Wewnątrz chińskiego imperium kosmicznego: satelity, usługi i tajemna potęga CNSA

Chiński program kosmiczny szybko przekształcił się w imperium kosmiczne o globalnym zasięgu, kierowane przez Chińską Narodową Administrację Kosmiczną (CNSA). W zaledwie kilka dekad Chiny przeszły od wystrzelenia pierwszego satelity w 1970 roku do operowania flotą ponad 1 000 satelitów oraz załogową stacją kosmiczną na orbicie andrewerickson.com space.com. Obecnie Chiny prowadzą jeden z najbardziej aktywnych harmonogramów startów rakietowych na świecie, rywalizując lub wyprzedzając inne potęgi kosmiczne dziesiątkami misji rocznie en.wikipedia.org. Niniejszy raport zagłębia się w imperium kosmiczne Chin – przedstawiając misję i historię CNSA, przeglądając kategorie i usługi chińskich satelitów, opisując możliwości startowe oraz analizując plany na przyszłość – od Księżyca po Marsa i dalej.

Przegląd chińskiego programu kosmicznego i CNSA

Utworzona w 1993 roku Chińska Narodowa Administracja Kosmiczna (CNSA) jest agencją rządową odpowiedzialną za cywilne działania kosmiczne Chin oraz współpracę międzynarodową en.wikipedia.org. CNSA zapewnia ogólny kierunek polityki oraz współpracę dyplomatyczną, podczas gdy realizacją misji zajmują się przedsiębiorstwa państwowe – przede wszystkim China Aerospace Science and Technology Corporation (CASC) – oraz wyspecjalizowane biura programowe en.wikipedia.org. (Na przykład chińskim lotami załogowymi zarządza China Manned Space Agency podporządkowana wojsku, a nie bezpośrednio CNSA en.wikipedia.org.) Ta struktura odzwierciedla unikalną cywilno-wojskową mieszankę chińskiego programu kosmicznego: agencje cywilne odpowiadają za administrację i kontakty zagraniczne, natomiast wojsko nadzoruje starty i operacje satelitarne. W rzeczywistości aż do 2024 roku wiele elementów infrastruktury kosmicznej Chin – od satelitów rozpoznawczych po system nawigacji Beidou – było zarządzanych przez Siły Wsparcia Strategicznego Ludowej Armii Wyzwolenia (PLASSF), zanim ostatnia reorganizacja utworzyła wydzielone Siły Kosmiczne PLA en.wikipedia.org en.wikipedia.org.

Misja i wizja: Chińskie przedsięwzięcia kosmiczne służą zarówno rozwojowi naukowemu, jak i strategii narodowej. Misja CNSA kładzie nacisk na badanie kosmosu w celu pogłębiania zrozumienia ludzkości, a także na wzmacnianie prestiżu kraju i bezpieczeństwa narodowego en.wikipedia.org andrewerickson.com. Prezydent Xi Jinping ogłosił przestrzeń kosmiczną kluczowym polem dla „chińskiego snu” o odrodzeniu narodowym andrewerickson.com. W związku z tym Chiny realizują kompleksowy program: aplikacje satelitarne, loty załogowe i eksplorację głębokiego kosmosu. Efektem są kolejne osiągnięcia – pierwszy załogowy lot kosmiczny w 2003 roku, docking orbitalny i laboratorium kosmiczne do 2011, lądowanie łazika na Księżycu w 2013 oraz stała, modułowa stacja kosmiczna do 2022 roku space.com. CNSA może się też pochwalić historycznymi sukcesami, takimi jak pierwsze lądowanie na niewidocznej z Ziemi stronie Księżyca (Chang’e-4 w 2019 roku) oraz drugie miejsce na świecie w lądowaniu na Marsie (łazik Tianwen-1 w 2021 roku) en.wikipedia.org. Te kamienie milowe podkreślają „tajną siłę” CNSA – organizację szybko uczącą się, korzystającą ze scentralizowanej koordynacji, dużych nakładów finansowych i strategicznej cierpliwości, by dogonić agencje funkcjonujące od dużo dłuższego czasu.

Skala i budżet: W ostatnich latach chiński program kosmiczny rozwija się w błyskawicznym tempie. Od 2015 roku liczba chińskich satelitów na orbicie wzrosła ponad sześciokrotnie, osiągając ponad 1 060 aktywnych satelitów na koniec 2024 roku andrewerickson.com. Tylko Stany Zjednoczone posiadają więcej satelitów, a chińska flota obejmuje komunikację, nawigację, obserwację Ziemi, meteorologię i misje naukowe (wiele z podwójnym – cywilno-wojskowym – przeznaczeniem) en.wikipedia.org. Roczny wskaźnik startów Chin plasuje kraj na miejscu 1 lub 2 na świecie, czemu sprzyjają cztery główne kosmodromy w granicach państwa en.wikipedia.org. W 2024 roku, na przykład, Chiny przeprowadziły 68 startów orbitalnych, wynosząc 260 statków kosmicznych (rekord krajowy) andrewerickson.com. Budżet CNSA również stale rośnie i w 2023 roku wyniósł szacunkowo ponad 18 miliardów dolarów amerykańskich, ustępując tylko NASA i wyprzedzając Europę en.wikipedia.org. Te znaczne środki umożliwiają realizację projektów – od megakonstelacji satelitów po sondy międzyplanetarne. Krótko mówiąc, Chiny stworzyły w rekordowym tempie kompleksowy program kosmiczny, który obecnie dorównuje tradycyjnym supermocarstwom pod względem skali i ambicji.

Chińskie satelity: kategorie i systemy godne uwagi

Chiny eksploatują ogromną liczbę satelitów służących różnym celom. Można je podzielić na kilka głównych kategorii, z których każda obejmuje godne uwagi serie satelitów lub konstelacje:

