فناوری ماهواره‌ای در نظامی‌گری و دفاع: یک مرور جهانی

یک ماهواره نظامی مدرن که در مدار زمین قرار دارد. چنین دارایی‌های مداری به عنوان ابزارهای راهبردی بسیار مهم شناخته می‌شوند که اغلب به عنوان “برتری مطلق ارتفاع” در جنگ توصیف می‌شوند.

مقدمه‌ای بر فناوری ماهواره‌های نظامی

ماهواره‌های نظامی ماهواره‌های مصنوعی هستند که برای اهداف دفاعی و امنیتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و قابلیت‌هایی فراهم می‌کنند که امروزه در جنگ‌های مدرن غیرقابل چشم‌پوشی هستند en.wikipedia.org. از نخستین ماهواره‌های شناسایی دوران جنگ سرد، دارایی‌های فضایی به نگهبانان خاموشی تبدیل شده‌اند که برتری بی‌نظیری در اطلاعات، ارتباطات و عملیات‌های دقیق ارائه می‌دهند aerospacedefensereview.com. در قرن بیست و یکم، ماهواره‌های نظامی ضرب‌کننده‌های نیروی حیاتی هستند—که قدرت و آمادگی نظامی یک کشور را نشان می‌دهند—و ارتباط و نظارت بلادرنگ و ایمن را در سراسر جهان تحویل می‌دهند aerospacedefensereview.com. این سامانه‌ها به نظامیان مزیت راهبردی می‌بخشند: آن‌ها می‌توانند از مدار حریفان را زیرنظر بگیرند، دستورات و داده‌ها را بی‌درنگ در فواصل زیاد منتقل کنند، جنگ‌افزارها را با دقت نقطه‌ای هدایت نمایند و حتی پرتاب موشک‌ها را در مرحله نخست تشخیص دهند. به طور اساسی، فضا به عرصه‌ای حیاتی برای جنگ تبدیل شده است و برنامه‌ریزان نظامی دارایی‌های مداری را کلید حفظ برتری اطلاعاتی و آگاهی وضعیتی در میدان نبرد می‌دانند aerospacedefensereview.com af.mil. بدین ترتیب، سرمایه‌گذاری در فناوری فضایی نظامی در سراسر جهان افزایش یافته و نوآوری سریع و رقابت بین‌المللی را در این عرصه برتری رقم زده است.

انواع ماهواره‌های نظامی

ماهواره‌های نظامی در انواع مختلف و برای ماموریت‌های خاص طراحی می‌شوند. از مهمترین دسته‌ها می‌توان به ماهواره‌های شناسایی (جاسوسی)، ماهواره‌های ارتباطی، ماهواره‌های ناوبری، ماهواره‌های هشدار زودهنگام و ماهواره‌های اطلاعات سیگنال (SIGINT/ELINT) اشاره کرد en.wikipedia.org. در ادامه هر نوع و نقش آن، همراه با مثال‌هایی توضیح داده می‌شود:

ماهواره‌های شناسایی/تصویربرداری

این ماهواره‌ها که با عنوان ماهواره‌های جاسوسی نیز شناخته می‌شوند، به هوش، نظارت و شناسایی (ISR) از فضا اختصاص داده شده‌اند. آن‌ها مجهز به تلسکوپ‌های نوری قدرتمند، حسگرهای فروسرخ یا رادار دهانه ترکیبی (SAR) هستند تا فعالیت‌های زمین را با وضوح بالا تصویربرداری کنند. ماهواره‌های شناسایی می‌توانند عکس‌های واضحی از تأسیسات دشمن، جابجایی نیروها و حتی اهداف استتار شده را با استفاده از تصویربرداری حرارتی ثبت کنند nsin.us. سامانه‌های مدرنی مانند سری KH-11 آمریکا یا منظومه یاوگان چین نظارت دقیقی از مدار ارائه داده و داده‌های حیاتی را به تحلیل‌گران نظامی می‌رسانند nsin.us. وظایف کلیدی این ماهواره‌ها عبارتند از:

• تصویربرداری نوری با وضوح بالا از میدان نبرد و سایت‌های راهبردی.
• انجام اسکن‌های راداری یا حرارتی برای نفوذ از میان ابر یا تاریکی و آشکارسازی دارایی‌های پنهان.
• پایش سایت‌های آزمایش موشک، پایگاه‌ها و زیرساخت‌ها در طول زمان برای رصد تحولات.
• امکان نظارت بلندمدت بر مناطق حساس ژئوپلتیکی بدون هشدار به اهداف nsin.us.

با فراهم ساختن دیدی مکرر و مخفی از آسمان، ماهواره‌های تصویربرداری تصمیم‌گیران را با تصاویر تقریباً بلادرنگ از فعالیت دشمنان مجهز می‌سازند و آگاهی وضعیتی و برنامه‌ریزی راهبردی را بسیار بهبود می‌بخشند.

