Geleceği Şekillendiren 100 Yapay Zeka Devi: Küresel Yapay Zeka Güç Listesi 2025

Yapay zeka, endüstrileri dönüştürüyor ve dünya çapında teknolojik sınırları yeniden tanımlıyor. Bu rapor, dünyanın en etkili 100 yapay zeka şirketini – sektör devlerinden yenilikçi girişimlere kadar – yenilikçilik, pazar etkisi, küresel erişim ve teknolojik liderlik temelinde sıralamaktadır. Şirketler; üretken yapay zeka, otonom araçlar, robotik, kurumsal yapay zeka, bilgisayarla görme, yapay zeka donanımı, sağlıkta yapay zeka, finansal teknoloji, siber güvenlik ve daha birçok farklı yapay zeka alanında faaliyet göstermektedir. Aşağıdaki her bir giriş; kısa bir açıklama (misyon, temel teknolojiler, sektörler), dikkat çekici ürünler veya yenilikler, kuruluş yılı, menşe ülkesi ve resmi web sitesine bir bağlantı içermektedir.

Sıralama metodolojimiz, çığır açıcı yenilikler, ekosisteme katkılar, fonlama/değerleme ve iş ortaklıkları gibi niteliksel ve niceliksel faktörleri dikkate alır. Liste, Silikon Vadisi ve Pekin’den Londra’ya ve ötesine, dünyadaki organizasyonların yapay zekanın sınırlarını nasıl zorladığını ortaya koyuyor. Küresel yapay zeka devrimini yönlendiren kilit oyuncuları keşfetmek için okumaya devam edin.

İçindekiler

• Dünyanın En İyi 10 Yapay Zeka Devi
• 11–30. Sıralar: Küresel Yapay Zeka Güç Merkezleri
• 31–50. Sıralar: Yenilikçiler & Uzman Liderler
• 51–70. Sıralar: Sektör Odaklı Yapay Zeka Öncüleri
• 71–100. Sıralar: Yükselen Oyuncular & Niş Yapay Zeka Uzmanları

Dünyanın En İyi 10 Yapay Zeka Devi

Bu on şirket, yapay zeka dünyasının ağır topları olup, büyük ölçekli yapay zekayı geliştirmek için muazzam kaynaklar ve yeteneklere hükmediyor. Bulut altyapısı, temel yapay zeka araştırmaları ve milyarlarca kullanıcıya ulaşan ürünlerde lider konumdalar.

1. Alphabet (Google) – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 1998). Google ve Google DeepMind’ın çatı şirketi Alphabet, yapay zeka araştırmaları ve uygulamalarında öncüdür. Google’ın yapay zeka uzmanlığı, dünya genelinde kullanılan arama algoritmalarından bulut hizmetlerine ve tüketici ürünlerine kadar uzanır. Google DeepMind (eski adıyla DeepMind Technologies); AlphaGo’nun Go’daki tarihi zaferi gibi kilometre taşı başarılara imza atmış, derin öğrenme ve genel yapay zeka konusunda öncülük etmiştir. Öne çıkan yenilikleri arasında TensorFlow yapay zeka framework’ü ve Gemini üretken yapay zeka ekosistemi yer alıyor. Google’ın yüzlerce yapay zeka destekli hizmeti (Google Asistan’dan YouTube önerilerine kadar) bilgi “dünyanın bilgisini düzenlemek” misyonunu yapay zeka ile örneklendirir.
2. Microsoft – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 1975). Küresel bir kurumsal yapay zeka ve bulut bilişim lideri olan Microsoft, yapay zeka Ar-Gesi ve altyapısına ciddi yatırımlar yapmaktadır eweek.com. Yapay zekayı ürünlerine entegre etti (ör: Azure AI servisleri, Office 365 Copilot gibi) ve GPT tabanlı araçları halkın kullanımına sunmak için OpenAI ile bir dönüm noktası ortaklığına imza attı eweek.com. Microsoft’un Azure bulutu, sayısız yapay zeka çözümüne ve büyük ölçekli model eğitimi için süper bilgisayarlara ev sahipliği yapıyor eweek.com. Bilişsel API’ler‘den Azure OpenAI Servisi‘ne kadar sunduğu hizmetlerle Microsoft, geliştiriciler ve işletmeler için “yapay zekayı demokratikleştiriyor” ve önde gelen bir yapay zeka platform sağlayıcısı olmayı hedefliyor eweek.com.
3. OpenAI – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 2015). Öncü bir yapay zeka araştırma laboratuvarı olarak kurulan ve daha sonra şirkete dönüşen OpenAI, GPT serisi büyük dil modelleri ve çok popüler ChatGPT asistanı ile üretken yapay zekada devrim başlattı. OpenAI’nin misyonu “güvenli ve faydalı” genel yapay zeka geliştirmektir. Öne çıkan yenilikler arasında GPT-4, görsel üretim modeli DALL·E 2 ve konuşmadan metne Whisper bulunur. Merkezi San Francisco’da olan OpenAI’nin 2022’nin sonunda ChatGPT’yi piyasaya sürmesi, üretken zekaya ana akım ilgiyi tetikledi. Şirket, yapay zekanın sınırlarını zorlamaya ve güvenliği üzerine çalışmaya devam ediyor.
4. NVIDIA – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 1993). NVIDIA, yapay zeka donanımında tartışmasız liderdir ve modern yapay zeka iş yüklerini çalıştıran GPU’ları ve sistemleri sağlar. Yüksek performanslı grafik işlemcileri, derin sinir ağlarının eğitimi ve dağıtımında kritik öneme sahiptir; bu da NVIDIA’yı en ileri yapay zeka modellerinin “motoru” yapmaktadır. Donanımın ötesinde, NVIDIA eksiksiz bir yazılım yığını (CUDA kütüphaneleri, yapay zeka framework’leri) sunar ve robotik (Jetson), otonom sürüş (NVIDIA Drive) gibi platformlar geliştirmiştir. Bulut sağlayıcılarıyla iş birliği ve girişimlere yatırım yaparak, NVIDIA kendi teknolojisi etrafında bir yapay zeka ekosistemi kurmuştur. Şirketin etkisi o kadar yaygındır ki, ileri düzey yapay zeka bilişimi için “tüm yollar NVIDIA’ya çıkar”.
5. Meta Platforms – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 2004). Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın ana şirketi Meta, sosyal medya ve metaverse’de dev ölçekli yapay zeka uygulamalarını yürütmektedir. Meta’nın yapay zeka araştırma birimi (FAIR), bilgisayarla görme ve doğal dil işleme alanında en ileri modeller üretmiştir ve 2023’te LLaMA adlı açık kaynak büyük dil modeli ailesini kullanıma sunmuştur. Platformlarındaki milyarlarca kullanıcıya içerik önerisi sunan algoritmalarının arkasında yapay zeka vardır. Meta artık Messenger’da yapay zeka asistanları, Instagram’da görsel oluşturma gibi uygulamalarla üretken zekayı uygulamalarına entegre ederek daha kişisel ve sürükleyici deneyimler sunmayı amaçlıyor. Çok büyük veri setleri ve hesaplama gücüne sahip Meta, tüketici uygulamalarında yapay zekayı ileri iten ana oyunculardan biridir (bazı rakiplerine göre üretken yapay zekaya biraz geç başlamış olsa da).
6. Amazon – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 1994). E-ticaret ve bulut devi Amazon, yapay zeka tabanlı bulut hizmetlerinde ve tüketiciye yönelik yapay zekada küresel lider konumuna geldi. Tüketici tarafında, Amazon’un Alexa sesli asistanı akıllı evde yapay zekanın öncüsü olurken, öneri algoritmaları milyonlarca kişiye alışverişi kişiselleştiriyor. Bulut tarafında ise AWS, geniş bir yapay zeka servisleri yelpazesi sunmakta; önceden hazırlanmış görsel ve dil API’lerinden Amazon Bedrock platformunda temel modellerin barındırılmasına kadar birçok hizmet sağlıyor. Amazon’un kendi temel model ailesi (Nova kod adlı) Alexa ve yeni yapay zekâ özelliklerine güç veriyor. Son yenilikler arasında webde gezinme ve sesli çeviri için ajan tabanlı yapay zeka yer alıyor. Amazon, gelişmiş yapay zekayı perakende, lojistik ve AWS’ye entegre ederek yapay zekanın iş süreçlerine derinlemesine yerleşmesini sağlıyor.
7. Google DeepMind – Birleşik Krallık (kuruluş: 2010, Google tarafından 2014’te satın alındı). Önceden DeepMind Technologies olarak bilinen ve şimdi Alphabet’in bir parçası olan bu Londra merkezli araştırma laboratuvarı, çığır açan yapay zeka araştırmalarıyla ünlüdür. DeepMind’ın misyonu “genel amaçlı öğrenme algoritmaları” geliştirmektir. İlk kez bir Go dünya şampiyonunu yenen AlphaGo‘yu yaratmasıyla bilinir; bu, yapay zekada büyük bir dönüm noktasıdır. Sonrasında, AlphaFold ile protein katlanmasını öngörerek 200 milyon proteinin yapısını tahmin etmiş ve biyokimyada devrim başlatmıştır. Diğer yenilikler arasında AlphaZero (kendi kendine öğrenerek satranç ve shogi ustalığı) ve oyunlarda/optimizasyonda derin pekiştirmeli öğrenme alanındaki ilerlemeler bulunur. Küresel araştırma merkezleri ve Google ürünleriyle entegrasyonu ile DeepMind, yapay zeka teorisi ve gerçek dünya uygulamalarında ilerlemeyi yönlendiren bir araştırma gücüne sahiptir.
8. Tesla, Inc. – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 2003). Tesla yalnızca bir elektrikli araç üreticisi değildir – aynı zamanda otonom sistemler için yapay zekada bir liderdir. Şirket, Autopilot ve Full Self-Driving (FSD) Beta sürücü destek sistemlerini geliştirmek için yapay zeka ve bilgisayarla görme teknolojilerini kullanır, bu sistemler milyonlarca mil gerçek dünya verisiyle sürekli öğrenir. Tesla, kendi AI çiplerini (FSD bilgisayarı ve yakında çıkacak Dojo süper bilgisayarı) tasarlayarak otonom sürüş için ağlarını eğitir ve çalıştırır. Ayrıca insansı Optimus robotları‘nda ve üretim otomasyonunda yapay zekadan yararlanır. Robotaksiler ve otonom robotları dünya ölçeğinde kullanmayı hedefleyen Tesla, dikey olarak entegre yaklaşımıyla otomotiv sektöründe en iddialı yapay zeka şirketlerinden biridir. (Ek bilgi: Tesla, 2003’te Kaliforniya’da “teknoloji şirketi de olan bir otomobil şirketi” olarak kuruldu; yani teknolojiyi (yapay zeka dahil) kimliğinin merkezine yerleştiriyor.)
9. Apple – Amerika Birleşik Devletleri (kuruluş: 1976). Dünyanın en büyük teknoloji şirketi, donanım ve yazılım ekosistemiyle milyarlarca kişinin parmaklarının ucuna yapay zekayı getiriyor. Apple’ın yapay zeka gücü, cihaz üzerinde zekadan gelir – iPhone’larda hızlı yüz tanıma ve görsel işleme sağlayan Neural Engine çiplerinden, kişisel Siri asistanı ve otomatik düzeltmede mahremiyeti koruyan yapay zeka özelliklerine kadar. Apple, bilgisayarla görmede (örneğin FaceID, iPhone fotoğraf çekiminde gelişmiş kamera zekası) ve AR’da (mekânsal algı için yapay zeka kullanımı) da yenilikçidir. Ar-Ge konusunda oldukça ketum olsa da, Apple’ın Siri ve geliştirici araçlarını geliştirmek amacıyla büyük dil modelleri ve üretken zeka üzerinde çalıştığı bildiriliyor. Makine öğrenimi için optimize edilmiş kendi özel çipleri (M serisi gibi) sayesinde Apple, yapay zekayı ürünlerinin kullanıcı deneyimine kusursuzca entegre ediyor. Apple’ın cihaz ekosisteminin büyüklüğü ve kullanıcı odaklı yapay zekaya odaklanması, kamuoyunda diğer bazı rakiplerine kıyasla daha “sessiz” bir profili olmasına rağmen, onu küresel ölçekte etkili kılıyor.
10. Baidu – Çin (kuruluş: 2000). Sıklıkla “Çin’in Google’ı” olarak anılan Baidu, bir arama motorundan çeşitlendirilmiş bir yapay zeka ve teknoloji liderine dönüşmüştür eweek.com. Baidu’nun yapay zeka portföyü geniştir: Baidu Brain yapay zeka platformu (görme, doğal dil, derin öğrenme yetenekleriyle), Kunlun yapay zeka hızlandırıcı çipleri, bulut yapay zeka hizmetleri ve otonom sürüşte öncülük (Apollo projesiyle) sağlamaktadır. Yaklaşık 2010’dan itibaren yapay zeka araştırmalarına yüksek yatırım yapan Baidu, şimdi tam kapsamlı bir yapay zeka ekosistemi oluşturmuştur eweek.com. Dikkat çeken yenilikler arasında ERNIE Bot (ChatGPT’ye rakip olarak piyasaya sunulan, Çince üretken yapay zeka sohbet botu) eweek.com ve konuşma teknolojileri (Baidu Deep Speech) ile kuantum bilgi işlem araştırmasının yapay zekayla entegrasyonu yer alıyor eweek.com. Merkezi Pekin’de bulunan Baidu, Çin yapay zeka endüstrisinin amiral gemisi ve dünya çapında araştırma laboratuvarlarına, ulusal yapay zeka girişimlerinde lider role sahiptir.

