Vanaf 7 december 2025 is de interstellaire komeet 3I/ATLAS het meest intensief geobserveerde object aan de hemel geworden. In slechts een paar dagen hebben NASA, ESA en onafhankelijke astronomen een stroom aan nieuwe beelden en analyses vrijgegeven: Hubble’s recente portret van 30 november, ESA’s Juice-ruimteschip NavCam-teaser, een Psyche-missie tracking-update, en nieuw wetenschappelijk werk over de jets van de komeet, de vreemde zonwaartse “anti-staart” en het 16-uurs helderheidsritme. [1]
Tegelijkertijd is de komeet op weg naar zijn dichtste nadering tot de aarde op 19 december, wanneer hij op een veilige afstand van ongeveer 1,8 astronomische eenheden (≈270 miljoen km) zal passeren, nog steeds ver buiten de baan van de maan. [2]
Hier volgt een overzicht van wat alle recente waarnemingen ons vertellen over deze zeldzame bezoeker — en waar je de komende tijd op moet letten.
Een zeldzame bezoeker uit een ander sterrenstelsel
3I/ATLAS is pas het derde bevestigde interstellaire object dat ooit door ons zonnestelsel is waargenomen, na 1I/ʻOumuamua (2017) en 2I/Borisov (2019). [3]
Belangrijkste feiten:
- Ontdekking: Voor het eerst gemeld op 1 juli 2025 door de ATLAS-surveytelescoop in Chili, en aanvankelijk gecatalogiseerd als C/2025 N1 (ATLAS). [4]
- Baan: Het volgt een hyperbolisch traject — wat betekent dat het niet zwaartekrachtgebonden is aan de zon en nooit zal terugkeren zodra het vertrekt. [5]
- Snelheid: Dicht bij het perihelium is een snelheid gemeten van ongeveer 58 km/s, of meer dan 210.000 km/u, sneller dan elk huidig door mensen gemaakt ruimteschip. [6]
- Vliegby’s: Het passeerde het dichtst bij de zon op 29 oktober, scheerde langs Mars op 3 oktober, Venus op 3 november, en zal langs Jupiter op 16 maart 2026 vliegen op weg terug naar de interstellaire ruimte. [7]
Hubble’s afbeelding van 30 november: traanvormige coma en een zonwaartse anti-staart
Op 4 december bracht NASA een nieuwe afbeelding van de Hubble-ruimtetelescoop uit, genomen op 30 november, toen 3I/ATLAS ongeveer 286 miljoen kilometer (178 miljoen mijl) van de aarde verwijderd was. Hubble gebruikte zijn Wide Field Camera 3 en volgde de komeet terwijl deze bewoog, waardoor achtergrondsterren als strepen verschenen terwijl de komeet scherp bleef. [9]
De afbeelding toont:
- Een heldere, compacte kern omhuld door een gloeiende coma van stof en gas.
- Een duidelijk traanvormige halo die naar de zon uitstrekt, in plaats van er vanaf te wijzen zoals bij gewone kometen. Dit ongewone, zonwaartse kenmerk wordt een anti-staart genoemd. [10]
Harvard-astrofysicus Avi Loeb merkt op, op basis van de nieuwe Hubble-gegevens, dat:
- De lichtgevende, traanachtige coma heeft een straal van ongeveer tientallen duizenden kilometers.
- De anti-staart strekt zich ongeveer 60.000 km richting de zon uit, in overeenstemming met zijn eerdere voorspelling dat een zwerm niet-vluchtige brokstukken zich van de komeet zou kunnen hebben afgescheiden en iets dichter naar de zon is gedreven. [11]
NASA benadrukt dat het doel van deze en eerdere waarnemingen in juli is om te volgen hoe de activiteit van de komeet zich ontwikkelt terwijl hij om de zon draait en weer vervaagt in de duisternis buiten onze planetaire buurt. [12]
Juice’s NavCam-teaser: een Jupiter-missie maakt onverwacht een komeetportret
Terwijl Hubble toekeek vanuit een baan om de aarde, genoot ESA’s Jupiter Icy Moons Explorer (Juice) van een zeldzaam geometrisch voordeel. In november 2025, terwijl Juice richting Jupiter reist, bevond het ruimtevaartuig zich kortstondig tussen de zon en 3I/ATLAS, op ongeveer 66 miljoen km van de komeet. [13]ESA meldt dat:
- Juice gebruikte vijf wetenschappelijke instrumenten — JANUS (camera), MAJIS, UVS, SWI en PEP — om de komeet te observeren tijdens meerdere sessies begin november, net na het dichtste punt bij de zon. [14]
- Omdat Juice momenteel zijn high-gain antenne als hitteschild gebruikt tijdens een nauwe passage langs de zon, kan het ruimtevaartuig slechts mondjesmaat data naar huis sturen via een kleinere antenne. Volledige datasets van de instrumenten worden pas verwacht op 18 en 20 februari 2026. [15]
Het missieteam kon niet wachten. Ze haalden slechts een kwart van een enkele afbeelding binnen van Juice’s Navigation Camera (NavCam) — een camera bedoeld voor navigatie, niet voor wetenschap — en waren verbaasd over wat ze zagen:
- Een duidelijk zichtbare komeet met een heldere coma.
