Wojny na niebie: Rosnące zagrożenie dronami i zaawansowane technologie walki z dronami

Rosnące zagrożenie dronami we współczesnej wojnie i bezpieczeństwie publicznym

Drony jako nowe zagrożenie: Małe bezzałogowe systemy powietrzne (UAS) szybko stały się mieczem obosiecznym – oferują korzyści cywilom, jednocześnie wprowadzając nowe zagrożenia na polach bitew oraz w przestrzeni publicznej ctc.westpoint.edu ctc.westpoint.edu. Organizacje terrorystyczne i bojownicy zbrojni wykorzystali tanie drony komercyjne do bombardowań, ataków kamikaze oraz rozpoznania, często z niszczącym skutkiem ctc.westpoint.edu ctc.westpoint.edu. W ostatnich latach gwałtowni aktorzy niepaństwowi tacy jak ISIS, Hamas czy jemeńscy rebelianci Huti przeprowadzili setki ataków dronami – badania wykazały 1 122 takich incydentów w latach 2006–2023, z rocznym szczytem 265 ataków w 2023 roku ctc.westpoint.edu. Państwa narodowe przyjmują podobne taktyki; trwająca wojna na Ukrainie została nazwana pierwszą “wojną dronową”, w której obie strony wykorzystują roje małych dronów do rozpoznania i ataków, zmuszając obrońców do poszukiwania skutecznych środków zaradczych insideunmannedsystems.com.

Problemy z bezpieczeństwem publicznym: To nie tylko strefy działań wojennych – złośliwe drony sprawiają problemy także w czasie pokoju. W ostatnich latach drony nękały lotniska i sprawiały kłopoty lokalnej policji, przekraczając strefy wrażliwe takie jak elektrownie jądrowe i więzienia freedom969.com. Głośne incydenty – od zamknięcia dużych lotnisk przez drony (np. incydent na Gatwick w 2018 r.) po próby zamachu na głowę państwa z użyciem drona – pokazują, jak łatwo dostępne quadcoptery mogą zagrozić bezpieczeństwu publicznemu. Na polu bitwy nawet gotowe do użycia drony “mogą zabijać”, zrzucając granaty lub działając jako amunicja krążąca freedom969.com. Jednak aż do niedawna – poza fizycznym zestrzeleniem drona (co niesie własne ryzyko) – władze często niewiele mogły zrobić, by zatrzymać wrogo nastawionego drona freedom969.com. Narastające zagrożenie dronami wywołało nowy wyścig zbrojeń w zakresie technologii przeciwdziałania dronom (C-UAS), gdy wojsko, policja i służby ochrony szukają skutecznych sposobów wykrywania i neutralizowania wrogich dronów.

Technologie przeciwdziałania dronom: radar, zagłuszarki, lasery i inne

Nowoczesne systemy przeciwdziałania UAS wykorzystują różnorodne czujniki i środki zaradcze – nie istnieje jedno “srebrne rozwiązanie” insideunmannedsystems.com. Zamiast tego, podejście warstwowe łączy wiele technologii, by wykrywać, śledzić i neutralizować drony różnych rozmiarów w różnych scenariuszach. Kluczowe elementy technologii C-UAS to:

Radar i wykrywanie multispektralne

Tradycyjny radar stanowi podstawę wykrywania dronów. Specjalistyczne radary antydronowe potrafią wychwycić niewielką skuteczną powierzchnię odbicia dronów hobbystycznych i śledzić ich trasę lotu grandviewresearch.com. Na przykład systemy takie jak DroneHunter firmy Fortem używają kompaktowych radarów (R20, R30 itd.), by wykrywać małe UAS na dystansie kilku kilometrów insideunmannedsystems.com. Radar jest często łączony z kamerami elektrooptycznymi (EO), podczerwieni (IR) oraz czujnikami akustycznymi dla uzyskania podejścia multiczujnikowego grandviewresearch.com insideunmannedsystems.com. Zaawansowany system może naprowadzić kamerę lub “kamerę akustyczną” (zespół mikrofonów), by wizualnie rozpoznać cel po wykryciu go przez radar insideunmannedsystems.com. Taka fuzja sensoryczna pomaga rozróżniać drony od ptaków lub innych obiektów. Integracja algorytmów AI dodatkowo poprawia dokładność wykrywania – systemy wspierane przez AI analizują dane radarowe/EO/IR i trajektorie lotu, by zmniejszać liczbę fałszywych alarmów i odróżniać drona np. od ptaka marketsandmarkets.com. Krótko mówiąc, czujniki warstwowe (radar + RF + optyczne + akustyczne) zapewniają solidne wczesne ostrzeganie o wtargnięciu dronów, przekazując dane do systemów dowodzenia do oceny zagrożenia.

Wykrywanie sygnałów RF i identyfikacja dronów

Większość dronów opiera się na łączach radiowych – czy to sterowania zdalnego, czy sygnałów GPS – które można wykorzystać do ich wykrycia. Skanery RF i anteny kierunkowe nieustannie analizują widmo radiowe pod kątem charakterystycznych sygnałów komunikacyjnych pomiędzy dronem a operatorem dote.osd.mil dote.osd.mil. Po wykryciu częstotliwości sterowania dronem, system C-UAS często potrafi zidentyfikować typ drona na podstawie sygnatury sygnału (np. rozróżnić DJI Phantom od drona Parrot), a czasem nawet przybliżyć lokalizację operatora. Takie pasywne wykrywanie jest skryte i może działać w środowisku, gdzie radar sobie nie radzi (np. zabudowa miejska). Zaawansowane zabezpieczenia RF monitorują także pasma Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (GNSS), by wykrywać próby naprowadzania GPS dote.osd.mil. Jednak wraz z rozwojem technologii nie wszystkie drony emitują prosto wykrywalne sygnały RF – niektóre autonomiczne lub zaprogramowane z wyprzedzeniem drony mogą latać bez stałego połączenia, co ogranicza skuteczność wykrywania wyłącznie RF insideunmannedsystems.com. Dlatego skanery RF są zazwyczaj tylko jedną z warstw w wieloczujnikowym zestawie narzędzi C-UAS.

Zagłuszanie i zakłócenia elektroniczne

Zagłuszanie radiowe to jedna z najpowszechniejszych metod przeciwdziałania i mieści się w obszarze wojny elektronicznej (EW). Wysokoenergetyczne zagłuszarki zalewają częstotliwości kontrolne drona lub pasma GPS szumem, skutecznie przerywając łączność między dronem a operatorem lub zakłócając nawigację. W praktyce dobrze wycelowane zagłuszenie RF może zmusić drona do wyłączenia lub wejścia w tryb “utraconego łącza”, przez co dron zawisa lub natychmiast ląduje apnews.com. Technika ta jest bardzo skuteczna i technicznie prosta, a wiele armii wdrożyło przenośne lub montowane w pojazdach zagłuszarki jako pierwszą linię obrony apnews.com. Jednak zagłuszanie to nieczułe narzędzie – nie rozróżnia celów i może przypadkowo zakłócić inne istotne systemy w okolicy apnews.com. Przykładowo, zagłuszarka antydronowa może także wyłączyć w okolicy Wi-Fi, radiotelefony policji, telefony komórkowe czy nawet łączność wieży lotniska apnews.com. Ponadto przeciwnicy się dostosowują: niektóre drony działają już na częstotliwościach lub za pomocą metod odpornych na podstawowe zagłuszanie, a drony do ataków jednokierunkowych (preprogramowane kamikadze) w ogóle nie mają aktywnego łącza do zakłócenia insideunmannedsystems.com. Mimo tych ograniczeń, zagłuszanie RF pozostaje podstawową taktyką C-UAS, zwłaszcza w strefach wojny – raporty z Ukrainy wskazują na silne wykorzystanie zagłuszarek przez wojsko rosyjskie do ograniczania operacji dronowych Ukrainy thebarentsobserver.com.

Spoofing i przejmowanie dronów

Interfejs stacji kontroli przeciwdronowej (D-Fend Solutions EnforceAir) wyświetla wykrytego „wrogiego” drona i oferuje opcję „Przejmij kontrolę”. Systemy takie wykonują „cyberprzejęcie”, przechwytując łącze drona, by bezpiecznie wylądować nim pod własną kontrolą apnews.com apnews.com.

