Toestand van internettoegang in Armenië: van glasvezel tot de laatste grens

Historische Ontwikkeling van Internetinfrastructuur en -beleid in Armenië

De weg van Armenië naar moderne internetconnectiviteit begon in de jaren 90 met één dominante telecomoperator. Na de onafhankelijkheid in 1991 kreeg de nationale operator ArmenTel (aanvankelijk deels eigendom van het Griekse OTE, later van het Russische VimpelCom) een juridisch monopolie op telefonie- en internetdiensten. Dit monopolie, verleend in 1998, belemmerde de vroege internetgroei omdat concurrenten werden buitengesloten en investeringen in infrastructuur uitbleven hetq.am azatutyun.am. Halverwege de jaren 2000 kwamen er echter hervormingen op gang. De exclusieve rechten van ArmenTel werden in de periode 2005–2007 feitelijk beëindigd, waardoor de markt openging voor nieuwe internetproviders (ISP’s) en mobiele operators azatutyun.am. De sector “liet een snelle groei zien” na het doorbreken van het monopolie, met nieuwe spelers die concurrentie en netwerkuitbreiding stimuleerden azatutyun.am.

Belangrijke beleidsmijlpalen gingen gepaard met deze liberalisering. Een nationale telecomtoezichthouder, de Public Services Regulatory Commission (PSRC), werd opgericht om toezicht te houden op de groeiende markt. In 2013 zorgden wijzigingen in de Wet op Elektronische Communicatie ervoor dat het oude vergunningstelsel voor ISP’s werd afgeschaft; voortaan konden bedrijven internetdiensten aanbieden na een eenvoudige kennisgeving aan de PSRC freedomhouse.org. Dit pro-concurrentiebeleid verlaagde de toetredingsdrempels drastisch – in 2022 waren er meer dan 200 ISP’s officieel geregistreerd in Armenië freedomhouse.org. Het overheidsstreven naar ICT-ontwikkeling blijkt uit strategieën zoals de Digital Transformation Agenda 2018–2030 en initiatieven om Armenië als regionale tech-hub te promoten budde.com.au. In de jaren 2010 investeerden opeenvolgende regeringen in e-governmentdiensten en regelgeving. Opmerkelijk is dat Armenië een score behaalt van 88,5/100 op de ITU ICT Regulatory Tracker (2020), waardoor de telecomregulering behoort tot de “vierde generatie”, gericht op economische en sociale doelen armenia.un.org. Dit sterke regelgevingskader en investeringen vanuit de diaspora vormen de basis voor verdere uitrol van connectiviteit in het hele land.

Huidige Stand van Internettoegang (Residentieel en Zakelijk)

Internettoegang in Armenië is tegenwoordig wijdverspreid in stedelijke gebieden en gestaag groeiend in landelijke regio’s. In de hoofdstad Jerevan is snel breedbandinternet gangbaar en zijn er veel openbare Wi-Fi-hotspots, terwijl secundaire steden ook steeds meer dekking kennen freedomhouse.org. In 2023 gebruikte ongeveer 77% van de Armeense bevolking internet – een enorme toename vergeleken met vorige decennia freedomhouse.org. Bedrijven zijn nog beter verbonden: 77% van de ondernemingen biedt medewerkers internettoegang, en in de IT-sector geldt dat zelfs voor meer dan 90% van de bedrijven arkatelecom.am. Voor huishoudens is vast breedband populair in steden, terwijl veel landelijke gezinnen afhankelijk zijn van mobiele data wegens het gebrek aan bekabelde infrastructuur. De algemene penetratie van vaste breedband bedraagt 18,5 aansluitingen per 100 inwoners freedomhouse.org, wat betekent dat ruwweg één op de vijf Armeniërs een vaste internetaansluiting thuis heeft. Mobiel internet is echter vrijwel overal – de penetratie van mobiel breedband is circa 103% (gemiddeld meer dan één abonnement per persoon), dankzij betaalbare smartphone-databundels freedomhouse.org.