• Satelity komunikacyjne: Chiny dysponują szeroką gamą geostacjonarnych satelitów komunikacyjnych pod nazwami takimi jak ChinaSat (Zhongxing) i ApStar, zapewniających telewizję, radio i szerokopasmowy internet w Azji i poza nią. Pierwszy chiński satelita komunikacyjny, Dongfanghong-1 (wystrzelony w 1970 roku), był demonstratorem technologicznym, który nadawał z orbity patriotyczną piosenkę. Dziś nowoczesne satelity ChinaSat na orbicie GEO umożliwiają ogólnokrajową transmisję telewizji, sieci VSAT oraz bezpieczną łączność dla użytkowników rządowych. Chiny wchodzą również w erę internetu satelitarnego dzięki nowym konstelacjom na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO). W 2025 roku rozpoczęto wynoszenie megakonstelacji „Guowang” – planowanej sieci około 13 000 satelitów szerokopasmowych na LEO, zarządzanej przez China SatNet, mającej konkurować z systemem Starlink SpaceX spacenews.com spacenews.com. Do kwietnia 2025 roku wystrzelono trzy partie testowych satelitów Guowang, a wstępny cel zakładał 648 satelitów do końca 2025 roku celem uzyskania pokrycia globalnego spacenews.com. Ten ambitny projekt, wraz z komercyjnymi inicjatywami, takimi jak Geesatcom Geely (patrz sekcja Usługi poniżej), pokazuje dążenie Chin do zapewnienia globalnego internetu oraz mobilnej łączności satelitarnej.
• Satelity obserwacji Ziemi i teledetekcji: Obserwacja naszej planety z orbity jest jednym z głównych priorytetów Chin, wspierając m.in. rolnictwo oraz rozpoznanie wojskowe. Seria Gaofen (高分) – część chińskiego systemu wysokorozdzielczych satelitów obserwacji Ziemi – obejmuje satelity optyczne i radarowe, wspierające zadania cywilne, takie jak kartowanie, planowanie przestrzenne i reakcja na klęski żywiołowe. Przykładowo, Gaofen-1 (2013) zapoczątkował flotę dostarczającą obrazy o rozdzielczości submetrowej licznym agencjom, podczas gdy Gaofen-3 posiada radar z syntetyczną aperturą (SAR) do zobrazowań w każdych warunkach pogodowych. Satelity meteorologiczne z rodziny Fengyun (风云) monitorują pogodę i klimat; Fengyun-4 na orbicie geostacjonarnej oferuje lepsze śledzenie tajfunów i dane klimatyczne. Godna uwagi konstelacja komercyjna to Jilin-1, zarządzana przez Chang Guang Satellite Technology. Od pierwszego wystrzelenia w 2015 roku rozrosła się do ponad 117 satelitów zdolnych zobrazować dowolny punkt Ziemi do 40 razy dziennie english.news.cn en.people.cn. Taka częstotliwość przelotów umożliwia regularną aktualizację zdjęć na potrzeby gospodarki, leśnictwa czy zarządzania miastami. Sama konstelacja Jilin-1 jest w stanie pokryć cały glob około sześć razy w roku, a całe Chiny 24 razy w ciągu roku english.news.cn en.people.cn. Chiny rozwijają też satelity radarowe: komercyjna konstelacja Siwei Gaojing została niedawno wzmocniona dwoma satelitami optycznymi o rozdzielczości 0,5 m (start luty 2025) i planuje sieć 28–56 satelitów, zarówno optycznych, jak i SAR, do obrazowań na żądanie en.people.cn. Dodatkowo nowa konstelacja SAR Nuwa (nazwana od bogini-stwórczyni) ma liczyć 114 satelitów radarowych umożliwiających obrazowanie bez względu na pogodę en.people.cn. Wiele satelitów obserwacyjnych ma podwójne zastosowanie – cywilne i wojskowe, wspierając zarówno monitoring środowiskowy, jak i wywiad. Seria Yaogan (遥感) („teledetekcja”) obejmuje dziesiątki satelitów wykorzystywanych przez wojsko do rozpoznania optycznego, radarowego oraz elektronicznego spacenews.com. Dzięki tym satelitom Chiny mogą skutecznie prowadzić m.in. estymacje plonów, prognozy pogody (przez dane Fengyun) czy monitoring klęsk żywiołowych – przykładowo satelity rutynowo mapują tereny zalane powodzią lub po trzęsieniu ziemi, wspomagając akcje ratunkowe.
• Satelity nawigacyjne (system BeiDou): Powodem do dumy Chin jest kosmiczny system nawigacyjny BeiDou (BDS), globalny system pozycjonowania analogiczny do GPS. Program BeiDou (nazwany od chińskiej nazwy Wielkiego Wozu) powstawał etapami: BeiDou-1 (2000-2003) był eksperymentalnym systemem regionalnym z 3 satelitami; BeiDou-2 (BDS-2, 2007-2012) objął region Azji i Pacyfiku przez konstelację ~10 satelitów; zaś BeiDou-3 (2015-2020) to już globalna sieć 30 satelitów (na średniej orbicie, na orbitach skośnych i geostacjonarnych), umożliwiająca ogólnoświatową nawigację oraz synchronizację czasu. Ostatniego satelitę BDS-3 wystrzelono w czerwcu 2020 roku, ustanawiając pełne pokrycie globalne systemu. BeiDou pozwala chińskim użytkownikom korzystać z nawigacji podobnie jak z GPS, ale – co najważniejsze – uniezależnia wojsko od GPS w zakresie precyzyjnego naprowadzania. System zapewnia otwarte sygnały dla wszystkich oraz usługi wysokiej precyzji dla wybranych (np. sił zbrojnych). Od 2023 roku dokładność BeiDou dorównuje GPS na poziomie metra, a system oferuje unikalne funkcje, takie jak przesyłanie krótkich wiadomości satelitarnych. Dzięki modernizacjom konstelacji (np. łącza międzysatelitarne, nowe zegary atomowe) BeiDou umocnił pozycję Chin jako jednego z czterech dostawców globalnych systemów GNSS (obok GPS, Galileo i GLONASS). CNSA często prezentuje BeiDou jako symbol narodowej niezależności i „kosmicznego Jedwabnego Szlaku” – zresztą wiele państw Inicjatywy Pasa i Szlaku wdraża usługi BeiDou m.in. do transportu, geodezji i precyzyjnego rolnictwa.
• Satelity naukowe i badawcze: Poza zastosowaniami użytkowymi Chiny prowadzą aktywny program naukowy. Seria satelitów Shijian (实践, „Praktyka”) oraz Shiyan (试验, „Eksperyment”) testuje nowe technologie i przeprowadza eksperymenty na orbicie już od lat 70. Wśród ostatnich znaczących misji naukowych wyróżnia się satelita kwantowy „Micius” (Mozi) (start 2016), który zapoczątkował wymianę kluczy kwantowych z orbity i komunikację zabezpieczoną splątaniem en.wikipedia.org. Chiny wystrzeliły również Dark Matter Particle Explorer (DAMPE) (2015) do badań promieniowania kosmicznego, teleskop HXMT „Insight” (2017) do obserwacji źródeł rentgenowskich oraz Gaofen-5 (2018) z sensorami atmosferycznymi do badań środowiska. W 2023 roku przygotowywany był Xuntian – teleskop kosmiczny z lustrem o średnicy 2 m, porównywalny z Hubble’em, mający latać na tej samej orbicie co stacja Tiangong i umożliwić okresową obsługę. Większość tych misji realizowana jest przez Chińską Akademię Nauk w celu rozwoju astrofizyki, nauk o Ziemi i technologii kosmicznych. Warto też zaznaczyć eksploracyjne sondy: orbitery i lądowniki Chang’e oraz sondy międzyplanetarne Tianwen (szczegóły w sekcji Plany na przyszłość) to nie satelity ziemskie, ale dowód naukowych możliwości CNSA w tzw. głębokim kosmosie. Wszystkie te misje podnoszą prestiż chińskiej nauki, przynosząc odkrycia z zakresu fizyki kwantowej, astronomii i innych dziedzin.
• Satelity wojskowe i podwójnego zastosowania: Znaczna część chińskiej floty satelitarnej służy celom obronnym (często pod cywilną przykrywką). Seria Yaogan, rozwijana od 2006 roku, jest powszechnie uważana za wsparcie wojsk z zakresu rozpoznania obrazowego i sygnałowego. Różne satelity Yaogan wyposażone są w kamery wysokiej rozdzielczości, radary z syntetyczną aperturą do obserwacji nocnej i w każdych warunkach pogodowych oraz czujniki elektromagnetyczne – zapewniając armii chińskiej rozległe zdolności ISR (rozpoznania, nadzoru i zwiadu) spacenews.com m.economictimes.com. Do 2025 roku PLA korzystała już z 510+ satelitów ISR (optycznych, radarowych, radioelektronicznych itp.), co pozwala Chinom stale obserwować strategiczne regiony i cele na całym świecie andrewerickson.com andrewerickson.com. Wojskowe satelity komunikacyjne stanowią trzon bezpiecznej łączności własnych sił; m.in. seria Tianlian pośredniczy w przekazie danych statków kosmicznych i prawdopodobnie ma zastosowanie wojskowe, a seria Fenghuo/Shentong (uważana za militarne satelity GEO) umożliwia szyfrowaną łączność dla armii. Satelity wczesnego ostrzegania – służące wykrywaniu startów rakiet – to nowy element: Chiny testowały takie systemy (np. Tongxin Jishu Shiyan) w ramach własnej tarczy antyrakietowej m.economictimes.com. Oczywiście nawigacja podwójnego zastosowania (BeiDou) jest integralna dla operacji wojskowych, umożliwiając naprowadzanie pocisków i logistyki bez zależności od GPS. Dane wielu satelitów cywilnych służą wojsku – przykładowo fotografie wysokiej rozdzielczości z Gaofen lub SuperView mogą być analizowane wywiadowczo. Podsumowując, państwowy sektor kosmiczny Chin jest bardzo zaawansowany – w 2015 roku kraj oficjalnie ogłosił kosmos dziedziną walki, a potem zbudował solidną infrastrukturę C4ISR (Dowodzenie, Kontrola, Łączność, Informatyka, Wywiad, Nadzór, Zwiad) andrewerickson.com. Utworzenie nowych Sił Kosmicznych PLA w 2024 roku (wydzielonych ze Strategic Support Force) podkreśla, jak strategicznie ważne dla obronności Chin stały się satelity en.wikipedia.org andrewerickson.com.

