Od zagłuszaczy do laserowych dział: Wewnątrz najnowocześniejszej technologii antydronowej chroniącej niebo

Wprowadzenie do technologii antydronowych

W miarę jak drony pojawiają się zarówno w sektorze cywilnym, jak i wojskowym, potrzeba przeciwdziałania nieautoryzowanym lub złośliwym dronom staje się pilna. Nagłośnione incydenty – od zamknięć lotnisk spowodowanych przez drony po UAV zagrażające infrastrukturze krytycznej – podkreślają skalę zagrożenia. Na przykład NFL odnotowała niesamowity wzrost naruszeń przestrzeni powietrznej przez drony podczas meczów futbolowych o 20 000% w latach 2017–2023 dronelife.com. W odpowiedzi rządy i branże na całym świecie intensywnie inwestują w rozwiązania antydronowe lub systemy przeciwdziałania BSP (Bezzałogowym Systemom Powietrznym). Te technologie antydronowe obejmują zarówno systemy wykrywania, które mogą zlokalizować i zidentyfikować drony, jak i środki przechwytujące zdolne zneutralizować lub przejąć je w powietrzu. Rynek antydronowy dynamicznie się rozwija (prognozowany wzrost roczny ~27,8% w tej dekadzie) coherentmarketinsights.com, napędzany obawami o bezpieczeństwo, terroryzm oraz potrzebą ochrony lotnisk, więzień, elektrowni, pól bitewnych i innych wrażliwych miejsc przed niepowołanym nadzorem czy atakami z powietrza coherentmarketinsights.com. W dalszej części artykułu omówimy główne kategorie technologii antydronowych – jak wykrywane są drony, metody ich neutralizacji, integrację tych narzędzi w spójne systemy obronne, kluczowych graczy branżowych, ramy prawne związane z ich użyciem oraz trendy kształtujące przyszłość obrony przed dronami.

Systemy wykrywania dronów

Skuteczna obrona przeciwdronowa zaczyna się od systemów wykrywania dronów – technologii, które potrafią wykryć, śledzić i sklasyfikować nadciągające zagrożenie dronem. Żaden pojedynczy sensor nie jest idealny, dlatego współczesne rozwiązania C-UAS (counter-UAS) często wykorzystują wielosensorowe podejście, aby zmaksymalizować zasięg i niezawodność robinradar.com robinradar.com. Najczęstsze metody wykrywania to radar, analizatory częstotliwości radiowej (RF), kamery optyczne (w tym podczerwone) oraz czujniki akustyczne — często wsparte sztuczną inteligencją dla inteligentnego śledzenia. Poniżej omawiamy każdą kategorię wykrywania dronów i sposób, w jaki AI wzmacnia ich możliwości:

Radarowe wykrywanie dronów

Radar jest podstawowym narzędziem do wykrywania dronów, wykorzystującym fale radiowe do wykrywania obiektów na niebie. Specjalistyczne radary antydronowe wysyłają impulsy i nasłuchują echa od małych BSP robinradar.com. W przeciwieństwie do konwencjonalnych radarów wykrywających duże statki powietrzne, te urządzenia są projektowane do śledzenia bardzo małych, nisko latających celów, takich jak quadcoptery. Radar zapewnia nieprzerwane pokrycie 360°, daleki zasięg wykrywania i precyzyjne śledzenie – niektóre radary wojskowe mogą nawet wykryć obiekty wielkości 9 mm pocisku rtx.com. Potrafią śledzić dziesiątki dronów równocześnie i działają w każdych warunkach pogodowych, przez całą dobę robinradar.com. Jednak radary mają ograniczenia: bardzo małe drony lub te latające nisko wśród przeszkód terenowych (budynki, drzewa) są trudniejsze do rozróżnienia mindfoundry.ai mindfoundry.ai. Wiele radarów również trudno odróżnia drona od ptaka na podstawie surowego sygnału, co prowadzi do fałszywych alarmów robinradar.com. Nowsze oprogramowanie i AI pomagają odfiltrować ptaki na podstawie wzorców lotu, jednak identyfikacja nadal stanowi wyzwanie. Istnieje też aspekt regulacyjny – aktywne emisje radarowe wymagają licencji na częstotliwości i mogą zdradzać przeciwnikowi położenie czujnika robinradar.com. Pomimo tych zastrzeżeń radar jest ceniony za wczesne ostrzeganie przed zagrożeniami dronowymi na dystansach często przekraczających możliwości innych sensorów. Warto wspomnieć o kompaktowych radarach stosowanych w systemach takich jak Drone Dome firmy Rafael (zasięg do ok. 3,5 km dla małych dronów) army-technology.com oraz radarze Ku-band KuRFS firmy Raytheon, który zapewnia detekcję dronów 360° i odróżnia realne cele od szumów z wysoką precyzją rtx.com.

Czujniki RF (analizatory częstotliwości radiowej)

Wiele dronów opiera swoje połączenie na łączach radiowych – sygnałach z kontrolera (dla dronów rekreacyjnych) lub linkach telemetrycznych przesyłających obraz wideo do operatora. Analizatory RF biernie nasłuchują tych sygnałów radiowych, aby wykryć i zlokalizować drony. Typowa jednostka detekcji RF wykorzystuje anteny i odbiorniki do skanowania widma w poszukiwaniu charakterystycznych częstotliwości i protokołów używanych przez popularne drony robinradar.com. Po wykryciu transmisji sterującej lub wideo czujniki RF mogą nie tylko powiadomić o obecności drona, ale często zidentyfikować markę i model drona (na podstawie unikalnego podpisu sygnału), a przy rozmieszczeniu kilku czujników także położenie kontrolera pilota dzięki triangulacji robinradar.com robinradar.com. Zaletą detekcji RF jest niski koszt i bierne działanie (nie emituje sygnału, nie wymaga licencji na emisję) robinradar.com. Jest skuteczna wobec typowych dronów cywilnych i potrafi śledzić wiele dronów jednocześnie, o ile emitują one sygnały RF robinradar.com. Jednak czujniki RF mają poważne ograniczenia: nie wykryją dronów, które nie emitują sygnałów (np. autonomicznych dronów lecących wg GPS bez komunikacji radiowej albo nowoczesnych „stealth” dronów korzystających z nietypowych łączy) robinradar.com. Nowym zagrożeniem są „odpornie na zakłócenia” drony na światłowodzie – nie emitują żadnych sygnałów radiowych i całkowicie unikają detekcji RF mindfoundry.ai. Zasięg wykrywania RF jest również ograniczony (typowo w linii prostej i do kilku kilometrów), a w zatłoczonym środowisku radiowym trudno odróżnić sygnał drona od innych – to jak szukanie igły w stogu siana robinradar.com. Dodatkowo, aktualizacja bazy sygnatur dronów wymaga ciągłego nakładu pracy – producenci stale zmieniają protokoły transmisji, przez co system RF musi być nieustannie aktualizowany pod kątem rozpoznawania nowych modeli robinradar.com. Pomimo tych niedociągnięć analizatory RF są kamieniem węgielnym wielu systemów C-UAS, często stanowiąc pierwszą linię ostrzegania przy wykryciu drona o znanych częstotliwościach sterowania. Dostawcy tacy jak Rohde & Schwarz, Dedrone i inni oferują rozwiązania do wykrywania dronów oparte na RF robinradar.com.

Monitorowanie optyczne i podczerwone

Optyczne czujniki – czyli kamery wideo (EO, elektrooptyczne) – oraz kamery termowizyjne IR są szeroko stosowane do wizualnego wykrywania i śledzenia dronów. Te sensory dostarczają kluczowej możliwości identyfikacji – kamera może potwierdzić, czy lecący obiekt to rzeczywiście dron, a także zebrać materiały dowodowe (np. wideo ładunku lub wizualny wygląd modelu drona) robinradar.com. Kamery dzienne oferują szczegółowy obraz, a kamery IR potrafią wychwycić sygnaturę cieplną silników lub baterii drona, umożliwiając detekcję w ciemności lub przez mgłę do pewnego stopnia mindfoundry.ai mindfoundry.ai. Dzięki postępowi w dziedzinie czujników i wizji komputerowej opartej na AI systemy optyczne potrafią automatycznie wykrywać i śledzić poruszającego się drona w czasie rzeczywistym robinradar.com mindfoundry.ai. Klasyfikacja AI pomaga odróżnić drony od ptaków lub samolotów dzięki analizie kształtu i ruchu, rozwiązując problem fałszywych alarmów znany ze starszych systemów wykrywania opartych tylko na ruchu. Szczegółowe dane wizualne pomagają też w ocenie zagrożenia – np. zidentyfikować, czy dron przenosi podejrzany ładunek. Wadą jest konieczność względnie wolnej przestrzeni optycznej. Skuteczność kamer spada w złych warunkach pogodowych (mgła, ulewy, śnieg), a zasięg jest krótszy niż radarowy – mały dron może być widoczny tylko do kilometra, w zależności od jakości sensora i światła mindfoundry.ai. Podczerwień/termowizja wydłuża możliwości nocne, ale wciąż podlega wpływowi dymu, chmur i cieplnego tła. Ponadto systemy optyczne generują wysoki odsetek fałszywych alarmów przy braku inteligentnego filtrowania, ponieważ każdy poruszający się obiekt lub punkt świetlny może wywołać alarm robinradar.com. Dlatego najczęściej stosuje się je łącznie z innymi sensorami: np. radar lub RF wykrywa cel, a kamera PTZ podąża i identyfikuje go optycznie. W praktyce monitorowanie optyczne/IR jest kluczowe do potwierdzenia śledzenia i gromadzenia dowodów, a zaawansowane rozpoznawanie obrazów AI stale podnosi ich skuteczność w zadaniach antydronowych.

