Drony na Ukrainie (2022–2025): Obszerne sprawozdanie

Wprowadzenie

Okres od 2022 do 2025 roku był czasem, w którym Ukraina stała się centrum wdrożeń i innowacji dronowych. Bezzałogowe statki powietrzne (BSP), powszechnie znane jako drony, przeniknęły niemal każdy aspekt ukraińskiej sfery wojskowej, komercyjnej, cywilnej i humanitarnej. W trwającej wojnie wywołanej inwazją Rosji w 2022 roku drony stały się nieocenionym atutem na polu walki, używane od rozpoznania na pierwszej linii, przez precyzyjne uderzenia, po logistykę i środki przeciwdziałania wojnie elektronicznej. Jednocześnie społeczeństwo i przemysł ukraiński wykorzystały technologię dronów także do celów niemilitarnych – od rolnictwa i monitorowania infrastruktury, po pomoc w katastrofach i dostarczanie zaopatrzenia medycznego. Niniejszy raport przedstawia formalny przegląd wykorzystania dronów na Ukrainie w latach 2022–2025, analizując zastosowania militarne, cywilne, kluczowych producentów i dostawców (zarówno krajowych, jak i zagranicznych), ewolucję ukraińskiego przemysłu dronowego w czasie wojny oraz prognozy rozwoju zarówno w wojsku, jak i sektorze cywilnym.

Wojskowe zastosowanie dronów na wojnie (2022–2025)

Ukraińscy żołnierze przygotowujący dużego drona typu quadcopter podczas działań bojowych. Drony fundamentalnie zmieniły charakter działań wojennych w ukraińskiej obronie przed rosyjską agresją. Pod koniec 2023 roku niemal każda ukraińska brygada bojowa włączyła drony do swojej struktury, z wyspecjalizowanymi jednostkami UAV do rozpoznania, namierzania artylerii i misji bojowych reuters.com reuters.com. Małe drony rozpoznawcze są wszechobecne na froncie – wiele z nich to ogólnodostępne quadcoptery, np. chińskie DJI Mavic, przystosowane do dostarczania żołnierzom w okopach widoku pola walki z powietrza reuters.com reuters.com. Te tanie quadcoptery (koszt ok. 1500–3000 dolarów za sztukę) okazały się bezcenne przy wykrywaniu wrogich pozycji oraz naprowadzaniu ognia artylerii reuters.com reuters.com. Większe drony rozpoznawcze ze sztywnymi skrzydłami o dłuższym zasięgu i wysokiej klasy kamerach operują z dala od frontu, rozpoznając głęboko wrogie terytorium i przekazując współrzędne celów do cyfrowych systemów mapowania jak platforma Kropyva reuters.com. Ta nieustanna obserwacja z powietrza – często prowadzona przez zespoły pilotów wyszkolonych cywilnie – dała siłom ukraińskim przewagę w świadomości sytuacyjnej i precyzji uderzenia.

Zadania bojowe i uderzeniowe: Uzbrojone drony i amunicja krążąca były szeroko stosowane przez Ukrainę do bezpośrednich ataków. Na początku wojny turecki Bayraktar TB2 zdobył światową sławę, niszcząc rosyjskie kolumny pancerne i konwoje zaopatrzenia. Dostarczono Ukrainie co najmniej 50 Bayraktarów TB2, a w pierwszych tygodniach inwazji te średniopułapowe drony zadawały poważne straty Rosjanom atakującym Kijów, wzmacniając morale Ukraińców businessinsider.com businessinsider.com. Jednak wraz z dostosowaniem przez Rosjan obrony powietrznej i taktyki walki radioelektronicznej, rola Bayraktara ograniczyła się głównie do rozpoznania, a szanse na jego masowe użycie ofensywne spadły businessinsider.com. Do połowy 2023 roku ukraińscy dowódcy notowali, że „trudno znaleźć okazję do użycia [TB2-ów]” ze względu na nasycone systemy obrony przeciwlotniczej businessinsider.com businessinsider.com. Ukraina zaczęła więc coraz częściej sięgać po mniejsze drony-kamikadze i tanie amunicje. Stany Zjednoczone dostarczyły Ukrainie setki dronów-amunicji krążącej Switchblade i podobnych systemów – ponad 700 Switchblade’ów (zarówno małego modelu 300, jak i większego przeciwpancernego 600) oraz około 1800 dronów Phoenix Ghost do początku 2023 roku defensescoop.com. Te drony uderzeniowe są odpalane z tub i mogą być naprowadzane na cele, wybuchając po uderzeniu. Polska przekazała też amunicję krążącą WB Electronics Warmate, a Wielka Brytania/Norwegia – mikrodrone Black Hornet (wielkości dłoni, przeznaczone do rozpoznania bliskiego zasięgu) reuters.com reuters.com.