Wybrane chińskie satelity i konstelacje: Poniższa tabela prezentuje przykładowe chińskie satelity z poszczególnych kategorii, obrazując skalę zasobów orbitalnych Państwa Środka:

(Tabela: Reprezentatywne chińskie satelity, konstelacje i platformy kosmiczne z różnych kategorii, wraz z terminami startów i przeznaczeniem.)

Chińskie Służby Satelitarne i Zastosowania

Rosnąca flota chińskich satelitów stanowi podstawę szerokiego wachlarza usług dla użytkowników krajowych i globalnych. Obejmują one komercyjną telekomunikację i internet, zobrazowania Ziemi i mapowanie, nawigację i synchronizację czasu, meteorologię, a także zastosowania rządowe i wojskowe:

• Komercyjne usługi komunikacyjne: Chińskie satelity komunikacyjne zapewniają kluczowe usługi telekomunikacyjne, nadawcze, a obecnie także dostęp do internetu. Państwowa China Satcom obsługuje dziesiątki satelitów ChinaSat (Zhongxing), które docierają z przekazem telewizyjnym i radiowym do milionów domostw oraz oferują komunikację szkieletową i awaryjną w całych Chinach. Ponadto APT Satellite Co. (ApStar) – z siedzibą w Hong Kongu – dzierżawi chińskie satelity (np. ApStar-6C, ApStar-9), aby przesyłać usługi telekomunikacyjne do Azji, Oceanii i Europy Wschodniej. Te satelity GEO mają transpondery w pasmach C, Ku i Ka, które wspierają połączenia głosowe, transmisję danych i wideo dla klientów od narodowych nadawców po firmy żeglugowe. Chiny również agresywnie wchodzą na rynek internetu satelitarnego. Liczne chińskie firmy zaczęły wynosić satelity LEO, by zapewniać szerokopasmowy dostęp oraz IoT (Internet rzeczy) globalnie. Przykładem jest Geespace, spółka-córka producenta aut Geely, która rozmieściła ponad 30 satelitów LEO „Geesat” na trzech płaszczyznach orbitalnych, uzyskując 24-godzinne pokrycie 90% świata english.news.cn. Konstelacja Geespace pozwala na bezpośrednie połączenia satelitarne wspierające pojazdy autonomiczne, urządzenia smart i aplikacje IoT – firma przeprowadziła pierwszą zagraniczną próbną demonstrację komercyjną na Bliskim Wschodzie w 2024 r. english.news.cn. Inny nowy gracz, „SpaceSail” (Qianfan), to rozwijana sieć szerokopasmowa na niskiej orbicie, która rozpocznie dostarczanie internetu w odległych regionach Brazylii do 2026 r. english.news.cn. Te inicjatywy komercyjne, silnie wspierane przez politykę państwa od 2014 roku, mają uczynić Chiny kluczowym graczem satelitarnej komunikacji. Integrując usługi satkom z naziemnymi sieciami 5G, Chiny planują objąć łącznością nawet najbardziej odległe tereny (od oceanów po góry) – realizując wizję, w której „każde miejsce na Ziemi… będzie mieć stabilne połączenie sieciowe” dzięki satelitom, jak ujął to jeden z chińskich menedżerów telekomunikacyjnych english.news.cn.
• Usługi zobrazowań Ziemi i teledetekcji: Chińskie satelity obserwacji Ziemi dostarczają bogactwo obrazów i danych zarówno na potrzeby krajowe, jak i klientów zagranicznych. China Centre for Resource Satellite Data udostępnia zobrazowania z satelitów takich jak Gaofen czy Ziyuan pod kątem rolnictwa, leśnictwa, poszukiwań surowców, planowania miast i ochrony środowiska. Pojawili się również komercyjni dostawcy: China Siwei (spółka zależna CASC) sprzedaje obrazy wysokiej rozdzielczości z floty około 40 satelitów klientom na całym świecie chinasiwei.com. Warto zauważyć, że konstelacja Jilin-1 firmy Chang Guang oferuje zobrazowania na żądanie; użytkownicy na całym świecie mogą logować się do jej portalu internetowego, aby zamówić lub pobrać zdjęcia satelitarne english.news.cn. Dzięki częstej rewizycie (do 40 obserwacji dziennie dowolnego punktu) english.news.cn, Jilin-1 zapewnia aktualne obrazy dla szybko zmieniających się sytuacji – np. monitorując zakresy powodzi, rozwój pożarów czy postęp budowy. Chang Guang współpracuje z ponad 130 podmiotami zagranicznymi, dostarczając nawet zobrazowania ONZ na potrzeby reagowania kryzysowego english.news.cn. W jednym z ostatnich przypadków, po wielkich pożarach i powodziach, firma udostępniła zdjęcia satelitarne wspierające pomoc kryzysową na różnych kontynentach english.news.cn. Chińskie usługi teledetekcyjne obejmują również monitoring morski (obserwacja szlaków żeglugowych i nielegalnych połowów przez satelity radarowe) oraz mapowanie (aktualizowanie map dla projektów rozwojowych czy smart cities). Komercyjny rozmach wspierany jest przez infrastrukturę rządową: zgodnie z krajowym planem rozwoju infrastruktury kosmicznej cywilnej (2015–2025) Chiny zbudowały stacje naziemne i centra danych, które obsługują napływ danych satelitarnych i udostępniają je usługom o wartości dodanej english.news.cn. Efektem jest rozkwitający przemysł geoinformatyczny w Chinach, który nie tylko służy planowaniu krajowemu (np. ogromny projekt przerzutu wód południe-północ planowany jest dzięki zobrazowaniom satelitarnym), ale również eksportuje zobrazowania i know-how do innych państw. Przykładowo, pod koniec 2024 r. Chiny dostarczyły Omanowi satelitę mapującego wysokiej rozdzielczości (IRSS-1) wraz ze szkoleniem i systemem naziemnym, by wesprzeć rozwój własnych możliwości obserwacji Ziemi przez ten kraj english.news.cn. Taka dostawa na orbitę przez China Great Wall Industry Corp pokazuje, że chińskie firmy są dziś dostawcami usług „pod klucz” dla krajów rozwijających się.