Nie każda walka elektroniczna przeciwko dronom polega na brutalnym zakłócaniu ich sygnału. Coraz bardziej wyrafinowanym podejściem jest oszukiwanie sygnału radiowego (RF spoofing) lub hakowanie protokołów, czyli zasadniczo przejęcie drona. Polega to na wysyłaniu starannie przygotowanych sygnałów w celu podszycia się pod kontroler drona lub manipulacji jego nawigacją pokładową. Na przykład izraelski system EnforceAir firmy D-Fend może zhakować łącze kontrolne drona i przejąć nad nim kontrolę, zmuszając go do bezpiecznego lądowania w wyznaczonym miejscu apnews.com apnews.com. Podczas prezentacji na żywo, EnforceAir wykrył intruza, po czym zdalnie przejął i wylądował dronem po naciśnięciu przycisku apnews.com. Atutem tej metody jest precyzja – dron może zostać sprowadzony na ziemię w całości, co pozwala przeprowadzić analizę kryminalistyczną lub po prostu oddać urządzenie nieświadomemu hobbyście w razie pomyłki apnews.com. Takie rozwiązanie eliminuje także problem zakłóceń sygnału na szerszą skalę. Jednak spoofing/hakowanie nie jest nieomylne: drony wojskowe często korzystają z szyfrowanych łączy i zabezpieczeń przed przejęciem, co znacząco utrudnia ich zhakowanie apnews.com. Mimo to, niewyniszczająca, niskokosztowa metoda cyberprzejęcia zdobywa popularność w wrażliwych miejscach (np. lotniska, stadiony), gdzie strzelanie do dronów nie wchodzi w grę. Walka poprzez przełamanie zabezpieczeń drona to podejście, które zyskuje na znaczeniu wraz z rozwojem radiokomunikacji programowalnej i technologii komunikacji UAV.

Broń energii skierowanej (lazery i mikrofale)

Jednym z bardziej futurystycznych (ale szybko rozwijających się) narzędzi przeciwdronowych jest wykorzystanie broni energii skierowanej:

• Lazery wysokiej mocy (HEL) mogą być nakierowane na drona, by przypalić jego kadłub lub oślepić czujniki w ciągu kilku sekund. Lasery zapewniają natychmiastowe działanie i praktycznie nieograniczoną „amunicję”, co czyni je atrakcyjnymi przy zwalczaniu rojów małych dronów. Armia USA i inne siły zbrojne testowały lasery o mocy 10–50 kW montowane na pojazdach, które podczas testów z powodzeniem strącały drony w powietrzu. Przykładem jest brytyjski demonstrator laserowy DragonFire, który niedawno jako pierwszy zestrzelił drona wiązką wysokoenergetyczną defensenews.com. Izrael wdrożył prototypowy system laserowej obrony powietrznej („Iron Beam”), który rzekomo niszczy w locie UAV-y i rakiety interestingengineering.com.
• Systemy mikrofalowe wysokiej mocy (HPM) emitują z kolei impulsy energii mikrofalowej, aby zniszczyć elektronikę drona lub zakłócić jego sterowanie. Działają jak lokalna wersja impulsu elektromagnetycznego (EMP). Firmy takie jak Epirus (USA) opracowały urządzenia HPM (np. Leonidas), które podczas testów jednocześnie wyłączały wiele dronów, przepalając ich układy elektroniczne. Systemy te są użyteczne przy atakach roju, gdzie pojedynczy laser mógłby zostać „przeciążony”.

Broń energii skierowanej obiecuje błyskawiczną, niskokosztową obronę przy każdym wystrzale, ale ma też swoje ograniczenia: lasery są nieskuteczne w deszczu lub zadymieniu, a zarówno lasery jak i HPM wymagają znacznej mocy i chłodzenia. Mimo to, wiele państw przyśpiesza wdrożenie broni energii skierowanej C-UAS – np. USA integruje laser 50 kW na pojazdach Stryker jako część swojego mobilnego arsenału antydronowego leonardodrs.com. Wraz z rozwojem technologii, ciche, niewidoczne wiązki mogą stać się podstawą obrony przed dronami, uzupełniając metody bardziej konwencjonalne.

Przechwytywanie kinetyczne (broń palna, sieci i drony-interceptory)

Najprostszym sposobem na zatrzymanie drona jest wciąż fizyczne uderzenie w niego lub unieruchomienie go. Takie „kinetyczne” metody obejmują szeroką gamę rozwiązań:

• Broń miotająca: Tradycyjne działka przeciwlotnicze, a nawet amunicja śrutowa były wykorzystywane do strącania dronów. Specjalne pociski (np. SkyKnight 40 mm detonujące w powietrzu lub nawet ręczne granaty-sieci) mogą neutralizować roje. Nowatorskim przykładem jest laserowo naprowadzana rakieta 70 mm (APKWS II) odpalana z myśliwców w celu taniego zestrzeliwania dronów twz.com twz.com – innowacja zastosowana przez US Air Force przeciw atakom dronów na Bliskim Wschodzie. Wyzwanie przy użyciu amunicji kinetycznej to ryzyko zbłąkanych pocisków lub odłamków, szczególnie w miastach. W 2022 r., gdy wojska saudyjskie zestrzeliły drona Huti rakietą, spadające szczątki raniły 12 osób na ziemi apnews.com, co pokazuje ryzyko efektów ubocznych.
• Sieci i urządzenia chwytające: By uniknąć eksplozji, niektóre systemy starają się unieszkodliwić drony za pomocą sieci. Broń sieciowa może być odpalana z ramienia lub z innego drona. Przykładowo, system SkyWall firmy OpenWorks wystrzeliwuje nabój, który rozkłada nad celem sieć i oplątuje wirniki. Podobnie DroneHunter F700 firmy Fortem Technologies to autonomiczny dron-przechwytywacz, który ściga wrogie bezzałogowce i wyrzuca w ich kierunku sieć, łapiąc je w powietrzu insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. Przechwycone obiekty można następnie bezpiecznie sprowadzić na ziemię z użyciem spadochronu insideunmannedsystems.com. Sieci eliminują ryzyko odłamków i umożliwiają odzyskanie drona, choć wymagają precyzyjnego celowania lub autonomicznego naprowadzania.
• Drony-interceptory („dron kontra dron”): W scenariuszach rodem z filmów science fiction, specjalne przeciwdrony mogą taranować lub niszczyć wrogie bezzałogowce. Sztandarowym przykładem jest Anvil firmy Anduril Industries. Oryginalny Anvil to mały, szybki quadrokopter zaprojektowany, by samobójczo uderzać w nieprzyjacielskie drony i dosłownie spychać je z nieba. Podczas niedawnych targów Anduril pokazał wersję Anvil-M z głowicą wybuchową, która wlatuje w drona przeciwnika i detonuje dla pewności zniszczenia celu insideunmannedsystems.com. 5-kilogramowy Anvil udowodnił, że potrafi wyeliminować nawet drony klasy 2 (~50 funtów) przez uderzenie lub wybuch insideunmannedsystems.com. Takie interceptory są zwykle sterowane przez systemy celownicze oparte o sztuczną inteligencję (często korzystające z wcześniej opisanej sieci sensorów). Są niezastąpione, gdy zawodzą środki elektroniczne – jeśli dron leci po zaprogramowanej trasie odpornej na zakłócenia, fizyczny przechwyt jest ostatnią linią obrony insideunmannedsystems.com. Największe armie świata inwestują obecnie w takie systemy „twardego zabicia” dron kontra dron chroniące bazy wojskowe.

Każda z kinetycznych metod ma swoje kompromisy dotyczące kosztów, ryzyka i złożoności. Jak powiedział jeden z oficerów C-UAS armii USA: „zakłóć je, przejmij, spal laserem lub zestrzel kinetycznie — żadna z opcji nie jest uniwersalna”, dlatego warstwowa obrona łącząca różne techniki to najlepsza praktyka insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com.