Być może najważniejszą zmianą okazało się masowe wdrożenie przez Ukrainę dronów-kamikadze FPV (First Person View). Są to tanie, szybkie quadcoptery lub niewielkie samoloty stałopłatowe, pierwotnie powstałe do wyścigów hobbystycznych, teraz wyposażone w ładunki wybuchowe i kamerę transmitującą obraz na gogle VR operatora reuters.com reuters.com. Koszt FPV to nawet 400–500 dol. (plus granat lub głowica bojowa) reuters.com reuters.com, a mogą niszczyć sprzęt wart miliony, np. czołgi czy artylerię reuters.com reuters.com. Operowane w rojach przez doświadczonych pilotów FPV zadały Rosjanom bardzo duże straty sprzętowe – w 2023 roku źródła ukraińskie szacowały, że nawet 60–80% strat rosyjskiego sprzętu w wybranych kategoriach to efekt działania małych taktycznych dronów georgetownsecuritystudiesreview.org georgetownsecuritystudiesreview.org. Codziennie w sieci pojawiały się materiały z ataków FPV za 500 dolarów przebijających się w pancerz rosyjskich pojazdów reuters.com reuters.com. Są niemal niemożliwe do skutecznej obrony: latają nisko, szybko, a w przeciwieństwie do pocisków artylerii potrafią „gonić” ruchome cele reuters.com. Ukraińskie jednostki szturmowe adaptowały też drony cywilne do zrzucania granatów i moździerzowych pocisków na czołgi, co utrzymało stałe napięcie rosyjskich żołnierzy pod nieustannym buczeniem dronów reuters.com. Do końca 2023 roku stosowanie dronów na niskim pułapie stało się wysoce zorganizowane, a niemal każdy pluton miał własne rozpoznawcze quadcoptery reuters.com reuters.com. Rząd uruchomił też program produkcji dronów na masową skalę – celując w milion FPV w 2024 roku reuters.com reuters.com. Na początku 2025 r. Ukraina wytwarzała już około 200 000 FPV miesięcznie atlanticcouncil.org atlanticcouncil.org.

Uderzenia dalekiego zasięgu: Drony są też stosowane przez obie strony do ataków daleko poza linią frontu. Jesienią 2022 r. Rosja zaczęła używać amunicji krążącej Shahed-136 (dostarczane przez Iran) do atakowania miast i infrastruktury na Ukrainie reuters.com reuters.com. Shahed-136 to bezzałogowiec w układzie delta, o zasięgu do 2500 km, niskim sygnale radarowym i cenie poniżej 100 tys. USD – taniej niż większość pocisków reuters.com reuters.com. Latając autonomicznie według zaprogramowanej trasy (często z nagłymi manewrami by zmylić obronę), roje Shahedów zmusiły Ukrainę do zużywania drogich rakiet przeciwlotniczych lub sięgania po broń maszynową reuters.com reuters.com. Ukraina improwizowała, m.in. montując działka przeciwlotnicze na pick-upach do zwalczania Shahedów reuters.com reuters.com. Równolegle Ukraina zaczęła rozwijać własne drony dalekiego zasięgu do ataków na cele w głębi Rosji reuters.com. Pierwsze ukraińskie systemy padały łatwym łupem rosyjskich zakłóceń i OPL, lecz pod koniec 2023 roku pojawiły się sukcesy własnych konstrukcji reuters.com reuters.com. Przykładem takiego drona jest UJ-22 (UkrJet) – śmigłowy o zasięgu 800 km, używany do ataków na składy paliw za granicą reuters.com reuters.com. Ukraina stworzyła też duże drony dalekiego zasięgu jak „Lyuty” Antonowa, zbliżone gabarytami i zasięgiem do Shahedów uasvision.com uasvision.com. Te drony używane są do ataków na składy amunicji, lotniska i infrastrukturę paliwową setki kilometrów od frontu atlanticcouncil.org atlanticcouncil.org. W styczniu 2024 roku atak ukraińskiego drona ustawił w ogniu terminal paliwowy w rosyjskiej Ust-Łudze, wstrzymując tamtejsze operacje na kilka dni reuters.com reuters.com. Prezydent Zełenski chwalił tę rozbudowywaną flotę dalekosiężnych BSP jako „jasną i skuteczną gwarancję” bezpieczeństwa, pozwalającą uderzać w zagrożenia dotąd poza zasięgiem atlanticcouncil.org atlanticcouncil.org.

