Przetargi związane z satelitami na Ukrainie – przegląd i kluczowe przykłady (14.06.2025)

Wprowadzenie

Ukraiński system zamówień publicznych (Prozorro) w ostatnich latach umożliwił przeprowadzenie licznych przetargów związanych z technologią satelitarną. Przetargi te obejmują budowę infrastruktury naziemnej dla nawigacji satelitarnej, zakup sprzętu do komunikacji satelitarnej (takiego jak terminale internetowe Starlink), a także dzierżawę przepustowości satelitarnych do celów komunikacyjnych i nadawczych. Poniżej prezentujemy listę najważniejszych przetargów „satelitarnych” na Ukrainie, uporządkowaną według budżetu (od największego), wraz z ogólnym omówieniem każdego z nich. Wskazujemy również kontekst i implikacje tych zamówień.

Największy przetarg satelitarny: Rozwój sieci GNSS (167 mln UAH)

Największym zidentyfikowanym przetargiem związanym z technologią satelitarną jest projekt Państwowej Agencji Kosmicznej dotyczący budowy ogólnokrajowej sieci stacji GNSS. W czerwcu 2025 roku Państwowa Agencja Kosmiczna Ukrainy (ДКА України) ogłosiła otwarty przetarg na „Budowę państwowej sieci stacji GNSS dla wdrożenia usług systemu wsparcia koordynatowo-czasowego i nawigacyjnego.” Przewidywana wartość tego projektu wynosi 167 130 500 UAH (około 4,5 mln USD) opendatabot.ua. Ten zakrojony na szeroką skalę przetarg ma za zadanie rozbudowę i modernizację ukraińskiej infrastruktury naziemnej dla nawigacji satelitarnej (GNSS), co ma poprawić usługi pozycjonowania (kluczowe dla geodezji, pomiarów i potencjalnie wspierające precyzyjną nawigację dla obronności i zastosowań cywilnych). Przetarg został utworzony 6 czerwca 2025 r. i był otwarty na składanie ofert (etap aukcji) w połowie czerwca 2025 r. opendatabot.ua. Inwestycja ta podkreśla dążenie Ukrainy do rozwoju własnych możliwości w zakresie nawigacji satelitarnej, co prawdopodobnie ograniczy zależność od zagranicznych systemów wspomagania GNSS i poprawi dokładność usług lokalnych.

Kontekst: Projekt sieci GNSS wpisuje się w szerzej zakreśloną strategię kosmiczną i nawigacyjną Ukrainy. Rząd przyjął wcześniej koncepcję Programu Kosmicznego 2021–2025 z szacowanym budżetem 15 mld UAH mod.gov.ua, mającą na celu odbudowę i rozwój infrastruktury kosmicznej mimo trwającej wojny. Sieć GNSS jest kluczowym elementem tych działań, zapewniającym krytyczne wsparcie nawigacji cywilnej i wojskowej. Przeznaczając niemal 167 mln UAH na tę inwestycję, Ukraina de facto odbudowuje systemy precyzyjnego czasu i pozycjonowania. Znajdzie to zastosowanie zarówno w geodezji i budownictwie, jak i w wyznaczaniu celów artyleryjskich czy nawigacji dronów na potrzeby obronne.

Największe przetargi na komunikację satelitarną

Wiele średniej wielkości przetargów dotyczyło potrzeb komunikacji satelitarnej, szczególnie w odpowiedzi na wojenne wymogi odporności łączności. Przykładem jest zakup sprzętu do internetu satelitarnego Starlink przez różne ukraińskie podmioty:

• Zakup Starlink przez PoltavaTeploenergo (2,2 mln UAH): W styczniu 2023 r. Regionalne Przedsiębiorstwo Ciepłownicze Poltawa („Poltavateploenergo”) ogłosiło przetarg na zakup „sprzętu do komunikacji satelitarnej Starlink” o wartości 2 200 000 UAH tendersontime.com. Przetarg dotyczył 44 zestawów terminali Starlink tendersontime.com mających zapewnić rezerwowe połączenie internetowe. Transakcja, ostatecznie warta 2,2 mln UAH (około 60 000 USD), zaopatrzyła regionalnego operatora w terminale SpaceX Starlink, które umożliwiają dostęp do internetu przy awariach tradycyjnej infrastruktury. Wykorzystanie Starlink pokazuje, jak ukraińscy operatorzy infrastruktury krytycznej sięgali po internet satelitarny w celu zwiększenia odporności na częste przerwy w dostawie prądu i sieci światłowodowych.
• Zakupy Starlink przez samorządy: Wiele mniejszych przetargów organizowanych przez rady miejskie i służby komunalne również dotyczyło zakupu terminali Starlink lub modemów satelitarnych. Przykładowo, Wykonawczy Komitet Miasta Kremenczuk (obwód połtawski) zakupił sprzęt Starlink za około 166 000 UAH w 2023 roku zakupivli.pro. Takie zamówienia zazwyczaj mieszczą się w przedziale od kilkunastu do kilkuset tysięcy hrywien i obejmują kilka terminali na potrzeby komunikacji rezerwowej. Odzwierciedlają one szeroki trend – dziesiątki ukraińskich samorządów, przedsiębiorstw użyteczności publicznej, a nawet jednostek policji wdrożyły rozwiązania komunikacji satelitarnej w celu utrzymania łączności kluczowych służb tendersontime.com tendersontime.com. Choć pojedyncze zamówienia są skromne, ich skala pokazuje istotny popyt na technologie satelitarne na poziomie lokalnym.
• Zastosowania w bezpieczeństwie i obronności: Niektóre przetargi wojskowe lub związane z bezpieczeństwem pojawiają się także w kategoriach sprzętu satelitarnego na platformie Prozorro. Przykładowo, Policja Narodowa w Kijowie ogłosiła w 2024 roku przetarg na „system zwiększania zasięgu dronów z wzmacniaczem”, skategoryzowany pod DK 021:2015 – 32530000-7 (Sprzęt telekomunikacyjny satelitarny) tenderimpulse.com tenderimpulse.com. Choć konkretne wartości kontraktów obronnych nie zawsze są ujawniane, wiele z nich jest niewielkich (np. kilkadziesiąt tysięcy UAH) i często realizowanych w trybie uproszczonym lub bezpośrednim ze względu na pilność zamówienia. Jednostki wojskowe kupowały m.in. telefony satelitarne, terminale BGAN oraz przenośne VSAT-y w małych ilościach. Zapewnia to możliwość bezpiecznej komunikacji na froncie lub w terenie nawet przy braku sieci naziemnych. Warto zaznaczyć, że większe kontrakty obronne dotyczące komunikacji satelitarnej prawdopodobnie mają charakter niejawny i realizowane są poza publicznym systemem Prozorro ze względów bezpieczeństwa.

Transmisja satelitarna i dzierżawa pojemności

Oprócz sprzętu sektor publiczny na Ukrainie ogłasza również przetargi na usługi satelitarne – przykładowo, dzierżawę transponderów satelitarnych do transmisji telewizyjnej lub łączenia odległych stacji:

• Telewizyjny uplink satelitarny (72 000 USD): W maju 2025 r. miejska telewizja „Telekompaniya Kyiv” realizowana przez Radę Miasta Kijowa podpisała umowę na usługi transmisji satelitarnej. Przetarg pod nazwą „Usługi transmisji programów telewizyjnych z zapewnieniem pojemności satelitarnej (uplink Ziemia-satelita przez teleport), multipleksacja i monitoring sygnału na potrzeby emisji programów KP ‘Telekompaniya Kyiv’” przewidywał koszt 72 000 USD (ok. 2,6 mln UAH) zakupivli.pro. Zamówienie zrealizowano w trybie negocjacji bezpośrednich (bez otwartej aukcji, prawdopodobnie z powodu braku alternatywnych dostawców) w kategorii CPV 64220000-4 (Usługi telekomunikacyjne inne niż telefoniczne/transmisja danych) zakupivli.pro. W praktyce zakupiono pojemność na satelicie telekomunikacyjnym (wraz z usługami teleportu) na potrzeby emisji programów stołecznej telewizji miejskiej. Wykorzystanie teleportu i łącza satelitarnego oznacza, że sygnał kanału jest wysyłany na satelitę (np. AMOS-7 lub innego nadającego na Ukrainę), aby dotrzeć do odbiorców satelitarnych lub zasilić naziemne nadajniki w rejonach bez dostępu do światłowodu. Kontrakt wart 72 tys. USD pokazuje, że nawet w czasie wojny ukraińscy nadawcy korzystają z infrastruktury satelitarnej, by zachować zasięg (szczególnie, że wiele wież telewizyjnych było celem ataków).
• Pojemność satelitarna na potrzeby komunikacji rządowej: Podobnie inne organy państwowe dzierżawiły przepustowość satelitarną. Służba Łączności Specjalnej Ukrainy oraz Siły Zbrojne korzystały z kanałów satelitarnych (często via zagraniczni partnerzy), by zapewnić niezawodność komendy i łączności. Jednym ze znanych przypadków (poza Prozorro) był zakup dedykowanej usługi zobrazowań satelitarnych ICEYE w 2022 r. – satelita SAR został wypożyczony na potrzeby Ukrainy przez fundację charytatywną. Choć nie był to przetarg otwarty, pokazuje gotowość Ukrainy do wydawania milionów na zdolności satelitarne. W sferze zamówień publicznych pojawiają się przetargi na czas łączności telefonicznej (satelitarnej) i „usługi dzierżawy obwodów satelitarnych” (CPV 64214100-0) realizowane przez agencje dla utrzymania komunikacji. To zazwyczaj umowy z operatorami telekomunikacyjnymi na niskie miliony UAH. Przykładowo, dzierżawa transpondera na AMOS lub Azerspace dla emisji państwowej TV na cały świat historycznie była kontraktem wielomilionowym, często prowadzonym przez państwowych nadawców lub przedsiębiorstwo Ukrkosmos. W jednym z ostatnich zamówień pojemność satelitarna na AMOS-7 została uzasadniona pod CPV 64220000-4 w celu realizacji potrzeb publicznej telewizji 1zahid.com, pokazuje to utrzymującą się zależność ukraińskiej infrastruktury informacyjnej od zagranicznych satelitów.

