Wewnątrz etiopskiego boomu internetowego: światłowody, marzenia o 5G i niebo Starlink

Etiopia przeżywa cichą rewolucję internetową – przeistaczając się z jednego z najmniej podłączonych krajów świata w rozkwitające cyfrowe centrum. W kraju liczącym ponad 120 milionów mieszkańców dostęp do internetu był kiedyś rzadkością, ograniczony przez słabą infrastrukturę i monopol państwowego operatora telekomunikacyjnego. Obecnie zachodzą dramatyczne zmiany: nowe światłowodowe sieci szkieletowe oplatają kraj, nowoczesne wieże 4G i 5G wyrastają nad panoramami miast, a internet satelitarny obiecuje dostarczyć łączność nawet do najbardziej odległych wiosek. Ten raport zagłębia się w ewoluujący krajobraz internetu w Etiopii – od podziałów miejskich i wiejskich oraz głównych graczy telekomunikacyjnych po nowatorskie projekty, takie jak wdrożenia 5G i satelitarne ambicje Starlinka – przedstawiając kompleksowy obraz kraju dążącego do zlikwidowania cyfrowej przepaści.

Krajobraz internetu w Etiopii w skrócie

Korzystanie z internetu w Etiopii gwałtownie wzrosło w ostatnich latach, jednak ogólny poziom podłączenia pozostaje niski w porównaniu do standardów światowych. Na początku 2025 roku około 28,6 mln Etiopczyków korzystało z internetu – to ok. 21,3% populacji datareportal.com. To oznacza stały postęp (wzrost z ok. 19% rok wcześniej), lecz nadal jest to znacznie poniżej średniej światowej. Dla porównania: 67% ludności świata było online w 2023 roku, a średnia dla Afryki wynosiła ok. 37% ecofinagency.com. W samej Afryce Wschodniej penetracja internetu oscyluje wokół 20–25%, co plasuje Etiopię nieco za regionalnymi sąsiadami. Poniższa tabela ilustruje te różnice:

Mimo stosunkowo niskiego procentu osób online, bezwzględna liczba użytkowników gwałtownie wzrosła w Etiopii dzięki dużej populacji. Liczba użytkowników internetu ponad dwukrotnie wzrosła w ciągu ostatnich pięciu lat, co odzwierciedla szerszy zasięg sieci i przyswajanie smartfonów. Nadal jednak dziesiątki milionów pozostają offline, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Rządowa strategia Digital Ethiopia 2025 ma to zmienić. Przedstawiciele twierdzą, że cyfrowy impuls (w połączeniu z reformami sektora telekomunikacyjnego) pozwolił znacząco zwiększyć liczbę użytkowników internetu – z ok. 17 mln kilka lat temu do ponad 42 mln (wliczając abonentów usług mobilnych) na koniec 2024 roku ena.et ena.et. Choć same liczby różnią się w zależności od źródła, trend jest jasny: łączność rośnie, a Etiopia jest zdeterminowana, by dogonić resztę świata.

Miasto vs. wieś: Cyfrowa przepaść

Jednym z największych wyzwań Etiopii jest przepaść w dostępie do internetu między miastami a terenami wiejskimi. Duże miasta, takie jak Addis Abeba, korzystają dziś z rozbudowywanych sieci szerokopasmowych i mobilnych, podczas gdy wiele wiosek wiejskich nadal zmaga się z ograniczoną lub brakiem łączności internetowej weforum.org. Około trzech czwartych Etiopczyków mieszka na wsi, gdzie często brakuje nie tylko internetu, ale także niezawodnego prądu – co stanowi fundamentalną barierę dla cyfrowego dostępu weforum.org. Mieszkańcy miast korzystają natomiast z zagęszczonej infrastruktury (więcej wież komórkowych, linii światłowodowych i hotspotów Wi-Fi) oraz wyższej ogólnej świadomości cyfrowej.

Kobieta przechodzi obok biura Ethio Telecom w Addis Abebie. Pakiety transmisji danych operatora państwowego pozostają główną metodą dostępu do internetu dla większości Etiopczyków, przy czym centra miejskie, takie jak stolica, cieszą się znacznie lepszą łącznością niż odległe rejony wiejskie ifex.org cardeth.org.