Wojna elektroniczna i przeciwdziałanie: Wyczynowa wojna dronów nad Ukrainą doprowadziła do rozwoju równie zaawansowanych środków walki radioelektronicznej (EW) po obu stronach. Zakłócanie elektroniczne okazało się najskuteczniejszym sposobem na zatrzymanie dronów w locie reuters.com reuters.com. Rosyjskie i ukraińskie siły nasyciły linie frontu urządzeniami EW, które zagłuszają sygnały GPS lub łącza radiowe dronów, skutkując utratą kontroli lub przekazu wideo reuters.com reuters.com. Rozpoczął się technologiczny „kot i mysz”: zmiana częstotliwości, szyfrowania, montaż powtarzaczy sygnału (czasem na kolejnym dronie) reuters.com reuters.com. Obie strony używają też przenośnych „działek antydronowych” do zagłuszania quadcopterów zagrażających własnym żołnierzom reuters.com reuters.com. Gdy Rosjanie zmieniali częstotliwości, część starszego ukraińskiego sprzętu EW przestała być skuteczna reuters.com. Do 2024 roku środowisko elektromagnetyczne na froncie stało się ekstremalnie gęste i czasem przeszkadzało nawet własnym dronom. By przełamać zagrożenie zakłóceniami, Ukraina i Rosja opracowały następne generacje BSP – wysoce autonomiczne lub działające z niezakłócanym sterowaniem (np. przez światłowód). Rozwijane są drony sterowane przez sztuczną inteligencję (AI), wykrywające i atakujące cele bez potrzeby ciągłej komunikacji z operatorem reuters.com. Już testowane BSP z algorytmami AI są odporne na klasyczne zagłuszanie, lecz eksperci podkreślają, że technologia jest jeszcze niedojrzała reuters.com. Drugą innowacją są drony na światłowodowym uwięzi – sterowane przez światłowód biegnący za dronem, przez co są odporne na zakłócenia radiowe (Rosja użyła takich konstrukcji, Ukraina błyskawicznie zaczęła adaptować podobne rozwiązania) atlanticcouncil.org. Sugeruje to, że autonomiczność oraz innowacyjne sposoby kontroli będą przyszłością walki z udziałem dronów reuters.com.

Logistyka i inne zastosowania wojskowe: Poza walką i rozpoznaniem Ukraina badała drony również pod kątem wsparcia logistycznego. Małe multikoptery wykorzystywano okazjonalnie do transportu amunicji, wody czy medykamentów do oddziałów na trudno dostępnych pozycjach, ograniczając narażenie kurierów. Koncepcje cięższych dronów-cargo rozwijano już przed wojną (np. startup Airlogix miał taki projekt), a po inwazji przestawiono go na drony rozpoznawcze dla wojska uasvision.com. Dotychczas logistyka dronowa w walce pozostaje ograniczona do krótkich odcinków z powodu restrykcji przestrzeni powietrznej i udźwigu. W miarę rozwoju systemów Ukraina rozważa szersze wykorzystanie dronowych „mułów” na liniach frontu.

Drony morskie: Ukraina stała się też światowym pionierem w użyciu bezzałogowych jednostek nawodnych (dronów morskich) – wnosząc nowy wymiar do wojny dronowej. Od 2022 r. ukraińska marynarka i siły specjalne stosowały zdalnie sterowane łodzie z ładunkami wybuchowymi do ataków na rosyjskie okręty na Morzu Czarnym. Te drony morskie przebiły się przez zabezpieczenia portowe, uszkadzając i zatapiając kilka rosyjskich jednostek atlanticcouncil.org. Kampania ataków dronów morskich zmusiła Flotę Czarnomorską Rosji do wycofania się z krymskich portów, umożliwiając częściowe odblokowanie eksportu ukraińskiego zboża – sukces strategiczny i gospodarczy atlanticcouncil.org. Od końca 2024 r. Ukraina zaczęła wyposażać drony morskie w rakiety i broń przeciwlotniczą, czyniąc z nich pływające platformy bojowe atlanticcouncil.org. Po raz pierwszy na świecie dron morski zestrzelił śmigłowce rosyjskie nad Morzem Czarnym w styczniu 2025 r., a w maju oficjalnie potwierdzono, że bezzałogowe łodzie uzbrojone w pociski przeciwlotnicze strąciły dwa rosyjskie odrzutowce atlanticcouncil.org. Te i inne osiągnięcia unaoczniają innowacyjność ukraińskich zastosowań dronów nie tylko w powietrzu, ale też na morzu i lądzie (roboty naziemne), wyrównując szanse liczebne z Rosją. W 2024 r. Ukraina przeprowadziła pierwszy na świecie w pełni bezzałogowy atak połączony – skoordynowany atak robotów lądowych i FPV na rosyjskie pozycje bez obecności własnych żołnierzy atlanticcouncil.org.

Cywilne i komercyjne wykorzystanie dronów na Ukrainie

Poza walką, drony znalazły szerokie zastosowanie w cywilnych i komercyjnych sektorach Ukrainy – często w wyniku wojennej innowacji. Przykładem jest rolnictwo: ukraińscy rolnicy coraz częściej używają dronów do monitorowania upraw, oprysków, siewu oraz precyzyjnej agrotechniki. Przed wojną agrodrony były trendem raczkującym; konflikt zdecydowanie przyspieszył ukraińskie kompetencje w systemach bezzałogowych, które teraz wracają do zastosowań pokojowych w celu wzrostu wydajności gospodarstw cleantechnica.com. Drony skonstruowane z myślą o rozpoznaniu wojskowym świetnie sprawdzają się w teledetekcji rolniczej – np. PD-2 od Ukrspecsystems może być przystosowany do przelotów nad polami i zbierania danych o kondycji upraw cleantechnica.com. Raybird-3 firmy Skyeton, pierwotnie przeznaczony do misji zwiadu, ma aż 28 godzin lotu i duży zasięg, co pozwala monitorować ogromne połacie ziemi cleantechnica.com. Drony mogą też wykonywać zadania operacyjne: np. Skyfall „Vampire” , pierwotnie FPV bojowy, przenosi 15 kg ładunku, co pozwala rozsiewać nawozy czy nasiona cleantechnica.com. Główne firmy szykują cywilne wersje swoich platform, a Ukrspecsystems i Skyeton szybko przestawiają produkcję militarną na rolniczą cleantechnica.com. W dodatku wiele małych start-upów i firm z historią militarną (np. Athlon Avia) wchodzi na rynek dronów rolniczych z zaawansowanymi autopilotami i czujnikami.