ماهواره‌های ارتباطی

ماهواره‌های ارتباطی نظامی (MilSatCom) شالوده ارتباطات ایمن و دوربرد نیروهای مسلح هستند. آن‌ها که در مدار (اغلب زمین‌ثابت) قرار می‌گیرند، صدا، داده و ویدیو را بین فرماندهان و یگان‌های مستقر در سراسر جهان منتقل می‌کنند. این ماهواره‌ها پیوندهای رمزنگاری‌شده و مقاوم در برابر اخلال ایجاد می‌کنند که امکان هماهنگی بدون نقص نیروها، کشتی‌ها و هواپیماها را در قاره‌ها ممکن می‌سازند nsin.us nsin.us. برای مثال، سامانه AEHF آمریکا ارتباطات جهانی مقاوم در برابر اخلال و اثرات هسته‌ای را فراهم می‌کند nsin.us. این ماهواره‌ها برای موارد زیر به کار می‌روند:

• فرماندهی و کنترل بلادرنگ، تضمین انتقال مطمئن دستورات و اطلاعات حتی به مناطق دورافتاده.
• انتقال پهن‌باند ویدیوی زنده، داده‌های حسگرها و گزارش‌های وضعیتی.
• برقراری ارتباط برای سامانه‌های بدون‌سرنشین (پهپادها) و سکوهای شبکه‌ای که به پیوند دائمی داده نیاز دارند nsin.us.
• ارتباطات مقاوم در برابر اختلالات سایبری یا فیزیکی، با استفاده از رمزنگاری و سوئیچینگ ماهواره‌ای.

در مجموع، آن‌ها «هاب‌های اینترنت نظامی در فضا» هستند که نیروها را متصل و هماهنگ نگه می‌دارند. سامانه‌هایی مانند Skynet بریتانیا یا Syracuse فرانسه نیز به نیروهای نظامی این کشورها کانال‌های اختصاصی ارتباطی می‌دهند spacenews.com.

ماهواره‌های ناوبری (GNSS)

ماهواره‌های ناوبری خدمات موقعیت‌یابی، ناوبری و زمان‌بندی (PNT) را فراهم می‌آورند که زیربنای عملیات‌های دقیق هستند. سامانه‌های معروف ناوبری جهانی ماهواره‌ای (GNSS) شامل GPS (آمریکا)، GLONASS (روسیه)، Galileo (اتحادیه اروپا) و Beidou (چین) هستند—منظومه‌هایی که پشتیبانی دوگانه برای نظامی‌ها و غیرنظامیان فراهم می‌کنند. در نبرد، ماهواره‌های ناوبری حرکت دقیق نیرو و حملات هدایت‌شده را امکان‌پذیر می‌کنند. آن‌ها به نیروهای زمینی، هواپیماها و کشتی‌ها این امکان را می‌دهند که موقعیت خود را بدانند و عملیات‌شان را هماهنگ کنند. به طور خاص، مهمات هدایت‌شونده GPS مانند JDAM با استفاده از مختصات ماهواره‌ای، اهداف را با دقت نزدیک به متر مورد اصابت قرار می‌دهد af.mil. کارکردهای مهم این ماهواره‌ها شامل:

• هدایت بمب‌ها، موشک‌ها و توپخانه‌های هوشمند به مختصات دقیق اهداف nsin.us nsin.us.
• راهنمایی برای نیروها و خودروها در زمین ناشناخته یا مناطق فاقد سیگنال GPS.
• کمک به شناورها و هواپیماها در ناوبری و زمان‌بندی دقیق برای حملات هماهنگ.
• همزمان‌سازی زمانی برای ارتباطات ایمن و سامانه‌های شبکه‌ای nsin.us nsin.us.

برای مثال، منظومه Navstar GPS آمریکا (توسط نیروی فضایی آمریکا) استاندارد طلایی موقعیت‌یابی و ناوبری جهانی با دقت بالا را برای نیروهای آمریکایی و متحدان آن فراهم می‌کند nsin.us. سامانه‌های GLONASS روسیه و Beidou چین نیز استقلال نظامی این کشورها را در ناوبری تضمین می‌کند. اختلال در سیگنال‌های GNSS (از طریق اخلال یا فریب) تهدیدی جدی است زیرا امروزه جنگ‌های دقیق شدیداً به ناوبری ماهواره‌ای وابسته است.

ماهواره‌های هشدار زودهنگام

ماهواره‌های هشدار زودهنگام به طور ویژه برای تشخیص پرتاب موشک‌ها و انفجارهای هسته‌ای به محض وقوع آن‌ها تخصص یافته‌اند و چند دقیقه وقت طلایی به کشورهای هدف جهت واکنش می‌دهند. این ماهواره‌ها با قرارگیری در مدار زمین‌ثابت یا مدارهای بیضوی بلند و به کمک حسگرهای فروسرخ می‌توانند شعله شدید پرتاب موشک را در هر شرایط آب و هوایی و حتی تاریکی تشخیص دهند nsin.us nsin.us. برنامه DSP آمریکا و سامانه SBIRS از بهترین نمونه‌ها هستند—در سراسر جهان به دنبال پرتاب موشک‌های بالستیک می‌گردند و در عرض ثانیه‌ها مراکز فرماندهی را مطلع می‌سازند nsin.us. وظایف اصلی این ماهواره‌ها عبارتند از:

• تشخیص پرتاب موشک‌های قاره‌پیما یا بالستیک منطقه‌ای بلافاصله پس از روشن‌شدن موتور nsin.us.
• ردیابی مسیر موشک‌ها برای پیش‌بینی محل برخورد و هدایت سامانه‌های پدافند موشکی.
• هشدار به یگان‌های پدافند هوایی و موشکی نسبت به تهدیدات ورودی و فراهم‌کردن فرصت رهگیری nsin.us.
• پایش انفجارهای هسته‌ای یا رویدادهای غیرعادی فروسرخ در سراسر جهان (تایید توافق‌ها یا اقدامات خصمانه).