• Usługi nawigacji i pozycjonowania: Po zakończeniu budowy konstelacji BeiDou, Chiny oferują teraz kompleksowe usługi pozycjonowania, nawigacji i synchronizacji czasu (PNT) na całym świecie. W kraju system BeiDou zintegrowano już ze wszystkim – od aplikacji nawigacyjnych w smartfonach po systemy śledzenia rowerów miejskich. Odgrywa kluczową rolę w rolnictwie precyzyjnym (automatyzacja maszyn), rybołówstwie (sprzęt wyposażony w BeiDou dla bezpieczeństwa i raportowania połowu) oraz transporcie (nawigacja pojazdów i zarządzanie flotą). Usługa o wysokiej precyzji (ulepszona przez stacje naziemne) osiąga dokładność na poziomie centymetrów, co umożliwia rozwój pojazdów autonomicznych i inteligentnych autostrad w Chinach. Na arenie międzynarodowej Pekin promuje współpracę BeiDou w ramach umów – ponad 100 państw zadeklarowało wykorzystanie BeiDou, zwłaszcza w Azji, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Na przykład Pakistan zintegrował BeiDou ze swoją krajową siecią geodezyjną, a Tajlandia używa BeiDou do ostrzegania przed klęskami żywiołowymi. Usługi te ograniczają zależność od GPS i wzmacniają pozycję dyplomatyczną Chin. Dodatkowo chińskie firmy rozwijają usługi o wartości dodanej na bazie BeiDou: przykładami są prognozowanie zbiorów przy użyciu sygnałów BeiDou i AI czy aplikacje umożliwiające wysłanie SMS-a awaryjnie poza zasięgiem GSM. Ponieważ satelity BeiDou mają także przekaźniki poszukiwawczo-ratownicze, Chiny uczestniczą w systemie COSPAS-SARSAT, pomagając w lokalizowaniu nadajników alarmowych na całym świecie. W skrócie, nawigacja satelitarna stała się w Chinach kluczową usługą publiczną, która napędza działalność gospodarczą i jest oferowana jako globalne dobro publiczne partnerom zagranicznym.
• Meteorologia i środowisko: Chińskie satelity meteorologiczne Fengyun (zarówno na orbicie polarnej, jak i geostacjonarnej) są trzonem prognoz pogody i monitorowania klimatu. Dane z Fengyun są używane przez Chińską Administrację Meteorologiczną do przewidywania tajfunów, monitorowania monsunów i codziennych raportów pogodowych. Nowsze satelity Fengyun-4A i 4B na GEO dostarczają obrazy chmur o wysokiej rozdzielczości i mapują wyładowania atmosferyczne nad Azją Wschodnią, poprawiając przygotowanie na katastrofy. Warto dodać, że Chiny dzielą się danymi z Fengyun na forum Światowej Organizacji Meteorologicznej – np. państwa afrykańskie i azjatyckie mogą otrzymywać obrazy z tych satelitów jako uzupełnienie do swoich prognoz. W monitorowaniu środowiska wyspecjalizowane satelity, takie jak HJ-1A/B (seria Huanjing), śledzą zanieczyszczenia (np. zakwity glonów, plamy ropy) i zasoby naturalne. Satelita Gaofen-5 posiada czujniki do pomiaru jakości powietrza (wykrywanie aerozoli i gazów cieplarnianych), co wspiera walkę Chin ze smogiem i badania klimatu. Monitoring katastrof to priorytet: po trzęsieniu ziemi w Syczuanie w 2008 r. Chiny zainicjowały współpracę w ramach Międzynarodowej Karty „Przestrzeń i Klęski Żywiołowe”, a chińskie satelity (optyczne Gaofen, radarowe Gaofen-3 i inne) regularnie dostarczają zobrazowania na potrzeby akcji ratunkowych w kraju i za granicą. Przykładowo, podczas powodzi na Jangcy czy trzęsień ziemi w Nepalu, chińskie satelity dostarczały mapy zniszczonych terenów dla służb ratowniczych. Możliwość szybkiego obrazowania obszarów katastrof (dzięki konstelacjom Jilin-1 i HJ) pozwoliła uratować życie, kierując pomoc do odciętych regionów i oceniając uszkodzoną infrastrukturę.
• Zastosowania rządowe i wojskowe: Pod warstwą usług cywilnych chińska sieć satelitarna realizuje też strategiczne funkcje rządowe. W sferze cywilnej Pekin używa satelitów do krajowych priorytetów, jak bezpieczeństwo żywnościowe (monitorowanie upraw i zbiorów poprzez teledetekcję), planowanie infrastruktury (mapowanie szlaków dla projektów „Pasa i Szlaku” forsowanych przez prezydenta Xi) oraz ochrona praw morskich (nadzór nad spornymi wodami Morza Południowochińskiego). Prowincje i miasta wykorzystują dane satelitarne do planowania przestrzennego, zarządzania ruchem czy wykrywania nielegalnej działalności (np. monitorowanie nieautoryzowanego zabudowania poprzez okresowe zdjęcia). Dla wojska satelity są kluczową częścią nowoczesnych zdolności operacyjnych. Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (PLA) polega na bezpiecznych satelitach komunikacyjnych do dowodzenia jednostkami na rozległym terytorium – szczególnie dla marynarki i jednostek w zachodnich Chinach. Satelity rozpoznania (optoelektroniczne i radarowe) zapewniają PLA możliwość obserwacji obcych baz wojskowych, flot i pól walk w niemal rzeczywistym czasie m.economictimes.com. Do 2025 r. Chiny miały ponad 500 satelitów ISR (rozpoznawczych) na orbicie obsługujących wojsko andrewerickson.com – to skok, który daje możliwość ciągłego śledzenia celów, takich jak ugrupowania lotniskowcowe USA czy inne siły regionalne m.economictimes.com. Nawigacja z BeiDou służy prowadzeniu precyzyjnych uderzeń i ruchów wojsk, a specjalne satelity prawdopodobnie wspierają wywiad elektroniczny (ELINT) oraz wczesne ostrzeganie – np. wykrywanie startów rakiet. W efekcie Chiny stworzyły zintegrowany system satelitarnego wsparcia sił zbrojnych, określany często jako kompleks rozpoznawczo-uderzeniowy w zestawieniu z rakietami dalekiego zasięgu andrewerickson.com. To często „tajny” aspekt chińskiego imperium kosmicznego – wiele rzekomo cywilnych satelitów ma podwójne zastosowania militarne, znacząco zwiększając projekcję siły i zdolności rozpoznawcze Pekinu.

Podsumowując, chińskie satelity dostarczają dziś pełen zestaw usług: szerokopasmowy internet dla światowej populacji, „oko” wysokiej rozdzielczości dla celów komercyjnych i strategicznych, precyzyjne sygnały nawigacyjne na wielu kontynentach oraz kluczowe dane dla nauki i ratownictwa. Dzięki państwowej koordynacji i rosnącej przedsiębiorczości komercyjnej, Chiny wykorzystują potencjał kosmiczny zarówno do wspierania własnej gospodarki, jak i świadczenia usług na rzecz zagranicy – po cichu rozszerzając swój wpływ poprzez infrastrukturę orbitalną.