Ukraińskie rolnictwo może po wojnie uzyskać „dywidendę dronową”: drony mogą istotnie zwiększyć plony i efektywność dzięki monitoringu, precyzyjnej agrotechnice i kontroli na dużych gospodarstwach dotkniętych niedoborem siły roboczej cleantechnica.com. Wojenny skok w produkcji dronów sprawił, że Ukraina ma szansę zostać liderem agrotechnologii w Europie. Ukraińskie firmy patrzą na eksport do UE i Afryki Północnej, gdzie precyzyjne rolnictwo staje się koniecznością przy zmianach klimatu i deficycie wody cleantechnica.com. Giganci agrobiznesu z Europy (np. Bayer, Syngenta) są potencjalnymi partnerami zainteresowanymi integracją ukraińskich dronów w swych programach cyfrowego rolnictwa cleantechnica.com. Drony, które broniły ukraińskich pól przed agresorem, będą więc już wkrótce zwiększać ich plon i produktywność.

Infrastruktura i zastosowania przemysłowe: Drony są coraz powszechniej stosowane do monitoringu infrastruktury i inspekcji przemysłowych na Ukrainie. Firmy energetyczne i inżynierowie cywilni używają BSP do inspekcji linii przesyłowych, torów kolejowych, mostów i budynków – trend ten wzmocniła wojna. Po rosyjskich ostrzałach drony szybko oceniają skalę zniszczeń bez ryzyka dla ludzi, np. lokalizując uszkodzone odcinki sieci przesyłowej czy wycieki w ciepłociągach, zanim saperzy oczyszczą teren z niewybuchów. BSP przyspieszają naprawy sieci oraz dokumentują zniszczenia obiektów kultury i mieszkań na potrzeby odbudowy. W przemyśle wydobywczym i hutniczym drony pomagają w mapowaniu odkrywek, monitoringu hałd i inspekcjach obiektów (silosów, kominów). Już przed wojną istniały zastosowania komercyjne dronów, ale konflikt silnie zwiększył ich obecność, pokazując, że BSP są niezastąpione tam, gdzie człowiek nie dotrze. Co więcej, dziennikarze i media w Ukrainie powszechnie używają dronów do dokumentowania zniszczeń i wydarzeń wojennych captechu.edu. Stały się one narzędziem informacji publicznej i real-time reportaży. Ogólnie rzecz biorąc, wojenne doświadczenia upowszechniły BSP w gospodarce i uczyniły je codziennym narzędziem wielu branż.

Dostawy dronowe i przyszłe usługi: Na razie sieci masowych dostaw dronami nie powstały przez ograniczenia wojenne i kontrolę przestrzeni powietrznej, ale przed inwazją poczta państwowa i firmy kurierskie testowały loty dronów z przesyłkami między miastami archive.kyivpost.com. Testy (np. przelot z Kijowa do Charkowa w 2021 roku) były udane. W czasie wojny regularne usługi wstrzymano, lecz drony były wykorzystywane do doraźnych dostaw w sytuacjach kryzysowych – np. przewożenia lekarstw przez organizacje humanitarne do odciętych wiosek, czy zrzutów żywności do oblężonych osiedli, gdzie nie można było dotrzeć lądem. Po zakończeniu działań wojennych Ukraina z dużym prawdopodobieństwem wznowi i rozwinie programy logistyki dronowej. Rozwój produkcji i kompetencji lokalnych pozwoli na szybkie uruchomienie floty kurierskich dronów dla e-commerce, farmacji lub urzędowej poczty, szczególnie do trudno dostępnych wsi. Wojna zmusiła Ukrainę do mistrzostwa w lotnictwie bezzałogowym, a te umiejętności przełożą się na rozkwit cywilnych usług dronowych po zakończeniu konfliktu.

Zastosowania humanitarne i ratownicze dronów

Drony odegrały również kluczową rolę humanitarną na Ukrainie, wspierając ratownictwo, poszukiwanie ofiar, pomoc medyczną i rozminowywanie w warunkach wojny. W strefach walk miejskich, gdzie bombardowania obróciły budynki w gruz, drony ratowały życie ratownikom. Małe drony poszukiwawczo-ratownicze z kamerami i interkomami służyły do lokalizowania ocalonych w ruinach bez ryzykowania ludzi captechu.edu. Drony mogły wlecieć do niestabilnych ruin, pokazywać uwięzionych na żywo i nawiązywać dźwiękowy kontakt z poszkodowanymi captechu.edu. Amerykańskie firmy i darczyńcy przekazali wyspecjalizowane mikro-drony do takich zadań, a Ukraińców szybko przeszkolono do działań w miastach captechu.edu. Drony są idealne do scenariuszy katastrof – mogą otwierać drzwi lub same się podnosić po przewróceniu captechu.edu, zwiększając szanse odnalezienia żywych tuż po ataku bez narażania ratowników.

