۱۰ گیگابیت بر ثانیه در بهشت: نگاهی به انقلاب اینترنت پرسرعت در سیشل (و نبرد ماهوارهای)
زیرساخت اینترنت: از فیبر زیردریایی تا 5G سراسری
اگرچه سیشل یک مجمع‌الجزایر دورافتاده در اقیانوس هند است، اما از زیرساخت اینترنتی بسیار پیشرفته‌ای برخوردار است. مسیر اتصال این کشور با نصب کابل‌های فیبر نوری زیردریایی جهش بزرگی برداشت. نخستین کابل زیردریایی مهم، سیستم سیشل-آفریقای شرقی (SEAS)، در اوایل دهه ۲۰۱۰ ساکنان جزایر را به قاره آفریقا (احتمالاً در تانزانیا) متصل کرد و به اتکای پیشین بر ماهواره‌های کند و گران پایان داد. در اوت ۲۰۲۱، دومین اتصال زیردریایی زمانی برقرار شد که شرکت اینتلوویژن (اپراتور محلی) موفق به دریافت حمایت برای اجاره شاخه‌ای از کابل عظیم 2Africa که توسط وودافون در حال احداث است گردید ifc.org developingtelecoms.com. این کابل جدید با ظرفیت بین‌المللی 600 گیگابیت بر ثانیه، به عنوان مکمل SEAS برای تقویت پایداری و کاهش هزینه پهنای باند عمل می‌کند developingtelecoms.com. با وجود این کابل‌ها به عنوان ستون فقرات، سیشل شبکه فیبر نوری داخلی خود را در سراسر جزایر اصلی به طور قابل توجهی گسترش داده است.
در خاک، اینترنت پهن‌باند فیبر نوری به استاندارد تبدیل شده است. Cable & Wireless Seychelles (CWS) – قدیمی‌ترین اپراتور مخابراتی – در سال ۲۰۱۷ برنامه سراسری فیبر تا خانه (FTTH) را آغاز کرد و هدف داشت تا سال ۲۰۲۰، تمامی خطوط مسی را با فیبر جایگزین کند nation.sc nation.sc. امروزه فیبر تا منازل و کسب‌وکارها در ماهه (بزرگترین جزیره) و جزایر مسکونی داخلی مانند پراسلین و لا دیگو می‌رسد. در واقع، تا اواخر ۲۰۲۴ CWS سرویس “GigaNet” را به عنوان اولین اینترنت ۱۰ گیگابیتی آفریقا با فناوری پیشرفته 50G-PON راه‌اندازی کرد lightreading.com. این دستاورد سیشل کوچک را به صدر پهن‌باند پرسرعت رساند، ضمن اینکه هواوی شریک کلیدی در ارتقای شبکه تمام‌نوری بود lightreading.com lightreading.com. این زیرساخت قابلیت ارتقا از سرویس‌های قدیمی ۱۰۰ مگابیتی تا سرعت‌های چندگیگابیتی را به صورت بی‌وقفه دارد و اینترنت سیشل را برای آینده تضمین می‌کند.
در همین حال، شبکه‌های موبایل کل جمعیت را پوشش می‌دهند. دو اپراتور اصلی موبایل: CWS و Airtel Seychelles هستند. پوشش ۴G LTE عملاً سراسری است – تخمین زده می‌شود تا سال ۲۰۲۵، ۱۰۰٪ پوشش داشته باشد statista.com – و اینترنت موبایل را در سراسر مناطق مسکونی فراهم می‌کند. در ژوئیه ۲۰۲۰، CWS با همکاری هواوی خدمات ۵G را راه‌اندازی کرد و سیشل را جزو نخستین کشورهای آفریقایی با فناوری ۵G قرار داد sbc.sc. در ابتدا، سیگنال ۵G فقط در بخش‌هایی از ماهه (ازجمله ویکتوریا، بو ویلُن، فرودگاه و چند منطقه دیگر) فعال بود sbc.sc، اما این پوشش به سوی همه جزایر اصلی در حال توسعه است. ایرتل نیز نسل 2G/3G/4G را ارائه می‌دهد و شبکه خود را ارتقا می‌دهد اما تا سال ۲۰۲۵ هنوز ۵G به شکل تجاری ارائه نکرده است. با این پیشرفت‌ها، سیشل یک محیط مخابراتی “چهارگانه” دارد – فیبر پرسرعت ثابت، اینترنت همراه گسترده، تلویزیون دیجیتال و خدمات صوتی – که با کشورهای بسیار بزرگتر قابل رقابت است.