Badania potwierdzają rażące dysproporcje w możliwościach uzyskania dostępu do internetu. Według najnowszych badań mieszkańcy Addis Abeby mają znacznie większy dostęp do zaawansowanych połączeń internetowych (np. do światłowodu do domu czy 4G) niż ludzie z miast drugiego rzędu, takich jak Arba Minch cardeth.org. W skali kraju cyfrowa przepaść widoczna jest w wielu wymiarach: miasto vs. wieś, mężczyźni vs. kobiety, osoby piśmienne vs. niepiśmienne. Przykładowo, choć sieć szerokopasmowa 3G w Etiopii rzekomo pokrywa niemal cały kraj, użytkowanie jest mocno nierównomierne. „Mimo blisko 100% pokrycia siecią 3G dostęp jest bardzo nierówny,” zauważono w jednym z raportów, podkreślając szczególnie niską penetrację internetu na obszarach wiejskich, wśród kobiet oraz w społecznościach o niskim stopniu piśmienności researchgate.net.

Główne czynniki stojące za przepaścią miasto-wieś to infrastruktura i przystępność cenowa. Większość infrastruktury telekomunikacyjnej (wieże, światłowody itd.) skupiona jest w miastach i wzdłuż głównych dróg. Wiele odległych wiosek nadal nie ma własnych wież komórkowych lub znajduje się na skraju zasięgu sieci, przez co usługi są powolne lub ich brak. Dodatkowo koszty urządzeń i pakietów danych bywają zaporowe dla rodzin wiejskich o niższych dochodach. Podstawowy smartfon i miesięczny pakiet danych może być przystępny cenowo dla mieszkańca Addis Abeby, ale dla rolnika utrzymującego się z roli to luksus. Rząd i branża telekomunikacyjna zauważają te wyzwania i rozpoczęły działania mające na celu rozszerzenie zasięgu (np. programy budowy wież wiejskich, projekty Wi-Fi dla społeczności) i poprawę przystępności cenowej (np. subsydiowane pakiety), co omówiono w dalszej części raportu.

Infrastruktura: światłowody, sieci mobilne i satelitarne

Infrastruktura internetowa Etiopii to mieszanka dynamicznej modernizacji i nadal występujących luk. Kraj intensywnie inwestuje w światłowodowe sieci szkieletowe, rozbudowuje mobilny internet szerokopasmowy z wykorzystaniem 4G/5G, a nawet spogląda w niebo ku opcji internetu satelitarnego. Poniżej przegląd najważniejszych komponentów infrastruktury internetowej Etiopii:

Światłowodowy szkielet – cyfrowe autostrady

Szybkie światłowody stanowią fundament internetu w Etiopii, łącząc miasta i przekazując dane do światowej sieci. Ethio Telecom (operator narodowy) zbudował rozległą sieć światłowodową przecinającą kraj. Na 2023 rok Ethio Telecom posiadał ok. 23 000 km światłowodu na terenie Etiopii addisfortune.news. Te „cyfrowe autostrady” łączą główne miasta i wiele mniejszych miejscowości, ułożone w pierścienie dla redundancji. Ethio Telecom dalej rozbudowuje ten szkielet – niedawno dołożył tysiące kilometrów światłowodu dalekiego zasięgu oraz pętle metropolitalne w miastach addisfortune.news. Sieć światłowodowa łączy Etiopię ze światem zewnętrznym: jako kraj śródlądowy Etiopia polega na połączeniach światłowodowych z sąsiednimi państwami, sięgając kabli podmorskich przez Dżibuti. Główną bramą jest Dżibuti z lądowiskami światłowodów na wybrzeżu Morza Czerwonego. Primary International connection biegnie światłowodem do Dżibuti oraz kablami SEA-ME-WE, EIG itd., z dodatkowymi trasami przez Sudan i Kenię jako backup en.wikipedia.org. Doceniając wagę stabilnej podaży międzynarodowego pasma, Ethio Telecom pod koniec 2024 r. zawarł umowę z Djibouti Telecom i Sudatel na utworzenie nowego korytarza “Horizon Fiber” – wieloterabitowego światłowodu łączącego Etiopię, Dżibuti i Sudan developingtelecoms.com. Projekt ma wzmocnić pojemność i odporność sieci, ograniczając ryzyko awarii po jednej awarii kabla i obniżając opóźnienia oraz koszty, poprzez alternatywne trasy.