Kolejne zastosowanie ratujące życie to dostawy zaopatrzenia medycznego dronami. Na początku wojny ukraińska organizacja „Revived Soldiers Ukraine” wraz z kanadyjskim producentem Draganfly rozpoczęła loty medykamentów, krwi i zestawów pierwszej pomocy do linii frontu nationaldefensemagazine.org. Drony te przenoszą do 16 kg w specjalnych pojemnikach nationaldefensemagazine.org. Do połowy 2022 roku spodziewano się nawet kilkuset takich urządzeń w terenie nationaldefensemagazine.org. Operatorzy przeprogramowali drony tak, by zrzucały pakunki na wskazanych współrzędnych GPS, zamiast lądować – okazało się bowiem, że cywile bali się początkowo podnosić paczki od przyziemionego drona nationaldefensemagazine.org. Tym sposobem dostarczano m.in. insulinę, antybiotyki, opatrunki i wodę w ogarniętych wojną dzielnicach. „Drony do ratownictwa i wsparcia medycznego są kluczowe dla zapewnienia pomocy potrzebującym” – jak podkreślał amerykański darczyńca captechu.edu.

Drony okazały się również nieocenione podczas akcji ratunkowych niezwiązanych z walkami. Przykładem jest czerwiec 2023 r., gdy po zniszczeniu tamy Nowa Kachowka na południu Ukrainy doszło do powodzi. Władze użyły dronów do poszukiwań rozbitków i dostarczania pomocy. Opublikowano nagrania pokazujące drona opuszczającego butelki z wodą na dachy domów zalanych wodą telegraph.co.uk. Na jednym z nich chłopiec wyciągający się przez okno chwyta butelkę spuszczoną przez drona telegraph.co.uk. Rodzina została później ewakuowana łodzią, ale pierwsza pomoc przyszła właśnie z drona telegraph.co.uk. Podobnie podczas pożarów czy katastrof drony monitorowały ryzykowne strefy i kierowały służbami ratowniczymi, minimalizując narażenie ludzi.

Ostatnim, kluczowym aspektem humanitarnym jest rozminowanie. Do 2023 r. Ukraina stała się jednym z najbardziej zaminowanych krajów świata. Tu także z pomocą przyszły drony i AI – drony wyposażone w specjalne czujniki (magnetometry, radary penetrujące) oraz oprogramowanie AI skanują grunty i wskazują miejsca niebezpieczne do późniejszego usunięcia jmu.edu. Projekt Safe Pro AI wykorzystuje uczenie maszynowe do wykrywania min na podstawie obrazów z drona spectrum.ieee.org. BSP mogą błyskawicznie przeszukiwać duże obszary bez ryzyka dla saperów. Testowane są także drony z ładunkami do bezpiecznego detonowania min. Równolegle drony lądowe (nazywane „psami-dronami”) prowadzą rozminowanie bez udziału osób postronnych jmu.edu. Przy szacowanych 30% terytorium Ukrainy skażonym materiałami wybuchowymi, te drony rozminowujące oparte na AI mogą znacząco przyspieszyć powrót gospodarstw i osiedli do normalności inkstickmedia.com. Firmy i organizacje z Japonii i Wielkiej Brytanii współpracują już z Ukrainą w zakresie szkoleń i rozwoju tej technologii kyivpost.com. Wdrożenie dronów w rozminowaniu nie tylko ratuje życie saperom, ale też przyspieszy powrót do pracy setek tysięcy hektarów gruntów rolnych i osiedli.

Podsumowując, drony na Ukrainie stały się nie tylko narzędziami wojny, lecz również narzędziami człowieczeństwa – ratując życie, dostarczając pomoc i lecząc skutki wojny. Pokazuje to uniwersalność systemów bezzałogowych i daje wzór innym krajom, jak drony mogą pomagać w kryzysach humanitarnych na całym świecie.

Kluczowi producenci i dostawcy dronów (krajowi i zagraniczni)

Odradzanie się ukraińskiego potencjału dronowego to zasługa synergii krajowych producentów oraz zagranicznych partnerów dostarczających kluczowe systemy i podzespoły. Poniżej przegląd najważniejszych graczy – ich ról i produkcji:

Krajowi producenci dronów na Ukrainie

Konsekwencje wojny sprawiły, że Ukraina stała się tyglem innowacji dronowych – setki nowych firm weszło w tę branżę. Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy podaje, że w 2025 roku na rynku działało ok. 500 rodzimych producentów dronów, podczas gdy przed wojną w 2022 było ich… zaledwie 7 georgetownsecuritystudiesreview.org. Od startupów majsterkujących z kitami po duże firmy z własną produkcją zaawansowanych UAV. Wśród czołowych producentów:

• Ukrspecsystems – weteran sektora obronnego słynący z wysokiej klasy UAV, m.in.: PD-2 (wielozadaniowy dron rozpoznawczy średniego zasięgu, także z funkcją startu pionowego) i Shark. Drony tych serii służyły szeroko do rozpoznania i naprowadzania artylerii; część modeli PD-2 przystosowano nawet do zrzutu bomb uasvision.com. Firma intensywnie rozwinęła produkcję na potrzeby wojenne oraz uruchomiła dystrybucję modeli cywilnych.
• Skyeton – producent Raybird-3 (UAV o zasięgu 2500 km i 28h lotu). Drony te używane były do zwiadu głębokiego i naprowadzania laserowego artylerii. Koszt całego systemu z kilkoma dronami to ponad 1 mln USD uasvision.com. Skyeton planuje ekspansję międzynarodową.
• Antonov – legendarny producent samolotów, od 2023 roku także producent dronów. Najnowszy AN-196 „Lyuty” (jak irański Shahed, zasięg ok. 750 km, koszt poniżej 200 tys. USD uasvision.com) wykorzystywany w atakach na infrastrukturę w Rosji. Od 2024 roku Antonov pracuje jako prywatny holding, by sprawniej realizować produkcję UAV.
• Vyriy – startup produkujący wysoce cenione FPV Molfar. Szybko osiągnął masową produkcję, a także innowacje w odpornych na zakłócenia łączach radiowych. Do 2024 r. wyprodukowali pierwsze w pełni krajowe FPV (ramy, elektronika, kamera) georgetownsecuritystudiesreview.org.
• Skyfall – duży producent FPV (od 2022), m.in. Vampire (udźwig ok. 15 kg) i Shrike. Drony Vampire umożliwiają zrzut większych ładunków, w przyszłości także cywilnych cleantechnica.com.
• TAF (Terminal Automatic Factory) – być może największy producent FPV (ok. 40 000 dronów FPV miesięcznie w 2025 uasvision.com). Produkcja liczona w miliardach dolarów rocznie.
• Athlon Avia – aktywny już od Donbasu 2014. Sztandarowy produkt: Furia (dron rozpoznania ze średnim zasięgiem) oraz Hrim (amunicja krążąca). Eksportował niektóre modele uasvision.com.
• UkrJet – producent UJ-22 Airborne i UJ-26 „Bober”. Rozpoczęcie produkcji seryjnej zaraz po inwazji uasvision.com.
• Terminal Autonomy – produkuje AQ-100 i AQ-400 „Scythe”, budżetowe drony o konstrukcji drewnianej, wykorzystywane do zadań bojowych. Koszt AQ-400 to zaledwie ok. 30 tys. USD uasvision.com.
• Airlogix – początkowo cargo-drony, obecnie militarne. Sztandarowy model GOR (quadcopter, 4h lotu, koszt ok. 200 tys. USD), w 2024 dostarczono ok. 500 sztuk uasvision.com.

(Powyżej wymieniono tylko wybrane wiodące firmy krajowe. Cały przemysł dronowy Ukrainy to setki producentów, z których wiele powstało z ochotniczych grup i startupów.) Państwo aktywnie wspiera rozwój tej branży, m.in. uproszczając procedury zakupowe i certyfikacyjne. W 2022 r. powołano program „Armia Dronów” do crowdfundingu i indigenizacji produkcji georgetownsecuritystudiesreview.org oraz Brave1 (2023) – inkubator technologii wojskowych z grantami i wsparciem B+R georgetownsecuritystudiesreview.org. W efekcie Ukraina uchodzi za kraj o największych zdolnościach produkcyjnych wybranych klas BSP na świecie, a w 2024 większość używanych dronów pochodziła już z krajowej produkcji georgetownsecuritystudiesreview.org. Branża ta już wkrótce stanie się krajową bazą eksportową po zniesieniu restrykcji wojennych uasvision.com.

Zagraniczni dostawcy dronów dla Ukrainy

Międzynarodowi partnerzy byli kluczowi na początku wojny, gdy lokalna produkcja jeszcze się rozwijała. Do najważniejszych dostawców zagranicznych należą:

• Baykar (Turcja) – producent Bayraktara TB2. Dostarczył Ukrainie ok. 50 sztuk TB2 w 2022 roku euromaidanpress.com. Od 2023 r. Baykar inwestuje w budowę fabryki BSP w Ukrainie (100 mln USD), gdzie mają być wytwarzane również najnowsze Akıncı – ciężkie drony bojowe businessinsider.com.
• AeroVironment (USA) – producent amerykańskich BSP: Switchblade (amunicja krążąca, modele 300 i 600 – ponad 700 sztuk przekazanych Ukrainie), oraz Phoenix Ghost (~1800 sztuk), a także RQ-20 Puma i RQ-11 Raven (miniaturowe drony rozpoznawcze) defensescoop.com.
• Teledyne FLIR (USA/Norwegia) – producent mikro-dronów Black Hornet. UK i Norwegia przekazały Ukrainie zestawy Black Hornetów warte ok. 9,3 mln USD reuters.com.
• DJI (Chiny) – cywilne quadcoptery Mavic, Phantom, Matrice są masowo używane przez obie strony. Oparcie się w początkowym okresie wojny na dronach DJI rodziło ryzyka techniczne i bezpieczeństwa, ale dziesiątki tysięcy dronów DJI trafiły na front dzięki darczyńcom i zakupom państwowym reuters.com.
• WB Group (Polska) – dostawca Warmate (amunicji krążącej) oraz dronów rozpoznawczych FlyEye. Część Warmate została kupiona dzięki zbiórkom społecznym na Litwie wikipedia.org.
• USA, Wielka Brytania, inni – UK dostarczyło mikro-drony Black Hornet, drony wielozadaniowe (Malloy, ScanEagle), Niemcy – Luna X-2000 i Vector, a Holandia/Czechy – różne kamikaze. Wszystkie te systemy uzupełniały ekosystem dronów Ukrainy.
• Prywatni darczyńcy i crowdfunding – Unikalnym zjawiskiem było masowe docieranie dronów do Ukrainy poprzez zbiórki społeczne za granicą. Słynna akcja litewska na Bayraktara TB2, a także setki tysięcy DJI i FPV dzięki datkom obywateli Polski czy Łotwy.
• Inni dostawcy: oficjalnie Izrael nie wysłał BSP wojskowych, ale pojedyncze izraelskie drony mogły trafić na Ukrainę okrężną drogą. Kanada (Draganfly) dostarczała drony humanitarne, a Japonia oferuje prywatne BSP do rozminowania kyivpost.com.