Tab. 1: Kluczowe technologie przeciwdronowe i przykłady

Możliwości walki radioelektronicznej w działaniach przeciwdronowych

Walka radioelektroniczna (WRE) stała się filarem strategii przeciwdronowej na współczesnym polu walki. Wykorzystując spektrum elektromagnetyczne, środki WRE pozwalają wykrywać, zagłuszać, a nawet przejąć bezpośrednią kontrolę nad wrogimi dronami. Po stronie wykrywania wojskowe pododdziały WRE rozmieszczają zaawansowane odbiorniki do wychwytywania słabych sygnałów dronów – od komend wysyłanych przez operatora, po zdalny obraz z kamery. Te sensory, połączone z radarami i innymi źródłami rozpoznania, pozwalają budować na bieżąco obraz zagrożenia ze strony dronów. Przykładowo, armie wprowadziły przenośne radionamierniki, które wskazują pozycję wrogiego operatora drona po emisji radiowej, odwracając role „myśliwego”.

Po stronie neutralizacji WRE oferuje wiele niekinetycznych opcji – najczęściej stosowaną jest zagłuszanie (omówione powyżej), mieszczące się w zakresie ataku elektronicznego. Takie systemy polowe jak rosyjski R-330Zh „Żitel” oraz Krasucha-4 mogą zakłócać sterowanie dronami i sygnały nawigacji satelitarnej na dużych obszarach thebarentsobserver.com thebarentsobserver.com. Według doniesień, w wojnie na Ukrainie Rosja wykorzystuje ponad 30 różnych systemów WRE dedykowanych zwalczaniu dronów, GNSS i komunikacji thebarentsobserver.com – od przenośnych zagłuszarek (zwanych „karabinami Stupor”) po duże systemy obejmujące zasięgiem kilka kilometrów. Ukraina rozwija własne środki WRE (np. nowy plecakowy zagłuszacz „Patelnya” tworzący wokół żołnierzy 360-stopniową „tarczę” przeciwdronową thedefensepost.com thedefensepost.com). Walka radioelektroniczna stała się w istocie „artylerią elektroniczną” przeciwko dronom, a strony rywalizują w wyścigu zbrojeń WRE.

Jednak środki przeciwdziałania elektronicznego wywołują środki przeciwdziałania kontr-środkom. Dobrze finansowane armie wzmacniają odporność dronów: szyfrują kanały łączności, wprowadzają skakanie częstotliwościami, stosują autonomię, by ograniczyć zależność od komunikacji. Przykładowo, w obliczu silnego rosyjskiego zagłuszania ukraińscy operatorzy dronów przełączali się miejscami na tryb pracy w zasięgu wzroku lub loty według zaprogramowanej trasy thebarentsobserver.com thebarentsobserver.com. Z kolei Rosja zintensyfikowała podszywanie się pod sygnał GPS – generując fałszywe nawigacyjne komunikaty mylące UAV – a nawet sięga po proste środki maskowania (np. zakładanie opon na samoloty, by zdezorientować SI dronów thebarentsobserver.com). Ta „kotka i mysz” dowodzi, jak kluczowa w wojnie z dronami jest WRE: to nieustanna bitwa algorytmów i fal radiowych. Doświadczenia z Syrii, Ukrainy i innych konfliktów pokazują, że silna obrona radioelektroniczna może znacząco obniżyć skuteczność dronów – wiele z nich spada przez zakłócenia sygnału lub jest zepchniętych z kursu. Jednak gdy drony ignorują sygnały RF (tzw. atakujące „jednokierunkowo”), ostatnie słowo należy do środków fizycznych lub laserowych insideunmannedsystems.com.

Co istotne, systemy walki radioelektronicznej są coraz częściej integrowane z kompleksowymi pakietami C-UAS. Dobrym przykładem jest amerykański system „Howler”, łączący zaawansowany sensor RF (radar w paśmie Ku) z zagłuszarką WRE i efektorem Coyote, by zamknąć cały łańcuch niszczenia dronów globenewswire.com globenewswire.com. W praktyce WRE pełni rolę zwiadowcy (wykrywa drony po sygnałach) i strzelca wyborowego (unieszkodliwia je przez zakłócanie lub przejmowanie). W miarę rozwoju zagrożeń dronowych inwestycje w WRE – od programowalnych radiostacji, po SI rozpoznającą nowe wzorce sygnałów – pozostaną kluczowym filarem działań przeciwdronowych.

Ukraińscy żołnierze wykorzystują kompaktowy system walki radioelektronicznej „Patelnya” („patelnia”), 50-watowy plecakowy zagłuszacz wytwarzający barierę 360° przed wrogimi dronami thedefensepost.com thedefensepost.com. Takie zagłuszarki poprawiają bezpieczeństwo oddziałów poprzez dezaktywację obrazów i sygnałów sterujących wrogich dronów na polu walki.

Integracja systemów przeciwdronowych z szerokimi sieciami obrony powietrznej

Biorąc pod uwagę złożoność zagrożeń ze strony dronów, nowoczesne armie łączą systemy przeciwdronowe z wielowarstwowymi sieciami obrony powietrznej i przeciwrakietowej. Zamiast osobnych „gadżetów” sensory i efektory C-UAS są wpinane w istniejące systemy dowodzenia i kontroli (C2), by uzyskać wspólny obraz sytuacji powietrznej – od nisko lecących quadrocopterów po wysokościowe rakiety. Taka integracja sprawia, że drony nie przedostają się przez luki tradycyjnej obrony.

Wielowarstwowe podejście „systemu systemów” stało się obecnie doktryną. Na przykład Indirect Fire Protection Capability (IFPC) Armii Stanów Zjednoczonych łączy dedykowane przechwytywacze antydronowe z bateriami rakiet Patriot oraz jednostkami Short-Range Air Defense (SHORAD). Wyrzutnia Enduring Shield (opracowana przez firmę Leidos w ramach IFPC) może wystrzeliwać zarówno przechwytywacze obrony przeciwrakietowej, jak i pociski antydronowe zamiennie, obejmując wszystko – od rakiet po drony – w jednej połączonej baterii insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. Podobnie, warstwowa obrona powietrzna Izraela integruje systemy C-UAS Drone Dome z bateriami Iron Dome, tak że małe bezzałogowce można zwalczać zakłócaczami lub laserami, rezerwując pociski przechwytujące na większe zagrożenia.

Kluczowym elementem integracji jest solidny interfejs C2. Stałe stanowiska antydronowe często łączą wiele typów czujników (radar, RF, kamery) w jedno zunifikowane centrum sterowania, które prezentuje operatorom jednolity obraz sytuacji powietrznej, przypominający radar dote.osd.mil. Te systemy wymagają skutecznego fuzji danych oraz interfejsów użytkownika pozwalających przekazywać informacje możliwe do szybkiego działania. Wspólne centrum dowodzenia C-UAS (Joint C-UAS Office, JCO) Armii Stanów Zjednoczonych kładzie nacisk na połączenie różnych zatwierdzonych czujników z wspólnym szkieletem C2, by operator mógł bezproblemowo przekazać cel od wykrywacza (np. radar) do efektora (zakłócacz lub przechwytywacz) dote.osd.mil dote.osd.mil. Przykładem z praktyki jest system Forward Area Air Defense (FAAD) C2 Armii USA, pierwotnie opracowany do obrony powietrznej krótkiego zasięgu, a dziś dostosowany do przyjmowania danych o wykryciu dronów i automatycznego uruchamiania przeciwdziałań. Na ćwiczeniach NATO siły sojusznicze pokazały, jak można połączyć swoje krajowe zasoby C-UAS w wspólną sieć obrony powietrznej, pozwalając na udostępnianie i wspólne zwalczanie śladów radarowych drona przez wiele jednostek.

Ta integracja obejmuje również infrastrukturę bezpieczeństwa cywilnego. Na przykład lotniska dodają systemy wykrywania dronów, które przekazują dane do istniejących systemów kontroli ruchu lotniczego i zabezpieczeń. Kluczowe obiekty infrastrukturalne (elektrownie, budynki rządowe) łączą C-UAS z systemami alarmowymi i sieciami monitoringu. Celem jest całościowa kopuła dozoru powietrznego: każdy intruz na małej wysokości wywołuje alert i może być śledzony w różnych sektorach.