11–30. Sıralar: Küresel Yapay Zeka Güç Merkezleri

Bu grup, dünyanın dört bir yanından büyük teknoloji holdingleri ve hızla yükselen yenilikçileri içerir. Popüler tüketici platformlarından büyük ölçekli kurumsal çözümlere veya kritik yapay zeka altyapısına kadar, yapay zeka ekosisteminde önemli etkileri vardır.

11. ByteDance – Çin (2012’de kuruldu). TikTok ve Douyin’in arkasındaki şirket olan ByteDance, içerik tüketimini dönüştürmek için yapay zekadan yararlanarak dünyanın önde gelen yapay zeka devlerinden biri haline hızla geldi. Başarısını, TikTok’un küresel popülerliğini artıran çok gelişmiş tavsiye algoritmalarına borçlu olan ByteDance’in ilk ürünü Toutiao, haberleri yapay zeka ile derledi; daha sonra kısa video uygulamaları Douyin/TikTok ise yapay zeka temelli içerik sunumunun bağımlılık yaratan gücünü gösterdi. Şirket, özel bir Yapay Zeka Laboratuvarı işletiyor ve medya platformlarını desteklemek için bilgisayarlı görü, NLP ve derin öğrenme alanlarında ölçekli yetenekler geliştirdi. TikTok’un milyarı aşan kullanıcısı ve yapay zeka destekli müzik uygulaması Resso gibi yan ürünlerle, ByteDance yapay zekanın etkileyici kullanıcı deneyimleri yaratabileceğini göstererek bir girişimi çok milyar dolarlık bir teknoloji devine dönüştürdü.
12. IBM – Amerika Birleşik Devletleri (1911’de kuruldu). Tarihi bir teknoloji öncüsü olan IBM, kendini kurumsal yapay zeka çözümleri ve araştırmalarında lider olarak yeniden konumlandırdı. IBM’in Watson yapay zekası, 2011’de Jeopardy!’yi kazanarak ün kazandı ve bugün sektör odaklı yapay zeka ürünleri sunuyor (ör. Watson Assistant sohbet robotları, Watson Health). IBM’in geniş yapay zeka portföyünde, temel modeller ve yapay zeka iş yükleri için yeni bir platform olan Watsonx yer alıyor. New York merkezli şirket, hibrit bulut yapay zekası, otomatik yapay zeka destekli BT operasyonları ve yapay zeka tabanlı iş danışmanlığı gibi alanlarda öne çıkıyor. IBM, Ar-Ge’ye (ABD patentlerinde sürekli olarak lider) önemli yatırımlar yaptı ve yapay zekayı ilerletmek için akademik ortaklıklar kurdu (ör. MIT-IBM AI Lab). Konuşmalı yapay zeka, makine öğrenmesi ve yapay zeka etiği konularındaki uzmanlığıyla, IBM birçok Fortune 500 şirketine büyük ölçekte yapay zeka uygulamaları sunuyor ve AI iş ekosisteminde güvenilir bir güç olarak öne çıkıyor.
13. Tencent – Çin (1998’de kuruldu). Tencent, sosyal medya (WeChat), oyun, fintech, bulut bilişim ve eğlence gibi birçok alanda faaliyet gösteren Shenzhen merkezli dev bir internet şirketidir – tüm alanlar yapay zekayla güçlendirilmektedir. Tencent’in AI Lab ve YouTu Lab (görü araştırmaları), ürünlerini geliştiren teknolojiler geliştiriyor: WeChat Pay’de yüz tanımadan oyun platformlarında yapay zeka tabanlı içerik denetimine kadar. WeChat’in akıllı servisleri (çeviri, yüz filtreleri gibi) ve Tencent’in haber, video ve müzik için tavsiye motorları, yüz milyonlarca kullanıcıya gelişmiş yapay zeka algoritmalarıyla hizmet veriyor. Tencent ayrıca dünya genelinde yapay zeka girişimlerinin büyük bir yatırımcısıdır (Tesla, OpenAI ve birçok Çinli AI firmasına ortaklığı var). Otonom sürüş, tıbbi yapay zeka ve bulut yapay zeka hizmetleri gibi girişimleriyle Tencent, Çin’de anahtar bir yapay zeka platformu sağlayıcısıdır. Geniş kullanıcı verisi ve bilgi işlem altyapısı, tüketici ve kurumsal kullanım için yapay zekada inovasyonu sürdürmesi adına ona güçlü bir temel sağlıyor.
14. Alibaba Group – Çin (1999’da kuruldu). Alibaba, daha çok e-ticaretle bilinen, ancak Asya-Pasifik bölgesinde bulut bilişim ve yapay zekada da lider olan bir teknoloji grubudur. Alibaba Cloud (Aliyun), Çin’in en büyük bulut sağlayıcısıdır ve çok çeşitli AI hizmetleri ile büyük veri analiz araçları sunar. Alibaba’nın DAMO Academy’si (enstitüsü) en yeni yapay zeka araştırmalarını yürütür (AI çiplerinden NLP’ye kadar). Şirketin AI’sı e-ticarette (ürün önerileri, akıllı lojistik), City Brain şehir trafiği yönetim platformunda ve Alipay’in sahtecilik tespitinde kendini gösterir. Bulut birimi, kendi büyük dil modeli (Tongyi Qianwen) ve bir yapay zeka sohbet robotu geliştirdi. Son yıllardaki regülasyon zorluklarına rağmen, grubun Bulut Zeka bölümü Çin’deki AI gelişiminin başlıca itici gücü olarak görülüyor. Alibaba’nın “her yerde iş yapmayı kolaylaştırmak” misyonu, tedarik zincirinden müşteri deneyimine kadar her şeyi optimize eden yapay zekayla destekleniyor.
15. Huawei – Çin (1987’de kuruldu). Huawei, giderek daha fazla AI çipleri ve altyapısına odaklanan küresel bir telekomünikasyon ve elektronik devidir. Shenzhen merkezli şirket yapay zekalı akıllı telefonlar ve IoT cihazları tasarlarken, aynı zamanda veri merkezleri için AI işlemciler (ör. Ascend serisi) ve mobil için Kirin AI çipleri gibi güçlü ürünler geliştirdi. Huawei’nin bulut platformu AI hizmetleri sunar; ayrıca telekom ağı optimizasyonu ve akıllı şehir çözümleri için de AI uygulamaları geliştirir. Yaptırımlar karşısında Huawei, AI araştırmalarına iki kat fazla ağırlık verdi – yabancı çip alternatiflerinden ileri hesaplamalar için yapay zekaya kadar. Ayrıca açık kaynaklı bir derin öğrenme çerçevesi olan MindSpore‘u başlattı. Huawei’nin ağ ölçeği ve üniversiteler/iş dünyasıyla AI ekosistemi oluşturma hamleleri, onu özellikle gelişmekte olan pazarlarda yapay zekanın benimsenmesinde kilit bir oyuncu haline getiriyor.
16. Intel – Amerika Birleşik Devletleri (1968’de kuruldu). Dünyanın en büyük PC çip üreticisi Intel, son yıllarda yapay zeka donanımı ve yazılımına güçlü bir şekilde yöneldi. CPU’larını tamamlamak için AI girişimleri satın alan Intel (AI hızlandırıcıları için Habana Labs, görüntü işleme için Movidius gibi) Habana Gaudi eğitim işlemcileri ve AI talimatlarına sahip Intel Xeon işlemciler gibi ürünler çıkardı. oneAPI AI analytics toolkit makine öğrenmesi için optimize edilmiş kütüphanelerle geliyor. Şirket, beyin benzeri bilgi işlem için nöromorfik çipler (Loihi) üzerinde de araştırma yapıyor. En ileri AI çiplerinde rekabetle karşılaşsa da, dünya genelindeki veri merkezlerindeki yaygınlığı sayesinde Intel etkili kalıyor. Intel’in yazılımı (OpenVINO toolkit) yapay zekayı uç cihazlarda kullanılabilir kılıyor. Yeni CEO Pat Gelsinger AI ve dökümhane kabiliyetlerini önceliklendirirken, Intel AI bilişim altyapısının çekirdek sağlayıcısı olarak yeniden tepeye oynamayı hedefliyor.
17. Anthropic – Amerika Birleşik Devletleri (2021’de kuruldu). Anthropic, eski OpenAI araştırmacılarının kurduğu yüksek profilli bir yapay zeka girişimidir ve güvenilir, yönlendirilebilir AI sistemleri inşa etmeye odaklanır. Önemli yatırımlarla desteklenen (Google ve diğerlerinden) Anthropic, GPT-4’e alternatif olarak Claude adlı büyük dil modelini geliştirdi ve AI güvenliği ve etiğine odaklandı. Claude, metin, kod ve diyalog üretebilir, yardımcı ve zararsız olmaya vurgu yapar. Anthropic’in “anayasal yapay zeka” (model davranışını rehber ilkelerle yönlendirme) araştırmaları, sektör en iyi uygulamalarını etkiledi. OpenAI’den daha genç olsa da, Anthropic’in yeteneği ve yaklaşımı onu LLM yarışında önemli bir oyuncu yaptı. Şirketin misyonu “insanların güvenebileceği faydalı AI sistemleri yaratmak”tır ve AI yönetimi konusunda düşünceli politika savunuculuğu yapar. Üretken yapay zekaya olan talebin hızla arttığı bu dönemde Anthropic, güvenlik odaklı inovasyonuyla öne çıkıyor ve AI’nın ön saflarında rekabet için model yeteneklerini hızla genişletiyor.
18. Palantir Technologies – Amerika Birleşik Devletleri (2003’te kuruldu). Palantir, hükümetler ve işletmelere büyük veriyi anlamlandırmalarında yardımcı olan platformlar sunarak yapay zekaya güçlü şekilde yönelen lider bir veri analitiği şirketidir. Palantir’in (ticari müşteriler için Foundry, savunma için Gotham gibi) yazılımı, finansal verilerden istihbarat raporlarına kadar her şeyde kalıpları ortaya çıkarmak için AI/ML kullanır. Son olarak Palantir, AI Platform (AIP) adında, büyük dil modellerini özel ağlara entegre eden ve kuruluşların hassas veriler üzerinde AI’dan yararlanmasını sağlayan bir platform başlattı. Askeri ve güvenlik kurumlarıyla çalışmalarıyla bilinen Palantir, AI tabanlı karar destek (ör. tedarik zinciri optimizasyonu, sahtecilik tespiti, savaş alanı istihbaratı) sunar. Şirketin CEO’su, ürünlerini “işletme için AI tabanlı otonom işletim sistemi” olarak tanımlamıştır. Kritik uygulamalardaki geçmişi ve büyüyen ticari işiyle Palantir, savunma, sağlık ve finansta başta olmak üzere operasyonel yapay zeka çözümlerinin en etkili tedarikçilerinden biri haline gelmiştir.
19. Salesforce – Amerika Birleşik Devletleri (1999’da kuruldu). CRM yazılımında küresel lider olan Salesforce, platformuna “AI-first” müşteri ilişkileri araçlarını derinlemesine entegre etmiştir. Salesforce Einstein AI, Salesforce uygulamalarında tahmin ve öneriler sunar (satış, pazarlama, hizmet gibi), örneğin potansiyel müşteri puanlama veya müşteri taleplerini otomatik yönlendirme gibi işlevleri gerçekleştirir. 2023’te Salesforce, OpenAI modelleri ile Salesforce’un kendi AI’sını birleştirerek Einstein GPT’yi tanıttı; böylece otomatik satış e-postaları ya da müşteri sohbet yanıtları gibi içerikler CRM içinde üretilebiliyor. Salesforce ayrıca üretken AI girişimlerine yatırım yaptı ve yenilikler için 500 Milyon $’lık bir fon kurdu. Yaklaşımı, iş kullanıcılarının kolayca erişebileceği yapay zekayı vurgular. Kurumsal müşterilerin güvenini kazanan Salesforce, iş süreçlerinde yapay zekanın ölçekli olarak benimsenmesine öncülük ediyor. Bankacılıktan perakendeye, birçok şirket satış süreçlerini geliştirmek için Salesforce’un AI özelliklerini kullanıyor ve Salesforce’u kurumlar için AI sağlayıcısı olarak öne çıkarıyor.
20. Qualcomm – Amerika Birleşik Devletleri (1985’te kuruldu). Qualcomm, özellikle mobil ve IoT cihazlarında uçta AI sağlayan önde gelen bir yarı iletken şirketidir. Snapdragon işlemcileri, akıllı telefonlarda gelişmiş kamera AI’sı, sesli asistanlar ve artırılmış gerçeklik gibi özellikleri destekleyen (Hexagon DSP ve AI çekirdekleriyle) özel yapay zeka motorlarına sahiptir. Qualcomm’un AI yongaları ayrıca AR/VR gözlüklerinde, otomobillerde, drone’larda ve kablosuz IoT cihazlarında da kullanılır. Şirketin AI araştırmaları, verimli sinir ağı çıkarımını hızlandırdı ve popüler açık kaynak yapay zeka platformlarını (ör. TensorFlow Lite) düşük güç tüketimli cihazlar için optimize etti. Qualcomm’un vizyonu, “AI’ı her yerde” hayata geçirerek bulut veri merkezlerine bağımlı olmadan güçlü yapay zeka hesaplaması sağlamaktır – bu, mahremiyet, gecikme ve bağlantı açısından kritik öneme sahiptir. 5G bağlantı ve AI birleşimiyle, Qualcomm uç AI ekosisteminde kritik bir rol oynar; akıllı kameralardan bağlantılı arabalara kadar cihazların veriyi anında işleyebilmesini sağlar.