پوشش و کیفیت: جزایر تا چه اندازه متصل هستند؟
برای کشوری با تنها ۹۹ هزار نفر جمعیت که در سراسر جزایر پراکنده اند، سیشل از درصد نفوذ و پوشش اینترنتی استثنایی برخوردار است. دسترسی به اینترنت عملاً در همه مناطق شهری و مسکونی فراهم است. تقریباً ۸۷٫۴٪ از ساکنان سیشل ابتدای ۲۰۲۵ کاربر اینترنت بودند (حدود ۱۱۵ هزار نفر آنلاین) datareportal.com – یکی از بالاترین نرخ‌ها در آفریقا. تعداد اشتراک‌های موبایل از جمعیت بیشتر است (حدود ۲۲۰ هزار اشتراک موبایل، معادل ۱۶۷٪ جمعیت) چون بسیاری دوسیم‌کارت یا دستگاه دیتا جداگانه دارند datareportal.com. جزایر بزرگ مسکونی (ماهه، پراسلین، لا دیگو) به خطوط فیبرنوری و دکل‌های سلولی مجهزند، بنابراین تقریباً هر خانه و کسب و کاری در این مناطق به اینترنت ثابت و سیار دسترسی دارد. حتی بسیاری از مهمانسراها، کافه‌ها و اماکن عمومی وای‌فای ارائه می‌کنند که به ستون فقرات ملی فیبر متصل است.
کیفیت اتصال طی سال‌های اخیر به طرز چشمگیری بهتر شده است. سرعت متوسط پهن‌باند ثابت به ده‌ها مگابیت بر ثانیه رسیده و کاربران حرفه‌ای می‌توانند سرویس‌های گیگابیتی بگیرند. تا اواسط ۲۰۲۴، ظرفیت بین‌المللی فعال برای ISPهای سیشل از تنها ~۱۸ گیگابیت در ۲۰۲۰ به ۲۲۱٫۷ گیگابیت بر ثانیه تا ژوئن ۲۰۲۴ trendsnafrica.com افزایش یافته است – بیش از ۱۲ برابر رشد – که مرهون ظرفیت تازه زیردریایی است. این موضوع به ISPها اجازه داده تا سرعت درخواست شده را بالا برده و سقف مصرف را کاهش دهند. اتوریته ارتباطات از رشد ۴۳ درصدی مصرف دیتا در سال ۲۰۲۴ خبر داده و دلیل آن را “سرعت بیشتر و بسته‌های نامحدود” اعلام کرده است trendsnafrica.com trendsnafrica.com. یعنی حالا با قدرت شبکه، کاربران بیشتر استریم و دانلود می‌کنند. تاخیر (Latency) مسیرهای فیبر به آفریقا/اروپا نسبتاً پایین است و شبکه محلی سیشل با وجود دو کابل زیرآبی، پایداری خوبی تحت شرایط عادی دارد.
با این حال، کیفیت هنوز ممکن است متغیر باشد. در پایتخت ویکتوریا و مناطق گردشگری، کاربران می‌گویند وای‌فای و 4G خیلی بهتر از گذشته شده (“حتی می‌شود فیبر تا خانه گرفت”) – “اما هنوز گران است” طبق نظر یکی از محلی‌ها reddit.com. در جزایر دوردست (با جمعیت بسیار کم و دور از ماهه)، اتصال شاید محدود یا متکی به لینک‌های ماهوارهای قدیمی باشد. با این حال، برای اکثریت ساکن سه جزیره اصلی، کیفیت اینترنت از لحاظ پوشش با کشورهای توسعه یافته قابل مقایسه است. دولت همچنین برنامه‌هایی مانند اتصال همه مدارس و ادارات دولتی به پهن‌باند و اطمینان از دسترسی 4G به جزایر فرعی را پیش می‌برد. در مجموع، سیشل کیفیت اینترنت خود را از یک “کالای لوکس” ده سال پیش به “خدمات حیاتی روزمره” تبدیل کرده و اتصال سریع و پایدار را تضمین کرده است – البته تا زمانی که کابل‌های زیرآبی فعال باشند.
ارائه‌دهندگان و بسته‌ها: هزینه اینترنت در سیشل چقدر است؟
علی‌رغم اندازه کوچک، سیشل بازار ISP رقابتی با چند ارائه‌دهنده و سرویس متنوع دارد. در اینجا مهم‌ترین بازیگران و پیشنهادات اینترنتی آنان معرفی شده است:
| ارائه‌دهنده | شبکه‌ها و سرویس‌ها | پیشنهادات شاخص | نمونه قیمت‌ها |
|---|---|---|---|
| Cable & Wireless Seychelles (CWS) – اپراتور پیشین دولتی (تأسیس ۱۸۹۳) و پیشرو در چهارگانه | – ثابت: شبکه فیبر گسترده FTTH (سراسری) – موبایل: 2G/3G/4G و اولین ارایه‌دهنده ۵G (از ۲۰۲۰) sbc.sc – سایر: بی‌سیم ثابت، IPTV، تلفن | – سرویس فیبر ۱۰ گیگابیت بر ثانیه (پیشرو در آفریقا) lightreading.com – انواع بسته‌های فیبر(100Mbps، 1Gbps و… ) – بسته‌های بی‌سیم نامحدود ۵G خانگی/اداری در سرعت‌های مختلف – بسته‌های دیتا موبایل و طرح‌های پساپرداخت | – فیبر: طرح ۱۰ گیگابیتی (سطح سازمانی) – قیمت توافقی/سفارشی (گران) – ۵G بی‌سیم خانگی: مثلا طرح “5G-100” با ۱۰۰ گیگابایت + دیتا نامحدود کم‌سرعت حدود SCR ۴,۹۵۰ (~۳۵۰ دلار) ماهانه sbc.sc(بدون مالیات) – دیگر طرح‌های بی‌سیم نامحدود از ~SCR 899–1599 (حدود ۶۵–۱۱۵ دلار) برای سرعت‌های پایین‌تر facebook.com. |