Kwalitatief zijn de verbindingssnelheden aanzienlijk verbeterd. Volgens de Global Speed Index van Ookla bedroeg medio 2024 de mediane vaste breedbandsnelheid circa 56,8 Mbps, terwijl mobiele data een mediane snelheid van 27,6 Mbps behaalde freedomhouse.org freedomhouse.org. Deze snelheden zijn het resultaat van landelijke upgrades van glasvezelnetwerken en 4G/5G-technologie (zie verderop). Toch blijft er een digitale kloof: stedelingen genieten doorgaans van snellere, betrouwbaardere service dan plattelandsbewoners. Buiten de steden hebben sommige dorpen enkel basale mobiele internettoegang en kampen zij met oudere apparatuur of beperkte keuze uit providers freedomhouse.org. Betaalbaarheid is over het algemeen goed – internationaal gezien zijn de prijzen redelijk. Een basis-breedbandabonnement (≈5 GB data) kost ongeveer 3,3% van het BNP per hoofd van de bevolking per maand; een 2 GB mobiele datastel slechts 0,8% van het BNP per hoofd, waarmee deze diensten in bereik blijven voor de gemiddelde consument freedomhouse.org freedomhouse.org. Toch kunnen mensen met een lager inkomen moeite hebben met snellere of luxere internetpakketten, en lopen er programma’s om te zorgen dat connectiviteit voor alle lagen van de bevolking toegankelijk wordt freedomhouse.org freedomhouse.org.

Belangrijkste Internetproviders en Marktaandelen

Ondanks het grote aantal geregistreerde ISP’s is de Armeense internetmarkt geconcentreerd bij een paar grote bedrijven. De markt voor vaste breedband wordt gedomineerd door drie spelers – Ucom, Telecom Armenia (merknaam Team Telecom Armenia), en Rostelecom Armenia (recentelijk omgedoopt tot Ovio). Gezamenlijk bedienen zij het overgrote deel van alle vaste aansluitingen voor huishoudens en bedrijven freedomhouse.org freedomhouse.org. Kleinere ISP’s (meer dan 200 in totaal) zijn er wel, maar samen beslaan zij slechts een klein deel van de markt freedomhouse.org freedomhouse.org. In onderstaande tabel een overzicht van de belangrijkste aanbieders:

Ucom (opgericht in 2007) is marktleider op het gebied van vaste breedband, zowel qua abonnees als omzet. Ucom beschikt over een uitgebreid glasvezelnetwerk in Jerevan en andere steden en maakte Jerevan in 2009 een van de eerste volledig verbonden glasvezelhoofdsteden ter wereld galaxygroup.am galaxygroup.am. Telecom Armenia (Team), opvolger van het Beeline-merk, heeft na de overname in 2020 flink geïnvesteerd en moderniseert sindsdien het netwerk armenpress.am. Rostelecom Armenia was tot 2022 een Russisch dochterbedrijf en is nu lokaal eigendom als Ovio; vooral sterk in regionale steden. Opvallend is de opmars van glasvezel: meer dan 83% van alle vaste breedbandaansluitingen is nu fiber budde.com.au budde.com.au, terwijl DSL en koperlijnen snel verdwijnen.

Op het gebied van mobiel internet zijn er drie landelijke operatoren: Viva-MTS (nu Viva), Ucom en Telecom Armenia (Team). Viva (voorheen VivaCell-MTS) is marktleider met meer dan de helft van de mobiele abonnementen. Eind 2023 had Viva circa 57% marktaandeel (~2,3 miljoen actieve SIM’s) freedomhouse.org armenpress.am. Team Telecom had ongeveer 26% (ruim 1,04 miljoen gebruikers) armenpress.am armenpress.am, en Ucom circa 17%. Zie deze verdeling hieronder:

Viva is al jaren de dominante mobiele aanbieder en introduceerde het eerste 5G-testnetwerk van Armenië. Telecom Armenia (Team) erfde het Beeline-netwerk en investeert zwaar in upgrades. Ucom betrad de mobiele markt in 2015 door Orange Armenia over te nemen. Alle drie leveren 2G/3G/4G-landelijke dekking met een groeiende focus op 4G LTE en prille 5G in de hoofdstad. De eigendomsstructuur veranderde in 2023–2024: het Russische moederbedrijf MTS verkocht zijn Armeense dochter (Viva-MTS) aan een westerse investeerdersgroep, waarna een rebranding volgde naar “Viva” budde.com.au budde.com.au. De Armeense overheid kreeg een belang van 20% in Viva als strategische zet thecaliforniacourier.com thecaliforniacourier.com. Tegelijk werd het Armeense filiaal van Rostelecom overgenomen door Electric Networks of Armenia en herdoopt tot Ovio in 2022 freedomhouse.org. Deze veranderingen onderstrepen de “verarmenisering” van de telecomsector en het afbouwen van Russische invloed.

Gebruikte Technologieën: Fiber, DSL, Mobiel Data, Vast Draadloos en 5G

Verschillende technologieën vormen de basis van internettoegang in Armenië, met een duidelijke verschuiving naar nieuwere, snellere platformen. Op het gebied van vaste verbindingen domineren moderne glasvezelnetwerken. De grote ISP’s vervangen in steden en dorpen de oude koperen infrastructuur grotendeels door ‘fiber-to-the-home/building’ (FTTH/B); zoals genoemd is nu meer dan 83% van de vaste aansluitingen fiber budde.com.au budde.com.au. Dit maakt hoge snelheden (100 Mbps tot 1 Gbps) en betrouwbare service mogelijk. Legacy DSL (Digital Subscriber Line) bestaat nog, maar krimpt snel – minder dan 17% van de vaste lijnen is nog DSL. Kabelinternet is beperkt, al gebruiken enkele lokale aanbieders kabel-tv of Ethernet voor internet in specifieke wijken. Voor bedrijven zijn Ethernet-LAN- en glasvezelaansluitingen gebruikelijk.

Op draadloos gebied heeft Armenië landelijke mobiele dekking. Het land heeft snel mobiele generaties ingevoerd: 2G GSM in de jaren 90, 3G (UMTS) rond 2008 hetq.am en 4G/LTE vanaf 2010 door VivaCell-MTS itel.am viva.am. Sinds het vorige decennium breidden operators 4G uit, en in 2021 had 100% van de Armeense gebieden 4G+-dekking freedomhouse.org freedomhouse.org. Ook het kleinste dorp heeft dus basis mobiele datadekking, vaak zelfs LTE-snelheid. In enkele dorpen werd door bewoners zelfs een eigen netwerk gebouwd (zoals Shaghap, waar dorpsbewoners zelf glasvezel aanlegden) internetsociety.org internetsociety.org. Zulke communityprojecten laten zien dat draadloos en fiber creatief samen kunnen zorgen voor dekking in afgelegen gebieden.

5G – de nieuwste mobiele technologie – staat in Armenië nog aan het begin, maar groeit snel. Viva-MTS (nu Viva) startte een 5G-pilot in het centrum van Jerevan in april 2023 freedomhouse.org. Vervolgens werden frequentieveilingen gehouden; in mei 2023 kregen Telecom Armenia (Team) en MTS Armenia (Viva) 5G-licenties freedomhouse.org, waarmee ze verplicht zijn binnen twee jaar 5G te lanceren in Jerevan, Gyumri en Vanadzor freedomhouse.org. Ucom nam het voortouw en realiseerde in late 2024 5G-dekking in negen steden buiten Jerevan en.168.am en breidde in 2025 uit naar 20 regionale steden a1plus.am. Team Telecom werkt samen met Ericsson voor grootschalige 5G-upgrades arkatelecom.am. Verwacht wordt dat in 2025 alle drie operators 5G in grote steden aanbieden.

Andere technologieën zijn satellietverbindingen (zie volgende sectie) en backbone-transitlijnen. De internationale internetconnectiviteit van Armenië berust op glasvezelkabels via Georgië richting Europa en als secundaire route via Iran. Vier grote ISP’s beheren deze backbones freedomhouse.org. Deze weinige internationale routes maken het land kwetsbaar voor uitval – in januari 2024 was er bijvoorbeeld een langdurige storing door kabelschade buiten Armenië freedomhouse.org. Het waarborgen van redundantie en veerkracht van infrastructuur blijft dus een prioriteit.