Inne ważne przetargi i trendy

Poza wymienionymi powyżej dużymi pozycjami, analiza danych Prozorro (poprzez kategorie SmartTender) ukazuje kilka powtarzających się motywów w ukraińskich przetargach związanych z technologią satelitarną:

• Brak dużych nowych budów satelitów przez Prozorro: W ostatnich latach nie ogłoszono żadnych przetargów publicznych na budowę lub wyniesienie nowego ukraińskiego satelity przez Prozorro. Duże projekty kosmiczne (takie jak budowa satelitów) są zazwyczaj realizowane poprzez bezpośrednie finansowanie rządowe lub we współpracy międzynarodowej, a nie przez przetargi otwarte. Na przykład ukraiński satelita do obserwacji Ziemi Sich-2-1 (wystrzelony w styczniu 2022 roku) został opracowany własnymi siłami przez ukraińskie firmy i wystrzelony dzięki bezpośredniej umowie z firmą SpaceX, a nie przez przetarg publiczny. Brak takich przetargów w Prozorro sugeruje, że kluczowe projekty infrastruktury kosmicznej zostały albo wstrzymane z powodu wojny, albo realizowane poza standardową procedurą zamówień publicznych. Zamiast tego, skupienie poprzez Prozorro koncentruje się na segmencie naziemnym i użytkownika: zakupie sprzętu i usług, które wykorzystują satelity (komunikacja, nawigacja, nadawanie), a nie na samej budowie satelitów.
• Powszechne wykorzystanie internetu satelitarnego: Od 2022 roku uderzającym trendem w przetargach Prozorro jest szerokie użycie terminali Starlink. Setki drobnych zamówień – przez jednostki wojskowe, policję, szpitale, firmy energetyczne i władze lokalne – pojawiają się pod kategoriami takimi jak „Telekomunikacyjny sprzęt satelitarny” lub powiązane CPV mspu.gov.ua mspu.gov.ua. Obejmują one od kilku do kilkudziesięciu zestawów w jednym przetargu. Pokazuje to, jak niezbędny stał się internet satelitarny w Ukrainie, zapewniając łączność w strefach walk i podczas przerw w dostawie prądu. Sieć Starlink Elona Muska odegrała tu kluczową rolę: wiele terminali trafiło do Ukrainy w formie darowizn, lecz jednostki rządowe kupowały także dodatkowe urządzenia przez Prozorro w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb. Na przykład Policja Narodowa w Kijowie i inne służby bezpieczeństwa zamówiły zestawy Starlink i modemy satelitarne do działań terenowych biddetail.com biddetail.com. Nawet kluczowe służby cywilne – jak Energoatom (operator energetyki jądrowej) – zamontowały Starlink w mobilnych jednostkach reagowania (np. samochodach wyposażonych w sprzęt łączności), by zapewnić komunikację w razie awarii sieci censor.net parlament.ua. Ogólnie przetargi na internet satelitarny bywają niewielkie, ale razem tworzą istotną inwestycję w odporność systemu łączności Ukrainy.
• Obrazowanie satelitarne i usługi geoprzestrzenne: Choć nie zawsze klasyfikowane pod oczywistymi CPV „satelitarnymi”, ukraińskie ministerstwa zamawiały również dane geoprzestrzenne i usługi teledetekcyjne. Na przykład Ministerstwo Ochrony Środowiska oraz Państwowa Służba Ratownictwa korzystały z Prozorro, aby zakupić usługi analizy obrazowania satelitarnego (często kategoryzowane jako mapowanie lub konsulting). Dynamiczny system zamówień w latach 2023–2024 obejmował monitoring satelitarny rolnictwa w celu wykrywania gatunków upraw oraz nielegalnej wycinki lasów (często finansowane przez darczyńców). Dodatkowo, partnerzy międzynarodowi i NGO prowadzą niekiedy przetargi na obrazy satelitarne na rzecz Ukrainy (np. do monitorowania środowiskowego lub humanitarnego), lecz takie zamówienia nie zawsze są widoczne w krajowych platformach przetargowych.

