege baanoplossingen en fysische karakteriseringsartikelen plaatsen de baan van 3I/ATLAS in de categorie “extreem hyperbolisch” (excentriciteit rond ~6), en schatten een hyperbolische oversnelheid van ongeveer ~57–58 km/s—ongeveer ~130.000 mph—wat veel te snel is voor een komeet uit het zonnestelsel om door de zon gevangen te blijven. [5]
Waar is Komeet 3I/ATLAS vandaag?
Op 20 december 2025 plaatsen de ephemeriden 3I/ATLAS op ongeveer 1,8 AE van de aarde en ongeveer 2,33 AE van de zon, zich verwijderend na de nauwe nadering van gisteren. De geschatte helderheid vandaag is rond magnitude ~12,8 (zwak—alleen zichtbaar met telescoop), en hij staat aan de hemel nabij het Leeuw-gebied (een regio die in veel gidsen wordt uitgelicht voor huidige waarnemingen). [6]
Belangrijk “vandaag”-overzicht (20 dec):
- Afstand tot de aarde: ~1,799 AE
- Geschatte magnitude: ~12,8
- Positie aan de hemel (efemeriden): rond RA ~10u38m, Dec ~+07° (ongeveer) [7]
De exacte helderheid die je zult zien hangt af van je telescoop, de hemelcondities en hoe de diffuse coma van de komeet wordt gemeten—maar de praktische conclusie is consistent over alle bronnen: het is geen komeet die je met het blote oog kunt zien. [8]
Het “vandaag”-kop: Europa Clipper ving een zeldzaam ultraviolet beeld op toen de aarde dat niet kon
De nieuwste grote wetenschappelijke update van 20 december 2025 richt zich op een gelukkige geometrie: NASA’s Europa Clipper-ruimteschip—op weg naar Jupiter—bevond zich op het juiste moment op de juiste plaats om 3I/ATLAS waar te nemen met zijn Ultraviolet Spectrograph (Europa-UVS) tijdens een periode waarin de gezichtspunten vanaf de aarde en Mars sterk beperkt waren. [9]
Volgens een persbericht van het Southwest Research Institute, verspreid door ScienceDaily, legde Europa-UVS een ongebruikelijk perspectief vast—feitelijk kijkend vanuit een zonnige positie waardoor het de staarten van de komeet van “achter” de stroom kon bekijken, wat hielp om de geometrie van de stof- en plasmastaart in kaart te brengen vanuit een hoek die zelden beschikbaar is voor waarnemers op of nabij de aarde. [10]
De ultravioletgegevens identificeerden zuurstof en waterstof samen met stofgerelateerde signalen, wat bredere aanwijzingen ondersteunt dat de komeet een periode van sterke uitgassing doormaakte kort na het perihelium. Een van de meest directe manieren om die UV-signalen te verklaren is het uiteenvallen van watergerelateerde stoffen in atomaire waterstof en zuurstof in zonlicht—precies het soort proces dat UV-instrumenten kunnen diagnosticeren. [11]
Een korte quote uit het persbericht vat samen waarom wetenschappers enthousiast zijn: Europa-UVS kan fundamentele overgangen detecteren die gasafgifte en moleculaire afbraak laten zien—“We kunnen gassen van de komeet zien komen, en watermoleculen uit elkaar zien vallen in waterstof- en zuurstofatomen.” [12]
Net zo belangrijk: hetzelfde persbericht vermeldt dat ESA’s JUICE-missie ook ultravioletmogelijkheden heeft die de geometrie kunnen aanvullen vanuit een meer typische anti-zonwaartse kijkrichting, waardoor onderzoekers mogelijk de staartstructuur van de komeet in 3D kunnen reconstrueren vanuit meerdere gezichtspunten. [13]
Verborgen-hoek blik van de Parker Solar Probe: beeldvorming door de schittering van de Zon
NASA benadrukte ook een aparte “gap-filling” dataset: Parker Solar Probe observeerde komeet 3I/ATLAS van 18 okt. tot 5 nov. 2025, met behulp van zijn WISPR-camera. Het ruimtevaartuig maakte ongeveer 10 beelden per dag, gedurende een periode waarin 3I/ATLAS dicht bij de Zon stond vanuit het perspectief van de aarde—precies wanneer waarnemers vanaf de grond het object meestal uit het oog verliezen. [14]
NASA merkt op dat de WISPR-beelden nog in verwerking en kalibratie zijn, maar ze bieden nu al een waardevolle tijdreeks over een periode waarin het uiterlijk van de komeet vanaf de aarde niet goed kon worden gevolgd. [15]
Het Parker-perspectief komt ook met een praktische herinnering: waarnemen nabij de Zon vereist vaak onconventionele geometrie (inclusief het rollen van het ruimtevaartuig) en zorgvuldige beeldverwerking om de helderheid van de corona te verwijderen—werk dat veranderingen in de stof- en staartstructuur van een komeet kan onthullen die anders gemist zouden worden. [16]
Röntgenstralen bevestigen een hoog-energetische interactie met de zonnewind
Terwijl ultraviolet licht belangrijke atomaire soorten en staartgeometrie onthult, voegen röntgenobservatoria een extra laag toe: de interactie van de komeet met de zonnewind.