- Een sterke plasmastaart die grofweg van de zon af wijst.
- Een zwakkere, vermoedelijk stofstaart die onder een andere hoek uitsteekt, in overeenstemming met zwaardere deeltjes die langs de baan van de komeet buigen. [16]
Zelfs deze teaser met lage resolutie laat zien hoe actief 3I/ATLAS werd direct na het perihelium — en toont Juice’s veelzijdigheid als een multifunctioneel observatorium op weg naar de ijzige manen van Jupiter.
Psyche, Mars-omloopbanen en een hele vloot sluiten zich aan bij de achtervolging
3I/ATLAS is nu een van de meest waargenomen objecten in de geschiedenis van het zonnestelsel, met NASA- en ESA-missies verspreid door de ruimte die hun instrumenten erop richten. NASA’s speciale 3I/ATLAS-pagina bevat een gecoördineerde tijdlijn die leest als een who’s-who van ruimtevaartuigen. [17]
Hoogtepunten van de afgelopen weken en maanden:
- Psyche-missie (NASA): Op 8–9 september gebruikte het naar de asteroïde gerichte Psyche-ruimtevaartuig zijn multispectrale camera om de komeet acht uur lang te volgen vanaf een afstand van ongeveer 53 miljoen km. Deze gegevens helpen de baan van de komeet te verfijnen en geven inzicht in de structuur van zijn zwakke coma. [18]
- Mars-omloopbanen & rovers: ESA’s Mars Express, de ExoMars Trace Gas Orbiter, en NASA’s MRO, MAVEN en Perseverance-rover hebben allemaal waarnemingen bijgedragen vanuit een baan rond Mars en vanaf het Marsoppervlak, waardoor de beperkingen op het pad van 3I/ATLAS aanzienlijk zijn aangescherpt — een analyse van ESA schat een verbetering van de baannauwkeurigheid met ongeveer een factor tien. [19]
- Zonmissies: NASA’s STEREO, ESA/NASA’s SOHO, en NASA’s PUNCH-missie hebben de uitgestrekte staart van de komeet vastgelegd met gestapelde, lange-baseline beelden, soms met 3I/ATLAS die “fotobomt” opnames van andere kometen zoals 2025 R2 (SWAN). [20]
- Lucy & SPHEREx: Op weg naar de Trojaanse asteroïden spotte Lucy 3I/ATLAS in september, terwijl het SPHEREx-observatorium zijn uitgestrekte kooldioxide-rijke coma in het infrarood bestudeerde. [21]
Gezamenlijk geeft deze multi-missiecampagne wetenschappers een ongekend, driedimensionaal, time-lapse beeld van een interstellaire komeet die met de zon in wisselwerking staat.
Jets, anti-staarten en misschien zelfs “ijsvulkanen”
Naast mooie plaatjes is de grote vraag: wat doet 3I/ATLAS eigenlijk?
Jets en een aanhoudende zonwaartse anti-staart
Hubble’s pre-periheliumopname van 21 juli liet al een zonwaartse uitbreiding van de coma zien, in plaats van een klassieke staart die van de zon af wijst. [22]
Nieuwe verwerking van de Hubble-gegevens van 30 november, samen met hoog-contrastbeelden van amateurastronomen, onthult:
- Minstens twee afzonderlijke jets van materiaal die uit de komeet schieten.
- Een opvallende anti-staart die altijd ongeveer naar de zon lijkt te wijzen, voor en na het perihelium. Een asymmetrische coma waarvan de druppelvorm zich tienduizenden kilometers richting de zon uitstrekt. [23]
Loeb interpreteert dit als een zwerm van macroscopische fragmenten — mogelijk rotsen of stofaggregaten — die door niet-gravitationele krachten (jets, uitgassing) nabij het perihelium richting de zon zijn geduwd en nu iets dichter bij de zon zitten dan de hoofdkern, waardoor ze zonlicht weerkaatsen en de anti-staart creëren. [24]
Andere astronomen onderzoeken meer conventionele verklaringen met betrekking tot deeltjesdynamica in de baan van de komeet en de kijkgeometrie. Het belangrijkste punt: 3I/ATLAS gedraagt zich anders dan typische kometen met een lange omlooptijd, en de anti-staartgeometrie is een van de meest intrigerende puzzels die uit de nieuwe beelden naar voren komen.