Podsumowując, potencjał BSP Ukrainy to wspólny wysiłek: rodzimy przemysł zapewnił elastyczność i ilości, a partnerzy zagraniczni dostarczyli technologie i uzupełniali sprzęt na kluczowych etapach wojny.

Ewolucja ukraińskiego przemysłu dronowego podczas wojny

Lata 2022–2025 były czasem eksplozji ukraińskiego przemysłu dronowego – od sektora raczkującego do krajowej potęgi. Przed 2022 r. działało tylko kilka niewielkich firm, głównie jako jednostki badawcze przemysłu obronnego. Inwazja była katalizatorem: w ciągu kilku lat Ukraina wypracowała rewelacyjne moce produkcyjne, zaawansowanie technologiczne i potężną inwestycję w systemy bezzałogowe georgetownsecuritystudiesreview.org. „Warsztatowa inżynieria” urosła do masowej produkcji na skalę przemysłową uasvision.com.

Miara tej przemiany to sama skala: w 2024 ukraińskie fabryki dostarczyły ponad 2 miliony dronów, wobec kilku tysięcy przed wojną georgetownsecuritystudiesreview.org. Miesięczna produkcja FPV wzrosła z ok. 20 tys. (początek 2024) do 200 tys. miesięcznie w 2025 georgetownsecuritystudiesreview.org. W lutym 2025 prezydent Zełenski ogłosił, że Ukraina jest w stanie produkować do 4 mln dronów rocznie georgetownsecuritystudiesreview.org – to poziom dorównujący lub przewyższający największe kraje NATO.

Kluczowe było zwiększenie samowystarczalności i zmniejszenie zależności od zagranicznych podzespołów (np. chińskich). Państwo promowało lokalizację produkcji – producentom używającym >50% ukraińskich podzespołów oferowano preferencyjne kontrakty georgetownsecuritystudiesreview.org. Vyriy już w 2024 uzyskiwał 70% lokalnego wkładu i produkował całkowicie krajowe drony (ramy, elektronika, silniki, kamery termowizyjne) georgetownsecuritystudiesreview.org. Państwo uprościło regulacje, a przez Brave1 do 2024 r. wypłaciło >8 mln USD grantów na projekty dronowe georgetownsecuritystudiesreview.org. Powstała fala innowacji – nowe modele pojawiały się i były wdrażane w armii w kilka miesięcy, znacznie szybciej niż klasyczny cykl zakupowy.

Postęp dotyczył też jakości: przełom nastąpił z wzrostem skuteczności dronów. Początkowo sukcesem kończyło się 30% ataków, w 2024 r. wskaźniki dla lepszych BSP przekraczały już 70% georgetownsecuritystudiesreview.org. Sprawność poprawiły doskonalsze konstrukcje i lepsze szkolenie operatorów. Jednocześnie masowość – olbrzymie ilości tanich FPV – pozwalały „zatap’ Rosję” ogniem nawet przy niższej skuteczności pojedynczego drona.

W 2024 r. nadprodukcja niektórych typów dronów przewyższała popyt frontowy – moce produkcyjne wyprzedziły bieżące potrzeby (niektóre fabryki pracowały na 37% wydajności) georgetownsecuritystudiesreview.org. Rząd przygotował więc plany otwarcia eksportu (przede wszystkim do sojuszników, z częścią dochodów przeznaczoną na potrzeby armii) georgetownsecuritystudiesreview.org. Wyzwanie stanowiły też kwestie bezpieczeństwa – fabryki dronów stawały się celem rosyjskich ataków i operacji wywiadowczych, dlatego część produkcji rozproszono, zachowując tajność lokalizacji georgetownsecuritystudiesreview.org.

Mimo trudności, wojenny sukces BSP tworzy podwaliny pod długoterminową branżę high-tech. Władze snują wizję „ukraińskiej Doliny Krzemowej technologii obronnych” – przyciągającą inwestycje i talenty po wojnie georgetownsecuritystudiesreview.org. Bezzałogowce (w powietrzu, na lądzie, morzu) to priorytet ukraińskiej strategii rozwoju. Jeszcze kilka lat temu Ukraina była importerem BSP – teraz wyznacza światowe trendy i już wkrótce stanie się eksporterem zaawansowanych systemów bezzałogowych dla świata.