ESA meldt dat haar röntgenruimteobservatorium XMM-Newton 3I/ATLAS heeft waargenomen op 3 dec. 2025 gedurende ongeveer 20 uur, op een moment dat de komeet ongeveer 282–285 miljoen km van het ruimtevaartuig verwijderd was. [17]
ESA heeft ook details vrijgegeven dat XRISM de komeet heeft waargenomen gedurende 17 uur tussen 26–28 nov. 2025, wat een tweede röntgenperspectief toevoegt. [18]
Samenvattingen van deze publicaties benadrukken de wetenschappelijke opbrengst: röntgenstralen van kometen worden geproduceerd wanneer zonnewindionen interageren met neutraal gas in de coma, en de waarnemingen toonden röntgenemissie die zich uitstrekte over honderdduizenden mijlen/kilometers vanaf de kern—een indicator van aanzienlijke gasinteractie over een groot gebied. [19]
Wat we tot nu toe hebben geleerd over zijn chemie: een CO₂-rijke interstellaire komeet
Al ruim vóór de UV- en röntgenupdates van deze week verraste 3I/ATLAS astronomen al met zijn samenstelling.
Een “science nugget” van NASA Goddard die de James Webb Space Telescope (JWST)-waarnemingen samenvat, meldt dat Webb 3I/ATLAS op 6 augustus observeerde met NIRSpec, waarbij een asymmetrische, gas- en stofrijke coma werd gedetecteerd en waterijs werd geïdentificeerd, plus gasvormige H₂O, CO₂ en CO via infraroodspectrale kenmerken. [20]
Cruciaal is dat NASA opmerkt dat de verhouding CO₂ ten opzichte van H₂O tot de hoogste behoort die ooit bij een komeet in het zonnestelsel is waargenomen, wat wijst op een komeet die uitzonderlijk rijk is aan CO₂—en mogelijk gevormd is onder andere omstandigheden (of blootstelling aan straling) dan typische kometen die rond de Zon zijn ontstaan. [21]
Een gedetailleerde arXiv-preprint (“JWST detection of a carbon dioxide dominated gas coma…”) gaat verder en meldt een CO₂/H₂O-mengverhouding van ~8,0 ± 1,0, beschrijft dit als een van de hoogste ooit gezien en statistisch verhoogd ten opzichte van trends bij veel kometenpopulaties, en bespreekt mogelijke vorming nabij een CO₂-ijsgrens of met ijs dat is blootgesteld aan sterkere stralingsomgevingen. [22]
Naast Webb meldde NASA’s SPHEREx-team het in kaart brengen van een heldere CO₂-coma die zich uitstrekt tot minstens ~348.000 km, op basis van waarnemingen van 8–12 augustus, terwijl ook waterijs in de kern werd gedetecteerd—bewijs dat deze interstellaire bezoeker zowel chemisch onderscheidend is als nog steeds herkenbaar “komeetachtig” in de manier waarop hij vluchtige stoffen afgeeft. [23]
Waarom een door de VN gesteund asteroïde-waarschuwingsnetwerk een ongevaarlijke komeet volgt
Hoewel NASA benadrukt dat 3I/ATLAS geen bedreiging vormt voor de aarde, is het het onderwerp geworden van een gecoördineerde waarnemingsoefening: het International Asteroid Warning Network (IAWN) voert een komeet-astrometriecampagne uit van 27 november 2025 tot en met 27 januari 2026. [24]
De reden is technisch en toekomstgericht: kometen zijn moeilijk nauwkeurig te meten omdat hun wazige coma’s en staarten de centrummetingen kunnen vertekenen in vergelijking met puntvormige asteroïden. De campagne van IAWN gebruikt 3I/ATLAS als een opvallend testgeval om waarnemings- en gegevensindieningstechnieken te verfijnen die van belang kunnen zijn voor toekomstige risicobeoordeling en snelle respons in de astronomie. [25]
Voorspelling: wat er nu gebeurt met zichtbaarheid en helderheid
Eind december 2025: vervaagt, maar nog steeds te volgen met de juiste apparatuur
Voorspelde efemeriden tonen 3I/ATLAS rond magnitude ~12,8 vandaag en gestaag afnemend richting ~13,7 op 30 dec., terwijl de afstand tot zowel de aarde als de zon toeneemt. [26]
Dat betekent dat het waarschijnlijk een doelwit voor amateurtelescopen blijft voor waarnemers met grotere openingen, donkere luchten en nauwkeurige tracking—terwijl kleinere optieken moeite kunnen hebben naarmate de coma zich verspreidt en de totale oppervlaktehelderheid afneemt.