| Intelvision – رقیب محلی حوزه تلویزیون پولی و پهن‌باند (ورود به تلکام: ۲۰۰۴) | – ثابت: شبکه فیبر/کواکسیال هیبرید و پهنای جدید فیبر برای اینترنت و TV – موبایل: (در دست اجرا) ورود به بازار 4G/5G با استفاده از ظرفیت جدید کابلی developingtelecoms.com – سایر: VoIP، IPTV | – بسته‌های پهن‌باند تا ۱ گیگابیت روی فیبر/کواکسیال instagram.com (نخستین طرح ۱گیگ کشور) – ترکیب بسته‌های سقف‌دار (۵۰GB، ۱۰۰GB) و نامحدود؛ بسته‌های اعتباری نیز موجود است intelvision.sc – خدمات موبایل آتی 4G/5G برای ماهه و جزایر داخلی (بر پایه کابل 2Africa) developingtelecoms.com | – پهن‌باند خانگی: مثلا طرح ۲۰Mbps حدود ۸۰۰ روپیه سیشل (۶۰ دلار) با سقف دیتا، طرح‌های بالاتر گران‌تر – طرح فیبر ۱ گیگابیت (از ۲۰۲۳) – قیمت مشخص نشده، احتمالاً بالای چند هزار روپیه – بسته‌های اعتباری دیتا: مثلاً ۱GB با ۳۰۰ SCR (~۲۲ دلار) nation.sc (برای کاربران سبک). قیمت تقریبی است و با اتصال کابل جدید ممکن است کاهش‌های آتی رخ دهد. |
| Airtel Seychelles – از گروه Bharti Airtel هند، دومین اپراتور موبایل (از ۱۹۹۸) | – موبایل: شبکه 2G/3G/4G با پوشش نزدیک به ۱۰۰٪ جمعیت – ثابت: برخی سرویس‌های بی‌سیم ثابت (مودم 4G برای خانه)؛ فاقد فیبر گسترده اختصاصی – سایر: Airtel Money (پرداخت موبایلی) | – بسته‌های دیتا موبایل (روزانه، هفتگی، ماهانه) – بی‌سیم خانگی: مودم‌های 4G LTE با بسته دیتا برای خانه‌ها (گزینه ای برای جاهایی که فیبر کشیده نشده) – رومینگ بین‌الملل و راهکارهای سازمانی | – دیتا موبایل: پکیج ۱۲GB + تماس/SMS نامحدود با ۵۷۱ SCR (۴۰ دلار) reddit.com (پیش‌پرداخت) – اینترنت خانگی 4G: مودم + ۱۰۰GB/ماه حدود ۱۰۰۰–۱۵۰۰ SCR (۷۵–۱۱۰ دلار) بسته به سرعت/مصرف – دیتا اعتباری: حدود ۲۵ روپیه (۱٫۸۰ دلار) برای هر GB در بسته‌های بزرگتر (در پروموشن‌ها ارزان‌تر). |
CWS ارائه‌دهنده مسلط اینترنت ثابت و موبایل است، اما ورود اینتلوویژن با کابل جدید و برنامه آغاز خدمات موبایل، رقابت را تقویت می‌کند. ایرتل بر موبایل متمرکز است و با پایین نگه‌داشتن قیمت دیتا، کاربران گوشی را هدف قرار داده است. یک ارائه‌دهنده چهارم به‌نام Coco de Mer (ISP کوچک) و برخی فعالان خاص ماهوارهای هم وجود دارند، اما اکثر بازار در دست سه برند بالا است.
در کل، اینترنت در سیشل با کیفیت اما گران‌تر از میانگین جهانی است. طرح‌های نامحدود خانگی معمولاً در حدود ۵۰ تا ۱۰۰ دلار به بالا در ماه هزینه دارند که بخش عمده‌ای از درآمد متوسط محسوب می‌شود. مثلاً، ارزان‌ترین پلن نامحدود بی‌سیم CWS (با ۵G) حدود ۸۹۹ SCR (~۶۵ دلار) است facebook.com و طرح‌های پرسرعت بسیار گران هستند. دیتای موبایل تاریخی با سقف‌های سخت ارائه می‌شد اما با رشد ظرفیت به تدریج ارزان‌تر می‌شود. ورود بسته‌های “نامحدود” دیتا (گرچه غالباً با کاهش سرعت در مصرف زیاد) تحول بزرگی ایجاد کرد و مصرف اینترنت را بالا برد trendsnafrica.com trendsnafrica.com. با این حال، بسیاری می‌گویند برای سرعت واقعاً بالا یا سهمیه دیتای سخاوتمندانه باید هزینه زیادی پرداخت کرد. بازار کوچک و فقدان مقیاس، قیمت‌ها را نسبت به کشورهای بزرگ بالا نگه داشته است. دولت سیشل توسط سازمان رگولاتوری SCRA بر قیمت‌ها نظارت دارد و با تشویق رقابت (مانند تسهیل قرارداد کابل برای اینتلوویژن) به‌دنبال کاهش هزینه‌ها است developingtelecoms.com developingtelecoms.com.