Czujniki akustyczne

Nowszą, lecz coraz ważniejszą metodą wykrywania jest nasłuchiwanie unikalnego dźwięku śmigieł drona. Czujniki akustyczne wykorzystują zestawy mikrofonów, aby wyłapać brzęczenie lub wycie silników drona podczas lotu robinradar.com. Każdy typ drona ma charakterystyczny podpis akustyczny (widmo częstotliwości hałasu silnika/śmigieł), a systemy akustyczne, porównując go z bazą danych, są w stanie sklasyfikować typ drona, a czasem nawet konkretny model. Dużą zaletą wykrywania akustycznego jest to, że potrafi „usłyszeć” drony niewidoczne dla innych czujników – na przykład jeśli dron leci za budynkiem lub poniżej korony drzew, gdzie radar lub czujniki optyczne tracą go z oczu, dźwięk nadal może przenikać przez przeszkody. Dzięki temu czujniki akustyczne pełnią rolę doskonałych wypełniaczy luk w martwych strefach innych sensorów robinradar.com. Są też całkowicie pasywne i mogą wykrywać autonomiczne drony (nieemitujące fal radiowych), co daje przewagę nad „cichymi” zagrożeniami robinradar.com. Dodatkowo, jednostki akustyczne są zazwyczaj niewielkie i bardzo mobilne – można je szybko rozstawić na dachu lub wzdłuż granicy, a następnie połączyć w sieć na obszarze, aby triangulować położenie drona na podstawie różnic opóźnienia dźwięku. Jednak metody akustyczne napotykają też wyzwania: mają ograniczony zasięg – zazwyczaj tylko kilkaset metrów dla małych dronów robinradar.com. Hałas tła w środowiskach miejskich lub bojowych (ruch uliczny, maszyny, eksplozje, wiatr itp.) łatwo maskuje odgłosy dronów mindfoundry.ai. Wykorzystuje się zaawansowane przetwarzanie sygnałów i uczenie maszynowe AI, aby filtrować dźwięki środowiskowe i wychwytywać subtelne sygnatury akustyczne dronów mindfoundry.ai. Przykładowo, AI potrafi zamieniać dźwięk na wizualne spektrogramy i rozpoznawać w nich wzorce typowe dla dronów, ignorując przy tym śpiew ptaków czy odgłos odległej kosiarki mindfoundry.ai. Mimo to hałaśliwe środowisko ogranicza skuteczność, dlatego czujniki akustyczne są zazwyczaj warstwą uzupełniającą wykrywanie. Ich wartość została szczególnie potwierdzona w sytuacjach, gdzie RF i radar mogą być zakłócane lub nieskuteczne – na przykład przy wykrywaniu bezemisyjnych dronów lub rojów za pomocą dźwięku, jak zaobserwowano w strefach konfliktów, gdzie używane są drony niewysyłające sygnałów mindfoundry.ai. Podsumowując, wykrywanie akustyczne stanowi ważną warstwę odporności, zapewniając, że nawet drony, które wymkną się radarowi lub EO albo nie emitują fal radiowych, mogą być nadal wykryte dzięki dźwiękowi.

Śledzenie i klasyfikacja wspierane przez AI

Współczesne systemy antydronowe coraz częściej wykorzystują sztuczną inteligencję (AI) i uczenie maszynowe w celu poprawy wykrywania i ograniczenia liczby fałszywych alarmów. AI jest multiplikatorem siły dla wszystkich typów sensorów opisanych powyżej. Przykładowo, algorytmy komputerowej analizy obrazu (często oparte na sieciach neuronowych) analizują obraz z kamer, rozpoznając drony po kształcie i odróżniając je w czasie rzeczywistym od ptaków czy balonów mindfoundry.ai. Modele uczenia maszynowego w sensorach akustycznych filtrują złożone dźwięki otoczenia, by wyizolować akustykę drona mindfoundry.ai. Najbardziej imponujące są jednak silniki fuzji sensorów zasilane AI, które zbierają dane z radaru, czujników RF, optycznych i akustycznych oraz krzyżowo je weryfikują, tworząc jednolity i wiarygodny obraz sytuacji w powietrzu. Taka multisensoryczna fuzja może automatycznie potwierdzić wykrycie (np. radar widzi sygnał, AI sprawdza czy akustyka też rejestruje brzęczenie i kamera widzi punkt – potwierdzając, że to prawdopodobnie dron, a nie fałszywy alarm). AI doskonale radzi sobie także z śledzeniem i prognozowaniem toru lotu dronów. Dzięki ogromnej ilości danych algorytmy AI są trenowane nie tylko do wykrywania i śledzenia wrogich dronów, ale nawet do przewidywania ich kolejnych ruchów lub prawdopodobnego celu na podstawie modelu trajektorii cuashub.com. Firmy takie jak Fortem, DroneShield i Dedrone zaprezentowały AI, która potrafi przewidywać ścieżkę lotu drona w czasie rzeczywistym, dając zespołom bezpieczeństwa kluczową przewagę czasową cuashub.com. Dodatkowo, klasyfikacja wspierana przez AI pozwala zidentyfikować konkretny model drona po sygnaturze RF lub wyglądzie zewnętrznym, a nawet zlokalizować stanowisko pilota dzięki zaawansowanemu „odciskowi palca” w RF robinradar.com robinradar.com. Wszystkie te udoskonalenia pomagają systemom przeciwdronowym sprostać szybkości i skali potencjalnych zagrożeń – zwłaszcza w scenariuszach ataku rojów, gdy dziesiątki dronów mogą zaatakować jednocześnie. Bez automatyzacji AI operator zostałby zalany nadmiarem danych. Dzięki AI system może samodzielnie odróżniać „swoich” od „obcych”, priorytetyzować zagrożenia, a nawet uruchamiać lub obsługiwać środki przeciwdziałania w ułamku sekundy. Podsumowując, AI i uczenie maszynowe stały się „mózgiem” systemów C-UAS, przetwarzając różnorodne sygnały z czujników w spójny obraz sytuacyjny oraz umożliwiając „inteligentne” śledzenie i identyfikację dronów, co byłoby niemożliwe w przypadku ręcznego monitorowania robinradar.com robinradar.com. Jak zobaczymy dalej, AI coraz częściej kieruje także reakcjami na drony (nie tylko wykrywaniem), zapowiadając przyszłość wysoko zautomatyzowanej obrony antydronowej.

Techniki neutralizacji dronów

Zidentyfikowanie drona to dopiero połowa walki – po rozpoznaniu zagrożenia trzeba zneutralizować lub przechwycić drona, zanim spowoduje szkody. Techniki neutralizowania obejmują spektrum od zakłócania elektronicznego przez lasery o dużej mocy, aż po kinetyczne systemy przechwytujące. Generalnie środki przeciwdronowe dzielą się na „soft kill” (niedestrukcyjne lub elektroniczne unieszkodliwienie drona) oraz „hard kill” (fizyczne zniszczenie bądź pochwycenie drona) robinradar.com. Każde podejście ma swoje wady i zalety – często stosuje się warstwową obronę, rozpoczynając od soft kill (by nie powodować opadania wraku), a w razie potrzeby sięgając po hard kill. Co ważne, ze względu na kwestie BHP i przepisy prawne (omówione później) większość technik neutralizujących jest obecnie zarezerwowana dla wojska lub uprawnionych służb robinradar.com. Poniżej przedstawiamy główne technologie neutralizacji dronów:

Zagłuszacze częstotliwości radiowej i fałszery GPS

Zagłuszacze RF to szeroko wykorzystywane urządzenia „soft-kill”, które mogą zakłócić połączenie kontrolne drona. Działają, wysyłając silny sygnał zakłócający na tych samych częstotliwościach, na których drony komunikują się z pilotem (np. pasma 2,4 GHz lub 5,8 GHz). Zalewając odbiornik drona „szumem”, prawidłowe sygnały sterujące zostają zamaskowane i efektywnie odcięte robinradar.com. Z perspektywy drona dochodzi do nagłej utraty kontaktu z operatorem. Większość dronów konsumenckich reaguje na zagłuszanie na kilka sposobów: zatrzymuje się i ląduje w miejscu, wraca do punktu startowego (RTH) lub – jeśli nie posiada rutyny awaryjnego lądowania – może spaść robinradar.com. Dlatego zagłuszacze mogą wymusić kontrolowane lądowanie lub skierować drona z powrotem poza chroniony obszar (jeśli jednak „home” był ustawiony na miejsce ataku, naiwny powrót może być niebezpieczny robinradar.com). Niektóre nowoczesne systemy zagłuszania atakują również częstotliwość GPS, pozbawiając drona sygnału nawigacyjnego i zmuszając go w ten sposób do procedury awaryjnej. Zalety zagłuszaczy RF to bezkintetyczna neutralizacja — bez pocisków i laserów, tylko fale radiowe — oraz możliwość unieszkodliwiania wielu dronów naraz, zakłócając sygnał na większym obszarze robinradar.com. Zagłuszacze są także stosunkowo mobilne i umiarkowanie kosztowne; spotyka się odmiany montowane na statywach i tzw. karabiny zagłuszające (takie jak ręczny DroneGun Tactical firmy DroneShield) potomacofficersclub.com potomacofficersclub.com. Takie karabiny pozwalają operatorowi celować i zagłuszać, czyli kierować wiązkę energii RF w drona, często wymuszając jego bezpieczne lądowanie bez uszkodzeń. Jednak zagłuszanie ma też wady: jest zazwyczaj krótkiego zasięgu — skuteczne zwykle od kilkuset metrów do 1–2 km, w zależności od mocy i anteny robinradar.com. Jest też niedyskryminujące – zagłuszacz może zakłócić inne łączności radiowe w okolicy (w tym Wi-Fi, telefony komórkowe, „swoje” drony), co rodzi ryzyko w środowisku cywilnym robinradar.com. Co więcej, skutki zagłuszania są nieprzewidywalne: niektóre drony po zakłóceniu mogą polecieć w losowym kierunku robinradar.com, a dron odesłany do „domu” może – jeśli operator jest sprytny – zostać pokierowany na cel ataku. Pomimo tych ograniczeń zagłuszanie RF to jedna z najczęściej stosowanych metod ochrony podczas imprez podwyższonego ryzyka i strategicznych instalacji (tam, gdzie jest to legalne).

Bardzo blisko spokrewnione są GPS spoofery, które zamiast blokować sygnały drona, fałszują je. GPS spoofer nadaje sfałszowane sygnały GPS, które stopniowo wypierają własne odczyty GPS drona, w zasadzie wprowadzając drona w błąd co do jego współrzędnych robinradar.com. Dostarczając dronowi błędne dane o lokalizacji, spoofer może sprawić, że dron zboczy z kursu lub nawet nakłonić go do lądowania w „bezpiecznym” miejscu wyznaczonym przez obrońcę. Na przykład, spoofer może stworzyć fałszywą „bańkę” GPS, którą dron uzna za strefę zakazu lotów, co skłoni go do opuszczenia lub lądowania. W zastosowaniach wojskowych spoofing GPS był wykorzystywany do przejmowania nawigacji wrogich dronów bez ich „wiedzy”. Metoda ta jest subtelna, ale technicznie złożona – wymaga przewyższenia autentycznych sygnałów satelitarnych GPS fałszywymi dokładnie w miejscu, w którym znajduje się dron robinradar.com. Zalety: Podobnie jak zakłócanie, spoofing GPS to metoda nieniszcząca i może być bardzo precyzyjna w naprowadzaniu drona na inne miejsce lub do lądowania. Wady: GPS spoofery mogą nieumyślnie wpływać na inne odbiorniki GPS w pobliżu (np. pojazdy, samoloty), więc ich użycie niesie ryzyko szeroko zakrojonych zakłóceń robinradar.com. Z tego powodu spoofing GPS rzadko jest stosowany w środowisku cywilnym i zarezerwowany głównie na pole walki lub do kluczowych operacji wojskowych robinradar.com. Kolejnym ograniczeniem jest fakt, że wiele dronów posiada procedury awaryjne w przypadku utraty lub niespójności GPS, a niektóre drony i pociski używają już alternatywnych metod nawigacji (inercyjnej, wizyjnej), przez co spoofing GPS staje się mniej uniwersalnie skuteczny. Ogólnie rzecz biorąc, zakłócanie RF i spoofing GPS stanowią główne „elektroniczne” środki przeciwdziałania – tymczasowo unieszkodliwiając drona przez atak na jego łącza komunikacyjne, a nie sprzęt drona.

Urządzenia mikrofalowe wysokiej mocy (HPM)

Bronie mikrofalowe wysokiej mocy to najnowocześniejsze rozwiązania z zakresu energii skierowanej w obronie przeciw dronom. Urządzenie HPM emituje potężny impuls elektromagnetyczny mikrofal (EMP) w skoncentrowanym stożku lub wiązce. Ta eksplozja energii uszkadza elektronikę drona lub zaburza jego obwody, skutecznie natychmiast go wyłączając robinradar.com robinradar.com. W praktyce jest to jak lokalny impuls EMP skierowany przeciwko dronom. Systemy HPM można porównać do „elektronicznej strzelby” – dowolne urządzenie elektroniczne w zasięgu zostaje wyłączone przez impulsowe przepięcie. Zaleta w zastosowaniach antydronowych polega na tym, że wybuch HPM może zneutralizować kilka dronów jednocześnie, jeśli znajdują się w polu działania, co czyni z tej technologii potencjalną odpowiedź na ataki rojami. Jest to także broń bezkinetyczna, poruszająca się z prędkością światła – efekt występuje natychmiast po odpaleniu (drony po prostu spadają z nieba). Nowoczesne systemy HPM zazwyczaj stosują anteny kierunkowe dla ograniczenia efektu ubocznego robinradar.com. Zalety: HPM może natychmiast neutralizować drony niezależnie od ich zwrotności czy prędkości i nie wymaga tak precyzyjnego celowania jak pocisk czy laser (EMP obejmuje fragment nieba). Jest skuteczny zarówno wobec radiokomunikacji, jak i pokładowej elektroniki drona – nawet autonomiczne drony są zagrożone robinradar.com. Wady: Systemy HPM są zazwyczaj droższe i cięższe, wymagają też znacznych źródeł energii. Nie są również selektywne – dowolne urządzenie elektroniczne w polu EMP (także własne systemy) może ulec zakłóceniu lub zniszczeniu robinradar.com. Z tego powodu użycie HPM na obszarze cywilnym może przerwać komunikację lub uszkodzić sprzęt postronny, jeśli nie zostanie to dokładnie kontrolowane. Kolejnym aspektem jest to, że dron wyłączony przez HPM zazwyczaj wyłącza się i natychmiast spada robinradar.com, co wiąże się z niekontrolowanym upadkiem (dlatego HPM chętniej stosuje się na polu walki lub w otwartym terenie, rzadziej w zatłoczonych miastach). Do najciekawszych nowości należy MORFIUS firmy Lockheed Martin – wielokrotnego użytku amunicja-przechwytywacz zasilana HPM, którą wystrzeliwuje się, by „porazić” drony mikrofalami w powietrzu coherentmarketinsights.com. Siły Powietrzne USA testowały naziemne HPM o nazwie THOR oraz jego następcę Mjölnir, zdolne do zwalczania rojów dronów wybuchami energii (THOR podobno zneutralizował rój dronów z nawet 90% skutecznością w testach) potomacofficersclub.com potomacofficersclub.com. Podsumowując, bronie mikrofalowe to obiecująca metoda szybkiej i skalowalnej obrony antydronowej, zwłaszcza wobec ataków rojami – funkcjonująca jak „niewidzialna strzelba”, która unieszkodliwia drony bez użycia amunicji czy materiałów wybuchowych.

