- O 02:31 EDT (08:31 CEST) wystartował z Platformy 39A kapsuła SpaceX Crew Dragon Grace na misję Ax-4.
- Na pokładzie Ax-4 znajdują się Dowódczyni Peggy Whitson (USA), Pilot Shubhanshu Shukla (Indie), Specjaliści misji Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska) i Tibor Kapu (Węgry).
- Sławosz Uznański-Wiśniewski został drugim Polakiem w historii lotów kosmicznych i pierwszym obywatelem Polski na ISS.
- Ax-4 kończy 47-letnią przerwę polskiego udziału w załogowych lotach kosmicznych; ostatnim Polakiem był Mirosław Hermaszewski na Sojuzie 30 w 1978 roku.
- Sławosz Uznański-Wiśniewski urodził się 12 kwietnia 1984 roku i jest inżynierem systemów odpornych na promieniowanie w CERN oraz współtwórcą monitora SpaceRadMon-NG.
- Został wybrany jako Astronauta Projektu ESA w 2022 roku i przydzielony do Ax-4 w sierpniu 2024.
- Ładunek IGNIS na Ax-4 obejmuje 13 eksperymentów w ramach programu Ax-4, w tym SpaceRadMon-NG do mapowania stref promieniowania na ISS.
- AstroMentalHealth to badanie psychologii astronautów w formie wideopamiętnika prowadzone przez dr Agnieszkę Skorupę.
- Bioreaktory z mikroalgami i badania nad wytrzymałością niesporczaków to część IGNIS koordynowana przez ESA jako przyszłe systemy podtrzymywania życia.
- Plan lotu Ax-4 przewiduje start 25 czerwca o 08:31, dokowanie 26 czerwca około 13:00, 14-dniowy program badań od 26 czerwca do 10 lipca i lądowanie u wybrzeży Florydy około 11 lipca.
1. Dlaczego dzisiejszy lot ma znaczenie
O 02:31 EDT (08:31 CEST) zupełnie nowy SpaceX Crew Dragon ochrzczony Grace wystartował z platformy 39A, zabierając czterech astronautów na misję Axiom Mission 4 (Ax-4) — a z nimi marzenia trzech narodów o powrocie do załogowych lotów kosmicznych po ponad czterech dekadach. Wśród pasażerów znajduje się dr Sławosz Uznański-Wiśniewski, który właśnie został drugim Polakiem w historii — i pierwszym obywatelem Polski na ISS. wiadomosci.onet.pl reuters.com
2. Międzynarodowa załoga w skrócie
| Rola | Imię i nazwisko | Naród | Wyróżnik |
|---|---|---|---|
| Dowódczyni | Peggy Whitson | USA | 5. lot kosmiczny; 675 dni na orbicie — rekord USA reuters.com |
| Pilot | Shubhanshu Shukla | Indie | Pierwszy Hindus w kosmosie od 1984 r. indiatimes.com |
| Specjalista misji | Sławosz Uznański-Wiśniewski | Polska | Inżynier CERN; 41 lat; pierwszy Polak na ISS home.cern polskieradio.pl |
| Specjalista misji | Tibor Kapu | Węgry | Pierwszy Węgier na ISS theguardian.com |
„To była niesamowita jazda pod górę.”
— Dowódczyni Peggy Whitson do centrum kontroli SpaceX tuż po osiągnięciu orbity reuters.com
3. Polski powrót po 47 latach
- Jedynym wcześniejszym polskim kosmonautą był Mirosław Hermaszewski, który poleciał na pokładzie Sojuza 30 w 1978 r.; Ax-4 kończy tę przerwę. polskieradio.pl
- Oglądający z warszawskiego Centrum Nauki Kopernik premier Donald Tusk wyraził entuzjazm: „Damy radę! Polska sięgnęła gwiazd.” theguardian.com
- Dyrektor generalny ESA Josef Aschbacher nazwał Uznańskiego „jasną gwiazdą” europejskich ambicji kosmicznych. warsawpoint.com