Internetpenetratie, Snelheden en Prijzen

Armenië boekt stevige groei qua internetpenetratie, hoewel het sommige internationale koplopers nog niet evenaart. Internetgebruik door individuen bereikte in 2023 77% van de bevolking freedomhouse.org. Ter vergelijking: buurland Georgië heeft ca. 82% en Azerbeidzjan ca. 86% bm.ge. Vaste breedband-abonnementen staan op 18,5 per 100 inwoners freedomhouse.org – hoger dan het wereldgemiddelde, maar lager dan West-Europa of Oost-Azië. M.b.t. mobiel heeft Armenië juist méér actieve breedbandabonnementen dan inwoners (ca. 103 per 100) freedomhouse.org – vergelijkbaar met andere landen met goedkope data.

Qua snelheid scoort Armenië stabiele breedband: vaste downloads gemiddeld 43–57 Mbps (2023–2024) freedomhouse.org freedomhouse.org. Piekprestaties zijn hoger (Ucom en Team bieden gigabitfiberpakketten in Jerevan). Mobiele downloads zijn doorgaans 25–28 Mbps freedomhouse.org. In 2024 stond Armenië qua mobiele snelheid wereldwijd op plek 81 (ca. 31 Mbps) bm.ge; dit was minder dan de buren. De grillige geografie (bergen, kleine dorpen) speelt hierin een rol, omdat operators veel moeilijke gebieden moeten dekken.

Prijsniveau is redelijk dankzij concurrentie. Onbeperkt breedband 50–100 Mbps kost meestal 10.000–15.000 dram per maand (~$25–$40), met instappakketten vanaf ca. AMD 5.000–8.000 (~$10–$18) hetq.am. Mobiele data is zeer goedkoop: 1 GB is een paar dollar, en bundels met sociaal of nachtgebruik zijn gangbaar. De ITU-raamwerken stellen de betaalbaarheid vast op ca. 3,3% van het maandelijkse BNP per hoofd (vast) en 0,8% (mobiel) freedomhouse.org. Hiermee voldoet Armenië aan de internationale betaalbaarheidsnorm (<5% van inkomen voor instapbreedband). Toch zijn de allersnelste pakketten relatief duur voor lage inkomens. Providers verhogen periodiek de snelheid zonder prijsstijging, wat gunstig uitpakt voor consumenten arkatelecom.am. Samenvattend: internet is relatief betaalbaar t.o.v. andere voormalige Sovjetlanden.

Overheidsbeleid, Investeringen en Regelgeving

De Armeense overheid speelt een actieve rol in het vormgeven van digitale connectiviteit door beleid, toezicht en investeringen. De PSRC (toezichthouder) faciliteert een concurrerende markt door geen zware vergunningsprocedures en een open markt freedomhouse.org. Armenië’s regulatory regime geldt als modern en sterk, met een score van 88,5/100 op de ITU Regulatory Tracker armenia.un.org. De regulator is onafhankelijk en samenwerkend met andere overheidsinstanties, wat Armenië tot een regionale voorloper maakt armenia.un.org. Toegang tot internet is grotendeels vrij van censuur – blokkades zijn zeldzaam en alleen tijdens crisis of oorlog van toepassing freedomhouse.org. Deze vrijheid stimuleert een levendig online-ecosysteem.

Qua beleid streeft de overheid naar universele verbinding: in 2026 moet elke nederzetting breedbandtoegang hebben armenia.un.org. In december 2023 werd aangekondigd dat 80% van alle gemeenschappen dan al breedband zal hebben, tegenover ca. 62% in 2021 arkatelecom.am. Dit gebeurt via stimulering van operators, het programma Infrastructure for Investments, de lancering van een Tier III-datacenter, en deelname aan telecombedrijven zoals het 20%-belang in Viva thecaliforniacourier.com. Deze gedeeltelijke nationalisering moet netwerken en innovatie stimuleren en publieke belangen borgen thecaliforniacourier.com.