Lasery dużej mocy (HEL)

Bronie laserowe z energią skierowaną są często przedstawiane jako „działa laserowe”, które mogą zestrzeliwać drony z nieba – i rzeczywiście, stają się one rzeczywistością. System High-Energy Laser (HEL) wykorzystuje skupioną wiązkę intensywnego światła do podgrzania i zniszczenia kluczowych elementów drona. Skoncentrowany na dronie przez krótki czas, laser dużej mocy może stopić lub podpalić elektronikę, sensory, a nawet kadłub, prowadząc do awarii i rozbicia robinradar.com. Lasery celują zazwyczaj w kadłub drona, wypalając w nim dziurę, baterię – powodując jej zapłon, albo oślepiają/uszkadzają kamery czy sensory. Zaletą laserów jest precyzja i praktycznie nieograniczona „amunicja”. Dopóki jest zasilanie, laser może strzelać wielokrotnie bez obawy o kończącą się amunicję. Każdy strzał kosztuje jedynie zużycie energii elektrycznej, dzięki czemu laser staje się bardzo tanim rozwiązaniem w przeliczeniu na jedno zneutralizowanie, gdy system jest już zainstalowany robinradar.com. Lasery są ciche, działają z prędkością światła i mogą błyskawicznie przechwycić cel (zazwyczaj potrzebują kilku sekund lub krócej skupionego promienia, w zależności od mocy i dystansu). Obecne systemy antypowietrznych laserów to zazwyczaj klasa 5–50 kW, a trwają prace nad mocniejszymi (100–300 kW) do zwalczania większych BSP, a nawet pocisków cuashub.com cuashub.com. Zalety: Lasery zapewniają dalekosiężną możliwość twardej neutralizacji – niektóre sięgają kilku kilometrów (optyczna widoczność), ograniczone głównie przez rozproszenie wiązki i warunki atmosferyczne. Nie powodują żadnych odłamków (dron zostaje spalony lub kontrolowanie zestrzelony), nie trzeba też wyprzedzać celu (laser trafia natychmiast). Wady: Lasery wymagają nieprzerwanej optycznej linii celowania i mogą być utrudnione przez deszcz, mgłę, dym czy miraże cieplne (zjawisko zwane rozkwitem termicznym może rozpraszać wiązkę) cuashub.com cuashub.com. Zazwyczaj to duże i prądożerne systemy montowane na samochodach – miniaturyzacja postępuje, ale prawdziwie przenośny laser to wciąż wyzwanie technologiczne robinradar.com. Kwestia bezpieczeństwa: potężny promień lasera może oślepić pilotów czy podpalić postronne obiekty, jeśli nie jest odpowiednio stosowany, więc użycie laserów w przestrzeni powietrznej nad miastem wymaga szczególnej ostrożności robinradar.com. Wiele systemów laserowych C-UAS pozostaje eksperymentalnych lub działa w ograniczonym zakresie; przykładowo Raytheon i Lockheed Martin pokazały lasery antydronowe i stale zwiększają ich moc robinradar.com. Warto zaznaczyć system Drone Dome firmy Rafael, który opcjonalnie wyposażono w 10-kilowatowy laser efektywnościowy, który w testach zestrzelił wiele dronów (wypalając dziury w silnikach) c4isrnet.com army-technology.com. Program HELCAP amerykańskiej marynarki wojennej pracuje nad laserami 300+ kW, by zwalczać nie tylko drony, lecz także szybkie cele jak pociski manewrujące cuashub.com. W najbliższej przyszłości poprawa kontroli wiązki (dzięki adaptacyjnej optyce niwelującej turbulencje) sprawi, że lasery będą jeszcze skuteczniejsze cuashub.com cuashub.com. Podsumowując, lasery dużej mocy są bliskie stania się potężnym narzędziem antydronowym – to snaiperki podróżujące światłem, które strącają drony z chirurgiczną precyzją, o ile pozwolą na to warunki i przepisy użycia.

Siatki i kinetyczne przechwytywacze

Nie wszystkie sposoby neutralizacji dronów polegają na zaawansowanych technologiach – niektóre są tak proste, jak rzucenie siatki na drona. Siatki to zdecydowanie niskotechnologiczne, ale skuteczne rozwiązanie, które fizycznie wplątuje się w wirniki drona, powodując jego zaplatanie i upadek (lub łagodne opadnięcie na ziemię, jeśli siatka jest wyposażona w spadochron) robinradar.com robinradar.com. Istnieje kilka sposobów użycia siatek przeciwko dronom. Jednym z nich jest wykorzystanie strzelb lub armat siatkowych na ziemi: mogą to być przenośne, trzymane w ręku lub naramienne wyrzutnie, które wystrzeliwują pocisk z siatką w kierunku pobliskiego drona (typowy zasięg od 20 do 100 metrów dla wersji ręcznych, do około 300 metrów dla większych siatek montowanych na wieżyczkach) robinradar.com. Strzelby siatkowe często wyposażone są w mały spadochron, dzięki czemu po trafieniu dron oraz siatka opadają łagodnie bez twardego upadku robinradar.com. Inną metodą jest siatka zamontowana na dronie: dron ochronny (przechwytywacz) przenosi siatkę lub mechanizm wystrzeliwania siatki i ściga docelowego drona. Po zbliżeniu się do celu może wystrzelić siatkę lub nawet „zderzyć się” z celem, ciągnąc za sobą siatkę i w ten sposób go złapać. Niektóre przechwytujące drony, takie jak Fortem DroneHunter, holują wiszącą siatkę i manewrują nad wrogim dronem, aby go schwytać, po czym przenoszą go lub wypuszczają na spadochronie celem bezpiecznego odzyskania robinradar.com robinradar.com. Siatki to popularne rozwiązanie w sytuacjach wymagających ograniczenia szkód ubocznych – na przykład podczas ochrony imprez plenerowych lub pasów startowych, gdzie nie można ryzykować użycia pocisków czy opadających odłamków. Zalety: Siatki fizycznie przechwytują drona w całości, co świetnie sprawdza się do analizy kryminalistycznej (odzyskujemy ładunek, kamerę i wszelkie dane z drona) robinradar.com. Dron schwytany w siatkę nie eksploduje ani nie rozprzestrzenia fragmentów (zwłaszcza gdy jest łagodnie opuszczony na spadochronie). Sieci wystrzeliwane z ziemi są bardzo precyzyjne w krótkim zasięgu i stwarzają minimalne zagrożenie poza celem robinradar.com. Siatki rozkładane przez drony mogą znacznie wydłużyć zasięg przechwytywania i skuteczniej radzić sobie z szybkimi celami znajdującymi się poza zasięgiem lądowych wyrzutni robinradar.com. Wady: Jako rozwiązanie kinetyczne, siatki nadal powodują strącenie drona – jeśli nie jest użyty spadochron, istnieje ryzyko upadku fragmentów na ziemię robinradar.com. Wyrzutnie siatkowe z ziemi mają ograniczony zasięg i zwykle są jednostrzałowe (wymagają ponownego ładowania), więc mogą mieć trudności, jeśli pojawia się wiele dronów albo cel znajduje się daleko lub bardzo wysoko robinradar.com. Drony przechwytujące z siatkami, choć pomysłowe, mają trudności w walce z zwinniejszymi dronami – autonomiczny wrogi dron może wykonywać manewry unikowe lub poruszać się gwałtownie, przez co trudno ustawić się na dogodnej pozycji robinradar.com. Przechwytywacze dronowe wymagają też czasu na pościg i ustawienie się do strzału oraz mają ograniczoną amunicję (może kilka siatek). Mimo tych wyzwań, rozwiązania z siatkami zostały już przetestowane w praktyce, m.in. w trakcie prób policyjnych i wojskowych, gdzie drony przechwytujące skutecznie wyłapywały małe wrogie drony. Jednym z czołowych produktów na rynku jest DroneHunter F700 firmy Fortem, który automatycznie patroluje przestrzeń powietrzną i wystrzeliwuje siatki do chwytania intruzów, mogąc pochwalić się około 85% skutecznością w testach fortemtech.com breakingdefense.com. Zaleta, na którą wskazuje prezes Fortem, to brak szkód ubocznych – dron jest usuwany z powietrza w całości, bez wybuchu i rozpadu na odłamki, co jest idealne w warunkach miejskich lub przy tłumie breakingdefense.com. Siatki to nie jedyny kinetyczny środek – do kinetycznych przechwytywaczy zaliczają się również broń kinetyczna i nawet pociski przeznaczone do zwalczania dronów. W niektórych przypadkach używano tradycyjnych broni palnych lub karabinów snajperskich, ale jest to niebezpieczne w zaludnionych obszarach ze względu na ryzyko zbłąkanych kul. Bardziej zaawansowane są systemy takie jak SMASH 2000L firmy Smart Shooter – celownik optyczny zapewniający karabinom precyzję „zabijania dronów”, automatycznie wyrównując strzały za pomocą AI; armia USA testowała to rozwiązanie, by zwiększyć skuteczność ognia do dronów potomacofficersclub.com potomacofficersclub.com. Na większą skalę armia USA wykorzystuje Coyote Block 2 – mały jednorazowy pocisk antydronowy (lub dron-kamikadze), który można wystrzelić z tubusu, aby ścigać i niszczyć wrogie drony w powietrzu. Coyote firmy Raytheon ma zasięg niemal 10 mil i może zwalczać drony na wyższych pułapach niż ogień z ziemi, dzięki czemu sprawdza się nawet przeciwko roju dronów rtx.com rtx.com. Faktycznie, system LIDS (Low Altitude Drone Defender) armii amerykańskiej integruje radar KuRFS do wykrywania i przechwytywacze Coyote do kinetycznego zwalczania dronów na dużym dystansie rtx.com rtx.com. Takie przechwytywacze mogą przenosić małe głowice bojowe lub po prostu wykorzystują własny impet kinetyczny do zneutralizowania celu. Minusem kinetycznych przechwytywaczy (karabiny, pociski itp.) jest oczywiste zagrożenie dla bezpieczeństwa – zbłąkane kule lub odłamki mogą wywołać szkody poboczne, a zestrzelony dron może nieprzewidywalnie spaść na ziemię. Systemy wojskowe łagodzą to ryzyko precyzyjną amunicją kierowaną, która z dużą dokładnością trafia w drony lub głowicami rozdrabniającymi drona na mniejsze fragmenty, które jednak zazwyczaj nie są dopuszczalne w przestrzeni cywilnej. Z tego powodu kinetyczne metody zastrzeżone są zwykle do pola walki lub odizolowanych obszarów, bądź do użycia w ostateczności, gdy zagrożenie ze strony drona może wywołać jeszcze większe szkody. Podsumowując, siatki i inne kinetyczne przechwytywacze stanowią najpewniejszy sposób fizycznego usunięcia drona i pozostają ważną częścią zestawu narzędzi, zwłaszcza w sytuacji awarii środków walki elektronicznej lub gdy zależy nam na odzyskaniu drona.