Jednym z wyzwań integracji jest zapewnienie szybkiego czasu reakcji i unikanie przeciążenia. Rój dronów może potencjalnie przytłoczyć nieprzygotowaną sieć. To napędza badania nad bardziej autonomicznymi systemami C2 – gdzie AI pomaga w priorytetyzacji celów a nawet autonomicznym rażeniu dronów (zgodnie z zasadami określonymi przez ludzi) marketsandmarkets.com. Kolejnym wyzwaniem jest rozróżnianie obiektów legalnych; dlatego dąży się do integracji z cywilnym obrazem powietrznym i systemami identyfikacji (IFF dla dronów), by rozpoznawać przyjazne/właściwe drony i angażować jedynie nieznane lub wrogie apnews.com.

Podsumowując, obserwujemy trend włączania węzłów antydronowych do większej sieci obrony powietrznej, tworząc płynne kontinuum od poziomu ziemi po wysokie pułapy. Obrona warstwowa może obejmować lokalne zakłócacze i działka antydronowe, przechwytywacze średniego zasięgu oraz rakiety dalekiego zasięgu – wszystko skoordynowane w ramach jednej sieci dowodzenia insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. To zapewnia, że niezależnie od zagrożenia – miniaturowy dron czy pocisk manewrujący – odpowiedź będzie skoordynowana i proporcjonalna. Jak zauważył jeden z szefów C-UAS Armii USA, doświadczenia Ukrainy potwierdzają „podejście systemu systemów” – łączenie tradycyjnych systemów obrony powietrznej i dedykowanych systemów C-UAS dla najlepszych rezultatów insideunmannedsystems.com. Ostateczną wizją jest zintegrowany ekosystem obrony powietrznej, gdzie możliwości C-UAS są po prostu kolejnym – choć kluczowym – węzłem obejmującym niższą przestrzeń powietrzną.

Nowe trendy i przyszłe kierunki rozwoju C-UAS i walki elektronicznej

Obszar zwalczania dronów ewoluuje tak szybko, jak drony same w sobie. Kilka kluczowych trendów i pojawiających się technologii kształtuje przyszłość C-UAS oraz walki elektronicznej:

• Sztuczna inteligencja i autonomia: AI odgrywa rosnącą rolę zarówno w detekcji, jak i zwalczaniu zagrożeń. Algorytmy uczenia maszynowego umożliwiają inteligentniejsze wykrywanie – na przykład fuzja czujników napędzana przez AI może w czasie rzeczywistym analizować dane radarowe, wizualne i akustyczne, by z wysokim prawdopodobieństwem odróżnić drona od ptaka marketsandmarkets.com marketsandmarkets.com. Sztuczna inteligencja analizuje również zachowanie lotu drona, by ocenić, czy jest on pilotowany podejrzanie (krążenie przy bazie, zbliżanie się do VIP-a itp.) i może odpowiednio priorytetyzować zagrożenia marketsandmarkets.com. Po stronie zwalczania, AI umożliwia autonomiczne lub półautonomiczne zwalczanie zagrożeń: systemy, które automatycznie zakłócają lub nawet zestrzeliwują drony przy minimalnym udziale człowieka. Autonomiczne drony przechwytujące wykorzystują na przykład wbudowaną wizję AI, by naprowadzać się na cele bez udziału ludzkiego pilota. Trend zmierza w stronę „błyskawicznych pętli reakcji”, w których to AI podejmuje decyzje w ułamkach sekund – konieczne, by stawiać czoła szybkim lub zmasowanym atakom marketsandmarkets.com. Oczywiście polityka wciąż wymaga udziału człowieka w decyzjach o użyciu broni śmiercionośnej, jednak AI znacznie zwiększa szybkość i precyzję reakcji.
• Technologie zwalczania rojów (counter-swarm): Narastające zagrożenie rojów dronów – dziesiątek lub setek dronów atakujących wspólnie – napędza innowacje. Tradycyjne systemy obronne mogą być przytłoczone liczbą celów, więc pojawiają się nowe podejścia. Jednym z pomysłów jest wystawienie defensywnych rojów dronów przechwytujących na spotkanie zagrożenia (rój kontra rój). Innym – wykorzystanie broni energii skierowanej, ponieważ urządzenia HPM potrafią wyłączać wiele dronów jednocześnie szerokim impulsem. Naukowcy badają też specjalne amunicje, które mogą rozpraszać pod-projektyle lub siatki, by złapać wiele dronów jednym strzałem. Świętym Graalem jest system wyposażony w AI, który potrafi wykryć, śledzić i równocześnie zwalczać liczne drony atakujące z różnych kierunków marketsandmarkets.com. Ostatnie testy kilku państw (USA, Chiny, Indie) pokazały postępy w zestrzeliwaniu lub wyłączaniu rojów dronów za pomocą laserów i mikrofal interestingengineering.com. Spodziewane są znaczne inwestycje w badania i rozwój technologii zwalczania rojów wraz z dojrzewaniem ofensywnej technologii dronów-roju.
• Integracja C-UAS z szeroko rozumianymi systemami bezpieczeństwa i obrony: Jak wspomniano, przyszłe systemy C-UAS będą ściśle zintegrowane nie tylko z militarnymi sieciami obrony powietrznej, lecz także z infrastrukturą „inteligentnych miast” i ochroną granic marketsandmarkets.com. Zobaczymy sensory antydronowe podłączone do wszystkiego – od systemów bezpieczeństwa stadionów po monitoring infrastruktury krytycznej. Przykładowo, w kilku miastach są pilotowane systemy łączące policyjne centra zgłoszeń z sieciami wykrywania dronów – gdy nad wydarzeniem publicznym pojawi się nieautoryzowany dron, alerty i nawet automatyczne przeciwdziałania mogą być uruchamiane w ciągu sekund. Obejmuje to również integrację z powstającymi sieciami 5G/6G, przyspieszającą komunikację i potencjalnie wykorzystującą te sieci jako siatki detekcyjne (drony mogą zaburzać wzorzec komunikacji).
• Udoskonalone techniki neutralizacji dronów: Przyszłe C-UAS mogą nie tylko zakłócać lub niszczyć, ale przechwytywać lub przejmować kontrolę nad dronami w bardziej wyrafinowany sposób. Opracowywane są koncepcje operacji „hack back” przeciwko dronom (wykorzystanie specjalnych dronów lądujących lub przejmujących fizycznie wrogi bezzałogowiec). Udoskonalane są także nowatorskie przechwytywacze kinetyczne, takie jak drony zrzucające sieci z paralotnią (by bezpiecznie opuścić ciężkiego drona na ziemię) insideunmannedsystems.com. Wzrasta też zainteresowanie niekinetycznymi, nieelektronicznymi metodami, np. oślepianiem kamery drona światłem skierowanym czy rozpylaniem aerozolów psujących wirniki – kreatywne pomysły poszerzające arsenał.
• Odporność i kontr-walka elektroniczna: Wraz z poprawą środków obrony, również atakujący będą się doskonalić. Spodziewać się można, że drony coraz częściej będą zawierały cechy kontr-walki elektronicznej – np. odporne metody nawigacji lub AI pozwalające latać bez GPS w przypadku zakłóceń. To skieruje C-UAS w stronę adaptacyjnych systemów EW. Prowadzone są prace nad AI wykrywającą w czasie rzeczywistym zmianę częstotliwości lub trybu pracy drona i automatycznie dostosowującą zakłócenia – to właściwie algorytmiczny pojedynek w ułamkach sekundy. Rosnące znaczenie mają także systemy elektronicznego przeciwdziałania przeciwdziałaniu (ECCM) – np. by sygnały własnych dronów nie mogły być łatwo zakłócone przez C-UAS przeciwnika, jeśli również używamy dronów.