سیاست‌های دولت و استراتژی دیجیتال
دولت سیشل به خوبی آگاه است که اینترنت باکیفیت، کلید توسعه جزیره‌هاست – نه فقط برای توریسم بلکه برای متنوع‌سازی اقتصاد (مثلا امور مالی، ICT) و بهبود خدمات عمومی. سند واحدی به‌عنوان “برنامه ملی پهن‌باند” منتشر نشده اما مجموعه‌ای از سیاست‌ها و ابتکارات این بخش را هدایت می‌کند:
- آزادسازی و رقابت: سیشل سال‌ها قبل بازار مخابرات را باز و انحصار CWS را با صدور مجوز به Airtel و Intelvision شکست. رگولاتور SCRA همچنان مجوز جدید صادر کرده و ظهور سرویس‌های تازه را تشویق می‌کند. به عنوان مثال، در ۲۰۲۱ دولت شراکت اینتلوویژن با Vodafone و IFC را برای آوردن کابل 2Africa آشکارا حمایت کرد ifc.org ifc.org، تا صراحتاً “رقابت برای اینترنت ثابت و داده همراه را افزایش و قیمت‌ها را کاهش دهد” developingtelecoms.com developingtelecoms.com. استراتژی دولت اتکا به رقابت (نه کنترل قیمت) برای بهبود دسترسی و مقرون‌به‌صرفه بودن است.
- دسترسی همگانی: با GDP سرانه بالا و جمعیت اندک، سیشل هدفش فراهم کردن اتصال سطح اول برای همه شهروندان است. دولت برنامه‌هایی برای اتصال همه مدارس به اینترنت، راه‌اندازی مراکز دسترسی اجتماعی و پوشش موبایل در کل مناطق مسکونی را تأمین مالی کرده است. براساس برآورد ۲۰۲۵، نزدیک به ۱۰۰٪ جمعیت زیر پوشش 3G/4G قرار دارند statista.com. حتی جزایر کم‌جمعیت نیز اکنون حداقل به تماس صوتی/SMS و مقداری داده (عموماً 4G یا رله مایکروویو) دسترسی دارند تا هیچ جامعه‌ای کاملاً آفلاین نباشد. همچنین سامانه هشدار اضطراری بر پایه SMS برای فجایع راه‌اندازی شده‌است developingtelecoms.com با اتکا به دسترسی گسترده موبایل.
- دولت الکترونیک و خدمات دیجیتال: سیشل مسیر دولت دیجیتال را پی گرفته که به زیرساخت مطمئن اینترنت نیاز دارد. خدماتی مانند ثبت شرکت‌ها به‌صورت آنلاین، پرونده‌های سلامت الکترونیکی، آموزش از راه دور و شناسه دیجیتال در دست اجرا است. اداره ICT دولت ارتقای شبکه‌های دولتی و حتی پروژه‌های دیتاسنتر محلی (برای مثال توسعه دیتاسنتر توسط Airtel و Ericsson در ۲۰۲۳ برای میزبانی سرویس‌های ابری داخلی) را پیش می‌برد. موفقیت این طرح‌ها بر افزایش سرعت و کاهش هزینه اینترنت استوار است تا مردم و کسب و کارها حداکثر بهره را ببرند.
- موضع‌گیری رگولاتوری نسبت به فناوری‌های نو: دولت سیشل باید بین پذیرش فناوری‌های برهم‌زننده مانند اینترنت ماهوارهای (مثلا Starlink) – که می‌تواند سریع و کم‌هزینه مناطق دوردست را متصل کند – و محافظت از سرمایه‌گذاری اپراتورهای محلی تعادل برقرار کند. تا کنون رویکرد محتاطانه‌ای داشته (بخش ماهواره را ببینید)، و در اولویت بهبود تدریجی شبکه‌های زمینی تحت نظارت است. البته، در مجموع سیاست فناورانه دولت مثبت بوده و سیشل جزو اولین کشورهای آفریقا در راه‌اندازی ۵G و حمایت از توسعه فیبر (از طریق مشارکت دولتی-خصوصی) است. مدیران کشور مدام درباره تبدیل سیشل به “جامعه دانش‌بنیان” و مرکز ICT منطقه‌ای گفته و در استراتژی توسعه ملی خود بر تحول دیجیتالی تاکید دارند.
در مجموع سیاست‌های دولت سیشل بر دسترسی همگانی و سریع به اینترنت به عنوان یک منفعت عمومی متمرکز است؛ این هدف با ترویج رقابت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت و نگاه محتاطانه به تهدیدات فناورانه پیگیری می‌شود. حاصل این روند، میزان بالای نفوذ و ارتقای مستمر شبکه‌ها در کشور است.