Przechwytywanie dronów przez drony

Wyodrębnionym rodzajem obrony kinetycznej wartym wyróżnienia jest przechwytywanie dron-dron – wykorzystanie dronów ochronnych do ścigania i neutralizacji wrogich dronów. Wspomniano to już przy opisie przechwytywaczy z siatkami, takich jak DroneHunter. Nie wszystkie drony przechwytujące używają siatek – niektóre są projektowane, by tarznąć się z celem lub w inny sposób fizycznie go zneutralizować. Przykładem może być przechwytywacz Anvil firmy Anduril Industries, mały i szybki dron, który samodzielnie naprowadza się na intruza i unieszkodliwia go poprzez bezpośrednie zderzenie (w praktyce działa niczym kierowany przez człowieka pocisk) anduril.com anduril.com. Przechwytywacze te wykorzystują naprowadzanie za pomocą AI, mogą wykonywać manewry z dużą prędkością i często nie przetrwają starcia (mogą poświęcić się, by mieć pewność zestrzelenia celu). Ich zaletą są zwrotność oraz autonomia – obrończy dron może dogfightować z wrogim dronem w powietrzu nawet tam, gdzie zakłócanie czy inne środki są nieskuteczne. Taktyki dron kontra dron były aktywnie testowane na polu bitwy – na przykład w trwającym konflikcie na Ukrainie pojawiają się doniesienia o wykorzystywaniu przez obie strony quadkopterów do fizycznych tarńć lub rzucania siatek. Firmy rozwinęły ten pomysł w postaci produktów takich jak Robotican Rooster oraz ELTA Heron interceptor, ale to systemy Anduril zyskują kluczowe znaczenie w armiach zachodnich. Faktycznie, Marynarka Wojenna USA wdraża nowe przechwytywacze „Roadrunner-M” firmy Anduril, startujące ze statków i współpracujące z dronami Coyote Raytheona, by wzmocnić obronę lotniskowców przed dronami businessinsider.com businessinsider.com. Te przechwytywacze to autonomiczne drony czatujące, które mogą zawisnąć w obszarze zagrożenia, a następnie otrzymać zadanie przechwycenia drona, radykalnie skracając czas reakcji względem tradycyjnego użycia pocisków businessinsider.com businessinsider.com. Przez cały czas patrolują wyznaczony rejon, a po wykryciu intruza nurkują w kierunku celu, co idealnie sprawdza się przy gwałtownie pojawiających się zagrożeniach. Zalety: Drony przechwytujące mogą być bardzo skuteczne wobec celów zwinnych, podejmują decyzje na poziomie maszynowym (operator jedynie nadzoruje). Są też relatywnie tanie w skalowaniu – taniej jest wysłać mały dron przechwytujący niż odpalić wielomilionowy pocisk do drona za $1000 (rozwiązując problem „asymetrii kosztów” w obronie antydronowej) businessinsider.com businessinsider.com. Dodatkowo, drony przechwytujące mogą działać wewnątrz obszaru obrony i są mniej groźne dla postronnych niż ogień z broni palnej. Wady: Są to rozwiązania jednorazowe na cel (najczęściej dron przechwytujący sam ulega zniszczeniu podczas zderzenia lub złapania w siatkę), a inteligentny przeciwnik może użyć rojów dronów, które przełamią ograniczoną liczbę przechwytujących. Istnieje też ryzyko, że dwa zderzające się drony mogą nadal spowodować opadnięcie odłamków, choć przeważnie o niższej energii niż po zestrzeleniu pociskiem. Pomimo tych wyzwań, autonomiczne drony przechwytujące stają się kluczowym elementem wielu systemów C-UAS – to w istocie „myśliwce” w wersji miniaturowej. Uosabiają ideę „wykorzystaj drona, by powstrzymać drona” i wraz z rozwojem zagrożeń oraz technologii defensywnych bitwy dronów z dronami będą coraz bardziej powszechne na naszych niebach.

Rozwiązania cybernetycznego przejęcia

Jedną z najbardziej eleganckich technik antydronowych nie jest zestrzelenie drona ani jego zakłócanie, lecz przejęcie go w locie. Są to systemy cybernetycznego przejęcia lub wykorzystania protokołów. Najpierw pracują poprzez pasywne skanowanie sygnałów komunikacyjnych drona (podobnie jak detektor RF), aby zidentyfikować unikalne cyfrowe identyfikatory drona (np. adres MAC Wi-Fi lub protokoły telemetryczne) robinradar.com. Zaawansowane systemy potrafią w locie odszyfrować protokół sterowania dronem. Gdy dron zostanie rozpoznany jako wrogi, system wstrzykuje własne komendy do drona – skutecznie podszywając się pod legalnego operatora. W ten sposób obrońca przejmuje kontrolę nad dronem i odbiera ją pierwotnemu pilotowi. Zbuntowany dron może zostać następnie zlecony, aby natychmiast wylądować lub polecieć w bezpieczne miejsce, gdzie może zostać odzyskany robinradar.com robinradar.com. Wszystko to może się odbyć w ciągu kilku sekund, bez udziału pierwotnego operatora. Efekt jest taki, że dron zostaje unieszkodliwiony w stanie nienaruszonym, a operator często nie zdaje sobie sprawy, co się stało, dopóki jego podgląd nie zgaśnie. Zalety: Cybernetyczne przejęcie jest wyjątkowo precyzyjne i nie powoduje szkód ubocznych – dron nie zostaje zniszczony i zostaje bezpiecznie przejęty w całości, co umożliwia analizę śledczą robinradar.com. To w zasadzie rezultat idealny: zagrożenie wyeliminowane, dowody zachowane, zero ryzyka dla postronnych. Systemy te są zazwyczaj lekkie (czasem mieszczą się w laptopie lub są zestawem małych anten), można je montować na pojazdach lub używać mobilnie robinradar.com. Działają także na drony pilotowane i wiele autonomicznych dronów, gdyż nawet w autonomicznych urządzeniach zazwyczaj istnieje jakiś link RF do telemetrii, który można wykorzystać robinradar.com. Ponadto, dodatkowym efektem tych systemów jest rejestrowanie cennych danych – przechwytywanie tożsamości i trajektorii drona, co jest przydatne dla organów ścigania i analizy zagrożeń robinradar.com. Wady: Technologia ta jest stosunkowo nowa i częściowo niepotwierdzona w bardzo dynamicznych sytuacjach. Opiera się na tym, że link komunikacyjny drona jest znany i można się do niego włamać. Najskuteczniejsza jest wobec dronów komercyjnych z półki sklepowej (np. modele DJI), gdzie protokoły zostały wstecznie zrekonstruowane i zapisane w bibliotece systemu robinradar.com. Jeśli dron używa niestandardowej lub szyfrowanej komunikacji, system cybernetycznego przejęcia może go nie rozpoznać ani nie móc się włamać. Ponadto systemy te wymagają ciągłych aktualizacji bibliotek protokołów – nowe modele dronów lub aktualizacje oprogramowania mogą tymczasowo uniemożliwić przejęcie, dopóki analitycy nie nadrobią zaległości robinradar.com. Kolejne ograniczenie: drony wojskowe wysokiej klasy lub konstrukcje DIY z niestandardowymi linkami mogą być odporne. Niemniej jednak, dla większości dronów hobbystycznych lub półprofesjonalnych, które powodują problemy (np. dron zakłócający ruch na lotnisku), systemy te są wyjątkowo skuteczne. Jednym z liderów rynku jest system EnforceAir firmy D-Fend Solutions, który był używany do ochrony wydarzeń takich jak Światowe Forum Ekonomiczne – automatycznie przejmuje on kontrolę nad intruzami-dronami i wyprowadza je poza chronioną przestrzeń powietrzną robinradar.com. Inne firmy to SkySafe z Palo Alto oraz różne systemy rozwijane przez rządy. W miarę dojrzewania tej technologii, można spodziewać się szerszego wdrożenia cybernetycznej obrony, szczególnie tam, gdzie zagłuszacze i lasery nie wchodzą w grę i potrzebne jest chirurgiczne podejście – na lotniskach czy w centrach miast. W istocie cybernetyczne przejęcie jest wysoko zaawansowaną obroną „hakerską”: zamienia wrogi dron w pojazd dostawczy, który sam się nam oddaje. Pokazuje to rosnące przenikanie się bezpieczeństwa cybernetycznego i fizycznego w erze dronów.