Mimo tej modernizacji, nie każdy zakątek Etiopii jest objęty światłowodem. Wiele obszarów wiejskich i stacji bazowych nadal korzysta z radiolinii mikrofalowych do łączy dosyłowych pmc.ncbi.nlm.nih.gov, które mają niższą przepustowość niż światłowód. Choć szkielet sięga wszystkich stanów regionalnych, światłowód do domu (FTTH) praktycznie nie istnieje poza wybranymi dzielnicami Addis Abeby bądź niektórymi firmami. Stały internet szerokopasmowy dla zwykłego konsumenta jest zatem mocno ograniczony – Ethio Telecom oferuje ADSL oraz pewne usługi światłowodowe w miastach, lecz na cały kraj przypadało tylko ok. 669 tys. abonentów szerokopasmowego internetu kablowego według stanu na 2023 r. addisfortune.news (znikomy odsetek populacji). Średnia cena pakietu stacjonarnego do domu to ok. 27 USD miesięcznie statista.com, czyli sporo w kraju o PKB na mieszkańca poniżej 1 000 USD. Oznacza to, że światłowodowy internet domowy to wciąż luksus dla firm, instytucji i zamożniejszych mieszkańców miast. Niemniej jednak to światłowód stanowi szkielet, który niesie większość ruchu danych Etiopii, a trwające rozbudowy (m.in. wymiana starych miedzianych linii na światłowód w miastach thefastmode.com) umożliwią większą pojemność i jakość w kolejnych latach.

Mobilny internet szerokopasmowy – kraj mobilnych użytkowników

Dla zdecydowanej większości Etiopczyków internet mobilny jest bramą do sieci. Sieci komórkowe obejmują znacznie większą część populacji niż kiedykolwiek internet stacjonarny, a przystępne smartfony stają się powszechne – dlatego właśnie mobilny internet to główny sposób korzystania z sieci. Infrastruktura mobilna Etiopii w ostatniej dekadzie przeszła duże modernizacje. Ethio Telecom uruchomił 3G w całym kraju w latach 2000-2010, 4G LTE w Addis Abebie w 2015 r., a potem rozciągnął 4G na wiele miast regionalnych. Na 2022 rok Ethio Telecom oferował ogólnokrajowy zasięg 3G i coraz większą dostępność 4G, sięgając już miast drugiego rzędu. W efekcie 98% wszystkich abonamentów mobilnych w Etiopii to plany 3G, 4G lub 5G (w przeciwieństwie do tylko 2G) datareportal.com – czyli prawie wszyscy użytkownicy mają dostęp do sieci szerokopasmowych (nawet jeśli sami używają prostszych urządzeń/nieopłaconych pakietów danych).

Dziś w Etiopii używa się ponad 85 mln aktywnych kart SIM datareportal.com datareportal.com (wiele osób ma kilka kart, więc unikalnych użytkowników jest mniej – ale to ok. 64% populacji z aktywnym numerem). Dominacja mobile w dostępie do internetu jest wyraźna: badania wskazują, że pakiety transmisji danych mobilnych są zdecydowanie najpopularniejszą metodą łączenia się z internetem, deklasując kablówki i publiczne Wi-Fi cardeth.org. Kawiarenki internetowe, niegdyś kluczowe w miastach, straciły na znaczeniu gdy u młodzieży powszechne stały się smartfony z kartą danych.

