فضا در معرض خطر: رونق بیمه ماهواره‌ای و مدیریت ریسک (۲۰۲۵–۲۰۳۲)

فضا به طور فزاینده‌ای به حوزه‌ای شلوغ و حیاتی تبدیل شده است و با این رشد، تقاضا برای راهکارهای معتبر بیمه ماهواره‌ای و مدیریت ریسک به سرعت در حال افزایش است. بیمه ماهواره‌ای – که طیفی از ریسک‌ها از شکست ماموریت پرتاب تا نقص‌های مداری و مسئولیت‌های شخص ثالث را پوشش می‌دهد – از یک محصول خاص به جزئی اساسی از اقتصاد فضا بدل شده است. در سال ۱۹۶۵ لویدز لندن اولین بیمه فضایی را برای یک ماهواره ابتدایی اینتلسات صادر کرد؛ از آن زمان، این بازار در کنار دهه‌ها پرتاب ماهواره‌ها به بلوغ رسیده است payloadspace.com payloadspace.com. امروزه، بازار جهانی بیمه فضایی به واسطه انفجار فعالیت‌های ماهواره‌ای و کسب‌وکارهای جدید فضایی در حال رشد دوباره است. اندازه این بازار در میانه دهه ۲۰۲۰ تقریباً ۳ تا ۵ میلیارد دلار بوده openpr.com marketresearchintellect.com و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲ به بازه حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار برسد که بیانگر نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) سالم در محدوده تک رقمی بالا تا دو رقمی پایین است datahorizzonresearch.com marketresearchintellect.com. این گزارش تحلیل جامعی از این بخش پررونق تا سال ۲۰۳۲ ارائه می‌دهد و به بررسی بخش‌بندی بازار، محرک‌های کلیدی رشد، پویایی‌های رقابتی، راهبردهای نوین مدیریت ریسک و چالش‌های پیش رو می‌پردازد.

مروری بر بازار و چشم‌انداز رشد

بازار بیمه فضایی رشد پایدار و بلندمدتی از خود نشان داده و برای توسعه قابل توجه تا سال ۲۰۳۲ آماده است. طبق تحلیل‌های اخیر صنعتی، ارزش بازار جهانی بیمه (ماهواره‌ای) فضایی در سال ۲۰۲۳ حدود ۳.۶ میلیارد دلار برآورد شده است datahorizzonresearch.com (یا بنا بر برخی برآوردهای دیگر حدود ۴.۵ تا ۵.۱ میلیارد دلار openpr.com marketresearchintellect.com). با افزایش استقرار ماهواره‌ها و افزایش آگاهی از ریسک‌های فضایی، پیش‌بینی می‌شود این بازار تا ۷ تا ۸ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ رشد کند و روند صعودی تا حدود ۱۲ میلیارد دلار در ۲۰۳۲–۲۰۳۳ ادامه یابد openpr.com marketresearchintellect.com. این روند مطابق با پیش‌بینی‌های قدرتمند رشد مرکب سالانه (CAGR) در بازه ۸ تا ۱۱ درصد در اواخر دهه ۲۰۲۰ است datahorizzonresearch.com marketresearchintellect.com، اگرچه برخی پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه‌تر رشد سالانه بالاتر از ۱۵ درصد را نیز محتمل می‌دانند sphericalinsights.com. چشم‌انداز رشد بر پایه گسترش سریع کل اقتصاد فضا – که در سال ۲۰۲۱ به ۴۶۹ میلیارد دلار رسید و همچنان در حال افزایش است – و همچنین این واقعیت استوار است که بیمه «حفاظت مالی حیاتی» را برای سرمایه‌گذاری مطمئن بازیگران دولتی و خصوصی در فعالیت‌های فضایی فراهم می‌کند datahorizzonresearch.com sphericalinsights.com.

زمینه تاریخی: تا دهه ۲۰۱۰، بیمه ماهواره‌ای بازاری کوچک و تخصصی باقی مانده بود که عمدتاً به خدمات‌رسانی به ماهواره‌های مخابراتی ژئواستاتیک (GEO) و پرتابگرها محدود می‌شد. حق بیمه‌ها بالا بود – اغلب ۵ تا ۲۰ درصد ارزش دارایی در دهه‌های گذشته – به دلیل ریسک‌های قابل توجه و فقدان داده‌های آماری کافی payloadspace.com. رقابت و فناوری به مرور نرخ‌ها را کاهش داد تا آنکه مجموعه‌ای از خسارات سنگین حدود سال‌های ۲۰۱۸–۲۰۱۹ باعث شد مجموع خسارات پرداختی از حق بیمه‌ها فراتر رود و برخی بیمه‌گران بازار را ترک کنند payloadspace.com insurancejournal.com. برای نمونه، در سال ۲۰۱۹ مجموع خسارات بیمه‌شده به حدود ۷۸۸ میلیون دلار رسید،‌ در حالی که حق بیمه‌های دریافت‌شده حدود ۵۰۰ میلیون دلار بود که بخشی از آن به خاطر وقایعی مانند حادثه پرتاب وگا و ثبت خسارت رکورد ۴۱۴ میلیون دلار بود payloadspace.com insurancejournal.com. این تکان بازار باعث شد نرخ‌های بیمه به شدت افزایش یابد (در برخی موارد تا دو یا سه برابر شدن) و ظرفیت بیمه‌گری کاهش پیدا کند؛ چون شرکت‌هایی مانند AIG، آلیانتس و سوئیس ری به طور موقت سبد بیمه فضایی خود را بستند insurancejournal.com insurancejournal.com. با این حال، تا اوایل دهه ۲۰۲۰ بازار تثبیت شد و بار دیگر به سوددهی بازگشت payloadspace.com. حق بیمه‌های بالا در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ ورود بازیگران جدید (مانند Applied Underwriters، Ascot) را به جای بیمه‌گران خارج‌شده رقم زد specialty.ajg.com و ظرفیت بازار را بازیابی و روند افزایش نرخ‌ها را تعدیل کرد wtwco.com. در نتیجه، تا سال‌های ۲۰۲۴–۲۰۲۵ بخش بیمه فضایی بار دیگر در مسیر رشد قرار گرفته، هرچند اکنون با «تعداد بازیگران کمتر» و نظم‌بخشی سختگیرانه‌تر به بیمه‌گری پس از نوسانات ۲۰۱۹ insurancejournal.com insurancejournal.com.

پیش‌بینی: با نگاه به سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۲، کارشناسان صنعت بیمه انتظار دارند تنوع و توسعه بازار بیمه فضایی را شاهد باشیم. موج جدید فعالیت‌های پرتاب ماهواره (رجوع کنید به شکل ۱) و ظهور کاربردهای جدید فضایی پیش‌بینی‌شده‌اند که تقاضا برای پوشش بیمه‌ای را حتی با مسائلی چون بیمه‌کردن ماهواره‌های کوچکتر و ریسک‌های نوظهور تقویت کنند. در سناریوهای رشد متوسط، بازار در دهه آینده تقریباً دو برابر خواهد شد openpr.com، در حالی که سناریوهای خوش‌بینانه‌تر رشد بیشتری را ( به ویژه در صورت اقبال بیشتر شرکت‌های نیواسپیس به بیمه) متصورند. اجماع بر این است که بیمه ماهواره‌ای همچنان عنصر اساسی اما در حال تحول اکوسیستم فضایی باقی خواهد ماند – عنصری که باید همگام با تحولات سریع فناوری و شرایط ریسک در مدار، پیوسته خود را وفق دهد.

بخش‌بندی بازار

بر حسب نوع بیمه: بازار بیمه فضایی اغلب بر اساس نوع پوشش منطبق با مراحل مختلف ماموریت و ریسک‌ها بخش‌بندی می‌شود:

• بیمه پرتاب: پوشش مرحله پرتاب راکت و استقرار اولیه ماهواره را ارائه می‌دهد. این حوزه همچنان سنگ بنای اصلی و بزرگ‌ترین بخش بازار است و با اختصاص بیشترین سهم از حق بیمه‌ها (تقریباً ۳۵ تا ۴۰ درصد بازار) sphericalinsights.com جایگاه ویژه‌ای دارد. بیمه پرتاب بسیار پرتقاضا است، زیرا مرحله پرتاب با ریسک بسیار شدید همراه است – یک شکست راکت می‌تواند ماهواره‌ای به ارزش صدها میلیون دلار را نابود کند. با توجه به شدت و ارزش بالای ریسک، سیاست‌های جامع بیمه پرتاب، حق بیمه قابل توجهی داشته و اغلب برای ماموریت‌های مالی‌گذاری‌شده، الزامی هستند. بیمه پرتاب معمولاً دوره‌ای از احتراق تا یک سال اول در مدار را پوشش می‌دهد. جایگاه برتر این بخش با توجه به تداوم پرتاب‌ها (رکورد ۱۸۰ پرتاب مداری در سال ۲۰۲۲ طبق گزارش FAA datahorizzonresearch.com) و محموله‌های ارزشمند پرتاب‌شده، حفظ شده است. همان‌گونه که در یک گزارش آمده، «بخش بیمه پرتاب همچنان سنگ بنای بازار باقی مانده… و بیشترین سهم حق بیمه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.» datahorizzonresearch.com با وجود ورود راکت‌های قابل استفاده مجدد (که قابلیت اطمینان را ارتقا و هزینه را کاهش می‌دهند)، پرتاب همچنان عرصه‌ای با ریسک بالا باقی مانده و تقاضا برای بیمه را حفظ کرده است datahorizzonresearch.com.
• بیمه مداری (ماهواره‌ای): ماهواره‌ها را در طول عمر عملیاتی‌شان در فضا بیمه می‌کند و محافظی در برابر خرابی یا نقص عملکرد پس از مرحله پرتاب است. این بخش بیمه مداری به سریع‌ترین حوزه رشد تبدیل شده چون جمعیت ماهواره‌های فعال رو به انفجار است. بیمه‌گران محصولات خود را با ریسک‌هایی چون نقص‌های فنی، افت سامانه قدرت و برخورد با زباله فضایی تطبیق داده‌اند. طبق گزارش Spherical Insights، بخش بیمه مداری شاهد نرخ رشد CAGR قابل توجهی است sphericalinsights.com. افزایش چشمگیر ماهواره‌های کوچک و مگا-صورت‌های فلکی (ناوگانی متشکل از صدها یا هزاران ماهواره در مدار پایین زمین) عامل کلیدی است – اگرچه بسیاری از اپراتورهای ماهواره‌ای کوچک به طور تاریخی بیمه‌گری شخصی یا عدم پوشش مداری را انتخاب می‌کردند، اما وسعت مأموریت‌ها و اتکا به این صورت‌های فلکی سبب شده اکنون علاقه جدیدی به راهکارهای بیمه‌ای ناوگانی و پرتفو شکل بگیرد. به طور خاص، «بیمه ماهواره‌ای به سرعت رشد می‌کند به دلیل افزایش ماهواره‌های کوچک و مگا-صورت‌های فلکی.» datahorizzonresearch.com سیاست‌های بیمه مداری می‌توانند «همه ریسک» (شامل هرگونه خسارت بجز استثناهای نام‌برده) یا «جزئی» (حمایت فقط در صورت خرابی خاص یا درصدی از ارزش دارایی) باشند. با توجه به اینکه ماهواره‌ها باید سال‌ها در محیط سخت فضا دوام بیاورند، بیمه مداری نقشی حیاتی در کاهش ریسک بلندمدت دارد. پیش‌بینی می‌شود این حوزه با ماموریت‌های خدمات‌دهی مداری، ایستگاه‌های فضایی و ماموریت به ماه که نیازمند پوشش‌های نوین بیمه‌ای هستند، بیش از پیش گسترش یابد.
• بیمه مسئولیت شخص ثالث: مسئولیت قانونی بابت خسارات وارده به ثالثین ناشی از فعالیت‌های فضایی را پوشش می‌دهد (مثلاً اگر آوار ناشی از پرتاب موجب خسارت روی زمین شود یا برخورد ماهواره‌ای به ماهواره دیگر آسیب بزند). در بسیاری موارد، بیمه مسئولیت شخص ثالث (TPL) به موجب مقررات ملی اجباری است – به طور مثال اپراتورهای پرتاب در ایالات متحده موظف به داشتن بیمه مسئولیت» تا سقف مشخص برای هر پرتاب هستند payloadspace.com و اوپراتورهای ماهواره در اروپا باید برای عملیات مداری، پوشش بیمه مسئولیت داشته باشند payloadspace.com. این بخش نسبت به بیمه‌های دارایی پرتاب و مداری حق بیمه کمتری دارد، اما برای مدیریت ریسک و رعایت مقررات حیاتی است. سقف پوشش معمولاً مورد نیاز مقررات بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار برای بیمه مسئولیت پرتاب است. بازار بیمه مسئولیت فضایی با افزایش فعالیت‌ها متحول می‌شود: رفت‌وآمد بیشتر در مدار معادل ریسک بالاتر تصادفات و مسئولیت ناشی از آن است و با ظهور توریسم فضایی، شرکت‌ها ممکن است مسئولیت ایمنی سرنشینان را هم بپذیرند. در حال حاضر، بیمه‌گران خصوصی این پوشش را فراهم می‌کنند اما شکاف‌هایی در پوشش وجود دارد – برای مثال، سیاست‌های مرسوم ممکن است خسارات ناشی از حملات سایبری یا اقدامات جنگی در فضا را استثنا کند و مسئولیت ناشی از برخورد زباله غیرقابل ردیابی، منطقه‌ای خاکستری است. این مسائل، بحث‌هایی درباره راهکارهای بین‌المللی بیمه مشترک برای مسئولیت‌های فاجعه‌آمیز به همراه داشته‌اند (رجوع شود به بخش چالش‌ها) orbitaltoday.com orbitaltoday.com. در مجموع، بیمه مسئولیت حوزه‌ای ضروری با تقاضای پایدار است و در صورت سخت‌تر شدن مقررات و الزام بیمه بیشتر اپراتورها یا افزایش تصادفات مداری، می‌تواند رشد بیشتری را تجربه کند.
• سایر پوشش‌های تخصصی/نیچ: با متنوع‌شدن صنعت فضا، بیمه‌گران شروع به ارائه سیاست‌های اختصاصی فراتر از خطوط اصلی (پرتاب/مداری/مسئولیت) کرده‌اند. این سیاست‌ها شامل بیمه ساخت ماهواره (پوشش خسارت یا تاخیر طی ساخت و تست ماهواره)، بیمه پیش از پرتاب (پوشش ماهواره در حین انتقال تا محل پرتاب یا در انتظار پرتاب، حتی شامل آسیب زمینی)، و بیمه پرواز راکت (بیمه‌گری خود سخت‌افزار راکت برای نفع ارائه‌دهنده پرتاب) است. حوزه نوپای دیگر، بیمه «سایبری» برای ماهواره‌ها است، که زیان ناشی از هک، پارازیت یا اختلال سایبری را پوشش می‌دهد – سنتاً اغلب بیمه‌نامه‌های فضایی «ساکت» درباره سایبر (نه مشخصاً شامل و نه مشخصاً استثنا) بوده‌اند spacenews.com اما با نگرانی فزاینده از امنیت سایبری ماهواره‌ها، شرکت‌ها شروع به ارائه سیاست‌های خاص سایبری یا افزوده‌های بیمه سایبری کرده‌اند. بیمه عمر/سلامت برای خدمه و گردشگران فضایی نیز روند تازه‌ای است؛ با تجاری‌سازی پرواز انسانی، محصولات بیمه مسافرت فضایی ایجاد شده‌اند که مرگ یا جراحت ناشی از پرواز فضایی را پوشش می‌دهد battleface.com. بیمه ایمن‌سازی زباله مداری نیز مفهومی نوین است – سیاست‌هایی برای جبران هزینه پاک‌سازی تکه‌ای از زباله یا حمایت از مأموریت‌های رفع زباله فعال. گرچه این محصولات نیچ فعلاً بخش کوچکی از بازار هستند، اما نمایانگر پاسخ نوآورانه صنعت به ریسک‌های جدید بوده و احتمالاً در سال‌های آینده رشد قابل توجهی خواهند داشت.