Kryovulkaan-achtige “ijserupties”
Waarnemingen vanaf de grond met de Joan Oró-telescoop in Spanje suggereerden onlangs dat 3I/ATLAS uitbarst met “ijsvulkanen” (kryovulkanen) — jets aangedreven door de snelle sublimatie van vluchtige ijzen onder het oppervlak. [25]
Analyse van de evoluerende coma en jetstructuur geeft aan:
- Uitbarstingen van gas en stof die overeenkomen met interne zakken van kooldioxide-ijs die worden verwarmd en geventileerd.
- Gedrag dat verrassend veel lijkt op sommige trans-Neptuniaanse objecten (ijzige lichamen voorbij Neptunus), ondanks de oorsprong van de komeet rond een andere ster. [26]
Als dit wordt bevestigd, zou dat betekenen dat 3I/ATLAS primitieve materialen bevat — waaronder reactieve metalen en sulfiden — vergelijkbaar met die gevonden in bepaalde koolstofhoudende meteorieten die hielpen het vroege leven op aarde te zaaien. [27]
Een 16 uur durende “hartslag” — en waarom wetenschappers het nog steeds een komeet noemen
Een andere recente onderzoekslijn heeft een periodieke helderheidsmodulatie ontdekt: een subtiele “hartslag” elke 16,16 uur.
Een peer-reviewed studie in Astronomy & Astrophysics stelt vast dat dit periodieke signaal op natuurlijke wijze ontstaat door de rotatie van de kern van 3I/ATLAS, die actieve gebieden in en uit het zonlicht brengt. Over ongeveer een maand van monitoring zag het team: [28]
- Toenemende stofactiviteit en een rood getinte coma.
- Een gestaag uitbreidende, asymmetrische halo van materiaal.
- Geen tekenen van fragmentatie of snelle, onregelmatige uitbarstingen.
De auteurs concluderen dat, ondanks zijn interstellaire oorsprong, 3I/ATLAS zich gedraagt als een zwak actieve komeet van het type buiten-zonnestelsel, alleen beweegt hij sneller en op een hyperbolische baan. [29]
Aan de meer speculatieve kant heeft Avi Loeb gesuggereerd dat de 16-uurs helderheidsmodulatie en de ongewone anti-staart in principe consistent zouden kunnen zijn met kunstmatige activiteit, zoals gecontroleerde straalmotoren of begeleidende objecten, en sommige mediaberichten hebben dit versterkt tot koppen als “buitenaards ruimteschip”. [30]
Echter:
- NASA en ESA classificeren 3I/ATLAS expliciet als een komeet, op basis van zijn coma, staarten, spectrale eigenschappen en dynamisch gedrag. [31]
- De Wikipedia-samenvatting van interstellaire objecten en bredere wetenschappelijke consensus merken op dat, hoewel exotische hypothesen af en toe worden geopperd, er geen geloofwaardig bewijs is dat 3I/ATLAS iets anders is dan een natuurlijke komeet. [32]
Kortom: de “hartslag” en anti-staart zijn echt en wetenschappelijk fascinerend, maar huidige gegevens ondersteunen een natuurlijke verklaring met rotatie, straalstromen en stofdynamica.
Waar is 3I/ATLAS nu, en kun je hem zien?
Op 7 december 2025 is 3I/ATLAS:
- Ongeveer magnitude 11,5 in helderheid.
- Gelegen in het sterrenbeeld Maagd, stijgend naar hogere, donkerdere luchten vóór zonsopgang voor veel waarnemers. [33]
Sterrenkijkgidsen en observatoria voorspellen dat:
- De komeet zal in december van Maagd naar Leeuw bewegen.
- Op 19 december maakt hij zijn dichtste nadering tot de aarde, op ongeveer 1,8 AE (≈270 miljoen km) — ver, maar nog steeds dichtbij genoeg voor amateur-telescopen van een redelijk formaat (ongeveer 25–30 cm opening) om hem als een kleine, wazige vlek met een korte staart vast te leggen onder een donkere hemel. [34]
Voor de meeste mensen zullen de beste beelden afkomstig zijn van professionele en ruimtevaartuigbeelden die online worden gedeeld door NASA, ESA en observatoria over de hele wereld, in plaats van via eigen telescopen.