Wnioski i dyskusja

Wnioski: Analiza przetargów związanych z satelitami w Ukrainie pokazuje, że największe wydatki kierowane są na infrastrukturę i usługi wykorzystujące technologię satelitarną, nie na budowę samych satelitów. Największy przetarg (167 mln UAH) dotyczył budowy sieci stacji naziemnych GNSS, co pokazuje determinację Ukrainy do poprawy dokładności i samodzielności nawigacyjnej opendatabot.ua opendatabot.ua. Z kolei przetargi średniej wielkości (na poziomie kilku milionów hrywien) zabezpieczają ciągłość komunikacji przez satelity – zarówno zakup terminali Starlink do internetu, jak i dzierżawę transponderów do telewizji i komunikacji rządowej zakupivli.pro zakupivli.pro. Te inwestycje okazały się kluczowe podczas wojny, gdyż infrastruktura telekomunikacyjna i energetyczna na ziemi została uszkodzona; satelity zapewniają odporną alternatywę.

Dyskusja: Kilka kluczowych wniosków wypływa z powyższych przetargów:

• Odporność i redundancja: Ukraińskie władze wyraźnie stawiają na rozwiązania satelitarne dla budowy odporności systemów. Szerokie zakupy terminali Starlink jako internetu awaryjnego oraz uplink satelitarny dla transmisji „Telekompanii Kijów” to odpowiedzi na wojenne potrzeby redundantnych połączeń. Zapewniają, że nawet w przypadku przecięcia światłowodów lub braku zasilania, krytyczna komunikacja (internet dla służb, transmisja wiadomości do społeczeństwa) może być kontynuowana dzięki satelitom. To oznacza strategiczny zwrot w stronę rozwiązań kosmicznych jako niezawodnej alternatywy, gdy sieci naziemne są zagrożone.
• Opłacalność vs suwerenność: Zakup usług takich jak Starlink czy dzierżawa zagranicznej pojemności satelitarnej jest stosunkowo szybki i tani w porównaniu z budową własnych satelitów. Krótkoterminowo Ukraina wybrała kupno lub dzierżawę pojemności (od SpaceX, SES, Spacecom itp.), zamiast uruchamiać własne satelity komunikacyjne. Pozwoliło to szybko zaspokoić pilne potrzeby, ale rodzi pytania o długoterminową suwerenność: zależność od satelitów zagranicznych to potencjalna słabość. Rządowy program kosmiczny (2021–2025) zakładał rozwój własnych satelitów telekomunikacyjnych i obserwacyjnych, lecz wojna i brak środków przesunęły te plany w czasie mod.gov.ua. Przetarg na sieć GNSS pokazuje jednak inwestycję w krajowe kompetencje (choć GNSS korzysta z sygnałów GPS USA, segment naziemny będzie własnością Ukrainy). W dłuższej perspektywie możemy spodziewać się kolejnych przetargów na krajowe systemy satelitarne po ustabilizowaniu sytuacji.
• Otwarte przetargi i transparentność: Warto zauważyć, że wiele potrzeb „satelitarnych” jest nadal realizowanych przez otwarte przetargi w Prozorro, co podkreśla zaangażowanie Ukrainy w transparentność nawet w czasie wojny. Projekt GNSS został poddany konkurencyjnemu zamówieniu, a nawet drobne zakupy (jak Starlinki dla lokalnych społeczności) są publikowane i ewidencjonowane. Istnieją wyjątki (część zamówień wojskowych realizuje się poza Prozorro), jednak z reguły społeczeństwo może sprawdzić, jak wydawane są środki na technologie satelitarne. Każdy może na przykład zobaczyć, że miejska telewizja Kijowa wydała 72 tys. dol. na usługi transmisji satelitarnej zakupivli.pro, albo że przedsiębiorstwo ciepłownicze w Połtawie kupiło 44 zestawy Starlink tendersontime.com tendersontime.com. Ta otwartość buduje zaufanie i daje możliwość kontroli skuteczności tych wydatków (np. kontrolerzy mogą później sprawdzić, czy urządzenia Starlink były wykorzystywane prawidłowo).
• Perspektywy na przyszłość: W najbliższym czasie można oczekiwać, że ukraińskie przetargi satelitarne nadal skupiać się będą na usługach i sprzęcie naziemnym, a większe inwestycje w krajowe satelity nadejdą później. Prace odbudowy mogą obejmować zamówienia na obrazy satelitarne (np. do oceny zniszczeń), a także rozbudowę telekomunikacji na obszarach wiejskich dzięki satelitom. Jeśli sytuacja bezpieczeństwa pozwoli, Ukraina może powrócić do planów uruchomienia własnych satelitów telekomunikacyjnych (np. we współpracy z państwami sojuszniczymi lub prywatnymi firmami) – byłyby to dużo większe przetargi niż obecnie. Na razie Ukraina maksymalnie wykorzystuje istniejące komercyjne usługi satelitarne, by szybko zaspokoić kluczowe potrzeby.