Możliwości startowe i infrastruktura

Zbudowanie i utrzymanie tego kosmicznego imperium wymaga potężnych możliwości startowych i infrastruktury. Chiny wypracowały solidną rodzinę rakiet nośnych oraz sieć kosmodromów, które obecnie pozwalają na wysokie tempo misji kosmicznych:

Ciężka rakieta nośna Długi Marsz 5B wynosząca partię chińskich satelitów z portu kosmicznego Wenchang (kwiecień 2025). Rodzina rakiet Długi Marsz, startująca z czterech głównych kosmodromów, umożliwia jedno z najbardziej intensywnych temp startów na świecie. spacenews.com spacenews.com

Rakiety nośne – Rodzina Długi Marsz: Flagowe chińskie rakiety noszą nazwę „Długi Marsz” (Changzheng), oddając hołd historycznemu Długiemu Marszowi z lat 30. XX wieku. Rodzina rakiet Długi Marsz obejmuje pojazdy od lekkich po ciężkie, opracowane przez Chińską Akademię Technologii Rakiet Nośnych (CASC). Do wynoszenia małych ładunków na niską orbitę okołoziemską Chiny wykorzystują rakiety takie jak Długi Marsz 2C czy Długi Marsz 11 (ta ostatnia to rakieta na paliwo stałe, zdolna do szybkiego startu i startów z morza). Potrzeby startów o średnim udźwigu zaspokajają warianty Długi Marsz 3A/B (optymalizowane do transferu na orbitę geosynchroniczną, często wynoszące satelity BeiDou i komunikacyjne) oraz nowszy Długi Marsz 7 (rakieta naftowa służąca do wysyłania statków towarowych Tianzhou na stację kosmiczną). Ciężki flagowiec Chin to Długi Marsz 5, wprowadzony do użytku w 2016 roku, zdolny wynieść 25 ton na LEO (porównywalny z Delta IV Heavy) – był niezbędny do wysłania dużych modułów stacji Tiangong oraz sond takich jak Chang’e-5 i Tianwen-1 na trajektorie międzyplanetarne. Wariant Długi Marsz 5B wynosi jeszcze większe ładunki (ale tylko na LEO, bo nie posiada górnego stopnia) i był niedawno wykorzystany do wynoszenia partii modułów stacji kosmicznej oraz satelitów konstelacji spacenews.com spacenews.com. W celu poszerzenia możliwości CASC wdrożyło Długi Marsz 6 i 8 w połowie lat 2010., które są nowoczesnymi rakietami średniego udźwigu, bardziej wydajnymi i (w przypadku LM-8) prawdopodobnie przyszłościowo wielokrotnego użytku. Do 2023 roku Chiny testowały także elementy planowanej superciężkiej rakiety nośnej (Długi Marsz 9), której premiera planowana jest na koniec lat 2020.; jej udźwig konkurowałby z amerykańską SLS czy Starshipem SpaceX – kluczowa dla załogowych lotów na Księżyc (deklarowany cel na 2030 rok reuters.com). Ponadto powstaje nowa załogowa rakieta (roboczo Long March 10 lub CZ-5DY) do wynoszenia astronautów na Księżyc. Warty uwagi jest także rozwój chińskich technologii wielokrotnego użytku: w 2022 roku przeprowadzono udany próbny pionowy start i lądowanie stopnia rakiety do ponownego użycia, a nowe rozwiązania stopniowo upodobniają się do boosterów SpaceX andrewerickson.com. Ogólnie niezawodność floty Długi Marsz bardzo wzrosła – wskaźniki sukcesu przekraczają 95% w ostatnich latach, co daje CNSA niezawodne zaplecze startowe dla coraz większej liczby misji.

Kosmodromy: Chiny mają cztery główne ośrodki startowe, rozmieszczone w różnych regionach en.wikipedia.org, każdą o wyspecjalizowanej roli:

• Centrum Startowe Satelitów Jiuquan: Położone na pustyni Gobi w prowincji Gansu (północny zachód Chin), Jiuquan to najstarszy chiński kosmodrom (czynny od 1958 r.). Jest głównym miejscem startów załogowych – wszystkie misje załogowe Shenzhou startują z platformy Jiuquan na rakiecie Długi Marsz 2F. Jiuquan obsługuje także wiele startów małych i średnich satelitów na niskie i średnie orbity (o inklinacji pod średnie szerokości geograficzne lub słoneczno-synchroniczne). To stamtąd wystrzelono pierwszego chińskiego satelitę (DFH-1 w 1970) i astronautę (Yang Liwei w 2003), co czyni miejsce historycznym.
• Centrum Startowe Satelitów Taiyuan: Położone w prowincji Shanxi (północne Chiny), Taiyuan specjalizuje się w startach na orbity polarne i słoneczno-synchroniczne (SSO), szczególnie dla satelitów obserwacji Ziemi. Jego wysoka szerokość geograficzna jest idealna dla tych orbit. Z Taiyuan startują często satelity meteorologiczne (orbitalne Fengyun) i satelity obrazujące Gaofen na rakietach Długi Marsz 4 i podobnych.
• Centrum Startowe Satelitów Xichang: Zlokalizowane w górach prowincji Syczuan (południowy zachód), Xichang służy głównie startom na orbitę geostacjonarną. Startują stąd satelity komunikacyjne, nawigacyjne BeiDou oraz meteorologiczne dla GEO, zazwyczaj na rakietach Długi Marsz 3A/3B. Niska szerokość geograficzna Xichang (28° N) daje przewagę energetyczną przy lotach na GTO. Z tego kosmodromu korzystali także zagraniczni klienci – np. w latach 90. z Xichang wyniesiono kilka zagranicznych satelitów, nim amerykańska polityka zahamowała współpracę. Xichang znane jest także z poważnego wypadku rakietowego w 1996 roku, który dotknął okoliczną wieś – wydarzenie to przyspieszyło decyzję o przeniesieniu najcięższych startów cywilnych do kolejnego centrum, Wenchang.
• Centrum Startowe Wenchang: Najnowszy kosmodrom, uruchomiony w 2016 roku na wyspie Hainan u południowych wybrzeży Chin. Wenchang zbudowano z myślą o największych chińskich rakietach oraz dla większego bezpieczeństwa stref zrzutu (nad Morzem Południowochińskim). Długi Marsz 5 oraz 5B startują wyłącznie z Wenchang, gdyż ich elementy są zbyt duże, by dało się je transportować koleją do lądowych ośrodków – docierają więc drogą morską na Hainan. Wenchang szybko stał się główną bramą dla prestiżowych misji: z tego miejsca wystrzelono misję marsjańską Tianwen-1 (2020), księżycowy powrót próbek Chang’e-5 (2020) oraz wszystkie moduły stacji Tiangong (2021–2022). Nadmorskie położenie stwarza także warunki dla przyszłych lądowań odzyskiwanych boosterów i platform startowych na morzu. Wenchang jest rozbudowywany o nowe stanowiska do obsługi planowanych Długich Marszy 9 oraz rakiet komercyjnych. Tropikalny klimat i publiczna galeria czynią z tego miejsca wręcz atrakcję turystyczną podczas dużych startów.