4. Kim jest Sławosz Uznański-Wiśniewski?
| Kluczowe fakty | Szczegóły |
|---|---|
| Data urodzenia | 12 kwietnia 1984 — Dzień Kosmonauty! |
| Wykształcenie | Inżynier systemów odpornych na promieniowanie w CERN; współtwórca monitora promieniowania SpaceRadMon-NG, który leci z nim. home.cern |
| Status ESA | Wybrany jako Astronauta Projektu (rezerwa z Polski) w 2022; przydzielony do Ax-4 w sierpniu 2024. esa.int |
| Szkolenie | Opanował systemy podtrzymywania życia Dragona, procedury ISS i sytuacje awaryjne; towarzyszył Marcusowi Wandtowi (Szwecja) podczas Ax-3. warsawpoint.com |
| Ciekawostka | Zabrał liofilizowane pierogi i obrączki ślubne z meteorytem. wiadomosci.onet.pl |
5. Ładunek naukowy: dlaczego IGNIS ma znaczenie
Polska nazywa swój wkład na ISS IGNIS — 13 eksperymentów w ramach 60 całkowitych misji Ax-4. Najważniejsze:
- SpaceRadMon-NG — miniaturowy dozymetr z CERN i polskiego start-upu SigmaLabs, do mapowania stref promieniowania na ISS. home.cern
- AstroMentalHealth — badanie psychologii astronautów w formie wideopamiętnika, prowadzone przez dr Agnieszkę Skorupę (Uniwersytet Śląski). wiadomosci.onet.pl
- Bioreaktory z mikroalgami i badania nad wytrzymałością niesporczaków, koordynowane przez ESA jako przyszłe systemy podtrzymywania życia. theguardian.com
6. Plan lotu i co dalej
| Wydarzenie | Godzina (CEST) | Źródło |
|---|---|---|
| Start | 25 czerwca, 08:31 | wiadomosci.onet.pl |
| Wejście na orbitę Dragona „Grace” | T+9 min | reuters.com |
| Autonomiczne dokowanie | 26 czerwca ~13:00 | nasa.gov |
| Otwarcie włazu i powitanie | 26 czerwca ~15:10 | wiadomosci.onet.pl |
| 14-dniowy program badawczy | 26 czerwca – 10 lipca | reuters.com |
| Lądowanie u wybrzeży Florydy | ~11 lipca (planowane) | Harmonogram misji NASA nasa.gov |
NASA TV, Axiom Space i SpaceX będą transmitować dokowanie od godz. 05:00 CEST w czwartek. nasa.gov
7. Szerszy kontekst: orbita komercyjna i polityczny dramat
- Axiom Space wykorzystuje te czarterowe loty do torowania drogi dla prywatnego następcy ISS; pierwsze moduły mają trafić na orbitę w 2028 roku. reuters.com
- Start był przekładany sześciokrotnie z powodu internetowej sprzeczki między Elonem Muskiem a prezydentem USA Donaldem Trumpem, który zagroził cofnięciem federalnych kontraktów. theguardian.com
- Wszystkie trzy rządy zapłaciły za miejsca; Węgry ujawniły kwotę 100 milionów dolarów; Polska i Indie nie komentują. theguardian.com
8. Głosy ekspertów
| Ekspert | Wypowiedź | Dlaczego to ważne |
|---|---|---|
| Peggy Whitson (dowódczyni Ax-4) | „Niesamowita jazda pod górę.” reuters.com | Dowód na bezbłędny start Dragona. |
| Josef Aschbacher (dyrektor generalny ESA) | Uznański to „jasna gwiazda” Europy. warsawpoint.com | Sygnalizuje wsparcie ESA dla mniejszych państw członkowskich. |
| Dr Agnieszka Skorupa (AstroMentalHealth) | Będzie analizować mimikę i język „aby zrozumieć izolację w kosmosie.” wiadomosci.onet.pl | Pokazuje głębię polskiego programu badawczego. |
| Donald Tusk (premier Polski) | „Polska sięgnęła gwiazd.” theguardian.com | Oddaje dumę narodową. |
9. Na co zwracać uwagę
- Przesył danych o promieniowaniu: SpaceRadMon-NG prześle pierwsze mapy promieniowania na ISS w ciągu 72 godzin.
- Rozmowy z premierami: Narendra Modi i Donald Tusk mają zaplanowane rozmowy na żywo z ISS w przyszłym tygodniu. theguardian.com
- Powrót: Dragon Grace musi przetrwać płonące wejście w atmosferę i wodowanie na Atlantyku — to zawsze najbardziej ryzykowna faza misji.
Podsumowanie
Ax-4 to coś więcej niż kosmiczna przejażdżka dla czwórki narodowych bohaterów; to próba generalna przed przyszłością po ISS, w której komercyjne stacje, nowe potęgi kosmiczne i doświadczeni eksploratorzy dzielą jedną orbitę. Z pierogami, mikroalgami i monitorem promieniowania na pokładzie, polski naukowiec gwiazd symbolizuje tę przyszłość — a sądząc po dzisiejszym bezbłędnym starcie, ta przyszłość już się rozpoczęła.