چالش‌ها: هزینه بالا، جزایر دورافتاده و ریسک کابل‌ها
با وجود پیشرفت‌ها، سیشل با مجموعه چالش‌هایی برای تامین اینترنت مقرون‌به‌صرفه، پایدار و عادلانه روبروست:
- قیمت بالا و مقرون‌به‌صرفگی: خدمات اینترنتی در سیشل گران هم برای ارائه‌دهندگان و هم برای مصرف‌کنندگان است. بازار کوچک، هزینه سرشکن‌شدن سرمایه‌گذاری زیرساخت را بالا می‌برد. تقریبا همه تجهیزات (از فیبر تا روتر) وارداتی است. حتی خرید پهنای باند خاکی زیرآبی نیز (پیش از کابل جدید) بسیار گران بود. در نتیجه، تعرفه‌ها برای کاربران همچنان سنگین است – بسیاری از خانواده‌ها بالای ۱۰۰۰ روپیه سیشل (۷۵ دلار) برای اینترنت می‌پردازند. حتی طرح‌های نامحدود غالباً با قاعده “مصرف منصفانه” یا کاهش سرعت همراه است و سرویس واقعاً پرسرعت و نامحدود (مانند 10Gbps یا 5G پریمیوم) فقط برای شرکت‌ها یا ثروتمندان ممکن است sbc.sc. کم کردن فاصله قیمتی برای دسترسی آزاد همه اهالی، همچنان چالش است.
- دشواری‌های جغرافیایی: سیشل مشتمل بر ۱۱۵ جزیره پراکنده است که فقط چند جزیره جمعیت فراوان دارند. تامین اینترنت برای جزایر بیرونی و صخره‌های دور افتاده بسیار دشوار است. جزایر اصلی فاصله نزدیکی دارند (مثلا ماهه-پراسلین ۴۵ کیلومتر) و با رله مایکروویو یا کابل کوتاه وصلند اما جزایر دورتری اغلب تنها راه‌شان ماهواره است. مثلا ساکنان جزایر دور، ایستگاه علمی یا استراحتگاه‌های جزایر خصوصی به ناچار از VSAT استفاده می‌کنند که کند و گران است. حتی در جزایر بزرگتر، توپوگرافی کوهستانی کابل‌کشی یا آنتن‌دهی را سخت می‌کند – با این حال، اپراتورهای خلاق تا حد زیادی این مشکلات را حل کردند. اینکه دولت چطور باید برقراری اینترنت مقرون‌به‌صرفه را برای ایستگاه‌های کوچک (شاید ۱۰–۲۰ نفر جمعیت) ممکن سازد، همچنان سوال (مشکل آخرین-مایل، با چاشنی اقیانوس!) است.
- وابستگی و آسیب‌پذیری کابل زیرآبی: اتصال بین‌المللی سیشل تماماً وابسته به کابل فیبر زیرآبی است که کف اقیانوس می‌روند. این موضوع دو نگرانی دارد: آسیب‌پذیری و محدودیت ظرفیت. کابل‌ها ممکن است با تور ماهیگیری، لنگر کشتی یا رویدادهای طبیعی (زلزله، رانش زیرآبی) ناگهان قطع شوند. اگر کابل SEAS قطع شود (اتفاقی که بارها برای کشورهای آفریقا رخ داده arstechnica.com datacenterknowledge.com)، سیشل ممکن است با قطعی شدید مواجه شود چون ظرفیت ماهوارهای فقط بخش کوچکی از ترافیک را پوشش می‌دهد. شاخه کابل جدید 2Africa پایداری بهتری به ارمغان می‌آورد – دست‌کم دو مسیر وجود دارد و ریسک قطع کامل کاهش یافته است. البته هر دو کابل احتمالاً در یک جزیره (ماهه) به پایان می‌رسند و از ناحیه مشابه دریا عبور می‌کنند، پس حادثه بسیار بزرگ یا خرابکاری باز هم ممکن است اتصال را کاملاً قطع کند. دولت و اپراتورها باید همیشه طرح اضطراری (مثل اجاره ماهواره) داشته باشند. همچنین، اگرچه اکنون ظرفیت کافی است، نرخ رشد مصرف اجباری به سرمایه‌گذاری مدام برای افزایش ظرفیت زیرآبی نیاز دارد.
- بازار کوچک و کمبود مهارت نیروی انسانی: به خاطر بازار بسیار کوچک، هزینه همه چیز زیادتر و وابستگی به شرکای خارجی برای فناوری و تخصص وجود دارد. صنعت مخابرات باید مهندسان ماهر را وارد کند یا نیروهای بومی را برای فناوری‌های نو (مثلا هواوی برای شبکه CWS دوره آموزشی می‌دهد lightreading.com) فرستاده یا آموزش دهد. این وابستگی در نگهداری پیشرفته شبکه‌ها چالش‌ساز است. همچنین تعداد اپراتور کم (دو موبایل و در عمل دو ثابت) ریسک کم‌رقابتی و حتی تبانی احتمالی را بالا می‌برد بنابراین SCRA باید همواره بر بازار نظارت کند تا کاربران خدمات خوب و قیمت عادلانه بگیرند.