Wszystkie te trendy wskazują na przyszłość, w której operacje antydronowe staną się szybsze, inteligentniejsze i bardziej zautomatyzowane. Wyścig zbrojeń pomiędzy możliwościami dronów a środkami przeciwdziałania prawdopodobnie się zaostrzy. Państwa już inwestują znaczne środki, by wyprzedzić przeciwnika: integracja sztucznej inteligencji, big data i zaawansowanej energii skierowanej pozwoli sprostać każdej nowej fali bezzałogowego zagrożenia globenewswire.com globenewswire.com. Jak podkreśla jedna z ostatnich analiz branżowych: „przyszłość AI w systemach antydronowych to większa wyrafinowanie i zdolność adaptacji… łącznie z systemami obrony przed rojami i analizą predykcyjną ataków” marketsandmarkets.com. W skrócie, spodziewaj się niespodziewanego – wraz z rewolucją w sposobach prowadzenia wojny przez drony, technologia antydronowa będzie ewoluować równolegle, a walka elektroniczna pozostanie jej rdzeniem w obronie nieba.

Najwięksi światowi gracze i programy w zakresie wojny antydronowej

Wraz z dynamicznym rozwojem rynku systemów antydronowych, zarówno uznani giganci zbrojeniowi, jak i innowacyjne start-upy konkurują (i współpracują), by dostarczać najnowocześniejsze rozwiązania. Po stronie przemysłu kilku głównych wykonawców obronnych opracowało kompleksowe systemy C-UAS:

• Raytheon Technologies (RTX) – amerykański gigant obronny (niedawno połączony Raytheon i UTC) – posiada szerokie portfolio systemów antydronowych. Produkuje sensory takie jak radary w paśmie Ku, narzędzia wojny elektronicznej oraz kinetyczne środki przechwytujące jak Coyote – „krążącą” rakietę antydronową globenewswire.com. Coyote Raytheona była wykorzystywana m.in. przez armię USA (w systemie Howler), skutecznie niszcząc drony podczas testów i działań bojowych. RTX rozwija także technologię mikrofal o wysokiej mocy („Phaser” HPM) oraz integruje systemy C-UAS ze swoimi systemami obrony powietrznej Patriot/NASAMS marketsandmarkets.com.
• Lockheed Martin – Największy amerykański wykonawca w branży obronnej – opracował lasery (np. ATHENA i kolejne systemy) do przeciwdziałania dronom, a także oferuje zestaw VAMPIRE (samochodowe wyrzutnie małych pocisków), dostarczony Ukrainie thedefensepost.com. Lockheed stawia na otwartą architekturę i wielowarstwowe podejście do zwalczania dronów news.lockheedmartin.com, często podkreślając wykorzystanie systemów dowodzenia opartych na AI, które koordynują różne opcje przechwycenia. Niedawno Lockheed wprowadził technologię AI do antydronów by przyspieszyć reakcje na zagrożenia, sugerując przyszłe możliwości autonomiczne armyrecognition.com.
• Northrop Grumman – Northrop oferuje zintegrowany pakiet łączący sensory i efektory, tworząc wielowarstwową obronę przed dronami northropgrumman.com. Northrop współtworzył mobilny SHORAD dla armii USA, dodając detekcję i zakłócanie dronów. Zainwestował także w radary wykrywające drony (np. radary „DroneHunter” przez SpinShield) oraz współpracuje z Epirus przy broni HPM. Systemy Northropa są często zintegrowane z szerokimi sieciami bojowymi (nawiązanie do systemu IBCS armii USA).
• Thales i Leonardo – Europejscy producenci aktywni w sferze antydronowej. Francuski Thales ma system EagleSHIELD – fuzja radaru 3D, detektorów RF i EO/IR zapewniająca wykrywanie oraz zakłócanie dronów. Włoski Leonardo oferuje Falcon Shield oraz pracuje nad bronią o energii skierowanej (współtwórca lasera DragonFire z partnerami z UK). Obie firmy mają również doświadczenie w zakresie ochrony cywilnej i lotnisk, co odzwierciedla europejskie priorytety po incydentach z dronami w przestrzeni powietrznej.
• Saab – Szwedzka firma (producent myśliwców Gripen i radarów) rozwinęła rozwiązania C-UAS takie jak ELSS (Electronic Laser Shooting System) oraz mobilne UAV-jammery, często integrowane z rodziną radarów Giraffe. Saab był jednym z pierwszych dostawców obrony przeciwlotniczej krótkiego zasięgu adaptowanych do zagrożenia dronami.

W Izraelu, który zmagał się z dronami ze strony aktorów niepaństwowych, kluczowym graczem jest Rafael Advanced Defense Systems. System „Drone Dome” Rafaela to uznany wielosensorowy C-UAS, zdolny do zakłócania oraz zestrzeliwania dronów wiązką lasera; był eksportowany i prawdopodobnie używany np. do zwalczania dronów w Syrii. Israel Aerospace Industries (IAI) oferuje system Drone Guard (pakiet radar/RF/EO z zakłócaniem) i stale wprowadza innowacje, odpowiadając na specyficzne potrzeby bezpieczeństwa Izraela marketsandmarkets.com. Izraelski przemysł zbrojeniowy generalnie jest liderem w tej dziedzinie, demonstrując m.in. walkę z rojami dronów oraz systemy odstraszające roje.

Z kolei start-upy i firmy specjalistyczne wnoszą wiele innowacji technologicznych:

• DroneShield (Australia) – Prekursor w detekcji i zakłócaniu dronów, znany z serii DroneGun (przenośne karabiny-zakłócacze) oraz sieciowych sensorów. Systemy DroneShield wdrażano zarówno na potrzeby armii, jak i podczas światowych wydarzeń. Wykorzystują AI do detekcji i oferują wielowarstwowe C2 droneshield.com.
• Dedrone (USA/Niemcy) – Lider rynku platform bezpieczeństwa przestrzeni powietrznej, oferuje sensory RF, kamery, a ostatnio też zakłócanie (przejęcie technologii DroneDefender). Dedrone chroni infrastrukturę (lotniska, stadiony, bazy wojskowe) i ściśle współpracuje ze służbami mundurowymi. Skupia się na programowym wykrywaniu i śledzeniu z centralną platformą integrującą wiele sensorów. Dedrone bardzo szybko rośnie z uwagi na zagrożenia dronami nad więzieniami czy lotniskami globenewswire.com.
• D-Fend Solutions (Izrael) – Specjalizuje się w cyberprzejęciach (system EnforceAir). Posiada kontrakty z agencjami USA na bezpieczne neutralizowanie dronów podczas eventów, gdzie zakłócanie jest niepożądane (np. wizyta papieża czy maraton w Bostonie). Ich nisza to minimalizacja szkód ubocznych – przejmowanie kontroli nad wrogim dronem, zamiast go niszczyć czy zakłócać sygnał.
• Anduril Industries (USA) – Dynamiczny start-up technologii obronnych opartych na AI. Platforma Lattice AI integruje sensory i automatyzuje wykrywanie oraz śledzenie dronów. Drony przechwytujące Anvil zapewniają „kinetyczne” zniszczenie celu. Anduril zdobył duże kontrakty Pentagonu i wdraża systemy obrony baz; na rynku reklamuje kompletny łańcuch przechwycenia dronów zintegrowany w jeden pakiet anduril.com.
• Fortem Technologies (USA) – Specjalizuje się w dronach przechwytujących siecią (DroneHunter) oraz kompaktowych radarach. Ich rozwiązania stosowano podczas imprez i przez Departament Obrony USA; co istotne, Fortem deklaruje skuteczność nawet wobec dużych dronów (Orlan-10, Shahed-136) przez przechwycenie siecią, co potwierdzają działania na Ukrainie insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. Podejście Fortem jest kluczowe tam, gdzie zakłócanie nie działa (przy w pełni autonomicznych zagrożeniach).
• Epirus (USA) – Nowy gracz specjalizujący się w broni HPM. Ich system Leonidas, kompaktowa antena, wykazał skuteczność w „rozbijaniu” rojów dronów podczas demonstracji. Epirus współpracuje z głównymi koncernami w celu wdrożenia HPM do jednostek liniowych.
• Inni znaczący gracze: Black Sage Technologies (dowodzenie i fuzja sensorów), OpenWorks (działa sieciowe SkyWall), Skylock (Izrael, rozwiązania C-UAS), Silent Sentinel (Wielka Brytania, systemy śledzenia EO) – oraz wielu innych w prężnie rosnącej branży.