Online waarnemen en volgen door de gemeenschap
Als het weer of de apparatuur een belemmering vormt, is online waarnemen nog steeds mogelijk: het Virtual Telescope Project heeft live-uitzendingen gepland rond het moment van de nauwe nadering (met een aangegeven starttijd van 04:00 UTC op 20 dec. voor een van de sessies). [27]
Wat volgt na vandaag: een Jupiter-vliegby in 2026, daarna het lange vertrek
Nu het venster van de nauwe nadering tot de aarde voorbij is, is het volgende belangrijke punt Jupiter. Voorspellingen geven een relatief nauwe passage langs Jupiter aan in midden maart 2026 (vaak omschreven als tientallen miljoenen mijlen / ~0,3–0,4 AE), wat opnieuw kansen kan bieden voor waarnemingen door ruimtevaartuigen en grote telescopen—voordat de komeet definitief verder naar buiten trekt. [28]
Op de langere termijn blijft de kernboodschap van NASA ongewijzigd: 3I/ATLAS is een interstellair object op een eenmalige passage door onze buurt, en de huidige multi-missie “alle hens aan dek” waarnemingsinspanning is gericht op het verzamelen van zoveel mogelijk wetenschap voordat het buiten praktisch bereik verdwijnt. [29]
De kern van de zaak over komeet 3I/ATLAS vandaag
Op 20 december 2025 is komeet 3I/ATLAS een vervagende maar nog steeds actieve, nog steeds meetbare interstellaire komeet—een die net een week vol belangrijke updates heeft opgeleverd:
- De UVS van Europa Clipper hielp bij het onthullen van de staartgeometrie en atomaire signaturen die verband houden met sterke uitgassing. [30]
- Parker Solar Probe volgde hem dicht bij de zon toen waarnemers vanaf de aarde dat niet konden. [31]
- XMM-Newton en XRISM toonden de komeet oplichtend in röntgenstraling via interactie met de zonnewind. [32]
- JWST en SPHEREx stelden vast dat hij ongewoon rijk is aan CO₂, terwijl hij toch onmiskenbaar een komeet blijft. [33]
Voor het publiek is de hoofdboodschap eenvoudig: de “buitenaardse komeet” vormt geen bedreiging—maar het is een uitzonderlijk zeldzame kans om moderne ruimtewetenschap in real time een boodschapper uit een ander sterrenstelsel te zien ontleden. [34]
References
1. www.sciencedaily.com, 2. science.nasa.gov, 3. science.nasa.gov, 4. science.nasa.gov, 5. arxiv.org, 6. astro.vanbuitenen.nl, 7. astro.vanbuitenen.nl, 8. astro.vanbuitenen.nl, 9. www.sciencedaily.com, 10. www.sciencedaily.com, 11. www.sciencedaily.com, 12. www.sciencedaily.com, 13. www.sciencedaily.com, 14. science.nasa.gov, 15. science.nasa.gov, 16. science.nasa.gov, 17. www.esa.int, 18. www.esa.int, 19. www.space.com, 20. science.gsfc.nasa.gov, 21. science.gsfc.nasa.gov, 22. arxiv.org, 23. spherex.caltech.edu, 24. iawn.net, 25. iawn.net, 26. astro.vanbuitenen.nl, 27. www.virtualtelescope.eu, 28. astro.vanbuitenen.nl, 29. science.nasa.gov, 30. www.sciencedaily.com, 31. science.nasa.gov, 32. www.esa.int, 33. science.gsfc.nasa.gov, 34. science.nasa.gov