Platformy integracyjne i monitorujące

Wdrażanie kombinacji sensorów i środków przeciwdronowych ma sens tylko wtedy, gdy działają one wspólnie. Do tego służą platformy integracji oraz dowodzenia i kontroli (C2). Nowoczesne systemy przeciwdronowe są zwykle częścią większej sieci bezpieczeństwa przestrzeni powietrznej, która monitoruje otoczenie i koordynuje reakcje z centralnej konsoli. Dobrze zaprojektowana platforma C2 łączy dane z radaru, RF, sensorów optycznych, akustycznych oraz innych w jeden spójny obraz sytuacyjny, stosując AI do oceny zagrożeń i pozwalając operatorowi (lub logice AI) uruchamiać właściwe środki przeciwdziałania. Znaczenie takich zintegrowanych platform trudno przecenić – bez nich mielibyśmy osobne „silosy” danych (tu sygnały radaru, tam obraz z kamery itd.), które są trudne do zsynchronizowania w czasie rzeczywistym przez człowieka robinradar.com.

Interfejsy dowodzenia i kontroli (C2) dla przeciwdronowych systemów to najczęściej pakiety oprogramowania działające na wzmocnionych laptopach lub ekranach w centrach dowodzenia. Wyświetlają na przykład mapę z bieżącymi śladami dronów, automatycznie rozpoznają typ drona oraz zawierają menu do uruchamiania zagłuszaczy lub wysyłania dronów-przechwytywaczy. Dobry C2 jest neutralny względem sensorów i modułowy, co oznacza, że można zintegrować nowe typy sensorów czy efektorów od różnych producentów, jeśli zajdzie taka potrzeba robinradar.com. To kluczowe, bo żaden dostawca nie ma złotego środka – agencja bezpieczeństwa może używać radaru jednej marki, kamer drugiej, a zagłuszaczy trzeciej. Pojawiają się standardy (jak brytyjski SAPIENT dla integracji C-UAS), by ułatwić plug-and-play między komponentami robinradar.com.

System C2 zapewnia również scentralizowany dozór i ocenę zagrożenia. Dzięki fuzji danych potrafi powiązać sygnał radarowy z RF i obrazem z kamery, określając z dużą pewnością „to jest DJI Phantom 1,2 km na północ, leci w kierunku strefy zakazanej”. Może następnie przypisać poziom zagrożenia w oparciu o prędkość, trasę lub zachowanie (np. zawis nad tłumem to wysoki poziom zagrożenia). Zaawansowane systemy oferują zarządzanie przepływem pracy i wsparcie decyzyjne – np. automatycznie sugerując optymalny środek przeciwdziałania (zakłócić od razu vs. poczekać aż dron będzie nad pustą strefą, by użyć lasera) robinradar.com. Niektóre platformy mogą nawet automatyzować cały łańcuch reagowania: wykryć, śledzić, rozpoznać i – zgodnie z wcześniejszymi regułami – autonomicznie uruchomić zagłuszanie lub wysłać drona-przechwytywacza, informując operatora dopiero po fakcie. Jednak większość rozwiązań pozostawia człowieka „w pętli” przy podejmowaniu ostatecznej decyzji o neutralizacji, by uniknąć błędów.

W branży używane są różne warte uwagi platformy integracyjne: np. DedroneTracker (firmy Dedrone) to AI-napędzany C2, który łączy ponad 30 typów sensorów i oferuje intuicyjny interfejs do ochrony przestrzeni powietrznej dedrone.com. Kolejna to ELYSION firmy ESG (niemiecki producent zbrojeniowy), z której korzysta wielu europejskich integratorów jako centralnego C2 w systemach antydronowych robinradar.com. Platforma Lattice firmy Anduril to system AI, który nie tylko wyświetla dane z sensorów, ale także automatyzuje wykrywanie i zwalczanie dronów – jest używany m.in. przez siły specjalne USA potomacofficersclub.com potomacofficersclub.com. Suite EagleShield firmy Thales opiera się na cyfrowym stanowisku C2, które łączy dane wielosensorowe i może sterować zarówno środkami „soft-kill”, jak i „hard-kill” w gradacyjnej odpowiedzi na zagrożenie, zapewniając jednocześnie zgodność z przepisami ruchu lotniczego i bezpieczeństwa thalesgroup.com thalesgroup.com. Platformy te często integrują się z istniejącymi systemami bezpieczeństwa lub wojskowymi – np. przekazują dane do centrum ochrony lotniska lub stanowią element szerszej sieci obrony powietrznej wojska (niektóre mogą przekazać wykryty obiekt do wyższego szczebla, jeśli nie jest to dron, lecz większy statek powietrzny, zapewniając rozdział kompetencji).

Scentralizowany monitoring umożliwia również połączenie wielu lokalizacji. Narodowy system przeciwdronowy może posiadać indywidualne instalacje na lotniskach, stadionach itp., wszystkie raportujące do centralnego dowództwa, gdzie informacje wywiadowcze są agregowane (aby np. sprawdzić, czy wiele naruszeń przestrzeni powietrznej przez drony jest skoordynowanych). Dane o zagrożeniach mogą być rejestrowane i analizowane w czasie, co pozwala udoskonalać system (modele uczenia maszynowego trenowane na nowych danych itd.). Co więcej, platformy integracyjne coraz częściej oferują zdalne sterowanie i powiadomienia mobilne – personel ochrony może otrzymywać powiadomienia o dronach na smartfony lub śledzić trasę lotu drona w aplikacji, co odzwierciedla trend w kierunku przyjaznej użytkownikom i szeroko dostępnej świadomości sytuacyjnej.

Podsumowując, warstwa integracji i C2 to element, który spaja wykrywanie i przeciwdziałanie w spójny system-of-systems Counter-UAS (system systemów antydronowych). Dobrze zintegrowany system zapewnia, że np. wykrycie przez radar automatycznie kieruje kamerę w celu uzyskania potwierdzenia wizualnego, jednocześnie alertując operatora i przygotowując zagłuszarkę. Ta płynna pętla może decydować o przechwyceniu szybko poruszającego się drona w kilka sekund zamiast nieporadnego działania na oddzielnych systemach przez kilka minut. Liderzy branży zauważają, że „to oprogramowanie może zdecydować o sukcesie lub porażce twojego systemu przeciwdronowego” robinradar.com, dlatego też duży wysiłek wkładany jest w rozwój przyjaznych użytkownikowi, skalowalnych rozwiązań dowodzenia i kontroli, które służą maksymalnej efektywności i minimalnemu zamieszaniu w obronie przed dronami.

Producenci i kluczowi gracze

Szybki rozwój branży przeciwdronowej przyciągnął firmy zarówno będące gigantami zbrojeniowymi, jak i wyspecjalizowane start-upy technologiczne. Poniżej znajduje się lista wiodących światowych firm, opracowujących technologie antydronowe, wraz z ich kluczowymi produktami i funkcjami C-UAS. (Nie jest to lista wyczerpująca, lecz obejmuje wielu czołowych graczy z USA, Europy i Izraela znanych z rozwiązań antydronowych.)

Tabela: Wiodący dostawcy technologii przeciwdronowych oraz ich najważniejsze produkty anty-UAS, stan na 2025 rok.

Wymogi regulacyjne i prawne

Stosowanie środków przeciwdziałania dronom to nie tylko decyzja techniczna, ale także prawna. Międzynarodowe i krajowe przepisy ściśle regulują użycie wielu technologii antydronowych, zwłaszcza w cywilnej przestrzeni powietrznej. W wielu jurysdykcjach, drony są traktowane jako statki powietrzne, a zestrzelenie lub zakłócanie pracy statku powietrznego jest nielegalne, chyba że działa się w ramach specjalnego upoważnienia. Ponadto technologie takie jak zagłuszarki (jammery) i urządzenia do spoofingu działają na określonych częstotliwościach radiowych i bez odpowiedniego pozwolenia mogą naruszać przepisy dotyczące komunikacji.