Internationale organisaties leveren steun, zoals de Wereldbank en Verenigde Naties met Digital Economy assessments (DECA 2024) armenia.un.org. De IFC en EBRD verstrekten in 2022 $45 miljoen aan Telecom Armenia (Team) voor de uitrol van glasvezel in 450.000 extra huishoudens en upgradetop mobielnetwerk ifc.org. Daarnaast zijn er belastingvoordelen voor kleine IT-bedrijven budde.com.au en incentives voor startups.

Kortom, Armenië’s regelgevend landschap bevordert investeringen en innovatie, met toezicht op eerlijke concurrentie en universele toegang als doel. Voor de toekomst zal de regering zich richten op nieuwe wetgeving (5G, satellietdiensten, privacy) en mogelijk rurale breedbandsubsidies (momenteel niet aanwezig worldbank.org). De samenwerking tussen ministerie, PSRC en telecomindustrie zal daarbij essentieel blijven.

Landelijke en Achtergestelde Gebieden: Uitdagingen en Initiatieven

Het brengen van snel, betrouwbaar internet naar Armeense dorpen en achtergestelde regio’s blijft een uitdaging, maar wordt steeds beter aangepakt via marktuitbreiding, community-initiatieven en nieuwe technologie. Armeense bergregio’s met lage bevolkingsdichtheid zijn duur en technisch lastig voor aanleg. Vaak resteerde alleen mobiele dekking (soms zelfs maar 2G/3G) of satelliet/oud dial-up. Dit veroorzaakte een digitale kloof en uittocht van jongeren naar de stad. Zo was Shaghap (Ararat) “afhankelijk van krappe mobiele data” tot recent niemand bereid was te investeren internetsociety.org.

Uitdagingen: Belangrijkste problemen zijn het moeilijke terrein, lage commerciële aantrekkelijkheid en minder digitale vaardigheden in afgelegen gebieden. Hoewel volgens cijfers in 2021 in elke nederzetting “breedband” (meestal 4G) aanwezig was freedomhouse.org, is de kwaliteit vaak ondermaats. De DECA 2024 concludeerde dat 88% van de bevolking op 10 km van een glasvezel-node woont, maar vele dorpen niet zijn aangesloten op fiber of over beperkte digitale vaardigheden beschikken armenia.un.org. Vrouwen en mensen met een beperking ondervinden extra hindernissen (zoals gebrek aan relevant content of assistieve technologieën) armenia.un.org.

Initiatieven en Vooruitgang: De overheid en providers streven ernaar om breedband (vast of draadloos) vóór 2026 in alle dorpen te brengen, met als tussendoel 80% dekking in 2026 arkatelecom.am. Operators combineren fiber langs hoofdwegen, straalverbindingen voor afgelegen dorpen en uitbreiding van 4G/5G op buitengebied-masten. Ucom’s snelle uitbouw van 5G omvat nu ook kleine steden buiten Jerevan en.168.am. Team Telecom moderniseert zijn landelijke masten in samenwerking met Ericsson arkatelecom.am.

Op gemeenschapsniveau zijn er inspirerende projecten: in Shaghap legden bewoners in 2021 zelf hun eigen glasvezelnetwerk aan (18 km), met steun van het ministerie en de Internet Society internetsociety.org. Sindsdien is de school online gegaan, is er een tech-lab gestart en men kan nu thuiswerken Bewoners van Shaghap profiteren dus rechtstreeks van een community-project dat snel internet bracht waar providers niet kwamen internetsociety.org. Dergelijke modellen inspireren nu andere dorpen, bijvoorbeeld door bibliotheken of scholen als internetknooppunt te gebruiken isocfoundation.org.

Internationale steun (zoals de IFC/EBRD-financiering aan Team Telecom) is nadrukkelijk gericht op uitrol van fiber in dorpen en betere 4G-dekking ifc.org. Verder zijn er projecten voor internet in scholen en zorglocaties, en hebben alle providers programma’s voor grens- en bergdorpen.