در آینده، سیشل برای رفع این موانع باید به تنوع‌بخشی اتصال (مثلاً افزودن کابل سوم یا ادغام سرویس ماهواره)، ترویج نوآوری در کاهش هزینه و شاید یارانه اتصال جزایر دورافتاده ادامه دهد. درآمد بالای کشور زمینه رفع این موانع را فراهم می‌کند – مثلاً اختصاص بخشی از درآمد گردشگری برای توسعه پایدار دیجیتال.
اینترنت ماهوارهای – وعده استارلینک در برابر واقعیت
یک گزینه دگرگون‌کننده برای دسترسی به اینترنت در سیشل، خصوصاً جزایر دورافتاده، اینترنت ماهوارهای است؛ به طور خاص، شبکه مدار پایین Starlink متعلق به ایلان ماسک. استارلینک اینترنت پرسرعت و کم‌تاخیر را تقریباً در هر نقطه دنیا با انتقال داده از فضا وعده می‌دهد. تئوریکاً، یک دیش استارلینک در جزیره دور از مرکز یا حتی یک قایق در آب‌های سیشل، بدون کابل زیرآبی یا دکل زمین‌پایه متصل خواهد شد blog.telegeography.com. این موضوع می‌تواند برای نقاط بی‌فیبر یا بدون سیگنال موبایل بسیار سودمند باشد.
با این حال، تا سال ۲۰۲۵ استارلینک به‌طور رسمی در سیشل فعال نیست. این سرویس در حدود ۲۰ کشور آفریقایی عرضه شده extensia.tech extensia.tech (از جمله برخی همسایگان منطقه‌ای)، اما هنوز مجوز سیشل را ندارد. به نظر می‌رسد تاخیر مربوط به ملاحظات رگولاتوری است – یعنی هنوز دولت مجوز فعالیت برای استارلینک (یا هر اپراتور ماهوارهای مدار پایین) صادر نکرده است. بخشی از دلیل، همانطور که در بحث‌های صنعتی مطرح می‌شود، محافظت از ISPهای محلی است؛ حضور استارلینک می‌تواند CWS، Airtel و Intelvision را دچار ریزش درآمد کند و درآمد به خارج منتقل شود reddit.com. دولت احتمالاً می‌خواهد هر شرکت ماهوارهای تابع قوانین محلی، پرداخت مالیات و همکاری با شرکت داخلی باشد تا رقیب مستقیم نشود.
از منظر فنی، پوشش استارلینک اکنون آسمان سیشل را دربر می‌گیرد. صورت فلکی ماهوارهای آن منطقه را پوشش می‌دهد و مانع صرفا نبود ایستگاه زمینی یا مجوز است. برخی افراد یا شرکت‌ها به صورت غیررسمی ممکن است با واردکردن تجهیزات از طرح Roam استارلینک استفاده کنند اما این اقدام غیررسمی و بالقوه غیرقانونی است (در برخی کشورها تجهیزات ضبط هم شده‌اند). بنابراین اکثریت سیشل، تجربه‌ای با استارلینک ندارند و به گفته محلی‌ها فعلا خبری نیست reddit.com. دولت ظاهراً معتقد است که ترکیب فیبر و 4G/5G نیازها را پاسخ می‌دهد و نسبت به ماهواره دیدگاه “دیده‌بانی و انتظار” دارد.
سایر گزینه‌های ماهوارهای موجودند اما یا نسل قدیم‌اند یا اختصاصی. پیش از فیبر، سیشل از ماهواره‌های GEO اینترنت می‌گرفت – بسیار کند (سرعت دایل‌آپی) با تاخیر زیاد (۶۰۰ms به بالا). اکنون فقط برای پشتیبان‌گیری استفاده می‌شود. شبکه MEO موسوم به O3b نیز برخی جزایر را با تاخیر ~۱۵۰ms سرویس می‌داد؛ مشخص نیست پس از ورود فیبر هنوز فعال است یا نه. OneWeb (دیگر منظومه مدار پایین) هم با تلکام‌های آفریقا برای پوشش مشارکت می‌کند و شاید روزی از طریق رابطه محلی سیشل را هم پوشش دهد. در واقع، Airtel Africa (شامل Airtel Seychelles) در ۲۰۲۳ اعلام کرد سرویس استارلینک را در آفریقا عرضه خواهد کرد techcabal.com که شاید روزی Airtel Seychelles هم همین مسیر را در قالب همکاری برود.
برای مصرف‌کنندگان، اینترنت ماهوارهای (مثل استارلینک) واجد نکات مثبت و منفی است:
- سرعت: استارلینک معمولاً بین ~۵۰ تا ۲۰۰+ مگابیت بر ثانیه به هر کاربر می‌دهد – معادل پلن فیبر یا 4G متوسط. تاخیر هم پایین است (~۲۰–۴۰ms) و تماس تصویری و گیمینگ شدنی است blog.telegeography.com. این نسبت به ماهواره‌های قدیمی جهش بزرگی است. البته سرعت استارلینک نوسان دارد و در ساعات شلوغ شاید به چند ده مگابیت برسد starlinkinstallerskenya.com – که باز هم برای کاربری عادی کافی است.