Oprócz tych czterech Chiny używają czasami morskich platform startowych do wystrzeliwania małych rakiet (kilkukrotnie zademonstrowano „China Ship-launch” rakietą Długi Marsz 11 z barki na Morzu Żółtym). Ponadto kosmodrom w Mongolii Wewnętrznej (pomocniczy dla Jiuquan) używany jest do testów suborbitalnych i rakiet meteo, a w prowincji Zhejiang na wschodzie rozważany jest nowy port dla obsługi rosnącej liczby misji komercyjnych.

Częstotliwość startów i możliwości: Dzięki tym rakietom i kosmodromom pojemność startowa Chin wzrosła dramatycznie. Dekadę temu (2015) Chiny przeprowadzały ok. 19 startów orbitalnych rocznie; w latach 2021–2022 wykonywano już ~55 misji rocznie, a w 2022 liczba ta podskoczyła do 64, by w 2023 osiągnąć 70 en.wikipedia.org. W 2023 roku CNSA ogłosiła cel osiągnięcia 100 startów rocznie do 2024 en.wikipedia.org – ambitny, niemal zrealizowany; choć w 2024 nie przekroczono magicznej setki, tempo było bezprecedensowe. Do kwietnia 2025 Chiny wykonały 23 starty orbitalne w pierwszych czterech miesiącach roku, będąc na dobrej drodze do kolejnego rekordowego roku spacenews.com. Wysokie tempo to nie tylko efekt programów rządowych – dynamicznie rośnie udział prywatnych firm kosmicznych. Od zmiany polityki w 2014 roku zarejestrowano w Chinach ponad 500 prywatnych spółek english.news.cn, a kilka z nich opracowało własne małe rakiety orbitalne. Startupy takie jak iSpace, Galactic Energy, LandSpace i ExPace testowały własne pojazdy, a niektóre odniosły sukcesy: Ceres-1 Galactic Energy wielokrotnie dostarczał ładunki na orbitę już od 2020, zaś w lipcu 2023 Zhuque-2 LandSpace stał się pierwszą na świecie rakietą na metan, która osiągnęła orbitę – to znaczący przełom technologiczny. Rakiety komercyjne powinny jeszcze podnieść roczną liczbę startów i zapewnić elastyczne opcje wynoszenia w parze z flotą Długiego Marszu.

Międzynarodowe usługi startowe i współpraca: Historycznie Chiny oferowały swoje rakiety na rynku międzynarodowym przez China Great Wall Industry Corporation (CGWIC). W latach 90. i na początku 2000. CGWIC wynosiła zagraniczne satelity (szczególnie dla operatorów europejskich i azjatyckich) na rakietach Długi Marsz w konkurencyjnych cenach. Amerykańskie restrykcje eksportowe (ITAR) ograniczyły później możliwość wynoszenia satelitów z podzespołami amerykańskimi, ale Chiny wciąż zdobywają klientów w krajach rozwijających się i dla ładunków niezwiązanych z amerykańskimi technologiami. W ostatnich latach Chiny wystrzeliły satelity m.in. dla Pakistanu, Nigerii, Wenezueli, Laosu, Białorusi, Sudanu i innych – często jako projekty „pod klucz”, gdzie satelita budowany w Chinach jest wynoszony i przekazywany na orbicie. Przykład z ostatnich miesięcy to omański satelita teledetekcyjny „Ibri” (IRS-1) – 95-kilogramowy satelita obserwacji Ziemi zbudowany w Chinach i wyniesiony 11 listopada 2024 dla omańskiej firmy english.news.cn. Będzie wspomagał Oman w obserwacjach lasów, ziemi i reagowaniu na katastrofy, pokazując jak chińskie usługi kosmiczne obejmują świat english.news.cn. Poza umowami dwustronnymi Chiny przewodzą Asia-Pacific Space Cooperation Organization (APSCO), pomagając krajom członkowskim (np. Pakistan, Tajlandia, Turcja) wspólnie wynosić satelity i budować infrastrukturę naziemną.

Chiny są wyłączone z partnerstw takich jak Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ze względu na politykę USA) en.wikipedia.org, dlatego stworzyły własne formy współpracy. Najważniejsza z nich dotyczy Rosji: oba państwa zobowiązały się do kooperacji przy badaniach Księżyca oraz wspólnie proponują utworzenie Międzynarodowej Stacji Badawczej na Księżycu (ILRS) (patrz Plany na przyszłość). Chiny współpracowały również z europejskimi partnerami przy projektach naukowych (np. geomagnetyczne satelity badawcze Double Star w latach 2003-04 to efekt współpracy Chiny-ESA bcas.edpsciences.org, a europejskie ładunki naukowe były na orbiterach księżycowych Chang’e). W Ameryce Południowej, Chiny i Brazylia mają wieloletni program CBERS (China-Brazil Earth Resources Satellite), w ramach którego od 1999 zbudowano i wyniesiono na orbitę wiele satelitów (CBERS-1 do 4), dzieląc się danymi teledetekcyjnymi korzystnymi dla obu krajów. Co więcej, chińskie usługi wynoszenia satelitów na orbitę są coraz bardziej przyjazne komercyjnie – przykładowo w 2022 r. w misji współdzielonej rakiety Długi Marsz znalazły się satelity duńskiej firmy i ładunek z Arabii Saudyjskiej. W perspektywie kilku lat, wraz z rozwojem komercyjnego portu kosmicznego Wenchang, można się spodziewać międzynarodowych klientów zainteresowanych niezawodnymi rakietami Długi Marsz 8/9 i potencjalnie niższymi kosztami.

Podsumowując, chińska infrastruktura startowa – połączenie wszechstronnej floty rakiet, strategicznych kosmodromów oraz mieszanki państwowych i prywatnych operatorów – daje możliwość utrzymywania wysokiego tempa startów i obsługi wszelkiego rodzaju misji: od małych CubeSatów po ciężkie sondy dalekiego kosmosu. Ta zdolność jest filarem potęgi CNSA: pozwala szybko umieszczać satelity na orbitach (co pokazują szybkie wdrożenie BeiDou i ciągłe starty konstelacji) oraz prowadzić ambitne projekty samodzielnie.

Plany na przyszłość: ambitny Księżyc, Mars, rozbudowa stacji i energia z kosmosu

Kosmiczne imperium Chin rozwinie się jeszcze bardziej w nadchodzącej dekadzie, napędzane przez odważne plany na przyszłość, obejmujące sięgnięcie Księżyca, Marsa, a nawet energii pozyskiwanej z kosmosu. Najważniejsze elementy chińskiej agendy kosmicznej na najbliższe lata to:

Eksploracja Księżyca i baza księżycowa: Księżyc jest centralnym punktem przyszłych chińskich planów eksploracyjnych. Bazując na sukcesach programu Chang’e (który już osiągnął orbitery księżycowe, lądowanie po widocznej stronie w 2013, po niewidocznej w 2019 oraz powrót próbek w 2020), CNSA planuje serię nowych misji księżycowych:

• Chang’e-6 (oczekiwana ~2024–2025): Kolejna misja powrotu próbek, skierowana na pozyskanie materiału z niewidocznej strony Księżyca (prawdopodobnie w okolicach bieguna południowego) i dostarczenie go na Ziemię. Zaproszono do udziału instrumenty naukowe z Francji, Szwecji i Włoch, co pokazuje chińską otwartość na współpracę scmp.com.
• Chang’e-7 (planowana ~2026): Wieloelementowa misja na biegun południowy Księżyca, w skład której wejdą orbiter, lądownik, łazik i niewielka sonda latająca. Jej celem jest poszukiwanie lodu wodnego w wiecznie zacienionych kraterach oraz badanie warunków pod kątem przyszłej bazy.
• Chang’e-8 (wokół 2028): Ta misja będzie działać w powiązaniu z wynikami Chang’e-7, testując technologie potrzebne do budowy bazy – np. wykorzystanie zasobów na miejscu (wydobycie tlenu czy wody z księżycowego regolitu) oraz druk 3D konstrukcji z gruntu księżycowego. Chang’e-8 to właściwie pierwszy krok w kierunku budowy stałej bazy badawczej na Księżycu reuters.com.