21. AMD – Amerika Birleşik Devletleri (1969’da kuruldu). Advanced Micro Devices (AMD), yapay zeka donanım alanında önemli bir rakip olarak öne çıktı. Tarihsel olarak CPU ve GPU’larıyla tanınan AMD, Xilinx’i (FPGA lideri) satın alması ve MI-serisi GPU hızlandırıcılarını geliştirmesiyle NVIDIA’ya veri merkezi AI alanında rakip oluyor. AMD’nin GPU’ları AI modeli eğitimi için (bazı bulut sağlayıcıları tarafından özellikle) kullanılıyor ve CPU’ları birçok sunucuda AI iş yüklerine güç veriyor. Şirket, AI’ya özel yongalar üzerinde de çalışıyor ve Xilinx FPGA’ları uyarlanabilir AI çıkarımı için uzmanlaşmış görevlerde kullanılıyor. AMD’nin gücü yüksek performanslı hesaplamada yatıyor – örneğin, AI modellerinin eğitildiği üstün bilgisayarlar için CPU ve GPU sağlıyor. Daha açık yazılım yığınları (ROCm) ve rekabetçi fiyatlandırma ile AMD, alternatif bir AI hesaplama platformu sunar. AI silicona (çip) talep patlarken, AMD’nin heterojen bilişimde (CPU+GPU+FPGA) sürdürdüğü inovasyon, onu yapay zekadaki ilerlemenin alt yapısını sağlayan etkili bir oyuncu yapıyor.
22. Databricks – Amerika Birleşik Devletleri (2013’te kuruldu). Databricks, büyük veri analitiği ve makine öğrenimi platformlarında öncülük eden bir unicorn girişimdir. Apache Spark’ın yaratıcılarından doğan Databricks, büyük veri kümeleri üzerinde veri boru hatları kurmayı ve yapay zeka modeli eğitimi yapmayı kolaylaştıran birleşik veri platformları sunar. Lakehouse mimarisi, veri ambarı ile veri gölü yeteneklerini birleştirerek veri hazırlamadan yapay zeka modeli dağıtımına kadar her şeyi aynı yerde yapabilmenizi sağlar. Databricks, MLops konusunda öncüdür – kurumların yapay zekayı operasyonelleştirmesini sağlar. Açık kaynaklı MLFlow’u deney takibi için entegre etti ve yakın zamanda verimli AI eğitimi için MosaicML şirketini satın aldı; böylece müşterilere uygun maliyetli büyük model eğitimi sunmaya başladı. 30 milyar $’ı aşan değeriyle Databricks, sahtekarlık tespiti, tavsiye sistemleri ve genom analizi gibi görevler için binlerce şirket tarafından kullanılıyor. Veri mühendisliği ve veri bilimi arasındaki köprüyü kurarak, Databricks ham veriden yapay zeka destekli içgörüye geçişi birleştiriyor.
23. Hugging Face – Amerika Birleşik Devletleri/Fransa (2016’da kuruldu). Hugging Face, açık kaynak yapay zekanın merkezi olarak ortaya çıkmıştır. Başlangıçta bir sohbet robotu uygulaması olarak başlayan Hugging Face, son teknoloji NLP modellerine erişimi demokratikleştiren Transformers kütüphanesiyle üne kavuştu. Bugün, Hugging Face 100.000+ makine öğrenmesi modeli ve veri kümesi barındırıyor; araştırmacılar ve geliştiriciler burada dil, görsel, ses ve daha fazla alan için modeller paylaşıyor. Sıklıkla “makine öğrenmesinin GitHub’ı” olarak adlandırılır. Hugging Face’in misyonu, “algoritmanın açık kaynaklı hale getirilmesi” ve AI’ya erişimi ve tekrarlanabilirliği sağlamaktır. BERT, GPT-2/3 (kopyaları), Stable Diffusion gibi popüler modeller ve Gradio gibi AI demo araçları önemli katkılarındandır. Endüstri liderleriyle (AWS, Microsoft, Google) ortaklıklar kurarak açık modelleri bulut hizmetlerine entegre ederler. İş birlikçi topluluğu sayesinde Hugging Face, yapay zekanın inovasyonu ve kullanılmasında hız sağladı – artık projelere başlamak için önceden eğitilmiş modelleri Hugging Face’ten almak çok yaygın. Bu topluluk odaklı AI yaklaşımı, Hugging Face’i küresel anlamda yapay zekanın nasıl geliştirileceğini etkileyen bir aktör olarak konumlandırmıştır.
24. UiPath – Romanya/Amerika Birleşik Devletleri (2005’te kuruldu). UiPath, işletmelerde tekrarlayan dijital işleri otomatikleştirmek için yapay zekadan yararlanan RPA (Robotik Süreç Otomasyonu) alanında liderdir. Bükreş’te kurulan ve sonrasında merkezi New York’a taşınan UiPath’in platformu, bilgisayarda insan hareketlerini taklit eden yazılım “robotları”nı ekran okuma, tıklama, yazma gibi eylemler için bilgisayarlı görü ve makine öğrenmesiyle güçlendirir – veri girişi, fatura işleme veya veritabanı güncellemeleri gibi görevleri yönetir. UiPath, doküman anlama, AI bilgisayarlı görü (kullanıcı arayüzü elemanlarını yorumlamak için), sohbet robotu entegrasyonları gibi AI becerilerini entegre ederek otomasyonu daha akıllı ve uyarlanabilir hale getirdi. Ayrıca Automation GPT asistanı ile doğal dilde senaryo oluşturmayı kolaylaştırdı. Büyük geliştirici topluluğuyla UiPath, şirketlere “AI destekli otomasyon” ve verimlilik artışı sunuyor. Finans, sağlık, devlet ve daha fazlasında uygulanan ürünleri, 2021’deki başarılı halka arzda AI tabanlı otomasyonun iş dünyası için ne kadar kritik hale geldiğini gösterdi. İşletmeler dijital dönüşüme yönelirken, UiPath arka ofis ve rutin süreçlere AI’yı büyük ölçekte getiren etkin bir tedarikçi olarak öne çıkıyor.
25. Boston Dynamics – Amerika Birleşik Devletleri (1992’de kuruldu). Boston Dynamics, son teknoloji robotlarıyla büyük bir üne sahip; bu robotlar olağanüstü çeviklik ve zekayla hareket ediyor. Orijinal olarak MIT’den ayrılan şirket (şu anda Hyundai Motor Group’a ait), Atlas (insansı robot), Spot (dört ayaklı robot köpek) ve Stretch (depolarda kutu taşıyan robot) gibi icatları sayesinde ileri robotikte sembol haline geldi. Bu robotlarda denge, gezinme ve manipülasyon için sofistike yapay zeka bulunur – örneğin, Spot endüstriyel tesislerde otonom devriye gezebilir ve ortam haritası çıkarabilir. Boston Dynamics’in viral videoları (robotların dansı veya parkur yapması gibi), robot hareketi ve algılamada AI’nın geldiği noktayı gözler önüne seriyor. Halen Ar-Ge’den ticari ürünlere geçişte olan firma, Spot’u denetim ve kamu güvenliği uygulamaları için satmaya başladı. Boston Dynamics, robotikte AI’nın sınırlarını zorlayarak makinelerde makine öğrenmesi, kontrol algoritmaları ve tasarımın birleşimiyle nelerin mümkün olduğunu gösteriyor. Popüler kültür üzerindeki etkisi (ve küresel robotik araştırmalarındaki örnek rolü), onu günümüzde en önemli yapay zeka/robotik şirketlerinden biri yapıyor.
26. Waymo – Amerika Birleşik Devletleri (2009’da Google Otonom Sürüş Projesi olarak kuruldu). Alphabet’in bir iştiraki olan Waymo, otonom araçlarda (AV) öncüdür. Google’ın kendi kendine giden araba girişiminden ticarileştirilmiş hale gelerek, 4. seviye otonom sürüş teknolojisinin liderliğini üstlenmiştir. Waymo’nun yapay zeka destekli sistemi – Waymo Driver – lidar, kamera, radar ve gelişmiş sinir ağlarını yol algılamasında ve gezinmede kullanır. Phoenix, Arizona’da Waymo, tam sürücüsüz arabalarla halka açık robotaksi hizmeti veriyor ve başka şehirlere de genişliyor. Şirket aynı zamanda Waymo Via ile kamyon pilotlarına başladı. On yılı aşkın geliştirme ve on milyonlarca otonom olarak kat edilen yol ile Waymo’nun teknolojisi, AV güvenliği ve sofistike yapay zeka konusunda altın standart kabul ediliyor. Tamamen sürücüsüz ulaşım servisi başlatmak gibi başarılarıyla Waymo, ulaşımda yapay zekanın liderlerinden biri olmayı sürdürüyor. Sonsuz simülasyonlar ve algılamadan planlamaya kadar ileri yapay zeka araştırmalarıyla Waymo, otonom devrimin ilerlemesini sağlıyor.
27. Mobileye – İsrail (1999’da kuruldu). Mobileye, milyonlarca araca entegre edilen kamera tabanlı Gelişmiş Sürücü Destek Sistemleri (ADAS) ile otomotivde vizyona sahip bir yapay zeka öncüsüdür. Kudüs merkezli şirket (2017’de Intel tarafından satın alındı), şerit takibi, çarpışma önleme, adaptif hız kontrolü gibi işlevleri bilgisayarlı görü AI’sı ile mümkün kılar. EyeQ çipleri ve yazılımı, araç üstü kameralardan gelen görüntüleri gerçek zamanlı analiz ederek araçları, yayaları, yolları ve trafik işaretlerini algılar. Mobileye, yapay zeka ile 8 milyar km’den fazla yolu haritalandırdı. Şimdi, Intel’in yan kuruluşu olarak (Mobileye Drive platformuyla) tam otonom sistemler geliştiriyor ve robotaksilerde/ tüketici AV’lerinde test ediyor. Büyük otomobil üreticileriyle (BMW, Volkswagen, Toyota vb.) ortaklıklar kuran Mobileye, AI destekli güvenlik özelliklerini yaygın araçlara taşımada öncü oldu ve benzersiz vizyona dayalı otomotiv AI yaklaşımıyla daha yüksek otonomiye doğru inovasyona devam ediyor.
28. Cruise – Amerika Birleşik Devletleri (2013’te kuruldu). Cruise, şehirlerde otonom robotaksi dağıtımına odaklanan başat bir otonom araç şirketidir. General Motors (Honda ve diğerlerinin de katılımıyla) tarafından desteklenen Cruise, AI yazılımı ve sensörlerle (lidar, radar, kamera) çalışan elektrikli, otonom araçlar (ör. Cruise Origin minibüs) geliştirdi. San Francisco’da Cruise, karmaşık şehir ortamında insan sürücüsü olmadan sefer yapan ticari robotaxi hizmeti veriyor. Şirketin çözümünde, algılamada derin öğrenme (nesneleri tanıma, hareketlerini tahmin etme) ve kararlarda pekiştirmeli öğrenme gibi AI teknikleri kullanılıyor. Cruise, ABD’nin büyük bir kentinde tamamen sürücüsüz yolcu taşımacılığı başlatan ilklerden oldu. Araçları milyonlarca otonom km kat etti. Yoğun şehir trafiği sorunlarını çözerek, Cruise otonom yolculuk yarışında etkili bir oyuncu ve GM ile yakın iş birliğiyle kendi AI sürücüsünü tüketici araçlarına entegre etmeyi hedefliyor. San Francisco başarısı ve yeni şehirlere açılma planlarıyla Cruise, AI’nın gerçek dünyadaki taşımacılığa uygulanmasında başı çekiyor.
29. C3.ai – Amerika Birleşik Devletleri (2009’da kuruldu). C3.ai (C3 “A-I” olarak okunur), yapay zeka uygulamalarını hızlı şekilde geliştirmek, dağıtmak ve ölçeklendirmek için kapsamlı bir platform ile tanınan kurumsal yapay zeka yazılımı sağlayıcısıdır. Teknoloji duayeni Tom Siebel tarafından kurulan C3.ai; üretim, enerji, savunma ve finansal hizmetler gibi sektörlere önceden hazırlanmış AI uygulamaları ve araçları sunar. C3 AI Suite, kuruluşların büyük miktarda veriyi entegre edip makine öğrenimini datamation.com datamation.com gibi kestirimci bakım, tedarik zinciri optimizasyonu, enerji ağı analitiği ve CRM geliştirme gibi amaçlarla uygulamasına olanak tanır. Şirket bulut devleri (Microsoft Azure, AWS, Google Cloud) ve sistem entegratörleriyle ortaklık yapar; 40’tan fazla hazır yapay zeka uygulamasına sahiptir datamation.com. Örneğin, ABD Hava Kuvvetleri C3.ai’ı uçak bakım analitiği için kullanıyor. Kurumsal yapay zeka projelerinin karmaşıklığını azaltarak (veri entegrasyonu ve model yönetiminin ağır yükünü ortadan kaldırarak), C3.ai, AI’dan sıfırdan her şeyi inşa etmeye gerek bırakmayan güvenilir bir çözüm haline gelmiştir. Etkisi, geleneksel endüstrilerde yapay zekanın benimsenmesini hızlandıran kurumsal dostu bir platform sunmasında yatıyor.
30. DataRobot – Amerika Birleşik Devletleri (2012’de kuruldu). DataRobot, otomatik makine öğrenimi (AutoML) alanında öncü bir platform sunar; bu platform kullanıcıların minimum kod bilgisiyle tahmine dayalı modeller inşa edip dağıtmasını sağlar. DataRobot, veri bilimciler ve iş analistlerine yönelik olarak, özellik mühendisliği, algoritma seçimi ve hiperparametre ayarı gibi zaman alan işleri otomatik hale getirir. Bu sayede, kuruluşlar AI modellerini (müşteri kaybı tahmini, talep tahmini vb.) daha hızlı ve ölçekli biçimde geliştirebilir. Platform ayrıca zamanla AI modellerinin başarımını izlemek ve yönetmek için araçlar sunar. Şirketin çözümleri, finanstan (sahtecilik tespiti) sağlığa (hasta risk skorlama) kadar birçok sektörde kullanılıyor. Makine öğrenmesinin karmaşıklığını soyutlayarak, DataRobot büyük veri bilimi ekiplerine sahip olmayan şirketlerin dahi AI’dan yararlanmasını sağlar. “AI’nın AI yaratmak için kullanılması” DataRobot’u açıklayabilir – akıllı otomasyonla başka yapay zekalar inşa eder. Büyük yatırımları ve küresel müşteri tabanıyla DataRobot, AI geliştirme süreçlerinin demokratikleşmesinde lider olup, şirketlerin AI modelleri oluşturma yöntemini dönüştürüyor.