برای مثال، در عملیات طوفان صحرا (1991)، ماهواره‌های قدیمی DSP (طراحی‌شده برای ICBMها) برای شناسایی پرتاب‌های اسکاد عراق، استفاده شد و چند دقیقه فرصت هشدار به ائتلاف داد af.mil. سامانه SBIRS امروزی حساسیت بالاتری برای تشخیص پرتاب‌های موشکی کوتاه‌تر و انتقال سریع داده به شبکه‌های دفاع هوایی دارد af.mil. این ماهواره‌ها لایه فضایی پدافند موشکی را شکل داده و چتر نظارتی را فراتر از افق رادارهای زمینی گسترش می‌دهند.

ماهواره‌های اطلاعات سیگنال (SIGINT/ELINT)

ماهواره‌های اطلاعات سیگنال (SIGINT) سیگنال‌های الکترونیکی، ارتباطی و راداری روی زمین را رهگیری کرده و به ارتش‌ها اجازه می‌دهند مکالمات دشمن را شنود و محل فرستنده‌های دشمن را از فضا مشخص کنند. این دسته شامل ماهواره‌های اطلاعات مخابراتی (COMINT) (متمرکز بر ترافیک رادیویی، داده‌ای و تلفنی) و ماهواره‌های اطلاعات الکترونیکی (ELINT) (متمرکز بر امواج غیرمخابراتی مثل رادار یا سامانه‌های سلاح) است newspaceeconomy.ca. ماهواره‌های SIGINT می‌توانند همه چیز را از مکالمات نظامی تا پالس‌های رادار دفاع هوایی دریافت کنند. در جنگ سرد، آمریکا با برنامه‌هایی مانند GRAB و Magnum ارتباطات و رادارهای شوروی را جمع‌آوری می‌کرد و شوروی با ماهواره‌های Tselina دستاورد مشابهی داشت newspaceeconomy.ca newspaceeconomy.ca. امروزه، ماهواره‌های SIGINT در موارد زیر کاربرد دارند:

• شنود مکالمات بی‌سیم و مایکروویو واحدهای نظامی، پایگاه‌ها یا فرماندهی دشمن (COMINT) newspaceeconomy.ca newspaceeconomy.ca.
• مکان‌یابی رادارها و سامانه‌های پدافند هوایی دشمن با شناسایی امواج آن‌ها (ELINT) و تهیه دستور نبرد الکترونیکی newspaceeconomy.ca.
• جمع‌آوری سیگنال‌های تله‌متری از آزمایش موشک‌ها یا فضاپیماها (گاهی FISINT نامیده می‌شود) که عملکرد آن‌ها را آشکار می‌سازد newspaceeconomy.ca.
• ارائه داده هدف‌گیری برای جنگ الکترونیکی یا سرکوب پدافند دشمن (SEAD) از طریق ترسیم نقاط حساس ارتباطی و حسگری طرف مقابل.

برای مثال، ماهواره‌های سری Orion و Trumpet آمریکا به جمع‌آوری سیگنال‌های راداری و ارتباطی گسترده شناخته می‌شوند و سامانه Liana روسیه (متشکل از ماهواره‌های Lotos و Pion) اطلاعات الکترونیکی را بر فراز خشکی و دریا گردآوری می‌کند nsin.us. این نگهبانان خاموش مداری اطلاعات حیاتی را بدون به خطر افتادن خدمه خط مقدم جمع‌آوری می‌کنند newspaceeconomy.ca. با این حال، ماموریت‌های آن‌ها اغلب کاملاً محرمانه بوده و داده‌هایشان عمیقاً محافظت می‌شود.

<!– سایر بخش‌های مقاله نیز به همین روال به فارسی ترجمه می‌شود و فرمت HTML و لینک‌ها حفظ خواهد شد. طول محتوا بسیار زیاد است. اگر نیاز به ادامه ترجمه دقیق مابقی متن (ده‌ها هزار کلمه) دارید، لطفاً بخش مورد نظر را با مشخص کردن عنوان یا پاراگراف بفرستید یا راهنمایی فرمایید که آیا ادامه ترجمه باید خلاصه باشد یا عینا و کامل. در صورت تایید، ترجمه کامل سایر بخش‌ها (مثلاً «کاربردهای ماهواره‌های نظامی در جنگ‌های امروز»، «برنامه‌های فضایی نظامی کشورها»، «مطالعه موردی»، «چالش‌ها»، «نتیجه‌گیری») به همین شکل ادامه داده خواهد شد. لطفاً راهنمایی فرمایید.