Chiny deklarują wizję sięgającą poza pojedyncze misje: wraz z Rosją proponują budowę Międzynarodowej Stacji Badawczej na Księżycu (ILRS), czyli zrobotyzowanej (a później obsługiwanej przez ludzi) bazy na biegunie południowym do połowy lat 30. XXI wieku reuters.com. Zgodnie z tym planem, do 2035 ma powstać „prototyp” ILRS przy biegunie południowym Księżyca, dostarczający zaplecze badawcze oraz do pozyskiwania zasobów reuters.com. Kwestia zasilania tej bazy jest kluczowa – chińscy i rosyjscy urzędnicy rozważają budowę reaktora jądrowego na Księżycu do 2035 roku, aby zapewnić niezawodne źródło energii dla ILRS reuters.com reuters.com. ILRS ma być projektem otwartym: Chiny i Rosja ogłosiły „Projekt 555”, mając na celu zaproszenie 50 krajów, 500 instytucji i 5000 naukowców do udziału w badaniach na stacji reuters.com. Taki inkluzywny model jest kontrpropozycją wobec amerykańskiego programu Artemis. W istocie, Chiny otwarcie zamierzają konkurować z programem Artemis NASA w budowie trwałej obecności na Księżycu reuters.com. Obok działań robotycznych, w planach są załogowe lądowania na Księżycu: chińscy przedstawiciele deklarują, że chcą wysłać tajkonautów na Księżyc do 2030 roku reuters.com. W tym celu rozwijana jest nowa rakieta do lotów załogowych na Księżyc i lądownik księżycowy. Jeśli się uda, Chiny będą drugim państwem, które wysłało ludzi na powierzchnię Księżyca, co będzie ogromnym prestiżowym osiągnięciem. Przyszłe lata przyniosą więc intensyfikację chińskiej aktywności na i wokół Księżyca – prawdopodobnie także budowę sieci komunikacyjno-nawigacyjnej na orbicie Księżyca (wspierającej działania na powierzchni) oraz kolejne działania dyplomatyczne na rzecz ILRS.

Mars i badania dalekiego kosmosu: Po marsjańskim debiucie w 2021 roku (orbiter Tianwen-1 i łazik Zhurong) Chiny przygotowują jeszcze ambitniejsze misje marsjańskie. Misja Tianwen-2, wystrzelona w maju 2025, zmierza w rzeczywistości ku asteroidzie bliskiej Ziemi – konkretnie do niewielkiej asteroidy 469219 Kamoʻoalewa, z której ma pobrać próbki i dostarczyć je na Ziemię en.wikipedia.org. Następnie Tianwen-2 ma udać się do komety, demonstrując eksplorację wieloobiektową en.wikipedia.org. W przyszłości planowana jest Tianwen-3, czyli misja zwrotu próbek z Marsa (MSR), prawdopodobnie obejmująca dwa starty około 2028: najpierw lądownik/rakieta do pobrania próbek i wystrzelenia ich na orbitę Marsa, potem orbiter przechwytujący pojemnik i sprowadzający materiał na Ziemię do 2030. Byłoby to techniczne wyzwanie, ale mieszczące się w zasięgu rosnących możliwości Chin – dawałoby szansę stać się pierwszym państwem, które dostarczy próbki z Marsa (misja NASA/ESA też celuje na 2033). Chińscy inżynierowie rozważają także koncepcję bazy na Marsie w dalszej przyszłości oraz lotów załogowych na Marsa w latach 40. XXI wieku, choć na razie to spekulacje.

Poza Marsem, Chiny mają projekty dotyczące dalszego Układu Słonecznego: trwa analiza misji do Jowisza i jego księżyców (określanej niekiedy jako Tianwen-4), potencjalny start przed 2030, która może obejmować przelot w pobliżu Jowisza, a może także Urana lub asteroidy. Kolejne ekscytujące przedsięwzięcie to kosmiczny teleskop: w latach 2024-2025 Chiny wystrzelą Teleskop Kosmiczny Xuntian. Xuntian („Niebo Przeglądowe”) będzie współorbitować z Tiangong, okresowo dokując do stacji na potrzeby serwisu. Wyposażony w kamerę 2,5-gigapikselową i pole widzenia 300 razy większe od Hubble’a, Xuntian zintegruje się z badaniami kosmologicznymi i galaktycznymi. W zakresie lotów załogowych, choć nacisk kładziony jest na stację i Księżyc, rozważa się również nową generację statku dla astronautów (częściowo wielokrotnego użytku, większy od Shenzhou, testowany bezzałogowo w 2020), który docelowo umożliwi misje załogowe poza orbitą niską w przyszłości.

Stacja kosmiczna i ekspansja załogowa: Stacja Tiangong, ukończona pod koniec 2022, pozostanie centrum lotów załogowych Chin przez najbliższą dekadę. Obecna litera T (moduł centralny Tianhe oraz laboratoria Wentian i Mengtian) umożliwia 3-osobowym załogom trwające pół roku misje. Chiny zapowiedziały rozbudowę stacji o kolejne moduły en.wikipedia.org. Rozważane są dodatkowe laboratoria, ewentualny drugi moduł centralny (tworzący nową oś poprzeczną – układ krzyżowy T+T), a także osobne jednostki dla eksperymentów naukowych czy międzynarodowych gości. Przy trzech nowych modułach, Tiangong może przekształcić się w stację sześciomodułową o znacznie zwiększonej kubaturze i możliwościach badawczych en.wikipedia.org. Jednym z projektowanych modułów jest moduł teleskopowy, który będzie dokował do stacji (czyli wspomniany Xuntian, który może być serwisowany przez tajkonautów). Drugi obszar rozwoju to współpraca międzynarodowa na Tiangong. Chiny przyjmują propozycje eksperymentów za pośrednictwem ONZ, a eksperymenty z Meksyku, Arabii Saudyjskiej czy Niemiec są już w kolejce do realizacji. Pojawiają się też zapowiedzi przyjmowania zagranicznych astronautów na pokład Tiangong – możliwi kandydaci to Pakistan bądź inne zaprzyjaźnione kraje, które mogą trenować wspólnie z Chińczykami, czyniąc stację bardziej międzynarodowym przyczółkiem. Wraz ze zbliżaniem się końca eksploatacji ISS (około 2030) Tiangong może być jedyną stacją na niskiej orbicie – a tym samym Chiny zyskają unikalne możliwości badawcze na orbicie. Aby utrzymać Tiangong w użyciu do lat 30., Chiny modernizują logistykę: statek towarowy Tianzhou będzie miał większy zasięg paliwowy i ładowność; w perspektywie jest także wielokrotnego użytku miniwahadłowiec kosmiczny do transportu zaopatrzenia lub turystów. Chiny przetestowały już wielokrotnego użytku suborbitalny wahadłowiec kosmiczny i mniejszy orbitalny pojazd (tajnie startował i lądował kilka razy) andrewerickson.com, co może zwiastować przyszłe systemy kosmoplanów umożliwiające szybki powrót na orbitę lub punkt-punkt. Całościowo, chiński program załogowy systematycznie zmierza od doświadczeń w niskiej orbicie ku załogowej eksploracji głębokiego kosmosu, przy Tiangong jako poligonie treningowym.