Dankzij deze samenhangende inspanningen stijgt het internetgebruik op het platteland snel, en de basisdekking wordt universeel – zelfs in het kleinste dorp is ten minste mobiele internettoegang, en steeds vaker wordt fiber of draadloos mogelijk. De opkomst van satellietinternet (volgende sectie) zal de laatste hobbel (de “final frontier”) helpen overbruggen.

Beschikbaarheid en Ontwikkeling van Satellietinternet (Starlink en anderen)

Voor de meest afgelegen delen van Armenië biedt satellietinternet een nieuwe kans – de “laatste schakel” op plekken waar aardse netwerken eindigen. Traditioneel werd satellietinternet alleen zakelijk of door overheidskantoren gebruikt: het was duur en traag (geostationaire verbindingen). Maar de komst van lagebaan-satellieten (LEO) heeft het landschap veranderd.

Tussen 2023–2025 werd SpaceX’s Starlink in gebruik genomen. In maart 2025 ging Starlink officieel live in Armenië – het 130e land dat toegang krijgt tot het netwerk massispost.com. Zelfs de meest geïsoleerde Armeense bergdorpen kunnen nu snel en stabiel internet krijgen met een Starlink-schotel jam-news.net. Dit betekent een doorbraak: LEO-satellieten leveren broadband met lage latency, geschikt voor bijvoorbeeld video en cloudoplossingen – iets wat met oudere satellieten niet haalbaar was. Vroege gebruikers melden tientallen Mbps daar waar voorheen alleen spotty 3G was. De regering faciliteerde de Starlink-lancering zonder staatsmonopolie, dus direct toegankelijk voor consumenten.

De introductie van Starlink werd versneld uitgevoerd – eind 2024 was er al een pilot forbes.com en vanaf begin 2025 landelijk officieel beschikbaar. Vooral bedrijven in het rurale toerisme merken directe voordelen. Dat de overheid Starlink direct toestond zonder staatsinterface is opvallend en wijst op open marktbeleid.

Naast Starlink kijkt Armenië ook naar alternatieven als OneWeb, een andere LEO-constellatie, maar die is als van 2025 nog niet publiek operationeel. Verder bestaan er regionale (Russische, Europese) VSAT-diensten, maar niet met de bandbreedte of prijsstelling van Starlink. Eigen Armeense satellietprojecten zijn er niet op grote schaal.

De verwachting is dat satellietinternet een nicheoplossing blijft – niet voor steden, maar ideaal voor ontoegankelijke dorpen en als back-up bij calamiteiten. Als de Starlink-opname sterk is, kan het lokale providers ertoe aanzetten gecombineerde pakketten aan te bieden (b.v. mobiel met Starlink voor rurale gebieden). De snelle goedkeuring van Starlink onderdeel maakt van de nationale connectiviteitsstrategie massispost.com. Kortom: ruimteinternet is aangekomen en vult de laatste witte vlekken in op de Armeense digitale kaart.

Toekomstverwachtingen en Strategische Doelen voor Digitale Connectiviteit

De toekomst van digitale connectiviteit in Armenië ziet er veelbelovend uit door ambitieuze doelen en voortdurende modernisering. Volgens de Digital Transformation Agenda 2018–2030 wil het land in 2030 een volledig verbonden digitale economie zijn, met universele hogesnelheidsinternet en geen stedelijk-rurale kloof meer. Belangrijke ontwikkelingen:

• Nationale Breedbanddekking Voltooien: Op basis van het 2026-doel voor universele breedband zal glasvezel verder de regio’s in trekken, met waarschijnlijk publiek-private samenwerking of een Universal Service Fund voor laatste-mijlaansluitingen arkatelecom.am.
• 5G-uitrol en verder: In 2025 zal in Jerevan, Gyumri en Vanadzor live 5G zijn via meerdere aanbieders freedomhouse.org; Ucom breidt verder uit naar kleinere steden. Tegen het einde van de jaren 2020 is landelijke 5G dekking aannemelijk, en mogelijk wordt al nagedacht over 6G richting 2030.
• Upgrade, Bandbreedte en Veerkracht: Nieuwe internationale glasvezelroutes (via Iran en Georgië), meer Tier III-datacenters en ook investeren in energiesecurity en cyberveiligheid zijn gepland armenia.un.org.
• Digitale Vaardigheden en Inclusie: Naast infrastructuur wordt ingezet op digitale scholing en inclusie voor vrouwen, minderheden en mensen met beperkingen, alsmede het stimuleren van lokaal relevante (Armeense) content armenia.un.org.
• Regionale en Wereldwijde Integratie: Armenië streeft naar verbeteringen in internationale benchmarks als de ITU-indexen en DESI, wil niet achterlopen bij Georgië of Azerbeidzjan en streeft naar EU-niveau in 2030 bm.ge.