4G/LTE jest obecnie podstawą łączności miejskiej, zapewniając mieszkańcom Addis Abeby i innych miast prędkości rzędu kilku–kilkunastu Mbps. 3G to natomiast podstawa na obszarach wiejskich czy odległych. Rozeznając rosnące zapotrzebowanie na lepsze transfery, Ethio Telecom uruchomił pilotażowo 5G w 2022 r., a komercyjnie w 2023 r. Pierwsze stacje 5G włączyły się w Addis Abebie (ok. 145 lokalizacji) connectingafrica.com, a pod koniec 2023 r. sieć 5G Ethio Telecom dotarła do co najmniej dwóch kolejnych miast (np. Hawassa na południu) developingtelecoms.com extensia.tech. Pokrycie 5G jest ograniczone, ale te wdrożenia sygnalizują zamiar Etiopii przeskoczenia na najnowszą technologię mobilną. 5G Ethio, dostarczane m.in. przez Huawei, umożliwia ultra-szybki internet bezprzewodowy (teoretycznie ponad 100 Mbps), lecz wymaga urządzeń 5G i przebywania w zasięgu tych stacji. Safaricom Ethiopia, nowy konkurent (o którym poniżej), również buduje nowoczesną sieć od podstaw – startując z 4G, testując sprzęt 5G africantechroundup.com.

Zasięg mobilnej sieci szerokopasmowej jest nierówny, lecz rośnie. Praktycznie każde miasto i droga krajowa mają już 3G, a Ethio Telecom szczyci się pokryciem sygnałem mobilnym ponad 97% populacji researchgate.net. W codzienności jakość bywa różna: miejscy mieszkańcy korzystają z nowszych stacji 4G/5G, a na wsi można trafić na słaby sygnał 3G. Prędkości internetu w Etiopii są umiarkowane. Na początek 2025 r. mediana prędkości pobierania przez łącze stacjonarne wynosiła ok. 9,0 Mbps datareportal.com, a mobile są zwykle podobne lub niższe. Dla porównania Rwanda czy Republika Południowej Afryki mają prędkości mobilne średnio powyżej 35 Mbps voronoiapp.com. Wielu Etiopczyków, zwłaszcza poza Addis, doświadcza prędkości rzędu kilku Mbps, czasem poniżej 1 Mbps na 3G. Duże opóźnienia wynikać mogą z przekierowywania ruchu przez nieliczne bramki międzynarodowe. Te ograniczenia sprawiają, że takie czynności, jak oglądanie wideo w HD czy duże pobierania są wyzwaniem. Trwające inwestycje w 4G/5G oraz nowe światłowody międzynarodowe mają temu zaradzić. Wraz z dalszą modernizacją i wzrostem konkurencji prędkości internetu powinny rosnąć. Na razie Etiopia zajmuje dolne miejsca światowych rankingów prędkości internetu – bariery, którą operatorzy i rząd starają się pokonać w kolejnych latach.

Internet satelitarny – łączność dla niepodłączonych

Tam, gdzie układanie światłowodu czy budowa wież się nie opłaca (odległe wsie, tereny pasterskie czy strefy konfliktu), internet satelitarny staje się ratunkiem. Etiopia korzystała już z łączności satelitarnej w programach rządowych – np. WoredaNET w latach 2000. łączył lokalne urzędy przez VSAT en.wikipedia.org, a banki i NGO od dawna używają talerzy VSAT w odległych placówkach. Tradycyjny internet satelitarny był drogi i miał niską pojemność, więc nigdy nie był rozwiązaniem masowym. Może się to zmienić dzięki satelitom na niskiej orbicie (LEO), jak Starlink od SpaceX czy OneWeb. Te nowe usługi obiecują szybki, niskolatencyjny internet z satelity – potencjalnie dostarczając szerokopasmowy internet wszędzie, gdzie widać niebo.