Kosmiczna Energia Słoneczna (SBSP): Jednym z najbardziej futurystycznych projektów w chińskich planach jest rozwój kosmicznych elektrowni słonecznych – koncepcji pozyskiwania energii słonecznej na orbicie i przesyłania jej na Ziemię. Często opisywana jako pomysł rodem z science fiction, SBSP przyciągnęła ogromne inwestycje ze strony Chin, które widzą w niej potencjalny przełom w dziedzinie energii odnawialnej. Chińska Akademia Technologii Kosmicznych (CAST) przedstawiła mapę drogową od 2028 do 2050 roku dla kosmicznego programu energii słonecznej socialistchina.org socialistchina.org:

• Do roku 2028 – wystrzelenie małego 10 kW satelity testowego na niską orbitę, aby zademonstrować bezprzewodową transmisję energii mikrofalowej z kosmosu do stacji odbiorczej na Ziemi socialistchina.org. Eksperyment ten sprawdzi precyzję kierowania mikrofal oraz ich zamiany z powrotem na energię elektryczną.
• Do roku 2030 – umieszczenie na orbicie geostacjonarnej (36 000 km nad powierzchnią) eksperymentalnej stacji słonecznej o mocy 1 megawata socialistchina.org. Będzie to prawdopodobnie duża struktura montowana w kosmosie (1 MW wymaga rozległej instalacji paneli i anteny). Stacja w GEO pozwala na korzystanie z ciągłego światła słonecznego przez 24/7, co jest zaletą SBSP.
• Do roku 2035 – zwiększenie mocy stacji na GEO do 10 MW socialistchina.org, co potwierdzi wykonalność koncepcji dla znaczącej produkcji energii.
• Do roku 2050 – budowa w pełni funkcjonalnej komercyjnej elektrowni SBSP dostarczającej ok. 2 gigawatów energii na Ziemię – to moc porównywalna z dużą elektrownią jądrową lub węglową socialistchina.org. Projekt wymagałby ogromnej instalacji (prawdopodobnie ~1 km długości) zmontowanej na orbicie oraz wielkiej anteny odbiorczej na powierzchni Ziemi.

Chiny już zbudowały ośrodek testowy w Chongqing (Bishan) na potrzeby rozwoju bezprzewodowej transmisji mikrofalowej oraz optymalizacji wydajności konwersji socialistchina.org. SBSP jest elementem narodowej strategii energetycznej – rząd nazywa to przedsięwzięcie nawet „Projektem Manhattan energii”, podkreślając jego strategiczne znaczenie blog.rapusia.org. Jeśli się powiedzie, kosmiczna energia słoneczna może dostarczać nieograniczoną czystą energię i ograniczyć zależność od paliw kopalnych, wspierając chiński cel neutralności klimatycznej na rok 2060. Ma ona także potencjalne znaczenie militarne – systemy SBSP mogłyby zasilać zdalne bazy lub satelity. Oczekuje się, że rakieta Długi Marsz 9, będąca w fazie rozwoju, odegra kluczową rolę w wynoszeniu masywnych komponentów tych stacji socialistchina.org. Choć przed Chinami stoi wiele wyzwań technicznych (od bezpiecznego przesyłu energii po montaż struktur o kilometrowych rozmiarach na orbicie), ich scentralizowane podejście i długoterminowe zaangażowanie mogą dać im przewagę nad równoległymi próbami Japonii, Europy czy USA, które wciąż jeszcze są na etapie koncepcyjnym. W istocie Chiny postrzegają kosmiczną energię słoneczną jako strategiczną przestrzeń wysokiego szczebla – docelowe połączenie programu kosmicznego z potrzebami rozwoju na Ziemi.

Po 2030: W dalszej perspektywie, chińskie ambicje kosmiczne sięgają jeszcze dalej. Rozważane są koncepcje promu jądrowego do lotów w głąb Układu Słonecznego, misji wydobycia asteroidalnego, wysyłki sond do Saturna i poza, a nawet strefy gospodarczej Ziemia-Księżyc o znaczeniu obronnym do roku 2050. Choć pomysły te są na razie spekulatywne, pokazują, że chińskie planowanie długofalowe traktuje kosmos jako kluczową arenę zabezpieczenia interesów narodowych i przewagi technologicznej. Jedną z konkretnych inicjatyw jest „Jedwabny Szlak Kosmiczny” – integracja infrastruktury kosmicznej (satelitów, sieci nawigacji, teledetekcji) z Inicjatywą Pasa i Szlaku na rzecz wsparcia łączności i rozwoju Eurazji oraz Afryki. Oferując usługi satelitarne, wsparcie nawigacyjne, a nawet szkolenia kosmiczne państwom partnerskim, Chiny rozszerzają swój wpływ dyplomatyczny.

Podsumowując, plany Chin dotyczące przyszłości kosmicznej są imponujące pod względem skali: ustanowienie stałej obecności człowieka na Księżycu, powrót próbek z Marsa i asteroid, rozwój rozbudowanej stacji orbitalnej i pionierskie wdrożenie kosmicznej energii słonecznej. Przedsięwzięcia te pokazują podwójny charakter „tajnej siły” CNSA – nie tylko osiąganie kamieni milowych w nauce i technice, ale także ciche kształtowanie dynamiki geopolitycznej. W miarę jak Chiny posuwają się naprzód, ich kosmiczne imperium satelitów i usług stanie się jeszcze bardziej niezbędne, wzmacniając technologiczne możliwości Państwa Środka i zapewniając strategiczną przewagę na Ziemi i poza nią. Najbliższa dekada zapowiada się jako okres przełomowy, gdy chińskie ambicje kosmiczne gwałtownie przyspieszą, a świat będzie śledził na nowo kształtującą się historię Chińskiego Imperium Kosmicznego.

Źródła: Informacje w niniejszym raporcie pochodzą z licznych aktualnych źródeł publicznych, w tym oficjalnych publikacji CNSA, wiadomości Xinhua i China Daily, międzynarodowych serwisów kosmicznych i analiz ekspertów. Kluczowe odniesienia to: biała księga CNSA z 2021 roku oraz aktualizacje dotyczące misji en.wikipedia.org en.wikipedia.org, raporty o chińskiej flocie satelitarnej i tempie startów andrewerickson.com spacenews.com, rozwój chińskiego sektora komercyjnego według Xinhua english.news.cn english.news.cn oraz najnowsze doniesienia o projektach księżycowych i fotowoltaicznych reuters.com socialistchina.org i inne. Źródła te pokazują kompleksowy, aktualny obraz chińskiej działalności i planów kosmicznych wg stanu na rok 2025. Wzrost chińskiego sektora kosmicznego – od satelitów i usług po bazy księżycowe i elektrownie kosmiczne – ukazuje nie tylko postęp technologiczny, lecz także strategiczne intencje CNSA andrewerickson.com reuters.com. W miarę jak Chiny coraz szerzej integrują technologie kosmiczne z celami narodowymi, zrozumienie tej „tajnej siły” nabiera kluczowego znaczenia dla społeczności międzynarodowej.