بر پایه کاربرد / بهره‌بردار نهایی: تقاضا برای بیمه ماهواره‌ای همچنین براساس نوع ماموریت یا کاربری ماهواره که اغلب با پروفایل مشتری (شرکت خصوصی، نهاد دولتی و غیره) همبستگی دارد، قابل تقسیم‌بندی است:

• ارتباطات تجاری و اپراتورهای ماهواره‌ای: بخش تجاری بزرگ‌ترین محرک تقاضای بیمه فضایی است. این دسته شامل شرکت‌های ارتباطات ماهواره‌ای (ارائه‌دهنده پخش تلویزیونی، اینترنت پهن‌باند، رادیو و غیره)، اپراتورهای ناوگان ماهواره‌ای، و شرکت‌های جدید فضا (نیو اسپیس) می‌شود. ماهواره‌های ارتباطی در GEO که هرکدام می‌توانند سالانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار درآمدزایی کنند، معمولاً به شدت بیمه می‌شوند تا از جریان درآمد محافظت شود insurancebusinessmag.com. طبق گزارش Spherical Insights، ارتباطات ماهواره‌ای بزرگ‌ترین بخش کاربردی در بازار بیمه فضایی را تشکیل می‌دهد sphericalinsights.com و این امر نشان‌دهنده سلطه ماهواره‌های ارتباطی در مدار است. همچنین، شرکت‌های مشاهده زمین و سنجش از دور، ارائه‌دهندگان خدمات ناوبری ماهواره‌ای و اپراتورهای منظومه‌های ماهواره‌ای نیز جزو کاربردهای تجاری هستند که به دنبال بیمه می‌روند. خصوصی‌سازی و تجاری‌سازی فضا منجر به «تبدیل شدن نهادهای تجاری به بازیگران قابل توجه برای رشد بازار» شده است datahorizzonresearch.com. این شرکت‌ها نه تنها دارایی‌های خود را بیمه می‌کنند، بلکه ارائه‌دهندگان خدمات پرتاب (مانند اسپیس‌ایکس هنگام پرتاب ماهواره برای مشتریان) و تولیدکنندگان ماهواره نیز ممکن است بیمه خریداری کنند (یا مشتریان خود را ملزم به خرید بیمه کنند). بخش تجاری در سال‌های اخیر حدود ۵۷٪ از درآمد صنعت را تشکیل داده است sphericalinsights.com و با ورود بازیگران خصوصی بیشتر به فضا، احتمالاً رشد بیشتری خواهد داشت.
• برنامه‌های دولتی و نظامی: آژانس‌های فضایی دولتی و اپراتورهای ماهواره‌ای نظامی بخش کاربردی مهم دیگری را تشکیل می‌دهند، هرچند رویکرد آن‌ها به بیمه متفاوت است. به طور سنتی، آژانس‌های بزرگ ملی (مانند ناسا، ESA و غیره) و نیروهای نظامی غالباً خود بیمه هستند—در اصل، ریسک از دست دادن ماهواره را خودشان تقبل می‌کنند و بجای خرید بیمه تجاری، هزینه‌ها را جذب می‌کنند—خصوصاً برای مأموریت‌های حیاتی. با این حال، مواردی بوده که دولت‌ها وارد بازار بیمه شده‌اند؛ برای مثال، ISRO، آژانس فضایی هند برای ماهواره‌هایی که بر روی موشک‌های خارجی پرتاب می‌کند، بیمه خریداری می‌کند orbitaltoday.com و کنسرسیومی از بیمه‌گران این ریسک را پوشش می‌دهند، اما ISRO پرتاب‌های صورت گرفته با راکت‌های خود را خودش بیمه می‌کند orbitaltoday.com orbitaltoday.com. برخی دولت‌ها بیمه برای تمام ماهواره‌های خصوصی پرتاب شده تحت حاکمیت خود را الزامی می‌دانند (تا بدهی‌های شخص ثالث مطابق معاهده فضای ماورای جو پرداخت شود)—مثلاً انگلیس و فرانسه اپراتورها را به خرید بیمه تا سقف معینی ملزم می‌کنند. برنامه‌های ماهواره‌ای نظامی (که می‌توانند بسیار محرمانه باشند) کمتر در بازار تجاری بیمه می‌شوند، اما مواردی بوده که ماهواره‌های نظامی ارتباطی یا ISR به‌عنوان محموله در موشک‌های تجاری بیمه شده‌اند. به طور کلی، بخش دولتی/نظامی معمولاً سهم متوسطی از بازار بیمه دارد: دولت‌ها تقاضا را به طور غیرمستقیم از طریق مقررات و تأمین مالی پروژه‌های بزرگ (مانند ماهواره‌های غیرنظامی که پیمانکاران آن‌ها را بیمه می‌کنند) تحریک می‌کنند، اما خرید مستقیم بیمه توسط دولت‌ها محدود است. با پیشرفت پروژه‌های دولتی جدید مانند اکتشاف ماه (برنامه آرتمیس) و ایستگاه‌های فضایی بین‌المللی آینده، فرصت‌هایی برای بیمه‌گران جهت پوشش برخی جنبه‌ها (اجزای مشارکتی تجاری یا مسئولیت‌های پرتاب) ایجاد می‌شود. همچنین، برخی کشورهای در حال ظهور فضایی که سابقه بیمه فضایی ندارند (در آمریکای لاتین، خاورمیانه و غیره) ممکن است برای محافظت از سرمایه‌گذاری‌های خود هنگام پرتاب ماهواره به بازار بیمه بپیوندند.
• اکتشافات فضایی و مأموریت‌های علمی: این دسته شامل ماهواره‌های علمی، کاوشگرها، مریخ‌نوردها و مأموریت‌های سرنشین‌دار اکتشافی (غیر از ارتباطات یا تجاری مشاهده زمین) می‌شود. به طور تاریخی، بسیاری از مأموریت‌های علمی خالص (مانند کاوشگرهای میان‌سیاره‌ای، تلسکوپ‌های فضایی) با بودجه دولت انجام شده و بیمه نمی‌شوند، زیرا ارزش آن‌ها علمی است نه تجاری. اما با ظهور ماه‌نشین‌های تجاری، مأموریت‌های خصوصی به مریخ و شرکت‌هایی که خدمات ارسال محموله به ماه را می‌فروشند، بیمه اهمیت پیدا می‌کند. بازار در حال تطابق با پوشش‌های سفارشی برای فناوری‌های نوظهور است—برای مثال، بیمه‌گران به تدوین سیاست‌هایی برای پوشش مأموریت‌های به ماه و مریخ برای شرکت‌هایی که قصد انتقال محموله یا گردشگر دارند، روی آورده‌اند insurancebusinessmag.com. این مأموریت‌ها با ریسک‌های منحصربه‌فردی (فواصل دور، محیط‌های خشن) مواجه‌اند و معمولاً نیاز به مدل‌سازی ریسک نوآورانه دارند. همچنین شاهد نخستین گام‌ها در پروازهای گردشگری فضایی هستیم (در مرز اکتشاف و فعالیت تجاری). اگرچه فعلاً بخش کوچکی است، اما پتانسیل رشد زیادی دارد—پیش‌بینی می‌شود گردشگری فضایی از صنعتی به ارزش ۰.۸ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ به نزدیک ۱۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۲ برسد، که نشان‌دهنده اهمیت روزافزون بیمه برای مسافران و وسایل نقلیه فضایی است insurancetimes.co.uk. بیمه کردن جان انسان‌ها در فضا (چه فضانوردان و چه گردشگران) و پوشش وسایل نقلیه سرنشین‌دار (مانند Crew Dragon اسپیس‌ایکس یا کپسول بلو اوریجین) مدل‌های ریسک متفاوتی دارد و بیمه‌گران شروع به ارائه برنامه‌های آزمایشی کرده‌اند (از جمله بیمه حوادث شخصی برای شرکت‌کنندگان پرواز فضایی battleface.com). در مجموع، اگرچه فعلاً اکتشاف و گردشگری سهمی محدود از بازار بیمه دارند، اما جبهه‌ای پویا برای رشد در دهه آتی محسوب می‌شوند.
• سایر کاربردها: بخش‌های دیگر شامل زیرساخت فضایی و خدمات مداری هستند—مثلاً شرکت‌هایی که خدمات سرویس‌دهی ماهواره‌ای در مدار، سوخت‌گیری یا پاک‌سازی زباله انجام می‌دهند، ممکن است برای فضاپیماهای خود (جهت پوشش شکست مأموریت) و برای مسئولیت (در صورت بروز حادثه در سرویس‌دهی) بیمه خریداری کنند. همچنین زیرساخت زمینی و تأسیسات پرتاب گاهی تحت پوشش بیمه هوافضا قرار می‌گیرند (برای مثال، پایگاه‌های فضایی برای تصادفات پرتاب، بیمه مسئولیت دارند و ایستگاه‌های زمینی ممکن است تجهیزات حیاتی خود را بیمه کنند). این حوزه‌ها با بیمه هوافضا تلاقی دارند، اما با گسترش فعالیت‌های فضایی، بیمه‌گران ممکن است سیاست‌های سفارشی بیشتری تدوین کنند. به عنوان نمونه، با ایجاد چندین ایستگاه فضایی خصوصی تا ۲۰۳۰، احتمالاً بیمه‌گران پوشش برای ماژول‌های ایستگاه، آزمایش‌های آزمایشگاهی و حتی مسئولیت عملیات ایستگاه‌های فضایی تجاری را ارائه خواهند داد.

بر اساس منطقه: بازار بیمه ماهواره‌ای کاملاً جهانی است، اما در مناطقی با فعالیت‌های بزرگ صنعت فضا و قطب‌های بیمه‌ای متمرکز است. اندازه بازار و رشد آن بر اساس منطقه به شرح زیر است:

• آمریکای شمالی: آمریکای شمالی بزرگ‌ترین بازار منطقه‌ای برای بیمه فضایی است که ایالات متحده ستون آن است. امریکا فعال‌ترین بخش فضایی را در جهان دارد—خانه اپراتورهای متعدد ماهواره‌ای (تجاری و نظامی)، شرکت‌های پرتاب و بازار سرمایه عمیق که نیازمند انتقال ریسک است. محیط مقرراتی نیز حمایت‌کننده است (با بیمه اجباری پرتاب شخص ثالث و آگاهی بالا از مدیریت ریسک). در سال ۲۰۲۴، آمریکای شمالی تقریباً ۱.۷ میلیارد دلار از بازار بیمه فضایی را به خود اختصاص داده و پیش‌بینی می‌شود تا بیش از ۳.۲ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۳ برسد datahorizzonresearch.com. این رقم نشان می‌دهد که فقط آمریکای شمالی تقریباً نیمی از بازار جهانی را تشکیل می‌دهد. محرک‌های اصلی شامل سیل پرتاب‌های اسپیس‌ایکس (ماهواره‌های زیادی از امریکا پرتاب می‌شود)، اپراتورهای بزرگ ماهواره GEO در امریکا و حضور بیمه‌گذاران/بیمه‌گرهای بزرگ جهانی در بازار امریکاست. بخش فضایی کانادا نیز (هرچند اندک) با ماهواره‌های ارتباطی و چند بیمه‌گر فعال در بازار لندن مشارکت دارد. برتری آمریکای شمالی احتمالاً ادامه خواهد داشت، هرچند این رشد تدریجی (بازار بالغ) است. ورود منظومه پروژه Kuiper آمازون و پروژه‌های عظیم دیگر می‌تواند تقاضا برای بیمه را در امریکا بیشتر کند. بسیاری از شرکت‌های اصلی بیمه‌گری یا کارگزاری (مانند Marsh، Aon، عملیات آمریکایی AXA XL) نیز در امریکا فعال‌اند و آن را به مرکز تخصص تبدیل کرده‌اند.
• اروپا: اروپا دومین بازار بزرگ است که دارای صنعت فضایی قدیمی (به رهبری کشورهایی چون فرانسه، انگلستان، آلمان و ایتالیا) و مرکز تاریخی بیمه‌گری فضای در بازار لویدز لندن است. اروپا در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۲ میلیارد دلار از بازار را در اختیار داشت و پیش‌بینی می‌شود تا حدود ۲.۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۳ برسد datahorizzonresearch.com. بازار بیمه لندن نقشی کلیدی دارد—سندیکاهای متعددی در زمینه بیمه فضایی آنجا فعالیت دارند (Beazley، Hiscox و …) و اتحادیه بین‌المللی بیمه‌گران هوافضا (IUAI) نیز در اروپا قرار دارد. اپراتورهای ماهواره‌ای اروپایی (مانند یوتل‌ست، SES) از خریداران مهم بیمه‌اند. همچنین سیاست‌های مقرراتی اروپا—الزام بیمه مسئولیت شخص ثالث برای اپراتورها در مدار—تقاضا را تضمین می‌کند. «اروپا در کنار آمریکای شمالی در اندازه بازار نقش برجسته‌ای ایفا کرده» است، و اگرچه آمریکا پیشتاز است، اروپا فاصله زیادی ندارد openpr.com. در آینده نزدیک، بازار اروپا می‌تواند با پروژه‌های کلان تحت حمایت اتحادیه اروپا (مانند منظومه IRIS² برای ارتباطات ماهواره‌ای) و افزایش تعداد پرتاب‌های Arianespace و استارتاپ‌های جدید پرتاب رشد کند. توسعه فعالیت‌های فضایی شرق اروپا و رونق صنعت پرتاب کوچک در انگلیس نیز می‌تواند مؤثر باشد. البته، اروپا خروج یک بیمه‌گر بزرگ (Allianz) را در سال ۲۰۲۲ تجربه کرد که کمی ظرفیت را کاهش داد specialty.ajg.com – هرچند بیمه‌گران جدید جایگزین شدند. بیمه‌گران اروپایی اغلب مأموریت‌های بین‌المللی را نیز پوشش می‌دهند (نه فقط ماهواره‌های تحت مالکیت شرکت‌های اروپایی)؛ زیرا بیمه‌های اتکایی هم جهانی است.
• آسیا-اقیانوسیه: آسیا-اقیانوسیه سریع‌ترین رشد را در بیمه ماهواره‌ای دارد هرچند از پایه‌ای کوچک‌تر. در سال ۲۰۲۴، اندازه بازار آسیا-اقیانوسیه تقریباً ۰.۹ میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود تا حدود ۱.۸ میلیارد دلار تا ۲۰۳۳ برسد datahorizzonresearch.com. این رشد با توسعه برنامه‌های فضایی چین، هند، ژاپن و دیگر کشورها صورت می‌گیرد. چین اکنون به جز آمریکا بیش از هر کشور دیگری جسم فضایی پرتاب می‌کند (منظومه‌های عظیم و ایستگاه فضایی چین در راه هستند) و بیمه‌گران چینی reportedly در حال توسعه ظرفیت‌های پوشش ریسک فضایی داخلی هستند. هند بخش فضایی خود را به بخش خصوصی باز می‌کند و به تدوین چارچوب‌های بیمه ماهواره‌ای علاقه نشان داده است orbitaltoday.com orbitaltoday.com. کشورهای نوظهور در آسیای جنوب‌شرقی (مالزی، اندونزی و …) و استارتاپ‌های فضایی استرالیا نیز، غالباً بیمه را از بازارهای بین‌المللی تهیه می‌کنند. طبق تحلیل‌ها، «بازارهای نوظهور در آسیا-اقیانوسیه، به‌ویژه چین و هند، فرصت‌های قابل توجه رشد دارند به دلیل توسعه برنامه‌های فضایی‌شان» datahorizzonresearch.com. اپراتورهای ماهواره‌ تجاری ژاپن و تامین‌کننده پرتاب ژاپن (Mitsubishi Heavy Industries) نیز بیمه را از طریق کارگزاران جهانی دریافت می‌کنند. در کل، سهم آسیا-اقیانوسیه از بازار بیمه فضایی با شتاب فعالیت‌های فضایی این منطقه در حال افزایش است و شاید در بلندمدت با اروپا هم‌تراز شود.
• آمریکای لاتین: آمریکای لاتین هم اکنون سهم کمی از بازار را دارد (حدود ۲۰۰–۳۰۰ میلیون دلار در ۲۰۲۴ که تا حدود ۳۰۰ میلیون دلار تا ۲۰۳۳ پیش‌بینی می‌شود datahorizzonresearch.com). این موضوع منعکس‌کننده دارایی‌های ماهواره‌ای چند کشور مثل برزیل، آرژانتین، مکزیک و کنسرسیوم‌هایی مانند «ماهواره‌های جامعه آند» است. این ماهواره‌ها معمولاً از طریق بازارهای اروپا یا آمریکا بیمه می‌شوند. رشد بیمه فضایی در آمریکای لاتین احتمالاً جز در صورت ظهور برنامه‌های بزرگ جدید ملایم خواهد بود؛ هرچند سازمان فضایی برزیل و چند شرکت خصوصی می‌توانند تقاضا را به طور تدریجی افزایش دهند.
• خاورمیانه و آفریقا: MEA کوچک‌ترین منطقه در حوزه بیمه فضایی است با بازار حدود ۱۰۰ میلیون دلار در ۲۰۲۴ که تا ۲۰۰ میلیون دلار تا ۲۰۳۳ پیش‌بینی می‌شود datahorizzonresearch.com. چند کشور خلیج فارس (امارات، عربستان، قطر) دارای ماهواره‌های ارتباطی هستند و برنامه‌های فضایی فعالی دارند—مثلاً کاوشگر مریخ امارات و ماه‌نورد آتی که ممکن است نیازمند بیمه باشد. اسرائیل نیز ماهواره‌های تجاری (اغلب از طریق لویدز لندن بیمه می‌شوند) دارد. حضور آفریقا نوپا است اما در حال رشد (مثلاً نیجریه و آفریقای جنوبی ماهواره دارند). سهم خاورمیانه در بازار احتمالاً کمی افزایش خواهد یافت زیرا کشورهای ثروتمند در پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و آن‌ها را بیمه می‌کنند، اما مجموعاً MEA در مقایسه با سه منطقه اصلی، بخش کوچکی باقی خواهد ماند. شایان ذکر است که برخی ریسک‌ها در خاورمیانه از طریق راه‌حل‌های داخلی یا حمایت دولت تأمین می‌شود تا بیمه بازار آزاد.

جدول زیر، بخش‌بندی بازار منطقه‌ای و رشد را خلاصه می‌کند:

منطقه	اندازه بازار در ۲۰۲۴ (میلیارد دلار آمریکا)	پیش‌بینی ۲۰۳۳ (میلیارد دلار آمریکا)
آمریکای شمالی	۱.۷ datahorizzonresearch.com	۳.۲ datahorizzonresearch.com
اروپا	۱.۲ datahorizzonresearch.com	۲.۳ datahorizzonresearch.com
آسیا-اقیانوسیه	۰.۹ datahorizzonresearch.com	۱.۸ datahorizzonresearch.com
آمریکای لاتین	۰.۲ datahorizzonresearch.com	۰.۳ datahorizzonresearch.com
خاورمیانه و آفریقا	۰.۱ datahorizzonresearch.com	۰.۲ datahorizzonresearch.com

جدول: برآورد اندازه بازار منطقه‌ای برای سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۳۳. آمریکای شمالی و اروپا در ارزش بازار پیشتازند، در حالی که آسیا-اقیانوسیه سریع‌ترین رشد درصدی را نشان می‌دهد datahorizzonresearch.com. توجه داشته باشید که این اعداد منعکس‌کننده حجم حق بیمه و ارزش پوشش در بخش بیمه فضایی هستند.