Po stronie rządowej i narodowych programów Stany Zjednoczone odgrywają rolę lidera w organizacji wysiłków C-UAS:

• Joint C-UAS Office (JCO) zostało powołane przez Pentagon w 2020 roku w celu koordynacji wszystkich prac nad rozwojem, testami i zakupami sprzętu antydronowego dla sił zbrojnych insideunmannedsystems.com. JCO wyselekcjonowało listę rekomendowanych systemów i wspiera ich wdrożenie. Utworzono także Joint C-sUAS academy w Fort Sill – ośrodek szkolenia operatorów i opracowywania taktyk insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. Budżety USA na zwalczanie dronów gwałtownie rosną – w 2023 armia USA podpisała kontrakt na 237 mln USD na systemy antydronowe (sensory i przechwytywacze), a rząd amerykański przeznaczył ok. 668 mln USD na badania i rozwój oraz 78 mln na zakupy tej klasy rozwiązań w jednym roku globenewswire.com globenewswire.com. To pokazuje, jak poważnie Pentagon postrzega to zagrożenie.
• W Europie wiele krajów uruchomiło inicjatywy C-UAS po obserwacji działań dronów w Ukrainie i własnych incydentach. Wielka Brytania stworzyła centrum antydronowe i nabyła systemy takie jak AUDS (Anti-UAV Defence System) oraz izraelski Drone Dome na potrzeby np. szczytu G7. Francja i Niemcy inwestują zarówno w rodzimą technologię (np. francuskie elektrooptyczne detektory HGH), jak i importowane rozwiązania. Cała UE finansuje badania nad środkami antydronowymi na potrzeby cywilne (lotniska itd.).
• Izrael ma prawdopodobnie najbogatsze bojowe doświadczenie w zakresie C-UAS – rutynowo przechwytuje drony Hezbollahu, Hamasu i produkcji irańskiej. Siły Obronne Izraela stosują wielowarstwową obronę przeciwdrone’ową: jednostki Drone Dome do obrony punktowej (część z laserami) oraz Barak MX i Iron Dome wobec większych dronów. Przemysł obronny (Rafael, IAI, Elbit) jest mocno wspierany przez programy rządowe; trwają kolejne innowacje (np. nowy system ReDrone Elbitu i głośne testy przechwytów laserowych).
• Rosja wkroczyła do wojny w Ukrainie z różnorodnymi rozwiązaniami, głównie ukierunkowanymi na walkę elektroniczną (jak wspomniano, dziesiątki typów jammerów). Obserwowano też rosyjskie strzelby antydronowe, miny antydronowe oraz specjalistyczne pododdziały z dronami do przechwytywania UAV. Doktrynalnie Rosjanie stawiają na oślepianie i zestrzeliwanie dronów przez EW, wspierane klasyczną OPL (Pancyr-S1 itd.) przebudowaną pod małe UAV. Po początkowych porażkach ze strony Bayraktarów TB2, Rosja zintensyfikowała obronę, znacznie utrudniając działania ukraińskich operatorów thebarentsobserver.com.
• Chiny są zarówno czołowym producentem dronów, jak i rozwijają systemy antydronowe na własne potrzeby. Chińskie firmy (np. rządowy dział DJI, China Electronics Technology Group) prezentowały karabiny zakłócające, drony sieciowe oraz nawet „bazooki” antydronowe dla policji. Chińska armia intensywnie inwestuje w C-UAS jako część kompleksowej obrony powietrznej; raporty wskazują na szczególne badania nad bronią mikrofalową wysokiej mocy. Chińskie rozwiązania są także eksportowane – często w niższej cenie, przez co Chiny stają się istotnym graczem światowego rynku.
• Inne kraje od Indii po ZEA nabywają zdolności antydronowe. Indie mierzyły się z dronami na granicy z Pakistanem, przez co przyspieszono zakupy radarów, jammerów oraz rozwinięto rodzimy system D-4 od DRDO. Państwa Zatoki Perskiej – Arabia Saudyjska i ZEA – po atakach dronowych i rakietowych kupują różnorodne systemy (z USA, Europy czy Izraela) do ochrony kluczowych miejsc globenewswire.com globenewswire.com. Narodowe programy obronne na świecie coraz częściej wskazują zwalczanie dronów jako główny priorytet w najnowszych strategiach.

By zobrazować konkurencyjny krajobraz, poniżej zamieszczono przegląd kluczowych dostawców rozwiązań antydronowych oraz ich flagowych systemów:

Tab. 2: Wiodące firmy i systemy przeciwdronowe (Counter-UAS)

(Źródła: Raporty rynkowe marketsandmarkets.com marketsandmarkets.com globenewswire.com, komunikaty firm i publikacje branżowe)

Powyższy krajobraz jest dynamiczny – powszechne są partnerstwa (np. duzi gracze technologiczni łączą siły z startupami, by połączyć atuty). Warte uwagi są również kooperacje rządowo-przemysłowe, takie jak współpraca amerykańskiego DoD ze startupami przez programy w rodzaju DIU (Defense Innovation Unit) w celu szybkiego wdrażania nowoczesnych technologii C-UAS.

Studia przypadków: systemy przeciwdronowe i WRE we współczesnych konfliktach

Prawdziwe konflikty ostatniej dekady uwypukliły zarówno zagrożenie ze strony dronów, jak i rosnącą skuteczność systemów przeciwdziałania:

• Wojna rosyjsko-ukraińska (2022–obecnie): Ten konflikt to najczytelniejszy pokaz wojny dronowej, z masowym wykorzystaniem quadkopterów zwiadowczych, amunicji krążącej (jak irańskie Shahed-136 wykorzystywane przez Rosję) oraz uzbrojonych UAV po obu stronach. Tak samo kluczowe stało się przeciwdziałanie. Ukraińcom początkowo pomagały drony TB2, gdy rosyjska obrona była nieprzygotowana, jednak Rosja szybko wzmocniła obronę powietrzną i systemy WRE. Rosyjskie jednostki WRE – systemy takie jak Krasucha-4, Żitiel, Leer-3 – przykryły front zakłóceniami, co powodowało masowe awarie lub upadki ukraińskich dronów thebarentsobserver.com thebarentsobserver.com. Ukraina zaczęła stosować więcej dronów FPV (First Person View) do ataków, które trudniej zakłócić, oraz wzmacniać komunikację dronów. Obie strony zaczęły też masowo strącać drony przeciwnika: wykorzystywano MANPADS (przenośne rakiety plot.), armaty plot. i inne środki. W 2023 r. Ukraina zaczęła otrzymywać zachodnie systemy C-UAS; USA dostarczyły zestawy VAMPIRE (rakiety kierowane laserem na pojazdach) do obrony przed dronami thedefensepost.com, a systemy Fortem DroneHunter zostały po cichu wdrożone do przechwytywania większych dronów insideunmannedsystems.com. Wojna pokazała, że wojna elektroniczna jest często pierwszą i najważniejszą linią obrony – jeden z raportów nazywa wysiłki WRE Ukrainy „elektronicznym murem” odpierającym rosyjskie roje dronów spectrum.ieee.org. Wciąż jednak do zatrzymania dronów, które się przebijają, niezbędna okazuje się broń kinetyczna (rakiety, działa). Obie armie chwalą się wysokimi wskaźnikami zestrzeleń – czy to ogniem, czy zakłóceniem lub przejęciem kontroli – często niszcząc dziesiątki dronów dziennie. Konflikt ten wywołał globalny wyścig w rozwoju C-UAS, pokazując, jak wygląda „pole bitwy nasycone dronami” csis.org.
• Wojna o Górski Karabach (2020): Drony (szczególnie tureckie Bayraktar TB2 i izraelska amunicja krążąca Harop) dały Azerbejdżanowi ogromną przewagę nad Armenią. Ormianie, pozbawieni skutecznych środków przeciwdronowych, ponieśli ciężkie straty w sprzęcie pancernym i artylerii. Wnioski z tego konfliktu wywołały alarm na świecie: komentatorzy zachodni wskazali, że „żadna europejska armia nie posiada kompleksowej obrony przeciwdronowej”, widząc załamanie się ormiańskiej OPL wobec maleńkich UAV ecfr.eu. Po konflikcie wiele państw przyspieszyło zakupy radarów antydronowych, jammerów i broni punktowej. Rosja, sojusznik Armenii, również wyciągnęła lekcje i zaczęła kłaść większy nacisk na rozwój C-UAS iiss.org mwi.westpoint.edu. Karabach pokazał, jak kosztowne jest nieposiadanie obrony przeciwdronowej w nowoczesnej wojnie.
• Bliski Wschód – Syria, Irak i Zatoka Perska (2010s–2020s): Wojska USA i koalicji w Iraku i Syrii mierzyły się z dronami improwizowanymi przez ISIS zrzucającymi granaty (2016–2017), co wymusiło szybkie wdrożenie C-UAS w bazach (np. jamery DroneDefender dla sił specjalnych i większe systemy w bazach). W głośnym incydencie rój dronów syryjskich rebeliantów zaatakował rosyjską bazę w 2018 r. – Rosjanie deklarowali przechwycenie ich kombinacją Pantsirów i systemów walki elektronicznej, ukazując konieczność zintegrowanej obrony. W innych rejonach, irańskie ugrupowania używały dronów (np. Huti uderzali w saudyjskie rafinerie). W Arabii Saudyjskiej (2019) drony i pociski manewrujące zaatakowały instalację Abqaiq – systemy OPL Saudyjczyków nie radziły sobie z nisko lecącymi UAV, co ujawniło luki w obronie. Kraje Zatoki zaczęły wtedy inwestować w różne C-UAS (Saudyjczycy zakupili m.in. chińskie lasery, potem także systemy USA). Amerykanie też musieli przerzucać środki C-UAS na Bliski Wschód w razie zagrożenia baz – np. w latach 2021–2022 w Iraku/Syrii używano systemów takich jak działka C-RAM i mikrofale wysokiej mocy przeciw rojem dronów. Pod koniec 2023 r. USA przekierowały część uzbrojenia przeciwdronowego z Ukrainy do ochrony własnych baz na Bliskim Wschodzie, w tym wspomniane rakiety APKWS odpalane z samolotów do zestrzeliwania dronów irańskich twz.com twz.com. Rejon Bliskiego Wschodu jest coraz częściej poligonem dla praktycznego stosowania C-UAS, od incydentów na lotniskach w ZEA po ataki na ambasady USA. Siły izraelskie również regularnie zestrzeliwały drony Hezbollahu zarówno systemem Drone Dome, jak i myśliwcami (większe UAV).
• Terroryzm i incydenty cywilne: Poza strefami wojny, wdrożenia systemów przeciwdronowych rosną na masowych imprezach publicznych i do ochrony VIP. Przykładowo, podczas igrzysk w Tokio i Rio oraz meczów NFL w USA, stosowano sieci detekcyjne i jamery by zapobiegać atakom lub zakłóceniom. Jednym z najbardziej spektakularnych incydentów był zamach w Wenezueli (2018) – drony z materiałami wybuchowymi miały zaatakować prezydenta Maduro. Choć atak się nie powiódł, skłonił wiele państw do rewizji procedur i wdrażania środków ochrony VIP przed zagrożeniami ze strony dronów. Policje różnych krajów coraz częściej korzystają z przenośnych C-UAS (jak DroneGun) do zabezpieczania defilad, wizyt papieskich i eventów państwowych. Zakłady karne stosują środki antydronowe przeciw przemytom. Liczba incydentów dronowych (zamknięcia lotnisk, niemal kolizje z samolotami, przemyt itd.) stale rośnie, napędzając rozwój technologii C-UAS również w sektorze cywilnym. Rządy aktualizują prawo, by umożliwić służbom oficjalne korzystanie z C-UAS – w USA trwają prace nad ustawą przyznającą policji stanowej i lokalnej prawo do przeciwdziałania dronom na imprezach masowych i przy infrastrukturze krytycznej apnews.com apnews.com.

Każdy z tych przypadków potwierdza wspólne przesłanie: zagrożenia ze strony systemów bezzałogowych są już dziś rzeczywistością, a skuteczna obrona przeciwdronowa i WRE jest niezbędna. Im szybciej armie i służby wyciągną naukę z tych doświadczeń, tym skuteczniej ograniczą ryzyko. Jak zauważył jeden z oficerów armii USA, „zagrożenie ewoluuje” i konflikty takie jak wojna w Ukrainie pomagają zrozumieć, z czym mamy do czynienia – co jasno pokazuje, że systemy przeciwdronowe muszą rozwijać się równie szybko insideunmannedsystems.com.

Perspektywy Rynkowe i Trendy Zakupowe

Gwałtowny wzrost zagrożeń ze strony dronów stworzył prężnie rozwijający się, globalny rynek systemów zwalczania dronów. W ciągu zaledwie kilku ostatnich lat dziesiątki firm weszło w tę branżę, a rządy przeznaczają ogromne środki na badania, rozwój i zakupy. Badania rynkowe wskazują na nadzwyczajny wzrost w branży C-UAS:

• Globalny rynek antydronowy, wyceniany na około 2,7–4,5 miliarda dolarów w latach 2024-2025, ma osiągnąć 10–15 miliardów dolarów do 2030 roku, co oznacza skumulowany roczny wskaźnik wzrostu (CAGR) rzędu 25–28% globenewswire.com marketsandmarkets.com. Na przykład, jedna analiza prognozuje wzrost z 4,48 mld USD w 2025 roku do 14,51 mld USD w 2030 roku (CAGR 26,5%) marketsandmarkets.com, podczas gdy inna wskazuje na 11,12 mld USD do 2030 roku z 2,71 mld USD w 2024 roku (CAGR 26,5%) globenewswire.com. To czyni C-UAS jednym z najszybciej rozwijających się segmentów rynku obronności i bezpieczeństwa.
• Czynniki napędzające ten wzrost to nasilające się incydenty wlotów dronów, głośne ataki dronowe (które mobilizują rządy do działania) oraz rosnące zastosowanie dronów w przemyśle (co nieumyślnie zwiększa ryzyko nadużyć) grandviewresearch.com grandviewresearch.com. W szczególności popyt wojskowy jest głównym motorem – państwa obecnie przeznaczają osobne budżety na zdolności antydronowe dla ochrony wojsk i baz. Jednak także popyt komercyjny szybko wzrasta, bo sektor prywatny (od operatorów infrastruktury krytycznej po organizatorów imprez masowych) inwestuje w systemy obrony przed dronami. W rzeczywistości segment komercyjny i bezpieczeństwa wewnętrznego rynku ma notować największy wzrost, gdy branże takie jak lotniska, sektor naftowy i gazowy, stadiony czy ochrona granic w pośpiechu wdrażają środki antydronowe marketsandmarkets.com.
• Regionalnie Ameryka Północna przewodzi rynkowi (ponad 50% udziału w 2024 roku) dzięki wysokim wydatkom obronnym i świadomości zagrożeń globenewswire.com. Szczególnie USA uczyniły zwalczanie dronów priorytetem finansowania w Departamencie Obrony, DHS i DOJ – setki milionów trafiają w kontraktach do dużych i małych dostawców globenewswire.com globenewswire.com. Europa także mocno inwestuje, napędzana wydarzeniami jak wojna na Ukrainie oraz potrzebami bezpieczeństwa wewnętrznego – kraje UE współdziałają w projektach wspólnych i indywidualnie kupują nowe systemy. Azja i Pacyfik dynamicznie rosną: inwestycje Chin (zarówno na rzecz własnej armii, jak i eksportu) są ogromne; kraje jak Indie, Japonia, Korea Płd. czy Australia w ostatnich latach rozpoczęły lub rozszerzyły zakupy C-UAS globenewswire.com globenewswire.com. Na Bliskim Wschodzie ciągłe zagrożenie dronami i pociskami sprawia, że Arabia Saudyjska, ZEA i Izrael są jednymi z największych odbiorców i innowatorów technologii antydronowych globenewswire.com globenewswire.com. Nawet regiony jak Ameryka Łacińska, dotąd wolniejsze, odnotowują wzrost zainteresowania – rządy obawiają się wykorzystania dronów przez kartele lub rebeliantów (np. Brazylia zabezpiecza imprezy, Meksyk chroni granicę) globenewswire.com globenewswire.com.