31–50. Sıralar: Yenilikçiler ve Uzman Liderler

Bu şirketler, alanına özgü yapay zeka uzmanlıkları ya da yıkıcı yenilikleriyle öne çıkıyor. Aralarında üretken AI öncüleri, yeni nesil yapay zekayı mümkün kılan çip üreticileri ve yapay zekayı yaratıcı ve yüksek etkili biçimlerde uygulayan firmalar bulunuyor.

31. Stability AI – Birleşik Krallık (2020’de kuruldu). Stability AI, Stable Diffusion adındaki çığır açıcı açık kaynaklı metinden-görüntüye jeneratörün arkasındaki girişimdir ve üretici sanat devrimini başlatmıştır. “Halk için, halk tarafından yapay zeka” misyonu ile hareket eden Stability AI, 2022’de Stable Diffusion’u finanse ederek herkese metin girdilerinden görseller üretme imkanı tanıdı – ve modeli yeni stillerle özelleştirmeye olanak sağladı. Bu, görüntü yapay zekasında bir inovasyon dalgası ve sayısız türev modelin ortaya çıkmasına yol açtı. Stability AI şimdi başka açık modeller (örneğin dil için Stable LM ve müzik için Dance Diffusion) geliştiriyor. İleri düzey yapay zeka modellerinin açık kaynaklı hale getirilmesiyle, büyük teknoloji şirketlerinin kapalı yaklaşımlarına meydan okuyor ve küresel geliştirici ile sanatçı topluluğunu güçlendiriyor. Şirketin merkezi Londra’da olup dünya çapında araştırmacıları bulunmaktadır. Üretici yapay zekanın yayılmasındaki etkisi açıktır – birçok uygulama ve servis Stable Diffusion’u altyapı olarak kullanıyor. Stability’nin şeffaflık ve halka açık erişim anlayışı, AI’nın kültürel ve yaratıcı etkilerini şekillendiren lider inovatif yapay zeka şirketlerinden biri olarak konumunu sağlamlaştırdı.
32. Cohere – Kanada (2019’da kuruldu). Cohere, eski Google Brain araştırmacıları tarafından kurulan, büyük dil modeli (LLM) alanında öne çıkan bir girişimdir. Toronto merkezli Cohere, kendi büyük dil modelleriyle desteklenen NLP API platformu sunar. Geliştiriciler, içeriğin üretilmesi, özetlenmesi, sınıflandırılması ve arama gibi uygulamalar için Cohere’in modellerini kullanabilirler. Cohere’i farklı kılan, şirketlere veri gizliliği ve modelleri sahip oldukları özel veriler üzerinde eğitebilme imkanı sunmasıdır. Amiral gemisi modelleri (command ve embed modelleri) ile OpenAI’nın GPT serisiyle rekabet etmeyi hedefleyen Cohere, Google Cloud ve diğerleriyle ortaklıklar kurmuştur. Şirketlerin, verilerini üçüncü taraflara göndermeden LLM’leri dahil etmek istemesiyle Cohere’in “LLM’leri verinize getirin” yaklaşımı popülerlik kazandı. Önemli fonlama ve araştırma geçmişiyle Cohere, bağımsız lider AI laboratuvarlarından biri olup dil tabanlı yapay zekayı bulut API’leriyle erişilebilir kılmak için çalışıyor.
33. AI21 Labs – İsrail (2017’de kuruldu). AI21 Labs, doğal dil işleme alanında öncü bir İsrail yapay zeka şirketidir. Dünyanın en büyük dil modellerinden biri olan Jurassic-2‘yi (178 milyar parametre ile GPT-3’e benzer) geliştirmiş ve bunu metin üretimi ile anlama gibi görevler için bir API üzerinden sunmuştur. AI21 ayrıca insan benzeri akıcılıkta metinleri yeniden yazma veya özetleme özelliğine sahip popüler bir yapay zeka yazma asistanı olan Wordtune‘u piyasaya sürdü. Bir başka inovasyonu ise İbranice LLM’ler olup, AI21’i İngilizce dışı NLP’de lider yaptı. AI araştırmacıları (ör. Yoav Shoham ve Ori Goshen) ve dilbilimcilerden oluşan bir ekiple, derin öğrenme ile dil bilgisini birleştirmesiyle bilinir – örneğin modelleri kaynak gösterebilir veya karmaşık görevleri alt bileşenlere ayırabilir. OpenAI gibi firmalara alternatif olarak konumlanan AI21 Labs, dilde çok yönlülük ve kontrol edilebilirlike önem veriyor. İsrail’in AI inovasyonundaki büyüyen rolünü gösterirken, (Amazon Bedrock ile olduğu gibi) kurumsal kullanıcıya ulaşmak için ortaklıklar da kurdu. Dünyada büyük LLM’leri inşa eden az sayıdaki şirketlerden biri olarak AI21, dil tabanlı yapay zekanın sınırlarını zorlayan önemli oyunculardan biri.
34. Inflection AI – Amerika Birleşik Devletleri (2022’de kuruldu). Inflection AI, AI alanında önde gelen isimler (Reid Hoffman ve DeepMind kurucu ortağı Mustafa Suleyman dahil) tarafından, kişisel yapay zeka asistanları yaratmaya odaklanarak kuruldu. 2023’te Inflection, daha insani ve empatik bir sohbet stiliyle destek, bilgi ve tavsiye sunan Pi (“personal intelligence”) adlı AI sohbet botunu piyasaya sürdü. Inflection’ın amacı, kullanıcının ihtiyaç ve kişiliklerini zamanla anlayan ve dijital bir arkadaş veya koç gibi hizmet veren bir AI inşa etmektir. Şirket, kendi büyük modellerini NVIDIA GPU’larıyla donatılmış iç süper bilgisayarında eğitmek için 1,5 milyar dolardan fazla fon topladı – bir başlangıç için en yüksek fonlardan biri. Inflection’ın ekibinde, Pi’nin davranışını kullanıcı niyet ve değerleriyle uyumlu hale getirmek için pekiştirmeli öğrenme ve güvenlik uzmanları yer alıyor. Tüm görevler için genel sohbet botu yerine, kişiselleştirilmiş ve güvene dayalı bir AI hedefleyen Inflection AI, sektörde bire bir ilişkiler için ayarlanmış yapay zekanın yeni bir yönünü temsil ediyor. Vizyonunun iddialılığı ve üst düzey destekçileriyle, üretici yapay zeka arenasında etkili bir rakip olma potansiyeline sahip.
35. Graphcore – Birleşik Krallık (2016’da kuruldu). Graphcore, IPU (Intelligence Processing Unit) çipleriyle bilinen lider bir yapay zeka donanım girişimidir – AI iş yükleri için özel tasarlanmış yeni bir işlemci türü. Bristol, İngiltere merkezli Graphcore’un IPU’ları, binlerce çekirdeği ve bolca çip üstü belleğiyle büyük bir paralel mimariye sahip ve bu sayede sinir ağlarının verimli eğitilmesini sağlıyor. Graphcore bu çipleri IPU-POD sunucu sistemlerinde ve bulut hizmetlerinde sunar. Donanımları, doğal dil modellerinden genomik analizlere kadar çeşitli uygulamalarda kullanıldı. Graphcore’un yaklaşımı, GPU’ları uyarlamak yerine işlemci tasarımını baştan sona makine zekası için yeniden düşünmek oldu. Ayrıca, geliştiricilerin IPU’nun yeteneklerinden faydalanmasını sağlayan Poplar yazılım çerçevesini geliştirdi. Önemli yatırım ve ortaklıklarla (Microsoft Azure erken destekçilerindendir) Graphcore, bir dönemde Avrupa’nın çok milyar dolarlık değere ulaşan en önemli AI çip girişimi oldu. AI çip rekabeti yoğun olsa da, Graphcore’un teknolojisi performans çıtasını yukarı taşıdı ve sektörde AI için yenilikçi çip mimarileri düşüncesine öncülük etti.
36. Cerebras Systems – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Cerebras, yapay zeka donanımında geleneksel yolları aşarak dünyanın en büyük bilgisayar çipini geliştirmesiyle manşetlere çıktı. Wafer-Scale Engine (WSE) adlı çipi, tam bir silikon yongası büyüklüğünde – yüz binlerce çekirdeği tek bir çipte birleştirip, bu da Cerebras’ın CS serisi AI bilgisayarlarında kullanılıyor. Son çıkan Cerebras WSE-2 850.000’den fazla çekirdeğe sahip ve tüm modeli tek bir yonga üzerinde tutarak (birçok küçük çip arasında veri transferine ihtiyaç bırakmadan) büyük sinir ağlarını çok hızlı eğitebiliyor. Cerebras, büyük dil modellerinden hesaplamalı biyolojiye kadar pek çok uygulamayı hedefliyor. Çözümleri, devasa hesaplama gücüne ihtiyaç duyan ulusal laboratuvarlarda ve AI araştırma gruplarında kullanılıyor. Geleneksel donanımın ölçeklenme sınırlarını aşacak şekilde çip boyutu ve mimarisini yeniden tasarlayan Cerebras, kendine özgü mühendisliğiyle (su soğutmalı kabinler, özel derleyici yazılımı) AI altyapısında bir yenilikçi olarak kabul görüyor ve AI hızlandırması konusunda sektörün bakış açısını değiştiriyor. Modeller büyüdükçe Cerebras, bu talebi karşılamak için benzersiz bir yol sunuyor.
37. SenseTime – Çin (2014’te kuruldu). SenseTime, bilgisayarlı görü ve derin öğrenme teknolojisi ile tanınan, dünyanın en değerli AI şirketlerinden biridir. Merkezi Hong Kong ve Şanghay’da olan SenseTime, yüz tanıma, görüntü ve video analizi, otonom sürüş gibi uygulamalar için algoritma ve çözümler sunar. Teknolojisi akıllı şehir gözetimi, mobil yüz filtreleri, perakende analitiği ve sürücü destek sistemleri gibi alanlarda kullanılıyor. Özellikle yüz tanıma teknolojisi, küresel ölçekte yapılan karşılaştırmalarda üst sıralarda yer almış ve kamu ile ticari müşteriler tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Şirket ayrıca temel AI araştırmasına da katkı sağlıyor, açık kaynak çerçeveler geliştiriyor ve akademik makaleler yayımlıyor. SenseTime, 2022’de borsaya açılmış ve “AI unicorn” lakabını alarak Çin’in yapay zeka gelişiminde köşe taşı konumuna gelmiş, ulusal AI ekibinin bir parçası olmuştur. AI eğitimi, sağlık görüntüleme ve AR/VR alanlarına da genişlemiştir. Etik endişeler nedeniyle ABD yaptırımları ile karşı karşıya kalmasına rağmen, SenseTime bilgisayarla görmede öncü olmaya ve yüz tanımanın doğruluğu ve ölçeklenebilirliğinde sektör standartlarını belirlemeye devam ediyor.