محرک‌ها و روندهای کلیدی بازار

چندین روند قدرتمند موجب رشد و تحول صنعت بیمه ماهواره و مدیریت ریسک شده‌اند که به ‌سوی سال ۲۰۳۰ و فراتر از آن حرکت می‌کند:

افزایش پرتاب‌ها و مگا-کانستلیشن‌ها

ما در دوران طلایی پرتاب فضاپیماها قرار داریم. تعداد اشیاء پرتاب‌شده به مدار هر ساله در سال‌های اخیر چهار برابر شده است insurancejournal.com که بخش عمده آن به لطف مگا-کانستلیشن‌های ماهواره‌های کوچک است. شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس (با استارلینک) و وان‌وب، صورت فلکی‌هایی با هزاران ماهواره را مستقر می‌کنند. تنها در سال ۲۰۲۲، بیش از ۲۴۰۰ ماهواره به طور جهانی پرتاب شد – که نسبت به تعداد پرتاب‌های سال ۲۰۱۰، ۱۳ برابر افزایش یافته است datahorizzonresearch.com. این جهش مستقیماً تقاضا برای بیمه را در سطوح مختلف افزایش داده است: (۱) کارزارهای پرتاب بیشتر برای بیمه شدن، (۲) ماهواره‌های بیشتری که نیازمند پوشش‌های در مدار هستند (به ویژه اگر اپراتورهای کانستلیشن تصمیم به بیمه بخشی یا تمام ناوگان خود بگیرند) و (۳) افزایش در معرض بودن مسئولیت ثالث ناشی از احتمال بالاتر تصادفات. هر پرتاب دسته‌ای استارلینک، به عنوان مثال، نیازمند پوشش مسئولیت پرتاب است؛ اگر آن ماهواره‌ها جداگانه در مدار بیمه شوند، این نیز حجم قابل توجهی از بیمه‌نامه‌ها را تشکیل می‌دهد.

با این حال، مگا-کانستلیشن‌ها همچنین ظرافتی را وارد می‌کنند: بسیاری از اپراتورهای فضایی جدید ریسک‌پذیری بالاتری داشته و ماهواره‌های خود را به صورت خودبیمه یا کمتر بیمه‌شده نگه می‌دارند. به گفته کارشناسان صنعت، یک شرکت با صدها ماهواره کوچک ممکن است “انتظار داشته باشد چند مورد از کار بیفتد” و از دست دادن یک ماهواره ۵۰۰ هزار دلاری را در برابر از دست دادن یک ماهواره GEO به ارزش ۱۵۰ میلیون دلار ناچیز بداند payloadspace.com insurancejournal.com. در واقع، اسپیس‌ایکس ماهواره‌های استارلینک خود را بیمه نمی‌کند، طبق گفته بیمه‌گران insurancejournal.com. این روند تا اندازه‌ای رشد آنی حق بیمه‌های بازار را کاهش داده است – مقدار زیادی از “حق بیمه از بازار حذف شده است” زیرا بسیاری از اپراتورهای ماهواره‌های کوچک ترجیح می‌دهند زیان‌ها را داخلی جذب کنند insurancejournal.com. به گفته رئیس بیمه فضایی شرکت Beazley، با وجود رشد سریع صنعت فضایی، “اندازه بازار بیمه فضایی نسبتاً ثابت باقی مانده است” به علت این کانستلیشن‌های بیمه‌نشده insurancejournal.com. در واقع، افزایش تعداد ماهواره‌ها لزوماً موجب افزایش ارزش بیمه‌شده نمی‌شود، مگر این که محصولات بیمه‌ای متناسب با نیازهای کانستلیشن‌ها (مانند بیمه فراگیر چندماهواره‌ای یا پوشش‌های پارامتریک برای از کار افتادگی کل کانستلیشن) متحول شوند.

با این حال، مقیاس عظیم فعالیت‌ها موجب افزایش ریسک تصادف ماهواره‌ها و تراکم در مدارهای کلیدی مانند مدار پایین زمین (LEO) شده است. با برنامه‌ریزی برای پرتاب ده‌ها هزار ماهواره استارلینک و سایر کانستلیشن‌ها، احتمال تصادف‌های تصادفی رو به افزایش است. مدل‌ها پیش‌بینی می‌کنند که ریسک تصادف می‌تواند به طور قابل توجهی افزایش یابد – یک تخمین هشدار می‌دهد در برخی پوسته‌های مداری برای هر دو برابر شدن شمار ماهواره‌ها، ریسک تصادف حدود ~۲۰٪ افزایش می‌یابد patentpc.com. یک تصادف بزرگ بین ماهواره‌های کانستلیشن (یا رویداد زنجیره‌ای به نام سندرم کسلر) برای صنعت بیمه یک نقطه عطف خواهد بود. بیمه‌گران با دقت این ریسک را زیر نظر دارند: رویداد فاجعه‌بار زنجیره‌ای زباله می‌تواند بخش بزرگی از مدار پایین زمین را غیرقابل استفاده کرده و ضررهای عظیمی ایجاد کند (یک تحلیل نشان می‌دهد اگر رویداد کسلر رخ دهد، حدود ~۲۰٪ کل ماهواره‌های LEO می‌تواند ظرف چند ماه نابود شوند) internationalinsurance.org. تا امروز، چنین فاجعه‌ای رخ نداده است، اما نگرانی “فضای شلوغ” واقعی است. این موضوع موجب تلاش‌های گسترده‌تر در زمینه مدیریت ترافیک فضایی و آگاهی موقعیتی (در ادامه توضیح داده شده) و احتمالاً ترغیب اپراتورهای کانستلیشن به خرید بیمه برای زیان‌های ناشی از تصادف، مخصوصاً هنگامی که شبکه‌هایشان زیرساختی بحرانی می‌شوند، خواهد شد. همچنین، حضور ماهواره‌های بیشتر احتمال این را افزایش داده است که یک شکست پرتاب شامل چندین محموله شود (مثلاً یک پرتاب اشتراکی با ۵۰ کیوب‌ست که منفجر شود، ۵۰ زیان جداگانه را به همراه دارد) – این موجب ترغیب بیمه‌گران به بررسی سناریوهای تجمیع و ارائه بسته‌های بیمه “پرتاب کانستلیشن” می‌شود.

خلاصه این که، مگا-کانستلیشن‌ها همزمان بازار را گسترش می‌دهند و آن را به تحول وا‌می‌دارند. این روند به شدت به حجم بیمه پرتاب و رشد کلی بازار کمک می‌کند (ماهواره‌های بیشتر = مشتریان بالقوه بیشتر)، اما همچنین پروفایل‌های ریسک را تغییر می‌دهد. بیمه‌گران گزارش داده‌اند که باید مدل‌های ارزیابی ریسک خود را بازنگری کنند: “تعداد زیاد و افزونگی در کانستلیشن‌های اسپیس‌ایکس، دینامیک سنتی بیمه ماهواره‌ای را متحول کرده است”، که نیازمند رویکردهای جدید در قیمت‌گذاری و تجمیع ریسک است telecomworld101.com telecomworld101.com. در ادامه، در صورتی که اپراتورهای کانستلیشن تحت فشار سرمایه‌گذاران یا مقررات شروع به خرید بیمه بیشتری کنند، بازار به سرعت رشد خواهد کرد. حتی بدون جذب کامل آن، افزایش فعالیت فضایی محرک بنیادینی برای اغلب پیش‌بینی‌های مثبت بازار تا سال ۲۰۳۲ است.

افزایش زباله‌های فضایی و تمرکز بر پایداری فضایی

همزمان با افزایش تعداد ماهواره‌ها، چالش زباله‌های فضایی نیز افزایش یافته است. بیش از ۳۶٬۵۰۰ قطعه زباله بزرگتر از ۱۰ سانتی‌متر (و میلیون‌ها قطعه کوچک‌تر) اکنون در مدار زمین ردیابی می‌شوند datahorizzonresearch.com – عددی که طی دو دهه تقریباً دو برابر شده و همچنان افزایش می‌یابد، چرا که ماهواره‌ها منفجر می‌شوند، تصادف می‌کنند یا رها می‌شوند swissre.com swissre.com. زباله‌های فضایی تهدید جدی برای ماهواره‌های عملیاتی هستند: حتی یک قطعه یک سانتی‌متری می‌تواند با سرعت‌های مداری معادل قدرت یک نارنجک دستی برخورد کند. برای بیمه‌گران، زباله‌های مداری به طور قابل توجهی ارزیابی ریسک را پیچیده‌تر کرده و احتمال ادعای خسارت در مدار را افزایش می‌دهد. قابل توجه است که خسارت ناشی از زباله‌ها در اغلب بیمه‌نامه‌های استاندارد ماهواره‌ای به عنوان یک خطر تحت پوشش قرار دارد swissre.com. بنابراین، افزایش جمعیت زباله‌ها باعث افزایش خسارت‌های مورد انتظار برای بیمه‌گران شده است (و تاکنون چند مورد خسارت جزئی ماهواره‌ای و یک ماهواره ایریدیوم که در سال ۲۰۰۹ در تصادف کاملاً از بین رفت، رخ داده است).

صنعت با تمرکز بیشتر بر پایداری فضا و کاهش زباله‌های فضایی واکنش نشان می‌دهد. فشارهایی برای اجرای قوانین کاهش زباله (مانند تضمین د-مداری ماهواره‌ها ظرف ۵ سال پس از پایان مأموریت، به جای دستورالعمل طولانی‌مدت ۲۵ ساله internationalinsurance.org) و توسعه خدمات حذف فعال زباله (ADR) وجود دارد. برخی بیمه‌گران و نهادهای بین‌المللی مفاهیمی مانند «اوراق تمیزکاری زباله‌های فضایی» یا مشوق‌های حق بیمه برای اپراتورهایی که ماهواره‌ها را به‌طور مسئولانه د-مداری می‌کنند، مطرح کرده‌اند internationalinsurance.org internationalinsurance.org. هدف این است که با تشویق مالی، میزان زباله‌ها کاهش یابد تا خسارات بیمه‌ای آینده نیز کاهش پیدا کند. اما در حال حاضر «بیمه نقش کمی برای اپراتورهای ماهواره‌ای ایفا می‌کند چون مشوق مالی برای حذف زباله وجود ندارد» – بیمه‌گران عمدتاً واکنشی عمل می‌کنند و صرفاً برای خسارات ناشی از زباله پرداخت دارند، نه اینکه به طور فعال هزینه تمیزکاری را تأمین کنند internationalinsurance.org. این وضعیت ممکن است تغییر کند: مدل‌های آتی بیمه ممکن است بندها یا تخفیف‌هایی بر اساس ردپای زباله یا رعایت رتبه‌های پایداری اپراتور پیش‌بینی کنند (ابتکاراتی مانند رتبه‌بندی پایداری فضا در حال ظهور هستند internationalinsurance.org internationalinsurance.org).

علاوه‌بر این، قابلیت‌های آگاهی موقعیتی فضایی (SSA) در حال بهبود است. دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی (مانند LeoLabs) اشیا را ردیابی کرده و هنگام شناسایی خطر برخورد هشدار اتصال صادر می‌کنند. داده‌های بهتر SSA به اپراتورها اجازه می‌دهد تا مانورهای دوری انجام دهند – که نوعی مدیریت ریسک است و بیمه‌گران به آن علاقه‌مندند. بیمه‌گران شاید به صورت مستقیم SSA را اجرا نکنند، اما بهره آن را می‌برند: برخورد کمتر، به معنای ادعاهای کمتر است. تعجب‌آور نخواهد بود اگر بیمه‌گران در آینده از بیمه‌گذاران بخواهند پروتکل‌های دوری از برخورد داشته باشند یا به سرویس SSA متعهد شوند (مشابه شرط بیمه‌گران دریایی برای داشتن سیستم‌های ایمنی روی کشتی‌ها). افزایش استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی مدار زباله‌ها و اجتناب خودکار از برخورد نیز یکی دیگر از روندهای جدید است.

در نهایت، فشارهای مقرراتی برای مقابله با زباله‌ها افزایش یافته است. سازمان ملل و تنظیم‌گران ملی به دنبال اقدامات سختگیرانه‌تر هستند و بحث‌هایی درباره ایجاد رژیم بین‌المللی مدیریت ترافیک فضایی در جریان است که می‌تواند مسئولیت و حتی پاسخگویی برای حوادث زباله را تعیین کند. اگر تنظیم‌گران، پوشش مسئولیت بالاتری برای تصادفات ناشی از زباله‌ها اجبار کنند، این امر بازار بیمه را برای پوشش اشخاص ثالث گسترش می‌دهد. در همین حال، خودِ ریسک زباله برخی بیمه‌گران را محتاط کرده است: پس از چندین شکست ماهواره‌ای (برخی مشکوک به دلیل برخورد با زباله‌ها)، یک بیمه‌گر بزرگ (Assure Space) به طور موقت پوشش ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO) را تنها با مستثنی کردن برخورد ارائه داد payloadspace.com. این نشان می‌دهد اگر خطر زباله کاهش نیابد، می‌تواند حق بیمه‌ها را افزایش داده یا پوشش بیمه‌ای در برخی مدارها را کاهش دهد.

به طور خلاصه، مشکل رو به رشد زباله برای این صنعت یک شمشیر دولبه است: هم یک تهدید است که می‌تواند خسارت‌ها را افزایش داده و بیمه‌گران را فراری دهد، اما همزمان تقاضا برای راهکارهای مدیریت ریسک و محصولات بیمه جدید ایجاد می‌کند. دهه آینده به احتمال زیاد شاهد همگرایی تنگاتنگ بیمه فضا و تلاش‌های پایداری فضایی خواهد بود؛ از پوشش ماموریت‌های حذف زباله (مانند بیمه وسیله ADR در برابر شکست) گرفته تا احتمالا مشارکت در «صندوق بیمه زباله» برای خسارات برخورد. همه ذینفعان موافق‌اند که ارتقای ایمنی فضا حیاتی است: «پایداری فضا باید با پایداری (زمین) ادغام شود تا تصمیم‌گیرندگان را آموزش دهد»، در غیر این صورت برخوردها و زباله می‌تواند اقتصاد فضا و بیمه پشتیبان آن را به خطر بیاندازد internationalinsurance.org.

خصوصی‌سازی، سرمایه‌گذاری‌های جدید فضایی و گردشگری فضایی

روند مهم دیگر، خصوصی‌سازی و تنوع گسترده فعالیت‌های فضایی است که پایگاه مشتریان بیمه را گسترش می‌دهد. در گذشته، تنها چند آژانس دولتی و اپراتور بزرگ مدار زمین‌ثابت (GEO) عرصه فضا را در اختیار داشتند. امروز به لطف کاهش هزینه‌های پرتاب و نوآوری، ما شاهد ظهور بخش زنده و پویای «فضای نو» با استارتاپ‌ها و بازیگران غیرمرسوم هستیم که ماهواره پرتاب می‌کنند و مأموریت برنامه‌ریزی می‌کنند. سرمایه‌گذاری خصوصی وارد پروژه‌های فضایی (صورت‌های ماهواره‌ای، هتل‌های فضایی، فرودگرهای قمری و…) شده است که همه این‌ها با ریسک‌هایی مواجه‌اند که باید مدیریت شوند. این موضوع منجر به افزایش تقاضا برای محصولات بیمه متناسب با این بازیگران جدید می‌شود.

به عنوان مثال، یک دهه پیش، گردشگری فضایی بیشتر جنبه نظری داشت – اکنون شرکت‌هایی مانند Virgin Galactic و Blue Origin مسافران را ساب‌اوربیتال برده‌اند و SpaceX شهروندان خصوصی را به مدار فرستاده است. هر یک از این مأموریت‌ها به مجموعه‌ای از بیمه‌ها نیاز دارند: پوشش پرتاب، بدنه فضاپیما، مسئولیت مسافر و حتی بیمه عمر برای شرکت‌کنندگان. بیمه‌گران، نوشتن بیمه گردشگران فضایی را آغاز کرده‌اند. در سال ۲۰۲۱، بیمه‌گر battleface یکی از نخستین طرح‌های بیمه سفر ویژه گردشگران فضایی را معرفی کرد که فوت ناشی از حادثه و رویدادهای دیگر در طول پرواز فضایی را پوشش می‌دهد battleface.com. با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود گردشگری فضایی تا سال ۲۰۳۰ به صنعتی چند میلیارد دلاری تبدیل شود insurancetimes.co.uk، بیمه نقشی کلیدی در امکان‌پذیر کردن آن ایفا خواهد کرد (همان‌گونه که بیمه برای رشد هوانوردی تجاری حیاتی است). انتظار می‌رود محصولات تخصصی رشد کنند؛ مثلاً بیمه دوره قبل از پرواز برای آموزش، مسئولیت پرتاب مخصوص جراحت مسافر، یا حتی بیمه «استرداد بلیت» اگر پرواز گردشگری لغو شود.

به همین ترتیب، ایستگاه‌های فضایی خصوصی و پروازهای سرنشین‌دار شرکت‌ها نیازمند راهکارهای بیمه‌ای هستند. شرکتی که یک ماژول ایستگاه فضایی تجاری پرتاب می‌کند ممکن است برای خسارت مدار، بیمه دارایی بخرد، یا برای جراحت گردشگران فضایی روی ایستگاه، پوشش مسئولیت تهیه کند. این حوزه‌ها برای بیمه‌گران جدید است و قیمت‌گذاری ریسک انسانی در فضا نیازمند همکاری با کارشناسان (با معیارهایی مانند سیستم‌های ایمنی، فرار اضطراری و غیره، مشابه با مدل‌های بیمه هوانوردی یا دریانوردی) خواهد بود.