Kortom, Armenië’s internettoekomst staat in het teken van modernisering en uitbreiding. Fiber bereikt vrijwel elk huishouden, 5G dekt het hele land, en satelliet zorgt dat zelfs de hoogste bergtop toegankelijk wordt. “Van glasvezel tot de laatste frontier” vat deze ontwikkeling samen.

Vergelijkende Analyse: Armenië, Buren en Wereldwijde Benchmarks

Vergeleken met de regio en het wereldgemiddelde is het Armeense plaatje gemengd: veel progressie, maar ook enkele achterstanden.

Penetratie en Gebruik: Met een internetgebruik van ~77% in 2023 zit Armenië tussen Georgië (~82%) en Azerbeidzjan (~86%) in bm.ge. Mobiele penetratie is boven de 100%, zoals bij de buren. Laag is enkel vaste breedbandpenetratie (18,5 per 100) – lager dan Europese standaard, maar hoger dan sommige andere ex-Sovjetlanden.

Snelheid en Kwaliteit: Qua mobiele snelheid doet Armenië het minder goed dan de buurlanden (81e wereldwijd, 31 Mbps; Georgië 38 Mbps; Azerbeidzjan 54 Mbps) bm.ge. Bij vaste verbindingen ligt het rond het wereldmediaan. Prijzen zijn echter relatief laag – ruim onder de 5%-BNP-norm van de VN freedomhouse.org.

Markt en Beleid: Armenië onderscheidt zich regionaal met een concurrerende, grotendeels geprivatiseerde telecomsector. Anders dan buurlanden met staatsmonopolies, zijn er meerdere aanbieders met vrije toetreding freedomhouse.org. Op het gebied van internetvrijheid scoort Armenië beter dan Iran of Turkije en valt het – ondanks af en toe restricties in oorlogstijd – onder de “vrije” categorie.

Internationale Benchmark: Wereldwijd scoort Armenië als “mid-tier” land; het heeft een digitale sprong gemaakt in 20 jaar en kan als succesmodel in de regio gelden, vooral dankzij concurrentie en investeringen in LTE/fiber. In indexen als het Network Readiness Index of E-Government Development Index behaalt het nette scores.

Samenvattend: Armenië is regionaal noch het beste, noch het slechtste, maar een solide middenmoter met stijgende lijn. De continue investeringen in 5G, rurale fiber en satelliet kunnen het land binnenkort als koploper positioneren.

Bronnen:

• Freedom House – Freedom on the Net: Armenia (2023–2024 rapporten) freedomhouse.org freedomhouse.org
• Public Services Regulatory Commission of RA – Jaarverslagen (2020–2023) freedomhouse.org
• ARKA Telecom News – Updates over 5G, Marktaandeel, en Breedbanddekking freedomhouse.org
• Armenpress – Q4 2023 Resultaten Team Telecom Armenia armenpress.am
• Internet Society – Community Network in Shaghap, Armenië internetsociety.org
• IFC Persbericht (2022) – IFC & EBRD financiering voor Telecom Armenia ifc.org
• BM.ge Nieuws – Speedtest Global Index: Armenië vs. Buren (aug 2024) bm.ge
• MassisPost – Starlink gelanceerd in Armenië (maart 2025) massispost.com
• Azatutyun (RFE/RL) – ArmenTel-monopolie en Marktliberalisering azatutyun.am
• BuddeComm Rapport – Overzicht Armeense Telecom 2024 budde.com.au