Perspektywy: Przyszłość zastosowań militarnych i cywilnych dronów

Patrząc poza rok 2025 ukraińska armia i sektor cywilny mają ambitne plany rozwoju BSP. Doświadczenia wojny przyniosły szybki rozwój i bolesne nauki, które kształtują przyszłość. Poniżej główne tendencje na kolejne lata:

• Drony nowej generacji (autonomia, AI): Wojna elektroniczna dowiodła, że drony mogące działać bez łączności radiowej będą dominować na polu walki. Ukraina przyspiesza prace nad BSP sterowanymi przez AI, wykrywającymi i atakującymi cele bez operatora reuters.com. Testowane już w 2024, kolejne systemy ruszą do służby masowej po 2025 r. Oczekuje się także szerokiego wykorzystania sterowania światłowodowego atlanticcouncil.org.
• Rozwój BSP lądowych i morskich: Ukraina inwestuje w roboty lądowe (UGV) do transportu logistyki, rozpoznania, a nawet bezpośredniej walki. Program Brave1 wspiera dziesiątki konstrukcji robotycznych, by eliminować ryzyko dla żołnierzy atlanticcouncil.org. W 2030 roku całe plutony robotów lądowych mogą współpracować z dronami powietrznymi. W sferze morskiej – budowa szybszych, autonomicznych dronów oraz podwodnych BSP do skrytych działań.
• Obrona przeciwko dronom: Równolegle Ukraina rozwija systemy przeciwdziałania BSP (warstwowa OPL, lasery, dron-kontra-dron). Szkoła z walki z Shahedami (tanimi pociskami/dronami) przełoży się na dalsze innowacje, które mogą być hitem eksportowym atlanticcouncil.org.
• Cywilny boom po wojnie: Po zakończeniu działań wojennych Ukraina odblokuje przestrzeń powietrzną dla BSP w rolnictwie, usługach i przemyśle. Czołowi producenci szykują dwufunkcyjne modele do globalnego eksportu (rolnictwo/monitoring środowiska) cleantechnica.com. Drony będą nieodzownym narzędziem przy odbudowie infrastruktury, dokumentacji zniszczeń i wsparciu budownictwa.
• Dronowa logistyka i miejskie mobilności powietrzne: Poczta i firmy kurierskie przywrócą i rozwiną programy dronowych dostaw przesyłek. Nastąpi akceptacja społeczna dla maili, paczek czy leków dostarczanych przez BSP. W perspektywie lat 20-tych legalizacja masowych usług dronowych (w tym innowacje jak „dronowa taksówka” czy ambulans-dron) wymagać będzie nowych ram prawnych, wzorowanych na zarządzaniu przestrzenią powietrzną w czasie wojny.
• Eksport i współpraca międzynarodowa: Drony ukraińskie będą eksportowane tam, gdzie doceniono ich skuteczność na wojnie. Państwa Europy Wschodniej, Azji, Afryki zainteresowane są zarówno BSP bojowymi, jak i rolniczymi/przemysłowymi. Ukraiński rząd planuje wsparcie ekspansji (wspólne huby B+R, lobbing eksportowy) cleantechnica.com, a integracja z normami UE ułatwi eksport do jednolitego rynku.
• Dalsze innowacje i „Dolina Dronowa”: Wojenne tempo wdrażania rozwiązań – od AI przez konstrukcje drewniane po tanie BSP – zostanie utrzymane w czasie pokoju. Wizja ukraińskiej Doliny Krzemowej technologii obronnych oznacza wsparcie inkubatorów, grantów, przyciąganie zagranicznych ekspertów georgetownsecuritystudiesreview.org. Następne lata to prace nad dronami stealth, nadźwiękowymi, a także systemową integracją z siecią cyfrowego pola walki.

Podsumowując: wykorzystanie dronów na Ukrainie w latach 2022–2025 nie tylko odmieniło wojnę, ale zapoczątkowało trwałe zmiany w wojskowości i życiu cywilnym. Dzięki dronom Ukraina niwelowała konwencjonalną przewagę wroga i sama stała się innowatorem oraz masowym producentem systemów bezzałogowych. Ten okres napisał nowy podręcznik wojny dronowej – dziedzictwo, na którym Ukraina zbuduje bezpieczeństwo i gospodarkę. Generał Załużny podkreślał, że wojna rosyjsko-ukraińska „całkowicie zmieniła wojnę”, a zwycięstwo zależeć będzie od przewagi technologicznej nad wrogiem atlanticcouncil.org. Ukraina wydaje się gotowa to wyzwanie podjąć – drony, które strzegły wolności, pomogą zapewnić dobrobyt i pokój.

Źródła: Informacje w raporcie pochodzą z analiz obronnych, raportów prasowych i ocen ekspertów z lat 2022–2025, m.in. Reuters, Atlantic Council, Kyiv Post, DefenseScoop, CleanTechnica. Wszystkie cytaty oraz dane zawierają bezpośrednie odnośniki dla weryfikacji.