- هزینه: استفاده از استارلینک (در صورت مجوز) برای افراد بسیار گران است. تجهیزات حدود ۶۰۰ دلار و اشتراک بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار/ماه starlinkinstallerskenya.com (طرح Roam یا منطقه‌ای) است – گران‌تر از بسیاری از طرح‌های محلی (مثلا CWS نامحدود حدود ۶۵ دلار). برای بیزینس یا دولت عملی است اما برای مصرف‌کننده معمولی نه، مگر اینکه پلن‌های داخلی همچنان گران بماند و کاربر نیاز به دیتا کاملاً نامحدود داشته باشد.
- پایداری: استارلینک عموماً پایدار است اما در باران شدید (به علت فرکانس بالا) و گاه اختلالات شبکه آسیب‌پذیر است. در ۲۰۲۴ نمونه قطعی‌های استارلینک در آفریقا ثبت شد، اما روی هم رفته uptime خوبی دارد thousandeyes.com. مزیت آن استقلال از کابل زیرآبی یا قطعی برق (در صورت ژنراتور) است، پس در بحران یا قطع کابل حیاتی خواهد بود، هرچند نیازمند دید به آسمان و برق است و قطعی‌های مقطعی ممکن است رخ دهد.
- پوشش: مزیت اصلی، امکان اتصال هر نقطه از سیشل – حتی مرجان یا قایق – فقط با دیش استارلینک است. این راه‌حل نهایی برای روستاها/اقامتگاه‌های جزیره‌ای دوردست است که فیبر یا لینک مایکروویو عملی نیست.
جمع‌بندی اینکه اینترنت ماهوارهای (به ویژه منظومه‌های مدار پایین) برای رفع شکاف‌های اتصال سیشل بسیار امیدبخش است ولی مقررات و هزینه فعلاً مانع شده‌اند. اگر استارلینک یا گزینه مشابه در آینده مجوز بگیرد، موج جدیدی از رقابت و پوشش شکل می‌گیرد که می‌تواند قیمت را بکاهد و مناطق جدید را متصل کند – در عین فشار بر ISPهای داخلی. فعلاً سیشل به زیرساخت زمینی قدرتمند خود متکی است و ماهواره راه حل ثانویه محسوب می‌شود.
ماهواره در برابر اینترنت زمینی: مقایسه رو‌در‌رو
برای شفاف‌تر شدن جایگاه اینترنت ماهوارهای، مقایسه آن با شبکه‌های زمینی (فیبر و موبایل) فعلی سیشل در ابعاد کلیدی سودمند است:
| ویژگی | اینترنت زمینی (فیبر/موبایل در سیشل) | اینترنت ماهوارهای (LEO/استارلینک) |
|---|---|---|
| سرعت | بالا: پلان فیبر تا ۱۰ گیگابیتی lightreading.com (پلان‌های متداول خانگی ده‌ها یا صدها Mbps). موبایل ۴G/۵G تا ~۱Gbps (مثلاً ۵G CWS رکورد ۱٫۲Gbps) sbc.sc. | متوسط-بالا: معمولاً ۵۰–۲۰۰Mbps در استارلینک. بسته به شلوغی شبکه متغیر است (طرح Roam: ۵–۵۰Mbps) starlinkinstallerskenya.com. نسل جدید ماهواره شاید سرعت بیشتر بدهد. |
| تاخیر (Latency) | کم: تاخیر داخلی جزیره ناچیز؛ تاخیر بین‌المللی ~۵۰–۱۰۰ms بر بستر فیبر. مناسب تماس تصویری، بازی، اپ‌های تعاملی. | کم: ~۲۰–۵۰ms به طور معمول در ماهواره‌های LEO blog.telegeography.com – تقریباً هم‌پایه فیبر. (بسیار بهتر از ماهواره GEO با تاخیر ۶۰۰+ms) |
| پایداری | باثبات: شبکه فیبر و موبایل سرویس باثبات ارائه می‌کند؛ آسیب‌پذیری: قطع کابل زیرآبی یا قطعی برق/شبکه محلی ممکن است رخ دهد. مسیرهای متعدد و برق پشتیبان ریسک را کم می‌کند وگرنه قطع بزرگ ممکن است اینترنت را برای چند روز مختل کند. | خوب، وابسته به هوا: ماهواره مدار پایین حتی در صورت قطع کابل هم پوشش دارد (مزیت پشتیبان). سیگنال ممکن است با باران شدید یا مانع دید قطع شود. نیاز به برق دارد. اختلالات مقطعی مشاهده شده، ولی در کل uptime بالاست. |
| هزینه برای کاربر | گران‌بندی پلکانی: تعرفه پلن‌ها از ~۵۰$ شروع می‌شود تا پلن‌های سطح بالا بالای ۳۰۰$. پلن نامحدود فیبر/۵G بسیار گران (~۳۵۰$ برای ۵G پریمیوم) sbc.sc. دیتا موبایل غیرنامحدود گاهی بسیار گران. بسته‌های اینترنت غالباً با تماس/SMS نامحدود همراه می‌شوند. | هزینه اولیه و ماهانه بالا: تجهیزات استارلینک ~۵۹۹$، آبونمان ~۱۵۰–۲۰۰$/ماه starlinkinstallerskenya.com. بدون سقف (واقعاً نامحدود)، پس کاربر پرمصرف شاید مقرون‌به‌صرفه تلقی کند. اما فعلاً گزینه‌های زمینی (در مناطق تحت پوشش) ارزان‌ترند. |