38. Megvii – Çin (2011’de kuruldu). Megvii – Face++ yüz tanıma platformuyla bilinir – bilgisayarlı görü alanında uzmanlaşan Çinli bir başka AI devlerindendir. Face++ API’si (2010’ların ortasında piyasaya sürüldü) geliştiriciler için en yaygın kullanılan yüz algılama/tanıma bulut servislerinden biri oldu. Megvii’nin algoritmaları, kişi ve nesne tanıma konusunda çok başarılıdır; yüz tanıma yarışmalarında uluslararası ödüller kazanmıştır. Ürün portföyünde FaceID (fintek için kimlik doğrulama), FacePass (geçiş kontrol sistemleri) ve MegEye (şehir gözetimi çözümleri) yer alır. Megvii, ayrıca IoT ve robotik alanında da faaliyet göstererek Hetu yazılımıyla depolar için AI tabanlı sensörler ve otomasyon geliştirdi. SenseTime gibi, Megvii de Çin’in ulusal AI kahramanlarından biri olup, ülkenin akıllı şehir ve güvenlik girişimlerinin çoğunda yer aldı. IPO sürecinin iptali ve ABD yaptırım listesine dahil edilmesi gibi zorluklar yaşasa da Megvii, özellikle derin öğrenme modellerini açık kaynak olarak paylaşma konusunda yeniliklerini sürdürüyor. Hizmet olarak yüz tanıma modelini ilk kez ölçeklendiren ve Çin’in güvenlik pazarındaki hacmiyle Megvii, yapay zekanın gözetim ve kentsel teknolojide nasıl uygulandığına dair önemli bir etkiye sahip.
39. Darktrace – Birleşik Krallık (2013’te kuruldu). Darktrace, siber güvenlik yapay zekası alanında liderdir ve “Kurumsal Bağışıklık Sistemi” yaklaşımıyla AI’yı siber tehditleri tespit ve müdahalede kullanıyor. Matematikçiler ve İngiliz istihbarat uzmanları tarafından kurulan Darktrace’in platformu, ağdaki kullanıcılar ve cihazlar için normal ‘yaşam düzenini’ öğrenir ve ardından gerçek zamanlı olarak anormal davranışları (siber saldırı işareti olabilecek) saptar. Gözetimsiz makine öğrenmesiyle güçlenen bu kendini öğrenen teknoloji, imzaya dayalı araçların gözden kaçırdığı tehditleri yakalamakta yardımcı olur. Darktrace’in Antigena modülü, saldırılara otonom şekilde müdahale edebilir (örneğin, bir cihazı yavaşlatmak veya izole etmek). Küresel ölçekte faaliyet gösteren Darktrace, finans, sağlık ve üretimdeki müşterilerini iç tehditler veya IoT saldırıları gibi yeni nesil tehditlere karşı korudu. 2021’de Londra Borsası’nda halka arz oldu ve güvenlikte yapay zekaya olan piyasa güvenini gösterdi. AI’yı kurumsal savunmanın kalbine yerleştirerek, Darktrace uyarlanabilir, AI destekli siber güvenlik yaklaşımını endüstri standardına dönüştürdü – saldırılar karmaşıklaştıkça gerekli bir evrim. Başarısı, başka birçok firmanın AI tabanlı güvenlik çözümlerini takip etmesini sağladı.
40. DeepL – Almanya (2017’de kuruldu). DeepL, dünyanın en doğru yapay zeka tabanlı dil çevirilerini sunmasıyla yaygın olarak kabul görüyor. Bu Alman şirketi, birçok kullanıcıya göre Google Translate’e oranla belirli dil çiftlerinde daha doğal ve incelikli olan sinirsel makine çeviri sistemi geliştirdi. DeepL, modellerini süper bilgisayarda web’den toplanan çok büyük iki dilli verilerle eğiterek işe başladı ve Avrupa dillerine destekle piyasaya çıktı. Amiral gemisi ürünü DeepL Translator, özellikle deyimsel ifadelerdeki akıcılığıyla popülerlik kazandı. Şirket, Japonca ve Çince gibi dilleri de ekleyerek API ve kuruluşlar için Pro abonelik hizmeti sunmaya başladı. DeepL ayrıca yazı asistanı özellikleri getirdi, bu da daha geniş dil tabanlı AI hizmetlerine genişleyeceğinin sinyalini veriyor. Kaliteye odaklanıp Avrupa’nın zengin dil verilerinden yararlanan DeepL, büyük teknoloji şirketlerini de çeviri alanında rekabete zorladı. Niş bir alanda büyük rakiplerini geride bırakabilen uzmanlaşmış AI sağlayıcısı örneğidir – bu vakada çeviri. Küresel iletişim anlık çeviriye bağlıyken, DeepL’in teknolojisi dil bariyerlerini AI ile aşma konusunda öne çıkıyor.
41. BenevolentAI – Birleşik Krallık (2013’te kuruldu). BenevolentAI, AI destekli ilaç keşfi ve biyomedikal araştırmalarında liderdir. Londra merkezli olan şirket, büyük ölçekli bilimsel verileri (yayın, moleküler veri, klinik çalışmalar) analiz ederek hastalıklar için yeni bağlantılar ve tedavi önerileri bulabilen bir yapay zeka platformu geliştirdi. BenevolentAI’nin algoritmaları, makale ve patent okuyabilen NLP ile bilgi grafikleri ve makine öğrenimini birleştirerek ilaç-hedef ilişkilerini tahmin eder ve umut vadeden molekülleri saptar. Bu yaklaşım, COVID-19 için mevcut bir ilacın (Baricitinib) tekrar kullanılabilecek potansiyeli gibi yenilikler sağladı ve bu, klinik deneylerde doğrulandı. BenevolentAI, önde gelen ilaç şirketleriyle işbirliği yapmakta ve AI’sı tarafından keşfedilen çok sayıda aday ilacı (örneğin ALS ve ülseratif kolit için) klinik geliştirme hattında bulunduruyor. 2022’de SPAC yoluyla halka arz olarak, sağlıkta AI’ya yapılan yatırım iştahını yansıttı. BenevolentAI’nin çalışmaları, yapay zekanın ilaç keşif sürecini önemli ölçüde hızlandırıp iyileştirebileceğini, yıllarca sürecek Ar-Ge’yi kısaltabileceğini kanıtlıyor. Derin öğrenmenin biyomedikal uzmanlıkla entegrasyonu sayesinde, AI ve yaşam bilimlerinin kesişiminde en önemli şirketlerden biri oldu.
42. Tempus – Amerika Birleşik Devletleri (2015’te kuruldu). Tempus, yapay zeka ve büyük veriyi kansere ve diğer hastalıklara karşı kullanan Chicago merkezli bir hassas tıp şirketidir. Eric Lefkofsky tarafından kurulan Tempus, kanser hastalarının DNA/RNA’sını dizileyip klinik kayıtlarını toplamak suretiyle dünyanın en büyük moleküler ve klinik veri kütüphanelerinden birini oluşturdu. Bu veriye yapay zeka uygulayarak onkologlara tedavi seçiminde rehberlik eden (tümörün genetik profiline göre) veya klinik çalışma için hasta seçen öngörücü modeller geliştirdi. Tempus ayrıca radyoloji ve patoloji için görüntü analizi algoritmaları gibi AI araçları sunuyor; örneğin taramalarda veya preparatlarda kanseri tespit ediyor. COVID-19 pandemisinde ise risk grubunu ayırmak için AI kullandı. 8 milyar doların üzerinde değere ulaşan Tempus, veriye dayalı kişiselleştirilmiş tıpta lider konumda. Yapay zekanın, devasa veri kümelerini işleyerek kişiye özel tedaviler sağlayabileceğini ve sağlık hizmetini dönüştürebileceğini gösteriyor. Akademik ve yerel hastanelerle işbirliğiyle Tempus’un platformu yaygın olarak kullanılıyor; keşifleri hızlandırıyor ve klinisyenlere noktada daha bilinçli kararlar alma imkanı sunuyor.
43. Insilico Medicine – Hong Kong (2014’te kuruldu). Insilico Medicine, ilaç keşfi için yapay zekada, özellikle üretken kimya alanındaki çalışmalarıyla öncüdür. Şirketin AI platformu (Chemistry42), üretken karşıt ağlar (GAN’lar) ve diğer derin öğrenme teknikleri ile istenen özelliklere sahip yeni moleküller tasarlayabilir. Insilico, yapay zekasının fibroz için potansiyel bir ilaç geliştirmesini 2019’da 21 günde tamamlayarak – normalde aylar sürer – dikkat çekmiş, 2021’de ise idiyopatik pulmoner fibroz için AI tarafından keşfedilen bir bileşiği Faz I denemelere getirmiştir (bu aşamaya ulaşan ilk AI geliştirilen ilaçlardan). Insilico’nun teknolojilerinde ayrıca PandaOmics (hedef keşif için) ve genomik, proteomik ve klinik verileri birleştiren çok modlu yaklaşımlar bulunmaktadır. Hong Kong ve New York’ta çift merkezli olan şirket, büyük ilaç firmalarıyla işbirliği yapmakta ve hatta yaşlanma karşıtı ilaçlarda (adının kökeni) çalışmaktadır. Insilico Medicine, AI’nın ilaç geliştirmeyi çok daha hızlı ve düşük maliyetle yeni tedaviler yaratabileceğini kanıtlayarak ilaç Ar-Ge’sinde dönüşüm potansiyelinin poster çocuğu oldu.