Jeśli chodzi o trendy zakupowe:

• Zakupy wojskowe skupiają się na systemach zintegrowanych. Zamiast pojedynczych urządzeń, wojska oczekują systemów, które można podłączyć do szerszej architektury obronnej (jak wskazano wcześniej). Widoczny jest wyraźny zwrot w stronę otwartych architektur, umożliwiających łączenie sensorów i efektorów różnych producentów. Lista zatwierdzonych systemów JCO w USA mocno wpływa na wybory – np. armia amerykańska podpisała kontrakt na 100 mln USD na wdrożenie Fortem DroneHunter i Dynetics Enduring Shield w bazach na całym świecie insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com. Widzimy też równoważenie szybkich, doraźnych rozwiązań (jak szybkie dostarczenie „karabinów antydronowych” do oddziałów) z projektami długoterminowymi (np. programy broni energetycznych planowane na drugą połowę lat 2020.).
• Agencje ochrony porządku i bezpieczeństwa wewnętrznego są kolejnym istotnym odbiorcą. W USA agencje takie jak CBP (straż graniczna) i Secret Service inwestowały w systemy antydronowe dla ochrony granic i imprez VIP. Główny trend to liberalizacja ograniczeń prawnych: dotąd środki antydronowe były ograniczone (ze względu na ryzyko zakłócania łączności lub przepisów lotniczych), a teraz nowe przepisy (np. projekty Kongresu USA, by umożliwić użycie C-UAS przez policję stanową i lokalną na dużych imprezach apnews.com) zapowiadają, że szersza adopcja przez policję i prywatnych ochroniarzy nastąpi przy uruchomieniu „zielonego światła” prawnego. Otwiera to potencjalnie ogromny rynek dla tańszych, łatwych w obsłudze urządzeń C-UAS dla policji czy ochrony stadionów.
• Adopcja w sektorze prywatnym jest zauważalna w takich branżach jak infrastruktura krytyczna (elektrownie, platformy offshore, fabryki) czy ochrona prywatności VIP (zamożne osoby obawiające się szpiegowania przez drony). Firmy antydronowe oferują już usługi abonamentowe w zakresie monitorowania i instalacje „kopuł antydronowych” dla korporacji. Przykładowo, lotniska zaczęły kupować dedykowane systemy po incydentach zakłócających ruch lotniczy; lotnisko Gatwick w Wielkiej Brytanii wydało miliony po głośnej przerwie w działaniu w 2018 roku. Branża ubezpieczeniowa może nawet wymuszać zakup systemów – firmy mogą być zobligowane do instalacji zabezpieczeń antydronowych, by uzyskać polisę od szkód spowodowanych przez drony.
• Różnorodność środków przeciwdziałania: Zakupy to nie tylko jedna technologia, ale podejście portfelowe. Wiele armii nabywa cały wachlarz narzędzi: od krótkodystansowych urządzeń zakłócających dla konwojów, przez wieloczujnikowe systemy dla baz, po specjalne zestawy na czas imprez masowych. Jest duże zainteresowanie systemami przenośnymi (plecakowymi lub w formie karabinu) do ochrony na poziomie plutonu, a także instalacjami stałymi dla wysuniętych baz. W przypadku wysokiego zagrożenia (uzbrojone UAV), państwa integrują C-UAS z tradycyjną obroną przeciwlotniczą – np. Niemcy rozważają montaż laserów antydronowych na pojazdach OPL, Indie łączą izraelski system Smash (karabiny do zwalczania dronów) z sieciami radarowymi.
• Finansowanie badań, rozwoju i innowacji: Rządy aktywnie inwestują w badania nad kolejną generacją C-UAS. Wspomniane 668 mln USD przeznaczone przez USA na badania w 2023 r. globenewswire.com to tylko jeden z przykładów. Wiele krajów organizuje konkursy lub granty dla startupów (np. w USA wydarzenia SOFWERX, w Wielkiej Brytanii „Anti-Drones Challenge” itd.). Świadczy to o długofalowej strategii wyprzedzania zagrożeń przez rozwój nowych technologii (AI, czujniki kwantowe itp., do wykrywania dronów).

Wreszcie naturalną konsekwencją boomu rynkowego jest konsolidacja i współpraca: duże koncerny obronne przejmują mniejsze startupy C-UAS (np. Rafael zainwestował w australijską firmę, a amerykańskie giganty przejmują technologie startupów). Rynek staje się zatłoczony, ale jednocześnie konsoliduje się wokół kluczowych graczy i rozwiązań systemowych. Najprawdopodobniej pojawią się standardowe rozwiązania przyjmowane przez wiele krajów (podobnie jak pojazd MRAP stał się standardem walki z IED). Wobec pilności zagrożeń standardowe, powolne ścieżki zamówień wojskowych uległy przyspieszeniu – rządy coraz częściej kupują gotowe rozwiązania, by potem je ulepszać.

Podsumowując, branża przeciwdronowa stoi przed wybuchowym wzrostem w nadchodzącej dekadzie, napędzanym nieustającym popytem. To rzadki sektor obejmujący zarówno wysokobudżetowe zamówienia wojskowe, jak i codzienne potrzeby w zakresie bezpieczeństwa publicznego. Rozpoczął się wyścig między ofensywą a obroną dronową i jak na razie branża obronna mobilizuje się na pełnych obrotach, aby nie dopuścić, by niebo pełne dronów stało się koszmarem dla bezpieczeństwa. Dzięki miliardowym inwestycjom i dynamicznemu rozwojowi technologicznemu, w nadchodzących latach systemy przeciwdronowe prawdopodobnie staną się tak powszechne jak kamery CCTV – standardowy element infrastruktury bezpieczeństwa na całym świecie grandviewresearch.com globenewswire.com.

Wraz z dalszą proliferacją dronów, ta zaawansowana technologicznie gra w kotka i myszkę będzie trwała, ale jeśli obecne trendy się utrzymają, zdolności przeciwdronowe i walki elektronicznej będą stale się rozwijały, aby bronić naszego nieba przed inwazją dronów.

Źródła:

• Dulligan, J. i in. “The Rising Threat of Non-State Actor Commercial Drone Use.” CTC Sentinel (West Point), vol. 18, nr 3, marzec 2025 ctc.westpoint.edu ctc.westpoint.edu.
• Associated Press. “Nets and high-tech hijackings: Anti-drone systems offer new ways to counter rising threats.” (David Klepper), 27 maja 2025 freedom969.com apnews.com.
• DOT&E (Pentagon, USA). “Counter-Small Unmanned Aerial Systems (C-sUAS) Operational Assessment.” Raport za rok 2020 dote.osd.mil dote.osd.mil.
• Inside Unmanned Systems. “Counter-UAS Systems Showcase a Variety of Defenses at AUSA.” Brett Davis, 20 października 2023 insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com.
• Inside Unmanned Systems. “For Counter UAS, Layered Defense is the Best Option.” Brett Davis, 15 czerwca 2023 insideunmannedsystems.com insideunmannedsystems.com.
• MarketsandMarkets. “Branża przeciwdronowa warta 14,51 mld dolarów do 2030 roku – komunikat prasowy.” listopad 2024 marketsandmarkets.com marketsandmarkets.com.
• Grand View Research. “Wielkość rynku przeciwdronowego osiągnie 10,58 mld dolarów do 2030 roku – komunikat prasowy.” październik 2024 grandviewresearch.com grandviewresearch.com.
• ResearchAndMarkets. “Rynek przeciwdronowy – perspektywy i prognozy globalne 2025-2030.” (Podsumowanie Globe Newswire), 17 lutego 2025 globenewswire.com globenewswire.com.
• Barents Observer. „Ekspansja wojny rosyjsko-ukraińskiej stawia wyzwania NATO w obszarze walki elektronicznej”. James Harvey, 8 czerwca 2025 thebarentsobserver.com thebarentsobserver.com.
• The War Zone (Drive). „Broń przeciwdronowa przekierowana z Ukrainy na Bliski Wschód…” Howard Altman, 11 czerwca 2025 twz.com twz.com.