W Stanach Zjednoczonych obecne prawo federalne radykalnie ogranicza, kto może podejmować działania przeciwko dronom. Zgodnie z prawem, tylko kilka agencji federalnych – w szczególności Departament Obrony (wojsko), Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Departament Sprawiedliwości (FBI itp.) oraz Departament Energii – otrzymały uprawnienia do stosowania środków przeciwdziałających dronom (i nawet one muszą działać pod określonymi warunkami) dronelife.com. Przykładowo, agencje DHS (Straż Graniczna, Secret Service itp.) uzyskały na mocy ustawy Preventing Emerging Threats z 2018 roku prawo do wykrywania, zagłuszania i przechwytywania dronów zagrażających chronionym obiektom dronelife.com dronelife.com. Poza tym służby stanowe, lokalne organy ścigania i podmioty prywatne w USA mają generalny zakaz stosowania zagłuszarek dronów lub podobnych środków. W wielu przypadkach mogą wdrażać jedynie systemy detekcji (radar, RF, optyczne), ale nawet to może mieć pewne szare strefy prawne: niektóre sensory przechwytujące komunikację mogą naruszać przepisy o podsłuchu lub prywatności, jeśli rejestrują treść sygnałów drona dronelife.com. W praktyce, na początku 2025 roku, większość funkcjonariuszy służb publicznych w USA może monitorować drony, lecz nie może ich samodzielnie neutralizować – w razie potrzeby działań typu zestrzelenie lub zagłuszanie muszą wezwać odpowiednie agencje federalne dronelife.com dronelife.com. To ograniczenie jest aktualnie szeroko dyskutowane: ustawodawcy rozważają projekty rozszerzające uprawnienia policji stanowej i lokalnej do działań przeciwdronowych w sytuacjach krytycznych dronelife.com dronelife.com. Jednak obawy o wolności obywatelskie, bezpieczeństwo ruchu lotniczego i zakłócenia radiowe powodują, że regulatorzy działają ostrożnie.

Na arenie międzynarodowej sytuacja prawna jest zróżnicowana, ale widoczne są podobne tendencje. W Unii Europejskiej zagłuszanie dronów przez osoby cywilne jest generalnie nielegalne zgodnie z przepisami telekomunikacyjnymi UE – stosować takie środki mogą tylko policja lub wojsko, zwykle za zgodą wydawaną indywidualnie. Na przykład w Wielkiej Brytanii działania takie, jak zagłuszanie lub zestrzeliwanie drona, wymagają zgody Ministerstwa Spraw Wewnętrznych lub Civil Aviation Authority, chyba że prowadzi je wojsko w stanie konieczności obronnej. Gdy lotnisko Gatwick odnotowało słynny incydent z dronem w 2018 roku, trzeba było wezwać brytyjską armię z zagłuszarkami – bo same władze portu lotniczego nie miały ku temu uprawnień prawnych. To wydarzenie spowodowało, że Wielka Brytania zainwestowała w systemy takie jak Drone Dome od Rafaela do zastosowań wojskowych na lotniskach, ale prawo do podjęcia działania wciąż spoczywa w rękach organów państwowych. Bezpieczeństwo krajowej przestrzeni powietrznej jest nadrzędnym priorytetem – władze muszą mieć pewność, że działania przeciwdronowe nie sprowadzą nieumyślnego zagrożenia dla legalnego lotnictwa. Stąd stosowanie siły kinetycznej lub silnych zagłuszaczy w pobliżu lotnisk jest surowo ograniczone przez agencje lotnicze (tutaj normy ICAO i przepisy krajowe są zbieżne).

Kolejnym istotnym aspektem są efekty uboczne: silne zagłuszanie radiowe lub użycie mikrofal może zakłócić komunikację lub elektronikę niezwiązaną z dronem. Wiele krajów posiada ustawy o radiokomunikacji, zabraniające nadawania na określonych częstotliwościach bez licencji, a sygnał GPS jest objęty szczególną ochroną. W rezultacie nawet firmy ochroniarskie dysponujące sprzętem antydronowym często nie mogą legalnie go uruchomić, chyba że mają wyraźne zlecenie organów państwowych. Warto zauważyć, że producenci coraz częściej wdrażają rozwiązania zgodne z prawem – np. zagłuszarki DroneShield mają możliwość wyboru pasma, aby unikać zakłóceń licencjonowanych częstotliwości, a system EagleShield firmy Thales reklamowany jest jako zgodny z „przepisami krajowymi i międzynarodowymi” thalesgroup.com thalesgroup.com, co oznacza, że można je skonfigurować do bezpiecznego i dozwolonego działania.

Prawo do prywatności i ochrona danych również mają znaczenie. Stosowanie czujników do śledzenia dronów może niekiedy skutkować nagrywaniem ludzi lub odczytywaniem tablic rejestracyjnych (jeżeli używa się zaawansowanej analityki optycznej), rodząc zagadnienia ochrony prywatności. W niektórych krajach wymagane jest publiczne informowanie o stałym wykrywaniu dronów, podobnie jak w przypadku kamer CCTV.

Zasady użycia środków siłowych w wojsku są zazwyczaj mniej restrykcyjne (dowódca może podjąć decyzję o zestrzeleniu wrogiego drona w miarę potrzeb), ale nawet tam rozpoznanie swój/obcy jest kluczowe, by uniknąć fraticydu (zestrzelenia własnych jednostek). Na polu walki środki przeciwdronowe podlegają prawu konfliktów zbrojnych, które zezwala na niszczenie dronów przeciwnika jako legalnych celów wojskowych. Coraz częściej pojawia się jednak dyskusja, czy niektóre technologie dużej mocy (np. lasery oślepiające mogące trwale uszkodzić wzrok) są dopuszczalne; obecnie stosowane lasery służą głównie do niszczenia elektroniki, a nie do atakowania ludzi, co mieści się w granicach prawa.

Podsumowując, każda implementacja technologii przeciwdronowych wymaga poruszania się po skomplikowanych regulacjach prawnych. Operatorzy muszą mieć świadomość, że samo istnienie technologii nie daje prawa do jej swobodnego użycia. Na przykład w USA prywatna ochrona podczas meczu na stadionie może wykryć drona, ale nie może go zakłócić – powinna zawiadomić DHS lub uprawnione służby. Wiele krajów aktualizuje teraz przepisy, próbując równoważyć ochronę z unikaniem „dzikiego zachodu” urządzeń wzajemnie się zakłócających. Trend na 2025 rok zmierza ku stopniowemu rozszerzaniu uprawnień do działań przeciwdronowych, przy ścisłym nadzorze. Przykładowo, Kongres USA rozważa umożliwienie operatorom infrastruktury krytycznej stosowanie ograniczonych środków przeciwdronowych w sytuacjach awaryjnych dronelife.com dronelife.com. Dopóki takie przepisy nie wejdą w życie, większość działań antydronowych w przestrzeni cywilnej ogranicza się do wykrywania, śledzenia, odstraszania (np. wysyłanie komunikatów do operatora drona przez Remote ID), lub wzywania wyspecjalizowanych zespołów państwowych jeśli dron stwarza bezpośrednie zagrożenie.

Nowe trendy i perspektywy na przyszłość

Walka między dronami a systemami przeciwdronowymi to stale ewoluujący wyścig zbrojeń. Wraz z rosnącą autonomią, szybkością i skrytością działania dronów, technologia antydronowa gwałtownie się rozwija. Oto kilka nowych trendów i kierunków rozwoju w obszarze C-UAS:

• Broń nowej generacji oparta na energii skierowanej: Możemy spodziewać się, że systemy laserowe i mikrofalowe będą coraz potężniejsze, bardziej kompaktowe i szerzej stosowane. Obecne lasery wysokiej mocy o mocy 50–100 kW prawdopodobnie ustąpią miejsca systemom kilkuset kW, umożliwiając szybsze neutralizowanie celów i zwalczanie większych UAV lub wielu małych dronów niemal jednocześnie cuashub.com cuashub.com. Przełomy w kontroli wiązki (optyka adaptacyjna rekompensująca atmosferę) i wydajności elektrycznej rozwiążą część ograniczeń laserów (np. projekty marynarki USA jak HELCAP zakładają lasery okrętowe o mocy 300 kW) cuashub.com. Podobnie urządzenia mikrofalowe mogą stać się bardziej mobilne – US Marines testują „Expeditionary Drone Swarm Crusher”, który niszczy grupy dronów impulsami mikrofalowymi, zamkniętymi w przenośnym systemie na linie frontu rudebaguette.com. Wraz z rozwojem tej broni na energię skierowaną, pojawi się możliwość praktycznie nieograniczonej „amunicji” i natychmiastowej reakcji, idealnej na roje dronów. Wyzwania to rozróżnianie celów (by nie zakłócać własnych systemów) oraz bezpieczeństwo użytkowania, ale prace badawczo-rozwojowe sugerują, że energia skierowana stanie się podstawą przyszłej obrony przed dronami – rodzajem „pola siłowego” przeciw powietrznym intruzom.
• Autonomiczne i AI-sterowane przechwytywanie: Automatyzacja odegra jeszcze większą rolę zarówno w wykrywaniu, jak i zwalczaniu dronów. Najprawdopodobniej zobaczymy w pełni autonomiczne przechwytywacze, które od detekcji po neutralizację nie będą potrzebowały ingerencji człowieka – np. drony „dogfightery”, które po identyfikacji zagrożenia same startują i z pomocą sztucznej inteligencji walczą z celem. Człowiek nadal będzie nadzorował zasady użycia środków w wrażliwym otoczeniu, lecz przy ataku roju (wymagającym reakcji w ułamku sekundy) to AI przejmie stery. Sukces systemów takich jak Anduril, gdzie wiele czujników i środków ogniowych jest zintegrowanych przez AI (Lattice) potomacofficersclub.com potomacofficersclub.com, wskazuje na dalszą automatyzację. Na ataki rojem będzie odpowiadać obrona rojem – wiele dronów obronnych koordynowanych przez AI przeciwko nadlatującemu rojowi. Możemy się spodziewać „psich walk” dronów walczących algorytmami AI z prędkością maszyn. Oczywiście rodzi to wyzwania z kontroli i bezpieczeństwa. Eksperymentuje się z dronami przeciwdronowymi z niekinetycznymi efektorami – np. dron obronny, który zbliża się do drona wroga i emituje lokalnie EMP lub mały laser do jego wyłączenia. Łączy to zwrotność dronów z bronią na energię. W każdym razie autonomiczne przechwytywanie to wyraźny trend – manualne sterowanie nie nadąży za szybkim, licznym atakiem. Są już prototypy robotycznych wieżyczek, które niemal bez udziału człowieka śledzą i strzelają do dronów (AI do celowania). Przyszłość to udoskonalenie i masowa implementacja takich rozwiązań.
• Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe w rozpoznawaniu zagrożeń: Wspomniano już o roli AI obecnie, lecz w przyszłości sztuczna inteligencja będzie jeszcze lepsza w odróżnianiu realnych zagrożeń od nieszkodliwych dronów. Przy masowej popularyzacji dronów dostawczych itp., przyszłe C-UAS będą musiały zastosować AI do egzekwowania zasad lotu w przestrzeni powietrznej – identyfikacji dronów autoryzowanych (np. na podstawie beacona lub Remote ID) i tych groźnych. Nadchodzi ocena ryzyka w czasie rzeczywistym przez AI, np. obliczanie, gdzie spadnie dron jeśli zostanie zniszczony teraz lub za 5 sekund, i dobór optymalnej reakcji. AI/ML będą też przewidywać taktykę rojów, badacze już obecnie korzystają z AI do modelowania zachowań rojów sendyardiansyah.medium.com marketsandmarkets.com. To może umożliwić przeciwdziałanie rojom na podstawie przewidywanej dyspersji, np. użycie skoncentrowanego impulsu mikrofalowego lub głowicy odłamkowej w centrum skupienia. Ponadto AI będzie kluczowa w innowacjach sensorowych – ciekawym kierunkiem jest radar kwantowy (wykorzystujący splątanie fotonów do wykrywania nawet plastikowych, słabo odbijających dronów), który opracowują największe firmy cuashub.com cuashub.com. Choć technologia ta jest jeszcze eksperymentalna, jeśli zostanie wdrożona, AI sterujący radarem kwantowym pozwoli wykrywać nawet najmniejsze drony, których zwykły radar „nie widzi”. Ogólnie rzecz biorąc, machine learning nadal będzie poprawiać filtrację zakłóceń dla wszystkich czujników, sprawiając, że wykrycia staną się bardziej rzetelne. Celem jest system AI, który powiadamia człowieka o potwierdzonym wrogim dronie i dobiera optymalną metodę neutralizacji, ograniczając fałszywe alarmy i obciążenie operatora.
• Obrona przed rojami i rozwiązania wielowarstwowe: Wraz z ewolucją zagrożeń, zwłaszcza rojów (dziesiątek współdziałających dronów), wkrótce pojawią się wielowarstwowe systemy obrony, przypominające klasyczną obronę przeciwrakietową. Koncepcja zakłada budowę kilku warstw: środki dalekiego zasięgu (np. lasery dużej mocy lub rakiety przechwytujące) strącają drony jak najwcześniej; środki średniego zasięgu (HPM, mniejsze rakiety) obsługują te, które się zbliżą; krótkiego zasięgu (siatki, armatki, lasery punktowe) likwidują wszystko, co przebije się przez zewnętrzne warstwy rtx.com rtx.com. Takie systemy zapewniają redundancję i wyższą skuteczność. Spodziewać się można integracji przeciwdronowych systemów z dotychczasową obroną powietrzną i walką elektroniczną – np. wojsko operujące jednym interfejsem śledzącym nadlatujące rakiety, moździerze i drony, oraz mieszanką rakiet typu Stinger i dedykowanych C-UAS. Granice między klasyczną obroną powietrzną a C-UAS będą się zacierać wraz ze standaryzacją zagrożenia dronami na wszystkich szczeblach – od mikrodronów po UCAV.
• Regulacje technologiczne i identyfikacja dronów: Druga strona ewolucji to postęp w identyfikacji swój/obcy. Regulatorzy forsują powszechne wprowadzenie Remote ID dla dronów (cyfrowe „tablice rejestracyjne” transmitowane przez drona). Systemy przeciwdronowe będą wyposażone w odbiorniki Remote ID, by natychmiast weryfikować, czy napotkany dron nadaje ID i jest zarejestrowany w danej strefie. Zmniejszy to liczbę fałszywych alarmów – jeżeli dron jest zgłoszony i identyfikuje się prawidłowo, system może go tylko monitorować, a zwalczać wyłącznie „ciemne” drony o nieznanym pochodzeniu. Rozważane są też strefy geofencingu – przyszłość przyniesie nadajniki w strefach chronionych, wymuszające automatyczne zawracanie zgodnych dronów. Dron nieprzestrzegający reguł będzie automatycznie uznawany za podejrzany, co usprawni decyzję o zneutralizowaniu. Wszystko wskazuje na coraz bardziej zautomatyzowaną i prewencyjną obronę: w przyszłości drony mogą być zobligowane do wyposażenia w sprzęt ułatwiający ich dezaktywację na żądanie (tzw. „kill switch”, o którym marzą regulatorzy, lecz to jeszcze przyszłość).

Podsumowując, przyszłość technologii antydronowej to więcej mocy, więcej inteligencji i pełna integracja. Lasery i mikrofale dużej mocy zapewnią siłowe zwalczanie licznych lub dużych dronów. AI i autonomiczność dadzą „mózg” pozwalający na błyskawiczną ocenę i działanie w złożonym środowisku. Standaryzowana integracja umożliwi powiązanie różnych systemów w sieć chroniącą niebo. Wraz z rosnącymi możliwościami dronów – prędkość, roje, AI – rozwijać się będzie także kontrtechnologia – to nieustanny wyścig technologiczny. Można sobie wyobrazić scenariusze rodem z science-fiction: autonomiczne baterie laserowe niszczące roje dronów w obronie obiektów czy eskadry dronów-przechwytywców walczących nad polem bitwy, a wszystkim steruje zaawansowane oprogramowanie. Przed nami nadal wiele wyzwań – zwłaszcza w adaptacji prawa i zapobieganiu nadużyciom – ale kierunek jest jasny: technologia przeciwdronowa stanie się filarem bezpieczeństwa dla wojska i społeczeństwa w latach kolejnych. Niebo, dotąd otwarte i bezbronne, zaczyna być coraz aktywniej monitorowane i chronione, z coraz nowocześniejszym arsenałem do odstraszania niepożądanych oczu i zagrożeń z powietrza.

Źródła: Informacje zawarte w tym raporcie pochodzą z publikacji branży obronnej, oficjalnych specyfikacji producentów oraz niedawnych demonstracji, na przykład przegląd technologii antydronowych Robin Radar robinradar.com robinradar.com, analiza Mind-Foundry dotycząca AI w akustycznym wykrywaniu dronów mindfoundry.ai mindfoundry.ai, przegląd prawnych ograniczeń dla C-UAS w USA na DroneLife dronelife.com dronelife.com, a także dane producentów: Raytheon rtx.com rtx.com, Lockheed Martin coherentmarketinsights.com, Thales thalesgroup.com, Rafael army-technology.com, DroneShield potomacofficersclub.com, Dedrone dedrone.com, Fortem breakingdefense.com breakingdefense.com, D-Fend robinradar.com robinradar.com, oraz Anduril businessinsider.com businessinsider.com, oraz innych. Źródła te ukazują obecny stan technologii antydronowych oraz kierunek, w którym zmierzają.