| پوشش | محدود به جزایر پرجمعیت: پوشش عالی در جزایر اصلی – پوشش ۴G تقریباً ۱۰۰% statista.com، فیبر وسیع. جزایر بیرونی و اقیانوس فقط تلفن ماهوارهای یا VSAT بسیار محدود دارند. پوشش تابع گسترش زیرساخت و برای جزایر کوچک/دور بسیار پرهزینه است. | سراسری: همه جای سیشل (خشکی و دریا) زیر پوشش ماهواره است. وابسته به زیرساخت محلی نیست – کافی است دیش و دید به آسمان باشد. در برخی کشورها نیازمند مجوز است – هنوز در سیشل رسمی نشده reddit.com. |
همانطور که مقایسه نشان می‌دهد، پهن‌باند زمینی از لحاظ سرعت و هزینه (برای مناطق تحت پوشش) برنده است، درحالی که ماهواره از نظر گستره جغرافیایی و استقلال از زیرساخت مزیت دارد. در عمل، این دو می‌توانند مکمل هم باشند: سیشل برای مناطق با جمعیت متراکم از فیبر و 5G و برای مناطق دورافتاده و پشتیبانی از ماهواره بهره گیرد. بعید نیست به‌زودی رویکرد هیبرید غالب شود – مثلاً یک جزیره تفریحی از فیبر و ماهواره به‌عنوان بکاپ توأمان استفاده کند. رقابت باعث بهبود خدمات محلی هم می‌شود: اگر استارلینک مجوز بگیرد و با قیمت مناسب بیاید، CWS و سایر شرکت‌ها مجبورند یا همکاری کنند یا قیمت‌ها را کاهش دهند تا مشتری‌ها بمانند. از دید کاربر، تنوع گزینه‌ها (فیبر، موبایل، یا ماهواره) عالی است و تضمین می‌کند هر جا در سیشل – از مرکز ویکتوریا تا جزایر بیرونی – به نحوی آنلاین شوید.
جمع‌بندی: بهشت آنلاین در حال شکل‌گیری
سیشل که به سواحل سفید و آب‌های شفاف شهرت جهانی دارد، حالا به دلیل دیگری هم در حال شناخته شدن است: اتصال اینترنت سریع و مدرن در قلب اقیانوس هند. در مدت بیش از یک دهه، کشور از یک خط کند ماهوارهای به محیطی چندشبکه‌ای – شامل کابل فیبر زیرآبی، پوشش فیبر تا خانه در سراسر جزایر، ۴G/۵G و نوید ماهواره – رسیده است. سیاست دولت برای ساخت “بهشت دیجیتال” در حال تحقق است؛ نرخ نفوذ بالای اینترنت و پروژه‌هایی مانند راه‌اندازی ۱۰ گیگابیت lightreading.com نشان می‌دهد کوچک‌ترین کشور آفریقا در زمینه فناوری در خط مقدم قرار دارد.
دسترسی اینترنت در سیشل هنوز در حوزه هزینه و وسعت جا برای بهبود دارد. بسیاری منتظر کاهش بیشتر قیمت یا گسترش خدمات سطح بالا به جزایر فرعی‌اند. چالش‌هایی مانند وابستگی به کابل زیرآبی و هزینه بالای لجستیک جزیره‌ای باید مدیریت شود. ولی مسیر، عمدتاً رو به جلوست. با سیاست نظارتی فعال، ورود رقبای جدید و فناوری‌هایی مثل استارلینک در افق، سیشلی‌ها و شرکت‌ها می‌توانند انتظار ارتباط بهتر و باثبات‌تر را در سال‌های آتی داشته باشند.
شاید شگفت‌انگیزترین نکته همین باشد که کشوری با ۱۱۵ جزیره – روزگاری بسیار دور از دسترس در ارتباطات مدرن محسوب می‌شد – اکنون به پیشتاز پهن‌باند آفریقا بدل شده است. از فیبر در همه محله‌ها تا وای‌فای روی جزایر دور، سیشل می‌کوشد بهشتش نه فقط با هواپیما یا قایق، بلکه “مجازی” و پرسرعت به جهان متصل باشد. دفعه بعد که سرگرم تماشای غروب در ماهه یا پراسلین شدید، شاید بتوانید آن را زنده و 4K برای دنیا پخش کنید – چیزی که تا چند سال پیش حتی تصورش دشوار بود.
منابع: تازه‌ترین گزارش‌ها و اطلاعیه‌های حوزه مخابرات سیشل، شامل بیانیه‌های دولتی و تحلیل‌های تا ۲۰۲۵. مراجع کلیدی با لینک مستقیم در متن برای راستی‌آزمایی و مطالعه بیشتر آمده‌اند. lightreading.com developingtelecoms.com trendsnafrica.com sbc.sc blog.telegeography.com