44. Midjourney – Amerika Birleşik Devletleri (2021’de kuruldu). Midjourney, kendi adını taşıyan AI görüntü üretici modeli ile tanınan bağımsız bir araştırma laboratuvarıdır. Discord botu arayüzüyle erişilebilen Midjourney modeli, metin açıklamalarından şaşırtıcı sanatsal görseller üretir – foto gerçekçi sahnelerden illüstratif stillere kadar – ve kendine ait bağlı bir kullanıcı topluluğu yaratmıştır. Midjourney’nin çıktıları, sanatsal kalitesiyle sıkça övülmekte olup; tasarımcılar, sanatçılar ve haber siteleri tarafından kullanılmaktadır. Şirket, 2023’te modelinin 5. versiyonunu çıkaracak kadar hızlı ilerlemiş, çözünürlük, bütünlük ve metin anlama açısından büyük gelişmeler sağlamıştır. Bazı rakiplerinin aksine, Midjourney modelin mimarisi ve eğitim verisi konusunda kapalı davranarak bir gizem oluşturmuştur. Büyük şirket desteği yerine abonelik modeliyle finanse edilir. Midjourney’nin popülaritesi, üretici yapay zekanın kültürel etkisini gözler önüne sermektedir – örneğin, Midjourney görselleri sanat yarışmalarında ödül kazanmış ve memlerde viral olmuştur. Kullanıcıları birkaç kelimeyle sanatçıya dönüştürerek, Midjourney AI destekli yaratıcılıkta önemli bir oyuncu olmuş ve küçük, odaklı bir ekibin üretici AI sahnesinde ne kadar etkili olabileceğini göstermiştir.
45. Character.AI – Amerika Birleşik Devletleri (2021’de kuruldu). Character.AI, kullanıcılara AI karakterleri – tarihi şahsiyetlerden kurgusal karakterlere ve özgün avatarlarına kadar – oluşturup sohbet etme fırsatı sunan bir chatbot platformudur. Eski Google Brain araştırmacıları tarafından kurulan şirketin teknolojisi, diyalog için özelleştirilmiş büyük dil modellerine dayanır. Character.AI sitesinde, bir terapist botuyla sohbet edebilir, Sokrates’le felsefe tartışabilir ya da Pikachu’nun size cevap vermesini sağlayabilirsiniz – AI, “karakteri” inandırıcı şekilde taklit etmeye çalışır. Bu, Character.AI’yi özellikle eğlence ve sosyal amaçlı çok popüler hale getirmiş ve milyonlarca kullanıcıya (özellikle Z kuşağı) ulaşmasını sağlamıştır. Platform, kullanıcıların birkaç yönerge ve örnek diyalog girerek kendi karakterlerini oluşturmalarına da olanak tanır; böylece kalabalık kaynaklı bir dinamik yakalanmıştır. Karakter.AI’nin hızlı büyümesi – resmi mobil uygulama (yakın zamana kadar) veya yoğun pazarlama olmadan – insanlara etkileşimli, sohbet odaklı AIya olan iştahı gösteriyor. Açık uçlu ve hayal gücüne dayalı sohbetlere odaklanarak Character.AI, üretici AI’nın yeni bir nişine öncülük ediyor: AI ile sosyal eğlence ve yaratıcılık.
46. Mistral AI – Fransa (2023’te kuruldu). Mistral AI, Avrupa’nın kendi AI temel modellerini üretme girişimlerinin gözde genç girişimlerinden biridir. Eski Meta ve Google araştırmacıları tarafından kurulan Mistral, açık kaynaklı büyük dil modellerini ve Avrupa dilleri ile değerlerine uygun üretici yapay zekayı geliştirmeyi hedefleyerek AI tarihinde en büyük tohum fonlamalarından birini (€105 milyon) topladı. 2023 ortasında, kuruluşundan haftalar sonra Mistral, rakiplerinden daha iyi performans gösteren 7 milyar parametreli bir dil modelini (Mistral 7B) sınırsız kullanıma ücretsiz olarak piyasaya sürdü ve bu adım güçlü AI modellerini açıkça yayımlama stratejisiyle uyumludur. Mistral, verimlilik ve şeffaflığa odaklanarak Amerikan devleriyle rekabet etmeyi hedefliyor. Paris merkezli şirket, Avrupa’da dijital egemenliğe yönelik hareketin bir parçası. Henüz çok yeni olmasına rağmen, Mistral’ın ilk modelleri ve devasa fonu, onu dünyanın en umut vaat eden yapay zeka girişimlerinden biri yaptı ve Silikon Vadisi dışında da büyük ilerlemelerin mümkün olduğunu gösterdi.
47. Anduril Industries – Amerika Birleşik Devletleri (2017’de kuruldu). Anduril, yapay zeka, otonomi ve robotiki askeri ve güvenlik uygulamalarına taşıyan savunma teknolojisi şirketidir. Oculus VR’ın yaratıcısı Palmer Luckey tarafından kurulan Anduril’in ürünleri arasında Lattice platformu bulunur – bu AI yazılım altyapısı, sensör, drone ve sanal gerçeklikten gelen verileri entegre edip askeri birimlere otonom tehdit algılama ve komuta sistemi sağlar. ABD-Meksika sınırında kullanılan otonom gözetleme kuleleri, üs koruması için devriye dronları ve Donanma için sualtı dronları geliştirmiştir. Dikkat çeken ürünlerinden biri, AI destekli ve doğrudan kontrol olmadan devriye veya keşif yapabilen Ghost 4 drone’dur. Anduril, yakın zamanda AI güçlendirilmiş mühimmat drone’ları üretmek için bir havacılık şirketini de satın aldı. Alışılagelmiş yavaş savunma sektöründe, teknoloji odaklı (hızlı prototipleme, yazılım güncellemeleri) ve otonom sistemlere eğilimiyle Anduril büyük kamu sözleşmeleri kazanmıştır. AI’yı savunmaya entegre etme eğiliminin öncüsü olup sensör verisi analizinden insansız araçların kontrolüne kadar askeri birimlerin daha “otonom ve durumsal farkındalığa sahip” olmasını sağlıyor. Anduril’in yükselişi, AI’nın ulusal güvenlikte hızla stratejik önem kazandığını gösteriyor.
48. Nuro – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Nuro, otonom teslimat araçlarına – yerel ticaret için sürücüsüz robotlara – odaklanmaktadır. Eski Google sürücüsüz araba mühendisleri tarafından kurulan Nuro, insan taşımak yerine eşya taşımak için küçük, kapsül benzeri (direksiyon ve koltuk olmayan) bir elektrikli araç geliştirdi. Bu R2 araçları, sokaklarda market, yemek veya kargo teslimatı için otonom olarak müşteri evine gider. Nuro’nun yapay zekası ~40 km/sa hıza kadar sürüş gerçekleştirir ve pilot programlarda teslimatı tamamen otonom yürütebilir (Arizona, Teksas). Market teslimatı (Kroger) ve pizza teslimatı (Domino’s) gibi şirketlerle ortaklıklar kurdu. Son dönemde, Nuro kendi Nuro Driver otonomi yazılımını başka firmaların araçlarına lisanslamaya yöneldi. Bu hamle, otomotiv ve lojistik şirketlerinin Nuro’nun seviye 4 sürücüsüz teknolojisini kullanarak dağıtım araçları ve robo-taksiler sunmasına imkan veriyor ve endüstride benimsenmeyi hızlandırıyor. Nuro 1 milyonun üzerinde otonom mil kazasız tamamladığını vurgulayarak güvenliğe öncelik veriyor. E-ticaret ve talebe bağlı teslimat arttıkça, Nuro’nun AI destekli son kilometre teslimat beklentisi ana ihtiyaca hitap etmekte ve otonominin günlük hizmetleri nasıl dönüştürebileceğini gösteriyor. Sürücüsüz araç sektöründe yolcu taşıma odaklı rakiplerin yanında, kargo teslimatında en ileri uygulamayı sunanlardan biri olarak öne çıkmıştır.
49. Yitu Technology – Çin (2012’de kuruldu). Yitu, güçlü yüz tanıma ve akıllı şehir çözümleriyle tanınan bir Çin yapay zeka şirketidir. Şanghay’da kurulan Yitu, küresel testlerde üst düzey doğruluk elde eden gelişmiş yüz tanıma algoritmaları geliştirdi. Teknolojisi, güvenlik noktalarında, bankacılık (yüz tanımalı ödeme), kolluk kuvvetleri (güvenlik kayıtlarında şüpheli tanıma) gibi alanlarda kullanılıyor. Görüntünün yanı sıra Yitu, sağlık yapay zekası da geliştiriyor – Yitu Care adlı tıbbi görüntüleme sistemi, radyologlara BT/MRG taramalarında hastalık tanısında yardımcı oluyor. Yitu’nun City Brain platformu altında, şehir yönetimi için trafik analizi ve perakende analitiği gibi bir dizi AI ürünü de mevcut. “Yitu” adı Çince’de “derin bilinç” anlamına gelir ve şirketin temel yapay zeka araştırmasındaki iddiasını yansıtır. SenseTime, Megvii, CloudWalk gibi rakipleriyle birlikte Çin’in “AI ulusal takımı”ndadır. ABD ticaret yasaklarından etkilense de, yakın zamanda ilaç keşfine de odaklanarak inovasyona devam etmekte. Yitu’nun dikkat çeken projesi 2017 G20 Zirvesi’nde yüz tanıma ile güvenliği sağlamasıydı. Yitu, AI’nın güvenlikten sağlığa kadar geniş uygulama alanlarını gösteren ve Çin’in yapay zekadaki hızlı ilerlemesini sembolize eden önemli bir oyuncudur.
50. CloudWalk Technology – Çin (2015’te kuruldu). CloudWalk, Çin’in “CV Dört Ejderhası”ndan biri olarak yüz tanıma ve fintek AI çözümlerinde uzmanlaşmıştır. Çin Bilimler Akademisi’nin kuluçka merkezi Guangzhou merkezli CloudWalk, bankalar ve havalimanları için yüz tanıma teknolojisinin ana tedarikçisi oldu. Yazılımları, Bank of China ve diğer finans kurumlarında yüz taramasıyla müşteri kimlik doğrulaması ve dolandırıcılık önlemede kullanılıyor. CloudWalk ayrıca havacılıkta yolcu taramasında ve akıllı şehir pilotlarında da AI sistemleri kurdu. 3D yapılandırılmış ışık görüntüleme teknolojisiyle yüz tanımanın doğruluk ve sahtecilik önleme kapasitesi geliştirildi. 2021’de Çin’in STAR borsasında halka arz olarak manşetlere çıktı. Şirket, AI modelleri için kendi bulut platformunu ve uç bilişim cihazlarını geliştirerek AI tabanlı altyapıya da açılıyor. CloudWalk’un akademiden sanayiye uzanan yolculuğu, devlet destekli yapay zeka araştırmasının yaygın ticarileşmeye dönüşebileceğini gösteriyor. Güven ve doğruluğun çok önemli olduğu finans sektörüne odaklanarak, CloudWalk Çin’de yüz bazlı kimlik doğrulamasını günlük hayatta yaygınlaştırmış ve AI tabanlı hizmetlerin kitlesel olarak benimsenmesinde anahtar rol üstlenmiştir.