فراتر از گردشگری، ماموریت‌های خصوصی به ماه/مریخ (مانند پرواز قمری خصوصی برنامه‌ریزی‌شده توسط ایلان ماسک یا فرودگرهای رباتیک متعدد شرکت‌هایی مانند Astrobotic و Intuitive Machines) حوزه‌ای در حال رشد است. بیمه یک تلاش فرود بر ماه در برابر شکست، یا بیمه کپسول بازگشت نمونه، کاری پیچیده است – اما چون این مأموریت‌ها اغلب ذینفعان تجاری و سرمایه‌گذار دارد، انتقال ریسک از طریق بیمه مطلوب است. بیمه‌گران نیز وارد میدان شده‌اند؛ برای نمونه Applied Underwriters صراحتاً راهبرد خود را برای ارائه «پوشش انعطاف‌پذیر و سفارشی» برای فناوری‌های نوظهور مانند ماهواره‌های کوچک و ماموریت‌های ماه و مریخ همزمان با ورودش به بازار بیمه فضا بیان کرده است insurancebusinessmag.com. این نشان می‌دهد بیمه‌گران یک فرصت سودآور در حمایت از ماموریت‌های جاه‌طلبانه خصوصی می‌بینند.

علاوه بر این، ورود کشورها و شرکت‌های جدید بازار را گسترش می‌دهد. اکنون ده‌ها کشور دارای برنامه فضایی یا استارتاپ فضایی هستند (مانند مأموریت مریخ امارات، ماهواره‌های ارتباطی ترکیه، پرتاب‌گرهای کوچک استرالیا). این بازیگران اغلب هنگام پرتاب با اپراتورهای تجاری، به دنبال بیمه می‌روند. سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO) حتی فراخوان R&D برای بررسی سازوکارهای نوآورانه بیمه در بخش فضای رو به رشد این کشور داده و به مسائلی مانند ایجاد صندوق‌های بیمه برای «صورت‌های فلکی بزرگ ماهواره، گردشگری فضایی، ریسک‌های غیر-فضانورد و زباله‌ها» نیز می‌پردازد تا به نیازهای هند پاسخ دهد orbitaltoday.com orbitaltoday.com. اینکه آژانسی مانند ISRO درباره مدل‌های بیمه پژوهش می‌کند، نشان‌دهنده نقش حیاتی مدیریت ریسک در برنامه‌های هر کشور فضانورد است.

به طور خلاصه، دموکراتیزه شدن فضا – به معنای بازیگران بیشتر و انواع ماموریت‌های متنوع‌تر – مهمترین عامل رشد بازار است. این موضوع پایگاه مشتریان بیمه را ورای مالکان سنتی ماهواره‌های بزرگ گسترش می‌دهد. البته این روند چالش‌هایی هم دارد (بسیاری از بازیگران جدید با بیمه آشنایی کافی ندارند، برخی بودجه محدودی دارند و ممکن است از پرداخت حق‌بیمه سرباز زنند)، اما به تدریج و با رشد اقتصاد فضا، نفوذ بیمه به این بخش‌ها افزایش خواهد یافت. مشارکت‌های راهبردی (آموزش استارتاپ‌ها از سوی کارگزاران، همکاری بیمه‌گران و آژانس‌های فضایی برای تدوین مقررات همراه با الزامات بیمه‌ای) این روند را تسهیل می‌کند. نتیجه خالص برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۲ یک بازار گسترده‌تر و متنوع‌تر بیمه فضا خواهد بود؛ از کیوب‌ست دانشجویی تا سفر لذت جویانه یک میلیاردر به دور ماه.

پیشرفت‌های فناورانه در مدیریت ریسک (قابلیت استفاده مجدد، سرویس‌دهی مداری، مدل‌های هوش مصنوعی)

فناوری یک عامل دوگانه است: فناوری جدید در فضا ریسک‌های نوینی را به همراه دارد، اما همچنین ابزارهای جدیدی را برای مدیریت این ریسک‌ها فراهم می‌کند. چندین روند فناورانه در حال تأثیرگذاری بر چشم‌انداز بیمه و مدیریت ریسک هستند:

• موشک‌های قابل استفاده مجدد و دسترسی ارزان‌تر به فضا: ظهور وسایل پرتاب قابل استفاده مجدد (که توسط فالکون ۹ اسپیس‌ایکس پیشگام شد و به‌زودی دیگران نیز به آن ملحق خواهند شد) آغازگر بهبود قابلیت اطمینان پرتاب و کاهش هزینه‌ها بوده است. موشکی که چندین بار پرواز کرده باشد، به بیمه‌گذاران اعتماد بیشتری می‌دهد (سوابق اثبات شده) و در نهایت می‌تواند منجر به نرخ‌های کمتر بیمه پرتاب برای آن وسایل نقلیه شود. واقعیت این است که توسعه وسایل پرتاب قابل استفاده مجدد بر مدل‌های قیمت‌گذاری و پوشش بیمه تأثیرگذار است datahorizzonresearch.com – در ابتدا، بیمه‌گران درباره موشک‌های قابل استفاده مجدد محتاط بودند، اما اکنون که فالکون ۹ سابقه مستحکمی دارد، برخی بیمه‌گران ممکن است شرایط بهتری برای بوستر “آزموده‌شده در پرواز” در مقایسه با موشک کاملاً جدید ارائه دهند. پرتاب‌های ارزان‌تر همچنین به اپراتورها این امکان را می‌دهد که مأموریت‌های بیشتری را در همان بودجه بیمه کنند. به طور کلی، افزایش قابلیت اطمینان و نرخ پرواز ناشی از قابلیت استفاده مجدد، روند مثبتی برای بیمه‌گران است (خرابی‌های کمتر جهت پرداخت خسارت)، هرچند می‌تواند فشار نزولی بر نرخ حق بیمه در طول زمان وارد کند چون ریسک کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، فناوری‌های جدید پرتاب (مانند استارشیپ عظیم اسپیس‌ایکس یا موشک‌های کوچک نوظهور) هنوز اثبات نشده‌اند و بنابراین تا زمان اثبات، پرریسک هستند – بیمه‌گران پروازهای آزمایشی آن‌ها را به‌دقت دنبال خواهند کرد تا قیمت‌گذاری را تعدیل کنند.
• سرویس‌دهی مداری (IOS) و افزایش عمر ماهواره: یکی از تحولات انقلابی، ظهور مأموریت‌های سرویس‌دهی ماهواره‌ای در مدار است – مانند وسیله افزایش عمر مأموریت نورثروپ گرومن (MEV) که به یک ماهواره اینتل‌ست متصل شده و عمر آن را افزایش داد، یا شرکت‌هایی نظیر Astroscale که بر حذف زباله‌های فضایی و سرویس‌دهی متمرکزند. این فناوری‌ها می‌توانند به‌طور اساسی بر نتایج بیمه تأثیرگذار باشند. اگر یک ماهواره دچار نقص شود، یک وسیله سرویس‌دهی مداری می‌تواند آن را تعمیر کند یا به آن رانشگر اضافه کند تا عمرش را افزایش دهد و احتمالاً مانع ثبت یک ادعای خسارت کلی گردد. تیم ریسک فضایی لاکتون اشاره می‌کند که سرویس‌دهی مداری می‌تواند به عادی‌سازی بیمه فضایی کمک کند از طریق کاهش هزینه بالای خرابی‌ها (زیرا یک قطعه خراب ممکن است قابل تعمیر باشد) insurancebusinessmag.com insurancebusinessmag.com. بیمه‌گران خوش‌بین هستند که IOS می‌تواند “هزینه خسارت‌ها را از طریق امکان تعمیر به جای پرداخت کامل ارزش یک ماهواره کاهش دهد.” insurancebusinessmag.com در عمل، این شبیه داشتن یک “مکانیک” ماهواره است – که برخی خسارت‌های کامل را به خسارت‌های جزئی تبدیل می‌کند. اگر IOS تا سال ۲۰۳۰ رایج شود، سیاست‌های بیمه‌ای نیز تطبیق می‌یابند: ممکن است بندهایی ببینیم که استفاده از یک مأموریت سرویس‌دهی را تشویق کند (بیمه‌گر هزینه مأموریت تعمیر را پرداخت می‌کند به جای پرداخت کامل جایگزینی)، یا محصولات جدید بیمه‌ای برای پوشش همین مأموریت‌های سرویس‌دهی ارائه شوند. هم‌اکنون نیز برای این مأموریت‌های پیشگامانه سیاست‌هایی صادر می‌شود (مثلاً احتمالاً MEV برای مسئولیت یا خرابی بیمه شده بود). بنابراین، فناوری که عمر ماهواره را افزایش می‌دهد و خرابی را کاهش می‌دهد روندی مطلوب است که می‌تواند در بلندمدت سودآوری و ثبات بخش بیمه فضایی را بهبود بخشد.
• تحلیل پیشرفته و هوش مصنوعی برای صدور بیمه: بیمه یک کسب‌وکار اطلاعاتی است و کمبود نسبی داده‌های تاریخی در فضا همیشه چالشی بوده است. اکنون، اما بیمه‌گران با آغوش باز به داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی برای افزایش مدل‌سازی ریسک روی آورده‌اند. ماهواره‌ها و پرتاب‌های مدرن حجم عظیمی از داده‌های تله‌متری و عملکردی تولید می‌کنند. با استفاده از الگوریتم‌های AI/ML بر این داده‌ها، بیمه‌گران می‌توانند احتمال خرابی را بهتر پیش‌بینی کنند و حق بیمه‌ها را دقیق‌تر تعیین کنند. به عنوان مثال، تحلیل هزاران داده حسگری موشک می‌تواند الگوهایی که منجر به خرابی می‌شوند را شناسایی کند و به ارزیابی ریسک موشک در مأموریت آینده کمک نماید. یک گزارش بیان می‌کند که استفاده از تحلیل داده روی داده‌های پرتاب ماهواره به بیمه‌گران امکان “ارزیابی ریسک دقیق و پوشش متناسب بر اساس ویژگی‌های خاص پرتاب و داده‌های تاریخی” را می‌دهد و دقت صدور بیمه را افزایش می‌دهد telecomworld101.com. نوآوری‌های بیمه فناور (InsurTech) – مانند پلتفرم‌های دیجیتال برای مدل‌سازی ریسک فضایی یا حتی پایش زنده ماهواره‌ها – در حال ظهور هستند. درواقع، بازیگران جدید InsurTech مدل‌های صدور بیمه بر پایه داده را در بیمه فضایی ارائه می‌کنند datahorizzonresearch.com. هوش مصنوعی همچنین برای مدل‌سازی ریسک برخورد (پیش‌بینی احتمال برخورد زباله در مدار موردنظر طی دوره بیمه‌ای) و برای تحلیل تصاویر (مثلاً استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای تأیید ادعاها یا شناسایی خرابی باز نشدن آنتن ماهواره) نیز در حال بررسی است. به طور کلی، فناوری تا حدی مشکل “داده‌های آماری محدود” را با ایجاد داده‌های شبیه‌سازی‌شده و مدل‌های پیش‌بینی‌کننده برطرف می‌کند insurancebusinessmag.com. تا سال ۲۰۳۲ انتظار می‌رود صدور بیمه تا حد زیادی مبتنی بر تحلیل‌های پیشرفته باشد و حتی امکان پایش ریسک لحظه‌ای ماهواره‌های بیمه‌شده (اعلان به بیمه‌گر هنگام وقوع ناهنجاری که نشانه خسارت احتمالی باشد) وجود داشته باشد.
• امنیت سایبری و تهدیدات دیجیتال: ماهواره‌ها اساساً کامپیوترهای مداری هستند و مصون از حملات سایبری نیستند. یکی از نمونه‌های اخیر، حمله سایبری سال ۲۰۲۲ به شبکه Viasat بود که خدمات اینترنت ماهواره‌ای در اوکراین را مختل کرد (هرچند خود ماهواره‌ها به طور دائمی آسیب ندیدند، اما آسیب‌پذیری سایبری سیستم‌های کنترل زمینی را نشان داد). احتمال تسلط هکرها بر ماهواره یا قطع سرویس آن یک نگرانی فزاینده است. این موضوع توسعه مدیریت ریسک سایبری را در حوزه فضا به‌دنبال داشته است. بیمه‌گران با نحوه رسیدگی به ریسک‌های سایبری درگیرند: در گذشته، اکثر سیاست‌های بیمه فضایی به طور صریح به سایبری اشاره نمی‌کردند و همین باعث ایجاد “پوشش سایبری خاموش” می‌شد، جایی که یک رویداد سایبری می‌تواند موجب یک ادعای خسارت شود حتی اگر منظور بیمه نبوده باشد spacenews.com. اکنون برخی بیمه‌گران تبصره‌های استثنای سایبری صریح یا گزینه‌های افزودنی سایبری را اضافه می‌کنند. بازار بیمه همچنین نیاز به بیمه‌های مستقل سایبری برای ماهواره‌ها را بررسی می‌کند، که می‌تواند خسارات ناشی از هک، باج‌افزار بر سیستم‌های کنترل ماهواره، جعل سیگنال GPS و… را پوشش دهد. در بخش مدیریت ریسک نیز تلاش برای بهبود بهداشت سایبری اپراتورهای ماهواره (رمزنگاری، پروتکل‌های ایمن) در جریان است – چیزی که حتی نهادهای تنظیم کننده دولتی هم شروع به الزام آن کرده‌اند. تا سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۲، انتظار می‌رود پوشش سایبری به جزو رایج بیمه‌های فضایی بدل شود و قیمت‌گذاری نیز استحکام تدابیر امنیت سایبری اپراتور را در نظر بگیرد (همانند بیمه سایبری زمینی). تلاقی ریسک سایبری و فضایی یک روند مدرن است که بعدی جدید به محصولات بیمه فضایی می‌افزاید.
• سایر نوآوری‌های فنی: پیشرفت‌های تکمیلی شامل استفاده از بلاکچین برای قراردادهای بیمه‌ای (جهت تسریع پرداخت خسارت بر اساس محرک‌های پارامتریک مانند شناسایی خرابی پرتاب)، احتمال بیمه پارامتریک (که در صورت، مثلاً نرسیدن یک ماهواره به مدار، بر اساس داده‌های دریافتی پرتاب به‌طور خودکار پرداخت انجام می‌شود)، و بهبود مواد و طراحی برای کاهش نرخ خرابی (ماهواره‌های نسل جدید با افزونگی بیشتر ممکن است حق بیمه کمتری داشته باشند) می‌شود. همچنین، چاپ سه‌بعدی و ساخت قطعات ماهواره در مدار، چنان‌که برخی در نظر دارند، می‌تواند زمان و هزینه تعمیر را کاهش دهد و به طور غیرمستقیم نفع بیمه‌گران را با کاهش شدت خسارات در پی داشته باشد insurancebusinessmag.com.

در مجموع، پیشرفت فناوری محیط ریسک پویاتری را به وجود آورده است – برخی مخاطرات جدید (سایبری، مدارهای شلوغ) اما همچنین ابزارهای قدرتمند (هوش مصنوعی، سرویس‌دهی مداری، قابلیت استفاده مجدد) برای مقابله با این مخاطرات. بیمه‌گرانی که این نوآوری‌ها را به‌کارگیرند، موقعیت بهتری برای ارائه نرخ‌های رقابتی و مدیریت انباشت ریسک خواهند داشت و از این طریق به رشد پایدار بازار کمک می‌کنند.

چشم‌انداز رقابتی و بازیگران کلیدی

چشم‌انداز رقابتی بازار بیمه ماهواره‌ای ترکیبی از شرکت‌های تخصصی صدور بیمه، غول‌های جهانی بیمه و کارگزاران نیچ را شامل می‌شود. اگرچه این بازار در گذشته بر بازار بیمه هوافضای لندن متمرکز بود، اکنون به یک عرصه واقعاً بین‌المللی تبدیل شده است. ویژگی‌های کلیدی این محیط رقابتی شامل تعداد محدود بازیگران با تخصص ویژه، تغییرات اخیر ناشی از خسارات و ورود بازیگران جدید، و گرایش به مشارکت و کنسرسیوم برای تقسیم ریسک است.

بیمه‌گران و صادرکنندگان برجسته: تا میانه دهه ۲۰۲۰ تقریباً ۲۰ تا ۳۰ شرکت بیمه‌گر و بیمه‌گر اتکایی در سراسر جهان به‌طور فعال در پوشش‌های فضایی مشارکت دارند insurancejournal.com. بازیگران برتر شامل هم شرکت‌های بیمه (که سیاست‌ها را صادر می‌کنند) و هم شرکت‌های بیمه‌گر اتکایی (که پشتوانه مالی بیمه‌گران اصلی هستند) می‌شوند. طبق یک نظرسنجی صنعتی، نام‌های شاخص عبارتند از: Munich Re، Swiss Re، نهادهای لویدز لندن مانند Beazley و Hiscox، AXA XL (بخش فضایی AXA)، Allianz Global Corporate & Specialty، AIG، Zurich، Tokio Marine، Chubb، QBE، CNA، Travelers، Berkshire Hathaway (که یک واحد تخصصی دارد)، Markel و HDI/Talanx openpr.com. بسیاری از این شرکت‌ها از طریق بازار لویدز یا به صورت کنسرسیوم فعالیت می‌کنند. برای مثال، لویدز کنسرسیوم‌های تخصصی فضایی دارد که در آن چندین سندیکا ظرفیت خود را روی ریسک‌های بزرگ تجمیع می‌کنند. Global Aerospace و United States Aviation Underwriters (USAU) نمونه‌هایی از شرکت‌های گروهی هستند که بیمه فضایی را در سبد خود دارند.