Waarom 3I/ATLAS veel verder reikt dan deze passage
3I/ATLAS is om verschillende redenen wetenschappelijk waardevol:
- Een monster van een ander planetenstelsel
De samenstelling — waaronder mogelijk CO₂-rijke ijzen, complexe organische stoffen en bestraalde oppervlaktelagen — biedt een directe blik op de chemie rond een andere ster miljarden jaren geleden. [35] - Een vergelijkingspunt voor ʻOumuamua en Borisov
Na de vreemd langwerpige, staartloze 1I/ʻOumuamua en de relatief “normale” komeet 2I/Borisov, vergroot 3I/ATLAS, met zijn cryovulkanische stralen en anti-staart, de diversiteit van bekende interstellaire objecten en helpt het modellen te testen over hoe zulke lichamen ontstaan en evolueren. [36] - Planetaire verdediging en inslagrisico
Onderzoekers merken op dat interstellaire kometen, hoewel zeldzaam, potentiële botsingsgevaren zijn die we moeten begrijpen en volgen. Elk nieuw object verfijnt onze strategieën voor detectie en opvolging. [37] - Een testomgeving voor multi-missiecoördinatie
De gecoördineerde campagne door Hubble, JWST, Juice, Psyche, Mars-sondes, SOHO, STEREO, PUNCH, Lucy en anderen is een voorbeeld van hoe bestaande ruimtevaartuigen snel kunnen worden ingezet om een tijdelijk doelwit van gelegenheid te bestuderen. [38]
Wat er hierna komt voor 3I/ATLAS
Verwacht in de komende weken en maanden verschillende belangrijke ontwikkelingen:
- Meer gegevens van ruimtetelescopen:
Hubble zal 3I/ATLAS blijven volgen terwijl het zich verwijdert, en de James Webb Space Telescope staat gepland om opnieuw een gedetailleerde blik te werpen op het infraroodspectrum van de komeet, op zoek naar specifieke ijzen en organische stoffen. [39] - Juice’s waardevolle wetenschappelijke downlink:
Rond 18–20 februari 2026 zou Juice eindelijk volledige datasets moeten leveren van JANUS, MAJIS, UVS, SWI en PEP, die mogelijk de gassamenstelling, stofeigenschappen en plasmaomgeving rond deze interstellaire bezoeker in verbluffend detail onthullen. [40] - Verfijnde modellen van jets, anti-staart en rotatie:
Gecombineerde gegevens van ruimtevaartuigen en grondgebaseerde observatoria zullen helpen om jetoriëntaties, rotatietoestand van de kern, massaverliespercentages en deeltjesgroottes vast te stellen, waarmee ideeën over cryovulkanen en zwermen fragmenten worden getest. [41] - Voortgezette discussie — en ontkrachting — van exotische beweringen:
Naarmate er nieuwe beelden verschijnen, zullen speculatieve ideeën over buitenaardse oorsprong online blijven circuleren. Instanties zoals NASA en ESA gebruiken 3I/ATLAS nu al als een kans om het publiek te onderwijzen over hoe wetenschappelijk bewijs wordt gewogen en hoe je serieus onderzoek kunt onderscheiden van misleidende virale inhoud — een onderwerp dat Avi Loeb zelf heeft benadrukt in de context van door AI gegenereerde nepvideo’s. [42]
Voor nu wordt het verhaal van 3I/ATLAS nog steeds geschreven. In slechts een paar maanden tijd is de mensheid van het niet weten dat dit object bestond naar het in kaart brengen van zijn baan, het vastleggen van zijn jets vanaf meerdere werelden en ruimtevaartuigen, en het onderzoeken van zijn interne ijzen en rotatie gegaan. En tegen de tijd dat het ons zonnestelsel voorgoed verlaat, zal het een schat aan gegevens hebben achtergelaten — een tijdcapsule van een andere ster.
References
1. science.nasa.gov, 2. en.wikipedia.org, 3. en.wikipedia.org, 4. en.wikipedia.org, 5. en.wikipedia.org, 6. en.wikipedia.org, 7. en.wikipedia.org, 8. en.wikipedia.org, 9. science.nasa.gov, 10. avi-loeb.medium.com, 11. avi-loeb.medium.com, 12. science.nasa.gov, 13. www.esa.int, 14. www.esa.int, 15. www.esa.int, 16. www.esa.int, 17. science.nasa.gov, 18. science.nasa.gov, 19. www.esa.int, 20. www.iflscience.com, 21. science.nasa.gov, 22. avi-loeb.medium.com, 23. avi-loeb.medium.com, 24. avi-loeb.medium.com, 25. www.livescience.com, 26. www.livescience.com, 27. www.livescience.com, 28. as.com, 29. as.com, 30. nypost.com, 31. science.nasa.gov, 32. en.wikipedia.org, 33. en.wikipedia.org, 34. www.mrt.com, 35. www.livescience.com, 36. en.wikipedia.org, 37. www.livescience.com, 38. science.nasa.gov, 39. www.livescience.com, 40. www.esa.int, 41. avi-loeb.medium.com, 42. science.nasa.gov