Starlink, zwłaszcza po sukcesie w innych krajach Afryki, wzbudza zarówno ekscytację, jak i pytania regulacyjne w Etiopii. Usługa SpaceX pojawiła się już komercyjnie w kilku krajach kontynentu, a według doniesień testowana jest także w Etiopii extensia.tech. (Mapa Starlink pokazuje Etiopię jako „wkrótce”, a pierwsi użytkownicy korzystali podobno z roamingu Starlink przed oficjalną premierą). Jeśli uzyska pełną zgodę, Starlink może całkowicie odmienić sytuację obszarów wykluczonych – zapewniając 50–150 Mbps do domowego terminala, co przewyższa wszystko, z czego mogli korzystać mieszkańcy etiopskiej wsi. Cena Starlinka w Afryce również staje się konkurencyjna: miesięczna opłata to ok. 80$ (plus jednorazowo ok. 350$ za sprzęt) starlink.com, co już w niektórych krajach jest tańsze niż lokalne ISP restofworld.org. Choć 80$ miesięcznie to nadal zbyt wiele dla przeciętnego Etiopczyka, wspólnotowe modele (np. cała wioska dzieląca jedno Starlink, przedsiębiorcy sprzedający Wi-Fi) mogą to upowszechnić. Potrzebna będzie zgoda rządu na takie usługi; na 2025 r. status Starlinka w Etiopii pozostaje w trakcie ustaleń (władze rozważają korzyści łączności wobec utraty państwowej kontroli nad komunikacją).

Inne inicjatywy satelitarne również spoglądają na Etiopię. OneWeb, inna konstelacja LEO wspierana przez Wielką Brytanię, podjęła współpracę z operatorami afrykańskimi by zwiększać zasięg szerokopasmowego internetu na odległych terenach connectingafrica.com. OneWeb może w przyszłości dostarczać łącza do stacji bazowych na prowincji lub bezpośrednio do firm. Swoje usługi oferują także tradycyjni dostawcy satelitów GEO (SES, Intelsat, itd.). Podsumowując, internet satelitarny staje się coraz ważniejszym elementem układanki łączności – szczególnie dla rozproszonej geograficznie etiopskiej populacji. Przy odpowiednich regulacjach i spadających kosztach, szerokopasmowe usługi satelitarne mogą w ekspresowym tempie podłączyć społeczności, które w innym razie czekałyby latami na fiber czy wieżę. To przestrzeń, którą warto obserwować – rząd szuka równowagi między entuzjazmem wobec nowoczesnych rozwiązań a zarządzaniem bezpieczeństwem i zarządzaniem częstotliwościami.

Kluczowi gracze: od monopolu do konkurencyjnego rynku

Przez dekady sektorem telekomunikacyjnym oraz internetem w Etiopii rządziła jedna marka: Ethio Telecom. Ten państwowy gigant (dawniej Ethiopian Telecommunications Corporation) miał monopol na wszystkie usługi komunikacyjne – od stacjonarnego telefonu po sieci mobilne oraz internet. W efekcie, Ethio Telecom stał się jednym z największych operatorów w Afryce pod względem liczby klientów, choć obsługiwał zamknięty rynek z niewielką motywacją do innowacji czy cięć cen. Dziś ten status quo się zmienia: na rynek weszli nowi gracze, rośnie konkurencja, a rząd sprzedaje udziały Ethio by otworzyć branżę. Oto główni gracze etiopskiego krajobrazu internetowego i ich znaczenie:

Najnowsze projekty i wydarzenia

Perspektywa porównawcza: Etiopia na tle regionu i świata

Zakończenie: ku połączonej Etiopii

Droga Etiopii do powszechnego dostępu do internetu jest w pełnym rozkwicie, napędzana inwestycjami infrastrukturalnymi, liberalizacją rynku oraz pomysłowością jej mieszkańców. Kiedyś nieprzenikalna cyfrowa izolacja ustępuje miejsca połączonej przyszłości: światłowody łączą najodleglejsze regiony, sygnały komórkowe docierają teraz na górskie wzgórza, a satelity pomogą wypełnić pozostałe luki. Elity miejskie nie są już jedynymi beneficjentami; podejmowane są wysiłki, by rozszerzyć łączność do szkół, klinik i zwykłych gospodarstw domowych w każdym zakątku kraju. Rządowe reformy – od wpuszczenia zagranicznych operatorów telekomunikacyjnych po inwestycje w edukację cyfrową – odzwierciedlają zrozumienie, że internet nie jest luksusem, lecz koniecznością dla gospodarki i rozwoju społecznego w XXI wieku.

Źródła:

• DataReportal, „Digital 2025: Ethiopia” – Kluczowe statystyki wykorzystania internetu datareportal.com datareportal.com.