در سال‌های اخیر، شاهد خروج و ورودهای قابل توجهی در فهرست شرکت‌های بیمه فضایی بوده‌ایم. پس از زیان‌های سنگین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، چندین شرکت بیمه‌گر بزرگ از فعالیت در این حوزه خارج شدند: به ویژه AIG، آلیانتس و سوئیس ری خطوط بیمه فضایی خود را حدود ۲۰۱۹–۲۰۲۰ تعطیل کردند insurancejournal.com insurancejournal.com. این انقباض ظرفیت در دسترس را کاهش داد؛ ولی این خلأ تا حدی توسط ورودکنندگان جدید که در پی نرخ‌های بالاتر فرصت را غنیمت شمردند، پر شد. در سال ۲۰۲۲، Applied Underwriters (یک گروه آمریکایی) یک بخش فضایی راه‌اندازی کرد و کارشناسان باسابقه را به خدمت گرفت تا از “تغییرات عمده در این بخش” بهره‌برداری کند insurancebusinessmag.com insurancebusinessmag.com. آن‌ها افرادی چون ریچارد پارکر (یکی از بنیان‌گذاران Assure Space) را برای مدیریت بخش فضایی خود به خدمت گرفتند insurancebusinessmag.com. همچنین Ascot (یک سندیکای لویدز با پشتوانه صندوق‌های بازنشستگی کانادا) نیز حدود ۲۰۲۱–۲۲ به بازار فضایی پیوست. گزارش بازار Arthur J. Gallagher اشاره کرده است: “ورودکنندگان جدیدی مانند Applied Underwriters و Ascot در ۲۰۲۲ مشتاق به به‌کارگیری ظرفیت خود بوده‌اند و خروج آلیانتس را جبران کردند.” specialty.ajg.com. ورود این بازیگران جدید، رقابت را افزایش داد و به آرام‌سازی قیمت‌ها پس از افزایش ناگهانی سال ۲۰۱۹ کمک کرد.کارگزاران و تسهیل‌گران بازار: در طرف کارگزاری، چند شرکت معدود بر اختصاص بیمه‌های فضایی تسلط دارند. شرکت‌های Marsh & McLennan، Aon، Willis Towers Watson (WTW) و Lockton دارای تیم‌های اختصاصی بیمه‌گری هوانوردی/فضایی هستند که مالکان ماهواره‌ها را به بیمه‌گران متصل می‌کنند marketresearchintellect.com. این کارگزاران در چشم‌انداز رقابتی نقش حیاتی دارند چرا که پیرامون شرایط بیمه مذاکره کرده و “تسهیلات” بیمه‌ای (ظرفیت توافق‌شده پیشاپیش) برای مشتریان بزرگ سازمان‌دهی می‌کنند. مثلاً، تیم فضایی شرکت Marsh یا تیم هوافضای Aon ممکن است پنلی شامل ۱۰ بیمه‌گر تشکیل دهند که هرکدام بخشی از ریسک ماهواره‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار را پوشش دهند. این کارگزاران همچنین غالباً مشاوره ریسک ارائه داده و به شرکت‌های فضایی درباره کاهش ریسک جهت بیمه‌پذیری بیشتر مشورت می‌دهند. با توجه به ماهیت پیچیده و ارزش بالای ریسک‌های فضایی، رابطه کارگزار با بیمه‌گر از بسیاری خطوط بیمه‌ای دیگر نزدیک‌تر است.کنسرسیوم‌ها و تقسیم ریسک: معمولاً هیچ بیمه‌گر واحدی، ریسک یک خسارت بزرگ برای ماهواره را به صورت منفرد پوشش نمی‌دهد؛ بلکه بیمه‌نامه‌های عظیم به صورت کنسرسیومی تقسیم می‌شود. به طور مثال یک بیمه‌نامه ۳۰۰ میلیون دلاری پرتاب+۱ سال ممکن است بین دوازده بیمه‌گر با درصدهای مختلف تقسیم شود. این شیوه تضمین می‌کند “هیچ بیمه‌گر واحد ریسک را به تنهایی بر عهده نگیرد” insurancejournal.com. مثلاً ماهواره اخیر ViaSat-3 (با بیمه حدود ۴۲۰ میلیون دلار) توسط پنلی با رهبری Beazley (لویدز) و حضور بیمه‌گران متعدد بیمه شده بود – بنابراین زمانی که در ۲۰۲۳ نقصی رخ داد، خسارت بالقوه بین اعضای پنل تقسیم شد insurancejournal.com insurancejournal.com. چنین همکاری‌ای رایج است و اتحادیه بین‌المللی بیمه‌گران هوافضا (IUAI) محلی برای اشتراک اطلاعات و تعیین استانداردها در اختیار بیمه‌گران فضایی قرار می‌دهد. همچنین در برخی کشورها شاهد شراکت‌های دولتی-خصوصی هستیم: در چین و روسیه، صندوق‌های داخلی پرتاب‌های بومی را بیمه می‌کنند؛ در هند نیز، همانطور که پیشتر آمد، چهار شرکت بیمه بخش عمومی کنسرسیومی برای پرتاب‌های خارجی ISRO تشکیل داده‌اند orbitaltoday.com. این تجمیع شبیه به بیمه میدانی‌های پرریسک مثل انرژی هسته‌ای است و پیشنهادهایی نیز برای تشکیل صندوق ریسک فضایی بین‌المللی جهت مدیریت فجایع (خصوصاً مسئولیت‌های ثالث ناشی از تصادم‌ها) مطرح شده orbitaltoday.com orbitaltoday.com. اگر چنین صندوقی ایجاد شود، ساختار رقابتی بازار را با فراهم آوردن پشتوانه‌ای برای خسارت‌های شدید تغییر می‌دهد در حالی که بیمه‌گران معمول، پوشش‌های استاندارد را ادامه خواهند داد.ادغام‌ها و تحولات شرکتی: اخیراً ادغام بزرگ و خاصی فقط در شاخه بیمه فضایی رخ نداده، اما تغییرات ساختاری جزئی قابل توجه بوده؛ مثلاً Assure Space، آژانس تخصصی بیمه، در سال ۲۰۱۶ توسط AmTrust خریداری شد و با بیمه‌گر بزرگ‌تر ادغام گردید tracxn.com. جدیدتر، خروج آلیانتس در ۲۰۲۲ بخشی از بازنگری استراتژیک این شرکت پس از ضررها بود و خروج سوئیس ری نیز نشانه احتیاط بیمه‌گران اتکایی بود. در سوی دیگر، AXA XL از ادغام AXA و XL Catlin تشکیل شد (که واحد بیمه فضایی XL را در AXA ادغام کرد) – اکنون AXA XL یکی از بیمه‌گران مهم است. احتمالاً ادغام یا شراکت‌های بیشتری را ببینیم: به عنوان مثال، شایعه‌های هم‌پیمانی تأمین‌کنندگان ظرفیت جهت تشکیل کنسرسیوم جدید در صورت سخت‌تر شدن نرخ‌ها، یا ورود استارتاپ‌های بیمه‌گری فناورمحور همراه با بیمه‌گران اتکایی به بازار برای بیمه‌گری مبتنی بر تحلیل داده‌ها. محیط رقابتی تا سال ۲۰۳۰ ممکن است متشکل از چند غول جهانی (مانند Munich Re)، جمعی از سندیکاهای تخصصی در لندن، و شاید ابزارهای اختصاصی ریسک فضایی (استارتاپ‌های MGA) باشد که با فناوری تمایز می‌یابند.ظرفیت و رقابت قیمتی: ظرفیت کلی بازار (بیشترین مقداری که شرکت‌های بیمه مجموعاً مایل به تحت پوشش قرار دادن هستند) برای ریسک‌های فضایی عامل کلیدی است. پس از ضررهای ۲۰۱۹، ظرفیت کاهش یافت (برخی تخمین می‌زنند ظرفیت سالانه جهانی برای هر ریسک منفرد حدود ۵۰۰–۷۵۰ میلیون دلار باشد) insurancejournal.com. ولی تا ۲۰۲۲ با ورود تازه و سودآوری سال‌های ۲۰۲۰–۲۱، ظرفیت به سطوح پیش از ۲۰۱۹ بازگشت payloadspace.com. با افزایش ظرفیت، رقابت میان بیمه‌گران شدت یافت و افزایش قیمت را برای شرکت‌های قدیمی سخت‌تر کرد wtwco.com. واقعاً بازار سخت سال ۲۰۲۰ در ۲۰۲۳ با هجوم بیمه‌گران به معدود بیمه‌نامه‌های ماهواره‌ای بزرگ (چون بسیاری از ماهواره‌های جدید کوچک و بیمه‌نشده‌اند) آرام شد. بیمه‌گران فقط روی قیمت رقابت نمی‌کنند؛ بلکه نوآوری در پوشش و انعطاف‌پذیری را نیز برجسته می‌کنند. مثلاً برخی شرایط مطلوب‌تر برای پوشش در مدار ارائه می‌دهند یا مایل به بیمه مأموریت‌های آزمایشی هستند که دیگران اجتناب می‌کنند. برخی دیگر مانند Beazley و AXA بر تخصص و مدل‌سازی ریسک به عنوان نقطه قوت و مزیت رقابتی تأکید دارند – مشتریان حتی ممکن است اندکی حق بیمه بیشتر بپردازند اگر مطمئن باشند آن بیمه‌گر به انصاف خسارت را پرداخت می‌کند و ظرفیت پایدار می‌دهد.نوآوری‌های محصول و خدمات: رقابت، موجبات نوآوری در محصولات را نیز فراهم می‌کند. بیمه‌گران پیشرو پیشنهادات جدیدی ارائه داده‌اند؛ مانند “بیمه چندپرتاب” (پوشش‌دهی چند پرتاب تحت یک بیمه‌نامه، مناسب برای استقرار منظومه‌های ماهواره‌ای)، گزینه‌های “پوشش خسارت جزئی” (پرداخت بابت افت عملکرد، نه فقط خرابی کامل)، و توسعه به خطوط مرتبط مانند بیمه سایبری فضایی یا بیمه وقفه در کسب‌وکار ماهواره‌ای (جبران درآمد از دست رفته در صورت اختلال خدمات ماهواره). مثلاً می‌توان بیمه عدم تحقق مشخصات قدرت یا ظرفیت ماهواره در مدار (که بر درآمد اثر می‌گذارد) را تهیه کرد. این محصولات جزئی راهی برای پوشش جامع‌تر نیازهای مشتری است. ادغام بیمه با شرکت‌های فناوری نیز ممکن است – برای نمونه، سناریویی که یک شرکت تحلیلی ماهواره‌ای با بیمه‌گری جهت ارائه بیمه و پایش ریسک یکپارچه همکاری می‌کند. هم‌اکنون شرکت‌هایی مانند Munich Re تبلیغ می‌کنند که راهکارهای کامل بیمه فضایی از پیش از پرتاب تا حضور در مدار و حتی “بازیابی دارایی فضایی” را ارائه می‌دهند munichre.com.در نتیجه، چشم‌انداز رقابتی با حضور یک جامعه کوچک از ارزیابان خبره و شرکت‌های بیمه‌گر جهانی توصیف می‌شود که اغلب به‌صورت همکاری برای پوشش ریسک‌های عظیم کار می‌کنند، اما همزمان برای تصاحب سهم بازار در صنعتی در حال رشد با یکدیگر رقابت دارند. آشفتگی‌های اواخر دهه ۲۰۱۰ باعث شده شرکت‌های بیمه‌گر محتاط‌تر باشند، اما در عین حال فرصت‌هایی را برای تازه‌واردانی که رویکردهای نوآورانه (و ظرفیت جدید) را به‌همراه دارند، ایجاد کرده‌اند. ما شاهد جابه‌جایی سالمی هستیم: برخی بازیگران قدیمی خارج می‌شوند، بازیگران جدیدی وارد می‌شوند و ظرفیت کلی به تعادلی می‌رسد که در حال حاضر برای پاسخگویی به تقاضا کافی به‌نظر می‌رسد (حتی بیمه‌گران در برخی بخش‌ها از مازاد عرضه شکایت دارند که حق بیمه‌ها را کنترل می‌کند، telecomworld101.com). برای مشتریان – اپراتورهای ماهواره و ارائه‌دهندگان پرتاب – این بدان معناست که آن‌ها هنوز عموماً می‌توانند پوششی را که نیاز دارند به‌دست آورند، اگرچه برای پروژه‌های پرریسک ممکن است نیاز به جمع‌آوری چندین بیمه‌گر باشد. فشار رقابتی احتمالاً اگر بازار واقعاً تا ۱۰ میلیارد دلار یا بیشتر تا سال ۲۰۳۲ رشد کند، شدیدتر خواهد شد؛ سرمایه بیشتری جذب خواهد شد که از طریق محصولات نوآورانه و احتمالاً قیمت‌گذاری رقابتی‌تر به سود خریداران خواهد بود (به شرطی که سطح خسارت‌ها قابل مدیریت بماند). اما تنها یک رویداد خسارت بزرگ (مانند شکست مأموریت ViaSat-3 یا برخوردی که بخشی از یک صورت فلکی را نابود کند) می‌تواند بازار را به‌سرعت محدود کند و تعامل بین رقابت و نوسانات ذاتی ریسک فضایی را برجسته سازد.

استراتژی‌ها و نوآوری‌های مدیریت ریسک

در مواجهه با خطرات منحصر به‌فرد محیط فضا، ذینفعان از مجموعه‌ای از استراتژی‌های مدیریت ریسک، اغلب همزمان با بیمه‌نامه، برای کاهش و مدیریت زیان‌های احتمالی استفاده می‌کنند. این نوآوری‌ها – از ردیابی پیشرفته اجرام مداری تا ابزارهای مالی جدید برای انتقال ریسک – همچون خود بیمه‌نامه‌ها برای تداوم کسب‌وکارهای فضایی حیاتی هستند. مهم‌ترین پیشرفت‌های مدیریت ریسک عبارت‌اند از:

• آگاهی وضعیت فضایی (SSA) و اجتناب از برخورد: همان‌طور که بیان شد، SSA ــ ردیابی و پایش اجرام در مدار ــ برای مدیریت ریسک برخورد اساسی است. دولت‌ها (مانند اسکادران هجدهم دفاع فضایی نیروی فضایی آمریکا) فهرستی از زباله‌های فضایی و ماهواره‌های فعال را نگهداری می‌کنند و هنگام احتمال نزدیک شدن بیش از حد دو جسم، هشدار همگرایی صادر می‌نمایند. به‌طور روزافزون، ارائه‌دهندگان تجاری SSA (مانند LeoLabs، ExoAnalytic Solutions) داده‌ها و هشدارهای دقیقی ارائه می‌دهند. اپراتورهای ماهواره از این اطلاعات برای اجرای مانورهای اجتناب از برخورد استفاده می‌کنند و در صورت تجاوز احتمال برخورد از آستانه تعیین‌شده (معمولاً حدود ۱ در ۱۰,۰۰۰)، سفینه خود را از مسیر پیش‌بینی‌شده زباله فضایی خارج می‌سازند. بیمه‌گران قویاً چنین اقدامات احتیاطی را تشویق می‌کنند؛ برخی بیمه‌نامه‌ها حتی بندی دارند که بیمه‌گذار نباید فرصت اجتناب را «با بی‌مبالاتی» نادیده بگیرد. گرچه پرهیز از برخورد عمدتاً بر عهده اپراتور است، بیمه‌گرها ممکن است حمایت غیرمستقیم ارائه دهند، مثلاً با پوشش هزینه سوخت مصرفی در مانور اجتناب (زیرا عمر ماهواره را کوتاه می‌کند) یا از طریق اشتراک‌گذاری بهترین تجارب. مدیریت ترافیک فضایی (STM) مفهوم گسترده‌تری از هماهنگی این فعالیت‌هاست – اگرچه رژیم رسمی STM هنوز در سطح بین‌المللی تدوین نشده، شرکت‌ها و آژانس‌ها به‌صورت داوطلبانه همکاری بیشتری در به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات دارند. SSA پیشرفته هم‌اکنون نتایج مثبتی داده است (برای مثال، برخوردهای بالقوه زیادی با ماهواره‌های Starlink به‌واسطه مانورهای به‌موقع دفع شده‌اند). با افزایش جمعیت مدارها، ظرفیت‌های SSA نیز تقویت می‌شوند (رادارهای جدید، تلسکوپ‌ها و حتی سنسورهای روی برد در حال توسعه‌اند). بیمه‌نامه‌های آینده ممکن است به رعایت STM مشروط شوند (مثلاً بیمه‌گر ممکن است بخواهد اپراتور به یک سرویس معتبر اجتناب از برخورد اشتراک داشته باشد، مشابه بیمه‌گران دریایی که الزام به رادار فعال و پیروی از مسیرهای ترافیکی دارند). خلاصه اینکه، آگاهی بلادرنگ از موقعیت اجرام فضایی و دوری از مسیر خطر یک تکنیک مدیریت ریسک خط مقدم است که زیان‌ها را کاهش داده و بخش بیمه را منتفع می‌سازد.
• پروتکل‌های سختگیرانه طراحی و آزمون: سازندگان ماهواره و سامانه‌های پرتاب استانداردهای مهندسی و تست بسیار دقیق برای به حداقل رساندن ریسک شکست پیاده‌سازی می‌کنند. از دید بیمه، زیرنویسان بیمه این پروتکل‌ها را در زمان ارزیابی خطر به‌دقت موردبررسی قرار می‌دهند – آن‌ها اغلب افشای جزئیات طراحی، قطعات و نتایج آزمایش ماهواره را طلب می‌کنند. ماهواره‌ای با سامانه‌های پشتیبان، تجهیزات مقاوم در برابر تشعشع و تست محیطی کامل، ریسک پایین‌تری خواهد داشت. بیمه‌گران حتی ممکن است مهندسان خود (یا کارشناس مستقل) را برای مشاهده تست‌هایی مانند محیط خلاء حرارتی ماهواره یا تست آتش ثابت موشک‌ها اعزام کنند. این کار که به آن «دقت لازم پیش از بیمه‌گری» گفته می‌شود، به بیمه‌گران کمک می‌کند تا ریسک را به‌شکل درست قیمت‌گذاری یا شرط‌گذاری کنند (مثلاً تعویض یک قطعه یا افزودن سامانه پشتیبان را الزامی نمایند). این فرمی از مدیریت ریسک پیش از پرتاب است. در سال‌های اخیر بر ماژولار بودن و قابلیت تعمیر در مدار (همان‌گونه که در IOS گفته شد) تأکید شده: ماهواره‌هایی که قابلیت سرویس دارند می‌توانند ریسک مطلوب‌تری باشند. علاوه بر این، مدیریت ریسک ماموریت – همچون طراحی مسیرهایی که از مدارهای پرزباله دوری می‌کنند یا افزودن زیرسامانه‌های اجبار به خروج ماهواره از مدار – هم از جمله اقداماتی است که می‌تواند تخفیف حق بیمه بگیرد. در اصل، مهندسی عالی نرخ شکست را کاهش می‌دهد که مستقیماً به ادعای خسارت کمتر منتهی می‌گردد. یک نتیجه مشهود: از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹ فناوری ماهواره چنان پیشرفت کرد که نرخ‌های بیمه با افزایش اطمینان از قابلیت اطمینان به‌طور مستمر کاهش یافت payloadspace.com payloadspace.com. ادامه این روند با فناوری بهتر و درس‌آموزی از شکست‌های گذشته در دهه ۲۰۲۰ استراتژی کلیدی برای مدیریت هزینه بیمه خواهد بود.
• تنوع‌بخشی و افزونگی (مدیریت ریسک صورت‌فلکی): گردانندگان صورت‌فلکی‌های بزرگ به شکل کاملاً متفاوتی نسبت به اپراتورهای ماهواره تک‌واحدی ریسک را مدیریت می‌کنند: آن‌ها ریسک را بین تعداد زیادی واحد پخش می‌کنند. به‌جای بیمه کردن هر ماهواره، آن‌قدر ماهواره پرتاب می‌کنند که خرابی چندتا تأثیر مهمی روی خدمت ندارد (و ماهواره‌ها را تا حدی مصرفی در نظر می‌گیرند). این استراتژی ریسک آگاهانه است – در اصل بیمه‌کننده خود از طریق افزونگی هستند. این یکی از دلایلی است که SpaceX برای ماهواره‌های Starlink بیمه تهیه نمی‌کند؛ رویکرد «ناوگان» آن‌ها با زیان‌هایی که برای اپراتور تک‌ماهواره‌ای فاجعه است مدارا دارد. برای بیمه‌گران، اگر بخواهند صورت‌فلکی‌ها را بیمه کنند نیاز به توسعه محصولات بیمه پرتفوی دارند (مثلاً پوشش خراب شدن هر ۵ ماهواره از ۳۰۰ تا در سال). اپراتورهای صورت‌فلکی همچنین پرتاب‌ها را مرحله‌ای می‌کنند تا از شکست‌های اولیه، درس گرفته و ماهواره‌های بعدی را بهبود دهند – نوعی کاهش ریسک تدریجی. از دید مسئولیت شخص ثالث، صورت‌فلکی‌ها خطر دارند (ماهواره مرده می‌تواند با دیگری برخورد کند) بنابراین اپراتورها برنامه‌های فعال جمع‌آوری زباله و رعایت دستورالعمل‌های خروج از مدار را اجرا می‌کنند. بیمه‌گران ممکن است به‌زودی رویکرد «بیمه ناوگانی» (یک بیمه‌نامه که همزمان با تعویض ماهواره‌ها تجدید می‌شود و ارزش بیمه‌شده شناور دارد) را ارائه کنند یا الزامی سازند.
• تضمین‌های دولتی و صندوق‌های ریسک: برای برخی ریسک‌ها، به ویژه ریسک‌های مسئولیت بسیار بالا (مانند حادثه پرتابی بزرگ که به مردم آسیب زده یا برخوردی که موجب ادعای بین‌المللی تحت کنوانسیون مسئولیت شود)، بیمه خصوصی به‌تنهایی کافی یا مقرون‌به‌صرفه نیست. بنابراین دولت‌ها اغلب پشتوانه جبران خسارت ارائه می‌دهند. در آمریکا، مثلاً دولت برای خسارات طرف ثالث بالاتر از سقف بیمه الزامی (در حال حاضر حدود ۵۰۰ میلیون دلار) تا سقف حدود ۳ میلیارد دلار برای پرتاب‌های تجاری مجاز را پوشش می‌دهد. این یک سازوکار مدیریت ریسک برای تشویق صنعت با سقف گذاشتن بر نیاز بیمه‌ای است. سایر کشورها نیز تضمین‌های مشابهی دارند یا در نظر دارند آن‌ها را ایجاد کنند. همچنین، همان‌طور که ذکر شد، بحث تشکیل یک صندوق بین‌المللی فاجعه فضایی مشابه صندوق‌های هوانوردی ریسک جنگ یا حوادث هسته‌ای مطرح است orbitaltoday.com orbitaltoday.com. چنین صندوقی از ارائه‌دهندگان پرتاب یا اپراتورها حق بیمه می‌گیرد و برای رخدادهای نادر اما عظیم (مانند زنجیره‌ای از برخوردها) غرامت می‌پردازد. اگرچه هنوز این صندوق شکل نگرفته، در صورت تحقق یک نوآوری جدی در مدیریت ریسک خواهد بود که ریسک‌های بزرگ را جهانی تقسیم می‌کند. کارشناسان بیمه معتقدند «صندوق ریسک فضایی بین‌المللی … مشابه صندوق‌های بیمه تروریسم یا هسته‌ای» می‌تواند شکاف پوشش مثلاً برخورد زباله فضایی (که بیمه‌گران خصوصی کاملاً پوشش آن را دشوار می‌یابند) را رفع کند orbitaltoday.com. حتی بدون صندوق جهانی، برخی صندوق‌های منطقه‌ای یا صنعتی ممکن است شکل گیرند (مثلاً صندوق آسیا-اقیانوسیه بین اپراتورهای ماهواره‌ای). مفهوم صندوق ریسک همچنین به بیمه‌گر اسیر (captive insurance) تعمیم می‌یابد – شرکت‌های ماهواره‌ای بزرگ می‌توانند بیمه‌گر اسیر خود را جهت بیمه ناوگانشان تأسیس کنند و فقط سطوح بالا را نزد بیمه‌گران مجدد بیمه نمایند. این فرآیند اکنون با سکوت برای برخی از اپراتورها در حال اجراست.
• استفاده از ابزارهای مالی و بازارهای سرمایه: علاقه به انتقال ریسک فضایی به بازارهای سرمایه، مثلاً از طریق اوراق بهادر مرتبط با بیمه (ILS) رو به افزایش است. این ابزارها مانند اوراق فاجعه هستند که سرمایه‌گذاران خریداری می‌کنند؛ اگر رویداد خسارت فضایی خاصی رخ ندهد، سرمایه‌گذار سود دریافت می‌کند اما در صورت وقوع، پول اوراق برای پرداخت خسارت استفاده می‌شود. می‌توان اوراق «ماهواره کَت‌باند» را برای سناریوی برخورد صورت‌فلکی بزرگ یا ماموریت‌های بسیار باارزش (مثلاً مأموریت بازگرداندن نمونه از مریخ) که ظرفیت بیمه سنتی را می‌شکند، متصور شد. هرچند هنوز در مراحل اولیه است، اما سابقه‌ای برای آن وجود دارد (ILS تاکنون برای ریسک‌های هوانوردی و دریایی به‌کار رفته است). علاوه‌بر این، قراردادهای مشتقه یا سوآپ‌های پارامتریک می‌توانند ریسک درآمد ماهواره را پوشش دهند (مثلاً اگر طوفان خورشیدی سرویس را مختل کند، با فعال شدن شاخص پارامتری غرامت پرداخت می‌شود). این راهکارهای بازار سرمایه لایه جدیدی از مدیریت ریسک فراتر از بیمه سنتی ایجاد می‌کنند. به گفته برخی تحلیلگران، پلتفرم‌هایی که انتقال ریسک جایگزین برای فضا را تسهیل می‌کنند می‌توانند نقدشوندگی و ظرفیت بازار را افزایش دهند، به‌خصوص برای اپراتورهای کوچک‌تر که با حق بیمه بالا مشکل دارند datahorizzonresearch.com datahorizzonresearch.com.
• مدیریت ریسک سایبری: در بُعد سایبری، مدیریت ریسک شامل مقاوم‌سازی ماهواره‌ها و سامانه‌های زمینی در مقابل نفوذ (رمزنگاری، مقاومت در برابر پارازیت، لینک‌های امن)، رصد بلادرنگ تهدید (برخی شرکت‌ها اکنون امنیت سایبری ویژه دارایی‌های فضایی ارائه می‌دهند)، و داشتن برنامه اضطراری (مثلاً توانایی بازپس‌گیری کنترل یک ماهواره هک‌شده یا پایان دادن ایمن ماموریت در صورت نیاز) است. بیمه‌گران شروع به ترکیب بررسی‌های امنیت سایبری در فرآیند ارزیابی بیمه‌گری کرده‌اند – مشابه ارزیابی امنیت IT مشتریان در بیمه‌نامه‌های سایبری زمینی. در این بخش صحبت از ورود دولت‌ها نیز هست: مثلاً دولت‌ها ممکن است خسارت‌های ناشی از جنگ‌های فضایی را (که توسط بیمه‌گران معمولاً مستثنی می‌شود) تضمین کنند تا حملات سایبری بزرگ توسط دولت‌ها را نیز دربرگیرد. در حال حاضر، بیمه‌گران برای کاهش مواجهه، سقف فرعی برای خسارات ناشی از رخدادهای سایبری تعیین یا به‌صراحت رویدادهای خصمانه سایبری را (مگر با پرداخت حق بیمه جداگانه) مستثنی می‌کنند. این صنعت فعالانه در حال ترسیم مصداق «رخداد سایبری» در زمینه فضایی است تا اختلافات را کاهش دهد (مثلاً اگر ماهواره‌ای با بدافزار از کار بیفتد، آیا به‌عنوان نقص فنی تحت پوشش یا عملیات جنگی مستثنا است؟ برای شفاف‌سازی این موضوع تلاش می‌شود).
• رسیدگی به خسارت‌ها و کاهش زیان: هنگام وقوع رخداد، بیمه‌گران و اپراتورها برای کاهش زیان همکاری می‌کنند. برای نمونه، اگر پنل خورشیدی ماهواره به‌طور کامل باز نشود، اپراتور (با حمایت بیمه‌گر) ممکن است راه‌حل‌های خلاقانه (مثلاً فرمان‌های زمینی یا مأموریت IOS) را برای بازیابی نسبی کارکرد به‌کار برد تا مبلغ خسارت کاهش یابد. بیمه‌گران غالباً کارشناسان خبره (مهندس) را برای کمک فنی پس از رخداد به اپراتور اختصاص می‌دهند. این رویکرد مشارکتی می‌تواند ماموریت‌ها را نجات دهد. روند اخیر آن است که بیمه‌گران تحلیل‌های پس از خسارت را تأمین مالی کرده تا درس بگیرند (و ارزیابی‌های آینده را بهبود دهند)، و استفاده از نرم‌افزار پایش سلامت ماهواره که قابلیت پیش‌بینی خطاها پیش از وقوع دارد، تشویق می‌کنند. شناسایی زودهنگام ایرادات امکان اقدامات اصلاحی، و در نتیجه احتمالاً جلوگیری از مطالبه کامل را می‌دهد. در نتیجه، فلسفه صنعت از صرفاً پرداخت خسارت به کمک فعال در پیشگیری و کاهش خسارت با همکاری با بیمه‌گذار تغییر یافته است.

در کل، مدیریت ریسک مدرن فضایی تلاشی چندلایه است: با بهره‌گیری از فناوری و بهترین رویه‌ها تا جای ممکن از (برخورد/شکست) پرهیز کنید؛ هرچه را نمی‌توان پرهیز کرد توسط بیمه یا صندوق‌ها منتقل کنید؛ و برای ریسک‌های فاجعه‌آمیز ناشی (مانند IOS یا کمک دولتی) گزینه پشتیبان داشته باشید. بازه زمانی ۲۰۲۵–۲۰۳۲ احتمالاً یکپارچگی بیشتر این راهبردها را نشان خواهد داد. موفقیت در مدیریت ریسک حیاتی است – سخن فقط بر سر فروش بیمه‌نامه نیست، بلکه تضمین تداوم بیمه‌پذیری و پایداری اکوسیستم فضایی با وجود ترافیک بیشتر و مأموریت‌های جسورانه است. چنانچه این راهبردها عقب بمانند یا کافی نباشند (مثلاً برخوردها زنجیره‌ای شوند یا موج خرابی فناوری‌های جدید رخ دهد)، بازار بیمه عقب خواهد نشست. در مقابل، اگر مدیریت ریسک همگام باشد، بازار بیمه با اطمینان از رشد بخش فضایی پشتیبانی خواهد کرد.

چالش‌ها و موانع بازار

اگرچه چشم‌انداز بیمه ماهواره‌ای خوشبینانه است، اما این صنعت با تعدادی چالش و مانع روبرو است که اگر مورد توجه قرار نگیرند، می‌توانند رشد را مختل یا بازار را بی‌ثبات کنند. برخی از چالش‌های اصلی عبارتند از:

• ماهیت پرریسک و داده‌های محدود خسارت: فعالیت‌های فضایی همیشه با درجه بالایی از ریسک همراه است – پرتاب‌ها می‌توانند به شکست‌های بزرگ منجر شوند، ماهواره‌ها در محیطی بی‌رحم کار می‌کنند و برخی حالت‌های خرابی همچنان به طور کامل فهمیده نشده‌اند. این ریسک ذاتی با داده‌های آماری محدود برای تحلیل بیمه‌ای تشدید می‌شود. برخلاف بیمه خودرو یا منزل که میلیون‌ها داده وجود دارد، هر سال تنها چند ده ماهواره مهم پرتاب و بیمه می‌شوند. حجم نمونه برای رخدادهای خرابی کوچک است (و هر ماهواره هم منحصربه‌فرد است). همان‌طور که متخصص فضایی لاکتون اشاره کرده، استخر بیمه فضایی بسیار کوچکتر از هوانوردی است و ارزیابی ریسک را پیچیده‌تر می‌کند insurancebusinessmag.com. نوآوری‌های فناورانه جدید (مانند طراحی‌های موشک جدید و معماری‌های نوین ماهواره‌ای) نیز نمونه‌های تاریخی را محدودتر می‌کند. این امر موجب نوسانات در بازار می‌شود – «چند خسارت بزرگ می‌تواند درآمد سالانه حق بیمه را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد»، همانطور که زمانی در سال‌های ۲۰۱۹ و دوباره در سال‌های ۲۰۲۳/۲۴ حق‌الزحمه خسارت‌ها از درآمد بیمه بیشتر شد insurancebusinessmag.com. بنابراین بیمه‌گران باید حق بیمه‌ای بگیرند که نه تنها ضررهای مورد انتظار، بلکه عدم قطعیت و احتمال سال‌های بد را نیز منعکس کند. این باعث می‌شود بیمه گران و گاه غیرقابل پرداخت برای بازیگران کوچک‌تر باشد و رشد بازار را محدود کند.
• افزایش هزینه‌های بیمه و نوسانات حق بیمه: هزینه بیمه فضایی می‌تواند بخشی قابل توجه از بودجه یک مأموریت باشد. گزارش‌ها نشان داده‌اند که هزینه بیمه می‌تواند تا ۵٪ از هزینه کل پروژه ماهواره را شامل شود datahorizzonresearch.com. برای یک استارت‌آپ کوچک یا برنامه فضایی یک کشور در حال توسعه، این مبلغ زیادی است و ممکن است آنها را از خرید بیمه (یا حتی انجام ماموریت) بازدارد. پس از خسارت‌های ۲۰۱۹، حق بیمه‌ها به شدت افزایش یافت – برخی نرخ‌های پرتاب +۱سال ماهواره GEO از حدود ۵–۱۰٪ ارزش ماهواره به ۱۵–۲۰٪ رسید، که عملاً هزینه مأموریت را دو برابر و برخی اپراتورها را ناگزیر به بیمه شخصی کرد payloadspace.com payloadspace.com. اگرچه نرخ‌ها تا سال ۲۰۲۲ کاهش یافت، اما برای بسیاری از ریسک‌ها هنوز بالاتر از سطوح اوایل دهه ۲۰۱۰ باقی مانده است. نوسانات حق بیمه (رفت و برگشت بازار سخت و روان) خودش یک چالش است: موجب دشواری برنامه‌ریزی بلندمدت برای اپراتورها می‌شود؛ اگر یک سال بیمه ارزان باشد و سال دیگر گران یا غیرممکن شود. افزایش غیرقابل پیش‌بینی حق بیمه‌ها می‌تواند تازه‌واردان را از استفاده از بیمه منصرف کند. از طرف بیمه‌گر، تجربه خسارت‌های متغیر موجب می‌شود برخی سهامداران نسبت به حضور در این حوزه تردید کنند – همانطور که برخی بیمه‌گران بزرگ پس از سال‌های بد کنار کشیدند. حفظ پایداری و اقتصادی بودن بیمه، چالشی کلیدی است. اگر گروه دیگری از خسارت‌ها رخ دهد، احتمال کمبود ظرفیت وجود دارد که بیمه‌گران تمایل به پوشش پروژه‌های جدید ندارند (یا فقط به هزینه‌ای گزاف حاضر می‌شوند).
• استخر محدود تخصص‌های ارزیابی ریسک: بیمه فضایی حوزه‌ای بسیار تخصصی است. در سراسر جهان تعداد انگشت‌شماری کارشناس بیمه‌گر و مهندس وجود دارند که واقعاً با ریسک‌های موشک و ماهواره آشنا هستند. با بازنشستگی افراد باتجربه، صنعت باید نیروهای جدید تربیت کند – کاری دشوار با توجه به منحنی یادگیری تند و فرصت‌های نسبتاً کم. خروج بازیگرانی چون آلیانز و AIG نیز باعث کاهش منابع انسانی شد (متخصصانشان ممکن است به خطوط دیگر رفته باشند یا بازنشسته شده باشند). اگر بازار سریع رشد کند، کمبود ارزیابان باتجربه می‌تواند گلوگاهی ایجاد کند و منجر به قیمت‌گذاری نامناسب ریسک یا خدمات کندتر شود. افزون بر این، ظرفیت در چند مرکز متمرکز است (لندن، نیویورک، پاریس). یک مساله سیستمی (مانند تغییر قانونی یا یک رخداد که خسارت‌های همبسته به چندین بیمه‌گر وارد کند) بر همه اثر می‌گذارد، چون بسیاری از آن‌ها از طریق بیمه مشترک نسبت به رخدادهای بزرگ یکسان در معرض ریسک‌اند. از جنبه دیگر: تنها چند بیمه‌گر اتکایی (reinsurer) از این بخش حمایت می‌کنند؛ اگر آنها عقب بکشند (مانند Swiss Re)، بیمه‌گران اصلی پشتوانه کمتری دارند. این تمرکز سبب می‌شود بازار نسبت به حجم ارزش بالای درگیر در فضا عمق کمی داشته باشد.
• ابهامات قانونی و نظارتی: چارچوب حقوقی مسئولیت و بیمه فضایی دارای شکاف‌ها و ابهامات است. معاهده فضای ماورای جو ۱۹۶۷ و کنوانسیون مسئولیت ۱۹۷۲، دولت‌های پرتاب‌کننده (یعنی دولت‌ها) را در قبال خسارت بر زمین یا به هواپیماها مسئول مطلق می‌کند و در فضا بابت خسارت ناشی از اشتباه به سایر دولت‌ها مسئول می‌داند payloadspace.com. اما این معاهدات عمدتاً مربوط به دعاوی دولت به دولت است و صریحاً بیمه را الزام نکرده یا به خسارت بین اپراتورها نمی‌پردازد. هیچ الزام بین‌المللی برای اپراتورهای ماهواره تجاری جهت داشتن بیمه مسئولیت برخورد مداری وجود ندارد – این موضوع به قوانین ملی واگذار شده که متفاوت هستند. فقدان چارچوب متحد می‌تواند مانعی باشد: برخی اپراتورها در حوزه‌هایی با فقدان الزام بیمه، اصلاً بیمه نمی‌گیرند و ریسک را عملاً به بیرون منتقل می‌کنند (اتکا به ایمنی حاکمیتی یا امید به عدم رخداد حادثه). این میدان بازی نامتقارن مشکل‌ساز است – اپراتورهای مسئول هزینه بیمه می‌دهند و برخی دیگر ریسک را نادیده می‌گیرند، اما در برخورد خسارت‌ها می‌تواند فراگیر باشد. علاوه بر این، فعالیت‌های نوظهور (مانند استخراج منابع در فضا، ایستگاه‌های خصوصی، گردشگری انسانی) فاقد کنوانسیون مشخص مسئولیت‌اند. عدم قطعیت در مورد نحوه رسیدگی به حادثه یا جراحت در فضا (چه قانونی حاکم است، چه کسی مسئول است – اپراتور، سازنده یا دولت پرتاب‌کننده؟) طراحی بیمه را دشوار می‌کند. بیمه‌گران از ابهام خوششان نمی‌آید – اگر ریسک را نتوانند کمی‌سازی کنند یا فهم حقوقی محدودی نسبت به آن داشته باشند، ممکن است آن را مستثنی سازند یا حق بیمه‌های بسیار بالا تعیین کنند. برای مثال، تقریباً همه بیمه‌نامه‌های فضایی کنونی دارای استثنائات جنگ یا اقدامات خصمانه هستند؛ اگر اقدامی عامدانه از سوی کشورها (مانند سلاح‌های ضدماهواره یا جنگ سایبری) صورت گیرد، مشخص نیست چه کسی باید خسارت پرداخت کند و این یک خلاء است که مقررات‌گذاران کاملاً حل نکرده‌اند (برخی بحث‌ها درباره به‌روزرسانی کنوانسیون مسئولیت برای پوشش جنگ فضایی تازه آغاز شده). خلاصه اینکه، شکاف‌ها و ناسازگاری‌های نظارتی می‌تواند توسعه بازار را کند کند – صنعت اغلب خواهان قوانین شفاف‌تر است (مثلاً الزامات استاندارد بیمه مجوزدهی، مقررات مدیریت ترافیک فضایی برای تشخیص تقصیر در برخوردها و غیره). تا زمانی که این وضعیت بهبود نیابد، برخی ریسک‌ها عملاً «غیرقابل بیمه» هستند یا فقط با حمایت دولتی بیمه می‌شوند.
• خرابی‌های فنی و فناوری‌های نوین پیچیده: ماهواره‌ها و موشک‌ها در حال پیمودن مرزهای فناوری هستند؛ این پیشرفت عالی است اما برای مدیریت ریسک چالش‌برانگیز است. ماهواره‌های نوآورانه با محموله‌های پیشرفته، قطعات چاپ سه‌بعدی، هوش مصنوعی داخلی، پیشرانش الکتریکی و غیره سابقه عملکرد طولانی ندارند. همانطور که ساویر از لاکتون می‌گوید، بیمه‌گران ترجیح می‌دهند قابلیت اطمینان اثبات‌شده داشته باشند، اما سرعت نوآوری موجب می‌شود باید چیزهایی را بیمه کنند که سابقه‌ی عملکرد سال‌ها ندارند insurancebusinessmag.com insurancebusinessmag.com. این موضوع باعث شگفتی‌های ناخوشایند می‌شود – برای مثال، نوع جدیدی از پیشرانش ماهواره‌ای ممکن است ایراد پنهانی داشته باشد که به خرابی زنجیره‌ای مدار منجر شود. صنعت شاهد موردی مشابه با ماهواره‌های پیشرانش الکتریکی در میانه دهه ۲۰۱۰ بود: ابتدا بیمه‌گران محتاط بودند، چند مورد غیرعادی رخ داد (زمان‌های طولانی‌تر بالا آمدن مداری)، اما نهایتاً شرایط عادی شد. اکنون ریسک‌های جدیدی مانند اختلالات نرم‌افزاری (مثلاً اشکال نرم‌افزاری استارلاینر بوئینگ) یا رفتار نادرست AI می‌تواند ظاهر شود. با افزایش پیچیدگی سیستم‌ها، تعیین علت خرابی نیز سختتر می‌شود (و این رسیدگی به خسارت را پیچیده می‌کند – آیا ایراد از خطای ساخت بود یا بهره‌برداری یا طراحی؟). اگر چند مورد خرابی فناوری‌ نوین با بازتاب بالا رخ دهد، بیمه‌گران ممکن است آن فناوری را مستثنی کنند یا نرخ حق بیمه را برای همه افزایش دهند که می‌تواند پذیرش نوآوری را کند سازد. پس تعادل ظریفی میان استقبال از فناوری نو (برای کاهش هزینه و …) و اطمینان کافی برای بیمه شدن لازم است. این چالش همیشگی است – بیمه‌گران با بررسی‌ دقیق و گاهی الزام به انجام تست پرواز اولیه قبل از پوشش کامل با آن مقابله می‌کنند (مثلاً، ممکن است پرتاب دوم یا سوم یک موشک جدید را به طور کامل بیمه کنند، اما نه پرتاب اول را یا فقط با حق بیمه بسیار بالا).
• زباله‌های فضایی و ریسک سندرم کسسلر: پیش‌تر درباره زباله‌ها به عنوان یک محرک سخن گفتیم؛ اینجا اما یک مانع محسوب می‌شود، اگر این بحران تشدید شود می‌تواند برخی مدارها را غیرقابل بیمه سازد. وقتی بیمه‌گرانی مانند Assure Space اعلام کردند ماهواره‌های مدار پایین (LEO) را فقط با درج بندهای استثنا از برخورد بیمه می‌کنند، بیمه‌پذیری منظومه‌های LEO زیر سوال رفت payloadspace.com. اگر رویدادی مانند کسسلر رخ دهد، بیمه‌گران ممکن است به خاطر ریسک غیرقابل اندازه‌گیری از پوشش آن ناحیه مداری عقب‌نشینی کنند. هم‌اکنون برخی سناریوهای پرریسک (مانند ماهواره‌ای در ابر زباله فضایی شناخته‌شده) عملاً غیرقابل بیمه یا بسیار گران هستند. نگرانی از وقوع واکنش زنجیره‌ای می‌تواند به یک ترمز جدی بازار تبدیل شود – بیمه‌گران ممکن است شدیداً حق بیمه مدار پایین را افزایش دهند یا استثنائات عمده در خسارت‌های مربوط به زباله اضافه کنند (مگر اینکه دولت‌ها مداخله نمایند). زباله یک مساله جمعی است و تا وقتی اقدامات مشترک برای آن اندیشیده نشود، بیمه‌گران به تنهایی قادر به حلش نیستند و اگر خطرناک به نظر برسد فقط ممکن است بازار را ترک کنند. پس زباله‌های فضایی نه فقط با افزایش ریسک بلکه با تهدید به خروج بیمه‌گران – که صنعت را بی‌پوشش می‌گذارد، آن هم وقتی بیشترین نیاز وجود دارد – یک مانع اساسی شمرده می‌شود.
• ظرفیت پروژه‌های مگا و منظومه‌ها: چالش دیگر این است که آیا صنعت بیمه می‌تواند ظرفیت کافی برای پروژه‌های واقعاً بزرگ پیشِ رو را تامین کند؟ مثلاً پروژه Kuiper آمازون شامل بیش از ۳۰۰۰ ماهواره خواهد بود – حتی بیمه فقط بخشی از این منظومه در مدار، می‌تواند میلیاردها دلار پوشش نیاز داشته باشد (در حال حاضر آن‌ها اغلب بیمه نمی‌کنند، مشابه رویکرد استارلینک). زیرساخت‌های فضایی آینده مانند ایستگاه‌های قمری یا مأموریت‌های انسانی آرتمیس (قراردادهای فرودگرهای ماهی چند میلیارد دلار ارزش دارند – آیا اینها به صورت تجاری بیمه می‌شوند یا ناسا خودش بیمه خواهد کرد؟) نیز سوال‌هایی ایجاد می‌کنند. اگر استارشیپ اسپیس‌ایکس شروع به پرتاب محموله‌هایی با ارزش ۲ میلیارد دلار کند (مانند ماژول‌های ایستگاه فضایی یا تجهیزات استقرار بشر در مریخ)، یک شکست پرتابی می‌تواند ۲ میلیارد دلار خسارت به بار آورد. روشن نیست ظرفیت بازار بیمه تا آن زمان چقدر رشد می‌کند که چنین ریسک‌هایی را به طور کامل بپوشاند – این احتمالاً نیازمند همکاری ده‌ها بیمه‌گر و بیمه‌گر اتکایی یا مکانیزم‌های جدید (مانند استخر ریسک یا ILS) خواهد بود. تا زمانی که بازار گسترش نیافته، در عمل سقفی برای بیمه‌پذیری کامل وجود دارد. اپراتورها ممکن است مجبور باشند بخشی از ریسک را شخصاً بیمه کنند، چرا که پوشش بیشتری در دسترس نیست. این مانع فعلاً جنبه فرضی دارد اما در افق ۲۰۳۰ مهم به نظر می‌رسد.
• عوامل اقتصادی و ژئوپولیتیکی: عوامل خارجی وسیع‌تر نیز می‌توانند بازار بیمه فضایی را به چالش بکشند. رکودهای اقتصادی ممکن است سفارش‌های ماهواره را کاهش دهد (و مقصد بیمه‌پذیر کوچک‌تر شود). تورم هزینه‌های پرتاب و ماهواره، ارزش‌های بیمه‌پذیر را بالا می‌برد (که از منظر درآمد بیمه مثبتی است ولی اگر سرمایه بیمه‌گران رشد نکند، آنها را بیش از حد گسترش می‌دهد). تنش‌های ژئوپولیتیکی می‌توانند به اقدامات عمدی ضد ماهواره‌ای بیشتر یا تحریم‌هایی منجر شوند که خسارت‌ها را پیچیده می‌کند (مثلاً اگر ماهواره‌ای بیمه‌شده با عمل خصمانه غیرفعال شود یا بیمه به دلیل تحریم به برخی کشورها ارائه نشود). همچنین، استثنائات جنگ بدان معناست که اگر در فضا جنگ رخ دهد (بین دولت‌ها)، از نظر قراردادی بیمه‌گران تعهدی ندارند ولی ممکن است تحت فشار اجتماعی یا سیاسی قرار گیرند. حتی تغییرات آب‌وهوایی هم می‌تواند اثر گذارد: مثلاً چرخه‌های شدیدتر فعالیت خورشیدی (برخی پیش‌بینی یک حداکثر خورشیدی قوی در ۲۰۲۵ دارند) ممکن است خرابی ماهواره‌ها را افزایش دهد؛ این خسارات به عنوان «آب و هوای فضایی» شمرده می‌شود. این عوامل بیرونی عمدتاً خارج از کنترل صنعت است اما جزو پس‌زمینه چالش‌های بازار اند.

در جمع‌بندی، گرچه بازار بیمه ماهواره‌ای در مسیر رشد قرار دارد، باید با این بادهای مخالف مواجه شود. رسیدگی یا دست‌کم کاهش این چالش‌ها – از طریق نوآوری، تلاش برای مقررات بهتر، ارزیابی محتاطانه ریسک و همکاری‌های بین‌المللی – کلید سلامت بلندمدت این صنعت خواهد بود. اگر این موانع نادیده گرفته شوند، هر یک از آن‌ها (چه زباله فضایی، حق بیمه بالا یا رخداد یک خسارت جدی دیگر) می‌تواند رونق بازار را متوقف کرده و حتی فعالیت‌های فضایی را با خطر مواجه کند، زیرا آنها را به تلاش‌هایی مالی-ریسکی‌تر تبدیل می‌کند.

توصیه‌های استراتژیک و چشم‌انداز آینده

برای تضمین رشد قوی و ثبات در صنعت بیمه ماهواره‌ای و مدیریت ریسک تا سال ۲۰۳۲، ذینفعان باید چندین ابتکار استراتژیک را مدنظر قرار دهند. در ادامه چندین توصیه و چشم‌اندازی برای آینده ارائه شده است:

1. تقویت مکانیزم‌های مشارکتی بخش دولتی و خصوصی در تقسیم ریسک: دولت‌ها و صنعت بیمه باید با یکدیگر همکاری کنند تا ترتیبات پشتیبانی برای ریسک‌های فاجعه‌آمیز ایجاد نمایند. این می‌تواند به شکل صندوق ریسک فضایی بین‌المللی یا تضمین‌های ملی برای خسارت‌های شدید (مشابه با سقف‌گذاری دولت‌ها برای مسئولیت پرتاب) باشد. با تقسیم بار رویدادهایی با احتمال کم اما شدت بالا (مانند برخورد گسترده یا حادثه پرواز فضایی سرنشین‌دار)، این مکانیزم‌ها بیمه را مقرون به صرفه و در دسترس نگه می‌دارند orbitaltoday.com orbitaltoday.com. به عنوان مثال، ذینفعان می‌توانند یک صندوق جهانی (با هزینه‌های کوچک از هر پرتاب یا ماهواره در مدار) ایجاد کنند تا در صورت وقوع سناریویی مانند سندرم کسسلر یا برخورد بزرگ آوار، خسارت‌ها را جبران کند. این اقدام مانع فروپاشی بازار تجاری در بدترین حالت‌ها شده و به اپراتورها اطمینان می‌دهد که رویدادهای «قو سیاه» تحت پوشش هستند. توصیه: تشکیل یک گروه کاری بین‌المللی (احتمالاً زیر نظر دفتر امور فضای ماورای جو سازمان ملل متحد یا مجمع جهانی اقتصاد) جهت طراحی نمونه اولیه صندوق بیمه فضایی یا چارچوب بیمه مبتنی بر پیمان برای مسئولیت‌های شخص ثالث. یادگیری از صندوق‌های موجود (بیمه هسته‌ای، تروریسم) بسیار ارزشمند خواهد بود.
2. نوآوری در محصولات و خدمات بیمه‌ای: بیمه‌گران باید به توسعه محصولات سفارشی‌شده که مطابق نیازهای متحول بخش«نیواسپیس» است، ادامه دهند. این شامل بسته‌های بیمه چندماهواره‌ای و صورت‌های فلکی (پوشش کل ناوگان با تنظیمات موجودی دینامیک)، بیمه پارامتریک جهت پرداخت سریع بر اساس شاخص‌های قابل اندازه‌گیری (مثلاً، شکست پرتاب یا ورود ماهواره به مدار که با داده‌های پرواز مشخص می‌شود – می‌تواند پرداخت خودکار در چند روز را فعال کند)، و پوشش اختصاصی بیمه سایبری فضایی است. با استقبال از این نوآوری‌ها، بیمه‌گران می‌توانند تقاضای نوظهور را جذب نمایند (برای مثال، یک استارت‌آپ کیوب‌ست شاید به پوشش کم‌هزینه پارامتریک که در صورت شکست ماهواره مبلغ ثابتی پرداخت می‌کند، بدون تشریفات طولانی ارزیابی خسارت، علاقه‌مند باشد). حوزه دیگر، بیمه سرویس‌دهی در مدار است – تدوین سیاست‌هایی که سرویس‌دهنده، ماهواره مشتری و مسئولیت‌های میان آن دو را پوشش دهد. ارائه بیمه برای مأموریت‌های حذف فعال زباله فضایی (ADR) نه تنها یک خط کسب و کار جدید است بلکه پایداری فضا را نیز ترویج می‌دهد. توصیه: بیمه‌گران و کارگزاران باید در ابتدای برنامه‌ریزی پروژه‌ها با استارت‌آپ‌های فضایی و سازمان‌ها همکاری کنند تا راهکارهای پوشش شخصی‌سازی‌شده طراحی گردد – و در عمل، شریک ریسک در طرح‌های نوآورانه شوند. این می‌تواند شامل محصولات مالی ضمانتی جدید نیز باشد (سازندگان می‌توانند عملکرد ماهواره را طی X سال بیمه کنند و این ریسک را به بیمه‌گران منتقل نمایند). نوآوری محصول، همراه با قیمت‌گذاری انعطاف‌پذیر برای بازیگران کوچک و نوظهور، به گسترش بازار کمک خواهد کرد.
3. بهره‌گیری از فناوری برای ارزیابی ریسک: این صنعت باید روی تحلیل‌های پیشرفته، شبیه‌سازی و هوش مصنوعی برای بهبود مدل‌سازی ریسک سرمایه‌گذاری کند. توسعه پایگاه داده مشترک شکست ماهواره (به صورت ناشناس) میان بیمه‌گران می‌تواند به شناسایی روندها و بهبود برآورد خسارت کمک کند. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند هزاران پروفایل پرتاب یا مدار ماهواره‌ای را شبیه‌سازی نموده و احتمال وقوع شکست یا برخورد را بسیار بهتر از شهود انسانی برآورد کنند. تحلیل داده‌های فضایی (از جمله یادگیری ماشین بر روی تلمتری و تصاویر ماهواره‌ای) می‌تواند به صورت پیوسته دارایی‌های بیمه‌شده را پایش و پیش‌بینی مشکلات را ممکن سازد. همانند اشاره AXA XL، استفاده از هوش مصنوعی برای داده‌های جغرافیایی و سایر داده‌ها امکان «پایش مداوم ریسک‌ها» و درک بهتر مواجهه در حال تحول را فراهم می‌کند axaxl.com. توصیه: تشکیل کنسرسیوم صنعتی یا استفاده از IUAI برای ایجاد یک پلتفرم تحلیلی ریسک فضایی مشترک که در آن بیمه‌گران به صورت جمعی مدل‌های باکیفیت برای خطراتی مانند برخورد آوار، پیش‌بینی طوفان‌های خورشیدی و … را تأمین مالی و دسترسی داشته باشند. این کار اعتماد به ارزیابی ریسک بیمه‌گری را افزایش داده و کاهش هزینه‌ها را به دلیل کاهش ناشناخته‌ها ممکن می‌سازد. همچنین، این موضوع با استفاده از راهکارهای بیمه فناوری برای تسریع فرایندهای بیمه‌گری و تسویه خسارت تلفیق می‌شود – مانند استفاده از بلاک‌چین برای تأیید داده‌های پرتاب یا خودکارسازی پرداخت خسارت در صورت وقوع ناهنجاری شناخته‌شده (مانند انفجار پرتاب).
4. ترویج پایداری فضایی و بهترین اقدامات: منافع صنعت بیمه در این است که رفتار مسئولانه در فضا را تشویق کند. بیمه‌گران باید اعتبارات یا شرایط بهتر بیمه‌ای را به اپراتورهایی اعطا کنند که بهترین اقدامات را رعایت می‌کنند: از جمله خروج سریع ماهواره‌های بلااستفاده از مدار، داشتن پیشران برای مانور اجتناب، استفاده از طراحی مقاوم در برابر خطا و به اشتراک گذاشتن داده‌های مداری. این مشوق‌ها مشابه تخفیف‌های بیمه خودرو برای رانندگی ایمن یا نصب تجهیزات ضد سرقت خواهد بود. علاوه بر آن، بیمه‌گران می‌توانند از ابتکارهایی مانند رتبه‌بندی پایداری فضایی (SSR) حمایت کرده و ارزیابی SSR را به عنوان بخشی از ارزیابی بیمه اجباری کنند internationalinsurance.org. اگر امتیاز اپراتور بالا باشد (یعنی خطر آوار و برخورد را کاهش می‌دهد)، ممکن است تخفیف بر نرخ بیمه دریافت کند. توصیه: تدوین «منشور رفتاری بیمه برای پایداری فضا» با همکاری سازمان‌هایی مانند بنیاد دنیای امن یا آژانس فضایی اروپا، که در آن بیمه‌گران به طور جمعی متعهد شوند الزامات پایداری را وارد شرایط بیمه نمایند. این کار می‌تواند شامل الزام به طرح خروج از مدار یا منع ایجاد عمدی آوار شود (مشابه با تخفیف بیمه سلامتی برای عدم استعمال دخانیات). با همراستا کردن مشوق‌های بیمه با پایداری، بازار می‌تواند ایمنی مدارها را ارتقا دهد که در نهایت منافع بلندمدت بیمه‌گران را هم تضمین می‌کند.
5. تقویت چارچوب‌های مقرراتی: صنعت بیمه و بخش فضایی باید برای تدوین و شکل‌دهی مقررات شفاف‌تر در خصوص مسئولیت و الزامات بیمه تلاش نمایند. ترغیب کشورها به الزام بیمه مسئولیت شخص ثالث برای اپراتورهای ماهواره موجب توسعه بازار و حداقل استانداردهای مشترک خواهد شد. همچنین، شفاف‌سازی مسئولیت حقوقی برای رویدادهای مداری (شاید از طریق پروتکل یا راهنمایی جدید ذیل کنوانسیون مسئولیت) به بیمه‌گران امکان می‌دهد این سناریوها را با اطمینان و بدون ابهام پوشش دهند. درباره گردشگری فضایی و پروازهای سرنشین‌دار، تدوین توافقنامه بین‌المللی درباره مسئولیت جرح شرکت‌کنندگان باعث به وجود آمدن محصولات استاندارد بیمه‌ای می‌شود و از رویکردهای ناقص فعلی جلوگیری می‌کند. توصیه: بیمه‌گران فضایی باید از طریق نهادهایی مانند موسسه بین‌المللی حقوق فضای ماورای جو (IISL) یا انجمن‌های ملی بیمه هوانوردی، به بحث‌های سیاست‌گذاری ورود کنند و تخصص لازم در خصوص سطوح ریسک و الزامات منطقی بیمه را به قانون‌گذاران ارائه دهند. هدف مشخص می‌تواند داشتن قوانین نمونه‌ای باشد که کشورهای فضایی نوظهور بتوانند برای الزام بیمه مناسب (مطابق رویکرد کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه و … اما به‌روزشده برای فعالیت‌های فضایی جدید) اتخاذ کنند. این امر هم بازار بیمه را گسترش داده و هم ریسک آسیب‌های بیمه‌نشده به اکوسیستم کلی را کاهش می‌دهد.
6. توانمندسازی و ورود به بازار: برای جلوگیری از بحران ظرفیت و تقویت رقابت سالم، باید تلاش‌هایی برای جذب سرمایه و بیمه‌گران جدید به حوزه بیمه فضایی انجام شود. این می‌تواند شامل آموزش بیمه‌گران درباره جزئیات فضای ماورای جو (مثلاً با برنامه‌های آموزشی یا اعزام به شرکت‌های ماهواره‌ای) و معرفی سبد ریسک فضایی به سرمایه‌گذاران بالقوه به عنوان یک طبقه دارایی غیرهمبسته باشد (برای مثال، ریسک‌های فضایی عمدتاً با بلایای طبیعی زمینی همبستگی ندارند که برای تنوع‌بخشی سبد بیمه جذاب است payloadspace.com). اگر بازار به بیش از ۱۰ میلیارد دلار برسد، به نیروی انسانی بیشتری نیاز خواهد داشت. توصیه: رهبران فعلی بازار می‌توانند تشکیل سندیکاها یا سایدکارهای اختصاصی برای ریسک‌های فضایی را در نظر گرفته و سرمایه‌گذاران نهادی را به تقسیم این ریسک از طریق ابزارهای مرتبط با بیمه دعوت نمایند. همچنین، تلفیق بیمه فضایی در روایت‌های سرمایه‌گذاری گسترده‌تر «اقتصاد فضا» می‌تواند علاقه سرمایه‌گذاران را جلب کند – مثلاً بیمه‌گران اتکایی که خواهان سهمی از بخش پررونق فضا هستند، می‌توانند با بیمه‌گران فضایی فعال همکاری نموده و ظرفیت بیشتری فراهم کنند. از منظر منابع انسانی، ترغیب به جابجایی متخصصان (مثلاً آوردن مهندسین هوافضا به تیم‌های بیمه‌گری و بالعکس) باعث تقویت پایه تخصص خواهد شد.
7. بهبود پرداخت خسارت و شفافیت: صنعت باید برای تسهیل و شفاف‌سازی فرایند پرداخت خسارت و ایجاد اعتماد، به‌ویژه همزمان با ورود مشتریان جدید (استارت‌آپ‌ها، کشورهای نوظهور)، تلاش کند. ثابت کردن این که بیمه پرداخت منصفانه و سریعی دارد، بیمه را به ابزاری مطمئن برای مدیریت ریسک تبدیل می‌کند (در گذشته شکایاتی درباره طولانی شدن یا اختلافات پرداخت خسارت ماهواره‌ای وجود داشته است که می‌تواند اعتبار بازار را آسیب بزند). استفاده از فناوری‌هایی مانند قرارداد هوشمند برای محرک‌های پارامتریک می‌تواند بخشی از فرآیند پرداخت خسارت را خودکار کند. همچنین، به اشتراک‌گذاری مطالعات موردی خسارت از نوع دیکلاسه/غیرمحرمانه می‌تواند به سازندگان ماهواره برای یادگیری و اجتناب از تکرار خطا کمک کند. توصیه: ایجاد یک رجیستری داوطلبانه خسارت‌های بیمه فضایی (تحت مدیریت محرمانه یک نهاد بی‌طرف) که در آن بیمه‌گران درس‌آموخته‌های خود را از خسارت‌ها (بدون جزئیات حساس) به اشتراک بگذارند – این کار می‌تواند به بهبود طراحی و مدل‌های بیمه‌گری بازخورد دهد. همچنین ورود «هیئت‌های داوری خسارت مخصوص فضای ماورای جو» برای حل و فصل سریع اختلافات بیمه‌ای توسط کارشناسان به جای دادگاه‌های طولانی، می‌تواند به اپراتورها اطمینان دهد که با خرید بیمه، واقعاً پس از بروز خسارت بدون بلاتکلیفی، جبران می‌شوند.

چشم‌انداز آینده: اگر راهبردهای فوق اجرا شوند، دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۲ را می‌توان دوره‌ای از رشد و بلوغ برای صنعت بیمه ماهواره دانست. تا سال ۲۰۳۲، پتانسیل وجود بازار نه ‌تنها از نظر مالی بزرگ‌تر، بلکه از نظر تنوع پوشش (پاسخگویی به انواع متنوع مشتریان)، تاب‌آوری در برابر شوک‌ها (به لطف صندوق‌های مشترک یا ابزارهای جدید انتقال ریسک) و یکپارچگی با اکوسیستم مدیریت ریسک فضایی (از طریق SSA، تحلیل داده‌ها و غیره) خواهد بود. نقش بیمه ممکن است از یک چتر ایمنی مالی صرف به یک شراکت فعال با شرکت‌های فضایی گسترش پیدا کند – جایی که بیمه‌گران در برنامه‌ریزی مأموریت‌ها برای ارائه دیدگاه‌های ریسک مشورت می‌دهند، همان‌طور که بیمه‌گران آتش‌سوزی گاهی برای کاهش خسارت، در طراحی ساختمان مشاوره می‌دهند.

ما انتظار داریم برخی بخش‌ها به طور خاص شکوفا شوند: بیمه خدمات‌دهی در مدار و کاهش زباله‌های فضایی می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ امری رایج شود و مدیریت فعال دارایی‌های فضایی را ممکن سازد. بیمه گردشگری فضایی ممکن است به یک خدمت استاندارد تبدیل شود که به هر بلیت سفر به مدار ضمیمه می‌گردد. رشد منطقه‌ای می‌تواند تعادل را کمی تغییر دهد، به‌طوری که آسیا-اقیانوسیه سهم بیشتری از حق بیمه را به‌دست آورد چرا که چین و هند پروژه‌های بیشتری را بیمه می‌کنند. میدان رقابت احتمالاً شاهد حضور بازیگران جدیدی خواهد بود (شاید برخی بیمه‌گران بزرگ آسیایی وارد شوند یا حتی شرکت‌های فناوری با بیمه‌گرها برای ارائه پوشش مرتبط با پلتفرم‌های ماهواره‌ای خود همکاری کنند).

همچنین می‌توان انتظار داشت بیمه برای فعالیت‌های خارج از زمین به واقعیت تبدیل شود—مثلا بیمه برای زیرساخت پایگاه ماه یا سخت‌افزار مأموریت مریخ. اولین بیمه‌نامه‌ها برای تجهیزات استخراج معدنی فرازمینی یا مسئولیت‌پذیری سکونتگاه ماه ممکن است در بازه زمانی مذکور نوشته شوند که افق‌های تازه‌ای را پیش رو خواهند گشود (هم به معنای واقعی و هم استعاری). این موارد اصول بیمه ماهواره‌ای را به دیگر اجرام آسمانی گسترش می‌دهند.

نکته حیاتی اینجاست که آینده بازار با چگونگی مدیریت دردهای رشد صنعت فضا (همچون زباله فضایی، شلوغی و غیره) گره خورده است. اگر فضا نسبتاً ایمن بماند و فجایع رخ ندهد، بیمه‌گران با اشتیاق بیشتری ظرفیت منابع خود را وارد این بخش خواهند کرد و گسترش آن را تسهیل می‌نمایند. در سناریویی مثبت، تا سال ۲۰۳۲ ممکن است بیمه نه به‌عنوان باری هزینه‌بر، بلکه به‌عنوان یک امتیاز رقابتی دیده شود—شرکت‌ها احتمالاً برای کیفیت و قابل اطمینان بودن خود تبلیغ می‌کنند که مأموریت‌هایشان کاملاً بیمه شده‌اند (همان‌طور که برخی خطوط هوایی رکورد ایمنی خود را تبلیغ می‌کنند).

در نهایت، از منظر سیاست‌گذاری، تا سال ۲۰۳۲ ممکن است شاهد شروع شکل‌گیری یک نظام حکمرانی جهانی ریسک فضایی باشیم که در آن بیمه یک جزء ذاتی است. درست مشابه چگونگی رشد حقوق و بیمه دریایی، حقوق فضایی نیز ممکن است صراحتاً سازوکارهای بیمه‌ای را لحاظ کند (مثلاً بیمه مسئولیت اجباری برای همه بازیگران فضایی تحت یک توافق بین‌المللی). این امر جایگاه بلندمدت این صنعت را تقویت خواهد کرد.

در پایان، صنعت بیمه ماهواره‌ای و مدیریت ریسک آماده است تا همراه با بخش فضایی شکوفا شود، اما به شیوه‌ای سنجیده که ریسک‌های ذاتی این رشد را مورد توجه قرار دهد. این صنعت با پذیرش نوآوری، همکاری و مدیریت هوشمندانه ریسک می‌تواند چالش‌ها را به فرصت تبدیل کند. “رقابت فضایی” دهه‌ی ۲۰۲۰ صرفاً درباره پرتاب موشک و ماهواره نیست، بلکه توسعه زیرساخت‌های مالی و مدیریت ریسک برای حمایت از گسترش بشر به آخرین مرز است. در این زمینه، بیمه و مدیریت ریسک فضایی عملاً در کانون توجه قرار دارند—و همه نشانه‌ها حاکی از آن‌اند که این بخش‌ها از پس آن برخواهند آمد و دوره‌ای تازه از توسعه فضایی را با اعتماد و اطمینان بیشتر برای سرمایه‌گذاران، اپراتورها و سیاست‌گذاران پایه‌گذاری خواهند کرد.

منابع: منابع مرتبط در متن ذکر شده‌اند (برای مثال، داده‌های اندازه بازار datahorizzonresearch.com marketresearchintellect.com، نکات مربوط به تفکیک بازار datahorizzonresearch.com sphericalinsights.com، نقل‌قول‌های صنعتی insurancejournal.com insurancebusinessmag.com و سایر اطلاعات واقعی). این استنادات مجموعه‌ای از گزارش‌های تحقیقات بازار، اخبار صنعتی (Insurance Journal, SpaceNews و غیره) و نظرات کارشناسانه هستند که شواهد و زمینه لازم برای تحلیل بالا را فراهم می‌کنند. تمام منابع ذکرشده برای مراجعه و راستی‌آزمایی بیشتر در دسترس‌اند.