51–70. Sıra: Sektör Bazında AI Öncüleri

Bu grup, AI’yı ileri düzey çip üreticilerinden kurumsal veriyi geliştiren yazılım firmalarına; sağlık, finans ve siber güvenlik gibi sektörlerde yenilik getiren uzmanlara kadar özel alanlarda uygulayan şirketleri öne çıkarıyor. Kendi alanlarında derinliğini ve o ekosistemler içindeki etkisini gösteriyorlar.

51. iFlytek – Çin (1999’da kuruldu). iFlytek, Çin’in önde gelen ses tanıma ve doğal dil işleme şirketi olup, genellikle Amerika’nın Nuance’ı ile karşılaştırılır (bazı açılardan onu geçmiş durumdadır). Merkezi Hefei’de bulunan iFlytek, on yıllardır makinelerin insan konuşmasını anlaması ve üretmesi üzerine yoğunlaşmıştır. Çin’deki sesli asistanlar, otomatik transkripsiyon servisleri, dil öğrenme uygulamaları ve milyonlarca kullanıcının farklı lehçelerde sesli giriş yapabilmesini sağlayan sistemlerin büyük kısmında iFlytek’in ses teknolojisi kullanılır. iFlytek’in yapay zekası, Çince ile İngilizce arasında gerçek zamanlı konuşma çevirisi yapabilir ve diplomatik ortamlarda da kullanılmıştır. Şirket, eğitimde (ör. NLP ile kompozisyon değerlendirme) ve adli sistemlerde (mahkemelerde konuşmadan metne) yapay zeka sağlar. Yeniliklerinden biri de gezginler arasında popüler olan iFlytek Translator cihazıdır. 2008’den beri Shenzhen borsasında işlem gören iFlytek, Çin’in ulusal YZ ekibinin bir parçasıdır ve “ses tanıma Süper Beyni”ni sürükleyici olarak tanımlanmıştır. Sese ve dile derinlemesine odaklanarak ve büyük miktarda konuşma verisi toplayarak iFlytek, Asya-Pasifik’te ses tabanlı YZ’nin başlıca sağlayıcısı olmuştur ve insanların makinelerle sözlü olarak nasıl etkileşim kurduğunu büyük ölçüde etkilemektedir.
52. Oracle – Amerika Birleşik Devletleri (1977’de kuruldu). Oracle, küresel bir kurumsal yazılım devi olarak, YZ’yi bulut hizmetleri ve iş uygulamalarına entegre ederek kurumsal BT’de YZ’yi mümkün kılan başlıca oyunculardan biri haline gelmiştir. Oracle’ın Otonom Veritabanı, makine öğrenimi sayesinde insan müdahalesi gerektirmeden kendini ayarlayıp güvenliğini sağlar. Şirketin geniş ürün portföyü (ERP, SCM, İK, CX uygulamaları) artık YZ destekli özellikler içermektedir – örneğin, tedarik zincirinde YZ tahminleri, işe alımda akıllı aday tarama, müşteri deneyiminde kişiselleştirme. Oracle Bulut Altyapısı, YZ hizmetleri sunar ve çok büyük ölçekli YZ iş yüklerine ev sahipliği yapar (Oracle, NVIDIA ile YZ donanım ve yazılımını OCI’ya taşımak için ortaklık yaptı). Oracle ayrıca bulutunda önceden hazırlanmış YZ modelleri (görsel, dil, anomali tespiti) ve veri bilimi araçları sunmaktadır. Son dönemde, Ortadoğu’daki bulut geliştiricilerini YZ konusunda eğitip sertifikalandırma girişimi öne çıkmaktadır. Büyük kurumsal müşteri tabanından aldığı güçle Oracle, işletmelerin iş süreçlerini otomatikleştirmesine ve verilerinden öngörü elde etmesine yardımcı olmak için YZ’yi yaygınlaştırmaktadır. Kamuya yönelik olmayan yapısı nedeniyle bazı rakipleri kadar öne çıkmasa da, sahnelerin arkasında YZ yayılımı açısından – özellikle bulut ve veritabanı teknolojisiyle – Oracle’ın dünya genelindeki sektörlerde etkisi büyüktür.
53. SAS Institute – Amerika Birleşik Devletleri (1976’da kuruldu). SAS, kurumsal analitik, YZ ve makine öğrenimi yazılımlarının köklü bir sağlayıcısı olup platformunu öncülükle geliştirmiştir. “YZ” terimi moda olmadan önce, SAS şirketlerin istatistiksel yazılımlarla veri analizine destek veriyordu. Günümüzde SAS Platformu; öngörücü modeller oluşturmak ve yayına almak, bilgisayarla görme, NLP ve otomatik makine öğrenimi gibi araçlara sahiptir ve veri akışının uçtan uca yönetimini sağlar. SAS’ın en güçlü olduğu alanlar; banka (sahtecilik tespiti, risk yönetimi), sağlık, kamu gibi yoğun veri uyumluluğu ve yönetişim gerektiren dikeylerdir. Sektöre özel çözümleri (SAS Viya – bulut tabanlı ML platformu ve müşteri zekasında YZ destekli segmentasyon gibi) sunar. Veri bilimcileri ve alan uzmanlarından oluşan derin kadrosuyla SAS, kurumsal odağı sebebiyle sıkça açıklanabilir YZ konusunu vurgular. Yeni oyuncular çoğalsa da, SAS’ın onlarca yıla dayalı güvenilirliği ve kritik sistemlere entegrasyonu firmaya kalıcı bir güç kazandırır. Veri bilimi platformları konusunda sürekli liderler arasındadır. Teknolojisini güncel tutarak ve açık kaynak entegrasyonlarına yönelerek, SAS geleneksel şirketlere YZ devrimini sağlam ve yönetilebilir şekilde ulaştıran önemli bir oyuncu olmaya devam etmektedir.
54. SambaNova Systems – Amerika Birleşik Devletleri (2017’de kuruldu). SambaNova, YZ için yeni nesil donanım ve entegre sistemler geliştiren bir girişimdir. Yeniden Yapılandırılabilir Veri Akışı Mimarisi (Reconfigurable Dataflow Architecture), özel olarak tasarlanmış çipler ve büyük modelleri eğitmede/yürütmede başarılı sistemlerde uygulanır. Öne çıkan ürünü, DataScale sistemi, bu çipleri optimize yazılımla birleştirip YZ iş yükleri için yüksek veri aktarım hızı sunar. SambaNova’nın farklı yönü YZ’yi donanım satmak yerine hizmet olarak (AI-as-a-service) sunmasıdır: Şirket, donanımlarını ve modellerini bulut veya abonelik temelli sunarak karmaşıklığı işletmelerden saklar. Örneğin, SambaNova, şirketlerin NLP görevleri için kullanabileceği, SambaNova donanımı üzerinde çalışan GPT tabanlı dil modeli hizmeti sunar. Palo Alto merkezli şirket, Enerji Bakanlığı laboratuvarlarıyla büyük işbirlikleri yaptı ve SoftBank, NVIDIA gibi yatırımcılarca desteklendi; değeri 5 milyar $’ı aştı. Esneklik (yeniden yapılandırılabilir devreler) ve büyük modelleri verimli çalıştırma iddiasıyla diğer yeni YZ çip firmalarıyla rekabet eder. YZ modelleri büyüdükçe SambaNova’nın teknolojisi, klasik GPU kümelerine alternatif olarak öne çıkıyor ve anahtar teslim YZ sistemleri yaklaşımı, kuruluşların YZ’yi dev altyapı kurmaya gerek kalmadan benimseme şeklini etkiliyor.
55. Cambricon Technologies – Çin (2016’da kuruldu). Cambricon genellikle “Çin’in Nvidia’sı” diye anılır ve yerli YZ çiplerinde öncüdür. Çin Bilimler Akademisi’nden ayrışan Cambricon’un ilk ürünü olan Cambricon-1A sinirsel işlemcisi, 2017’de Huawei’nin Kirin işlemcilerine entegre edilen dünyanın ilk ticari mobil YZ çipi oldu. Sonrasında, veri merkezleri için bulut YZ eğitim ve çıkarım işlerini üstlenen (MLU serisi) çipler ile uç hızlandırıcılar geliştirdi. Özellikle ABD ihracat kısıtlamaları sonrası Çin’in teknoloji bağımsızlığı hamlesinde büyük rol oynamaktadır. Çipleri, Alibaba ve diğer büyük bulut sağlayıcılarının sunucuları ile YZ araştırmalarında kullanılan süper bilgisayarlarda yer aldı. Şirket, 2020’de Şanghay STAR pazarında halka açıldı ve milyar dolarlık değere ulaştı. Henüz kârlı olmamakla birlikte (büyüyen çip sektörü için tipik), satışları Çin iç talebinin yükselmesiyle patladı. Cambricon’un tasarımları sinir ağlarının paralel işlenmesi ve verimli bellek kullanımı odaklıdır. Jeopolitik gelişmeler Çin’in yarı iletkenini geliştirirken, Cambricon yerli YZ çip inovasyonunun ön cephesindedir ve Çin’in kendi üretimi donanımla YZ modelleri geliştirmeye devam etmesini sağlamaktadır.