Podsumowując, ukraińskie zamówienia publiczne w obszarze satelitarnym są pragmatyczne i motywowane pilną koniecznością. Największy przetarg (sieć GNSS) wzmacnia podstawową infrastrukturę nawigacyjną opendatabot.ua, zaś liczne mniejsze zamówienia gwarantują łączność i przepływ informacji przez satelity zakupivli.pro tendersontime.com. Wysiłki te łącznie poprawiają odporność państwa i stanowią fundament pod rozwój zaawansowanych zdolności kosmicznych w przyszłości.

Źródła

• Państwowa Agencja Kosmiczna Ukrainy – Przetarg UA-2025-06-06-011367-a: „Budowa państwowej sieci stacji GNSS…” (Prozorro, czerwiec 2025) – 167,13 mln UAH opendatabot.ua opendatabot.ua.
• Poltavateploenergo – Przetarg UA-2023-01-19-010668-a: „Sprzęt do satelitarnej komunikacji Starlink,” 2,2 mln UAH, 44 kompletów (Prozorro, styczeń 2023) tendersontime.com tendersontime.com.
• KP „Telekompaniya Kyiv” – Kontrakt UA-2025-05-14-013648-a: Dzierżawa pojemności satelitarnej do transmisji telewizyjnej, 72 000 USD (Prozorro, maj 2025) zakupivli.pro zakupivli.pro.
• Klasyfikacja CPV (DK 021:2015) – definicje kategorii zamówień dotyczących satelitów (sprzęt telekomunikacyjny, satelity, usługi wynoszenia, itp.) mspu.gov.ua mspu.gov.ua.
• Rada Ministrów – Koncepcja Programu Kosmicznego Ukrainy 2021–2025 (budżet 15 mld UAH na inicjatywy kosmiczne) mod.gov.ua.
• Analiza TS2 Technology – „Mega przetargi Ukrainy 2025” oraz „Przetargi w Ukrainie w 2025 r.: Procesy i możliwości” – raporty branżowe podsumowujące największe przetargi i trendy zakupowe ts2.tech ts2.tech. (Zapewnia kontekst dotyczący wolumenów przetargowych i reform).
• Różne rekordy Prozorro dotyczące zakupów sprzętu satelitarnego i umów serwisowych (Starlink, telefony satelitarne, usługi nadawcze), przez portale SmartTender, Zakupivli oraz DOZORRO tendersontime.com 1zahid.com. Przykłady te pokazują szeroką skalę mniejszych zamówień satelitarnych w całym sektorze publicznym Ukrainy.