56. Horizon Robotics – Çin (2015’te kuruldu). Horizon Robotics, akıllı araçlar ve Nesnelerin İnterneti için uç YZ çiplerinde uzmanlaşmış Pekin merkezli bir şirkettir. Kurucusu eski bir Baidu derin öğrenme öncüsüdür ve hedefi, cihazlara yerinde zekâ kazandırmaktır. Journey serisi YZ işlemcileri, otomobillerde nesne tespiti, sürücü takibi ve sensör birleştirme gibi işlevleri düşük güç tüketimiyle gerçekleştirir. Bu çipler, Çinli otomobil üreticileri ve büyük tedarikçiler tarafından benimsenmiş olup, giderek daha fazla YZ özellikli araç trendini karşılar. Horizon ayrıca Sunrise çiplerini akıllı kameralar ve şehir gözetim sistemleri için üretir. 1,3 milyar $’dan fazla yatırım (Volkswagen ve Intel Capital dahil) almıştır ve bazen Tesla’nın FSD çip çalışmalarına benzetilir. 2022 sonunda Volkswagen, Horizon’ın teknolojisini milyonlarca Çin otomobilinde kullanmak için işbirliğini duyurdu. Uçta uygun maliyetli, uzmanlaşmış YZ silikon sağlayarak Horizon Robotics; otomobil ve gömülü senaryolarda gerçek zamanlı zekâ ihtiyacını karşılar. Bu da, gecikmeye duyarlı ve gizlilik odaklı uygulamalar için “akıllı uç”a geçişin önemini yansıtır.
57. Aurora Innovation – Amerika Birleşik Devletleri (2017’de kuruldu). Aurora, Aurora Driver platformuyla otonom araçlar için “sürücü” geliştirmeyi hedefleyen bir şirket. Kurucuları, Google (Waymo), Tesla ve Uber’in otonomi alanında uzman isimlerdir; yazılım ve donanım entegrasyonuyla tam otonom sürüş sistemi sunar. Başlangıçta robotaksi odaklı olsa da, otonom kamyon taşımacılığına yönelmiştir (ticari olarak daha yakın vadeli görülüyor). Aurora, Teksas’ta Peterbilt ve Volvo kamyonlarında testler gerçekleştirmiştir. Sistemi, lidar, radar ve kameralar kullanarak algı ve hareket planlamasında YZ ile çalışır. Aurora’yı farklı kılan, uzaktan algılamada (Blackmore satın almasından gelen) FirstLight Lidar teknolojisidir. FedEx, Uber Freight ve kamyon üreticileriyle işbirlikleri vardır ve önümüzdeki yıllarda ticari sürücüsüz kamyon hizmeti başlatmayı hedefler. Aurora, 2021’de SPAC ile halka açılmış ve zorlu AR-GE süreçleri için sermaye toplamıştır. Kamyonlar ve otomobiller, donanım ve yazılım dahil bütünsel yaklaşımı ve uzman ekibiyle, Aurora otonom araç endüstrisinde güvenli sürücüsüz taşımacılığı hayata geçirmek için öne çıkan bir oyuncudur.
58. Pony.ai – Çin/Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Pony.ai, otonom sürüşte küresel düzeyde önde gelen bir girişimdir, hem Silikon Vadisi’nde hem Çin’de faaliyet göstermektedir. Kurucusu, Baidu’nun eski ADAS başmühendisi James Peng’dir. Level 4 otonom sistemler geliştirip robotaksi pilotlarıyla test etmiştir. Guangzhou ve Pekin’de robotaksi hizmetleri (bazıları emniyet sürücülü, bazıları belirli alanlarda tam sürücüsüz) sunmuş, on binlerce yolculuk gerçekleştirmiştir. Çin’de robo-kamyon pilotu olan ilk firmalardandır. Derin öğrenmeye dayalı algı ve öngörü teknolojisi sayesinde Toyota ve Hyundai gibi otomotiv devleriyle işbirlikleri yapmış, otonomi sistemlerini araçlarına entegre etmiştir. Özellikle, 2022’de Pony.ai, Pekin’de güvenlik sürücüsüz tam sürücüsüz araç işletme lisansı alarak bir ilke imza atmıştır. 8,5 milyar $ civarı değeriyle, Pony.ai ABD-Çin ekseninde faaliyet gösteren az sayıdaki AV firmasındandır ve iki ülkenin yetenek ve mevzuatından faydalanır. Otonom yarışının iki uluslu doğasını yansıtmakta olup, AV politikalarını da etkilemektedir (Çin’de sürücüsüz araç üretim lisansı alan ilk girişim oldu). En ileri özel AV şirketlerinden biri olarak, Pony.ai sürücüsüz otomobil alanında iyi uygulama ve teknik standartları belirlemede önemli rol oynar.
59. Zoox – Amerika Birleşik Devletleri (2014’te kuruldu). Zoox, 2020’de Amazon tarafından satın alınan, sıfırdan tamamen özel bir robotaksi aracı geliştiren benzersiz bir otonom araç şirketidir. Mevcut otomobilleri dönüştürmek yerine, direksiyonu olmayan, tamamen şehir içi sürücüsüz yolculuklar için tasarlanmış, çift yönlü, dört yolcu kapasiteli ve karşılıklı oturmalı fütüristik bir elektrikli araç geliştirdi. Araç 120 km/saat hıza çıkabiliyor. Zoox’un YZ yığını; navigasyon, algılama (lidar, radar, kameralar) ve şehir sokaklarında kıvrak hareket için dört tekerden direksiyon içerir. San Francisco ve Las Vegas’ta saha testleri sürmektedir. Donanım ve yazılımı bir arada tasarlayarak sürüş deneyimini (ör. kayar kapılar, robot anonsları) ve güvenliği optimize etmeyi amaçlarlar. Amazon’un ilgisi uzun vadede lojistik entegrasyonu da işaret etse de, Zoox kısa vadede robotaksi vizyonuna odaklanmaktadır. 2020’de sürücüsüz araçlarını halka açık bir şekilde göstermiş, 2023’te çalışanlarına pilot sürüşler başlatmıştır. Zoox’un “alttan yukarıya sürücüsüz otomobil” yaklaşımı, insan sürücü kısıtlarından bağımsız bir şehir taksisinin nasıl olabileceğine dair endüstride vizyon oluşturmaktadır. Hem bir araç üreticisi hem YZ şirketi olarak, şehir içi otonom mobilitede bütünsel inovasyonun cesur örneğidir.
60. Automation Anywhere – Amerika Birleşik Devletleri (2003’te kuruldu). Automation Anywhere, robotik süreç otomasyonu (RPA) yazılımlarıyla önde gelen bir şirket olup, işletmelerin tekrarlayan dijital görevlerini otomatikleştiren yazılım botları sağlar. UiPath ile sıkı rekabet halindedir, AI tabanlı RPA platformunda kullanıcılar kendi botlarını kolayca oluşturup, fatura işleme, eski sistemlere veri girişi, uygulamalar arası veri aktarımı gibi işlemleri otomatize edebilir. IQ Bot ile YZ’yi entegre ederek, bilgisayarla görme ve NLP ile yarı yapılandırılmış belgeleri (örn. PDF ve e-postadan veri çıkarımı) okuyabilmektedir. Ayrıca Bot Insight adında bot performansını izleyen YZ analitik aracı geliştirmiştir. AARI arayüzü (Automation Anywhere Robotic Interface), insan-bot işbirliğini konuşmaya dayalı bir arayüzle sağlar. Kurallara bağlı manuel işleri ortadan kaldırarak, YZ destekli otomasyon sayesinde verimlilik ve insan kaynağının serbest kalması mümkün olur. Bulut tabanlı platform; finans, dış kaynak kullanımı, sağlık gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kuruluşların dijital dönüşüm çabalarında, dijital iş gücü oluşturma noktasında geniş çapta rol oynar. 90’dan fazla ülkede 800 milyon $’dan fazla yatırım ve varlığıyla, arkada ve önde ofislerde YZ tabanlı otomasyonun küresel yayılımını teşvik eden önemli bir oyuncudur.
61. H2O.ai – Amerika Birleşik Devletleri (2012’de kuruldu). H2O.ai, açık kaynak makine öğrenimi ve YZ platformları alanında liderdir. Amiral gemisi H2O ürünü, büyük verileri hafızada verimli işleyen yaygın açık kaynaklı bir ML kitaplığıdır. Ayrıca H2O Driverless AI adında ödüllü bir AutoML ürünü geliştirdi; bu ürün özellik mühendisliği, model ayarı ve açıklamayı otomatikleştirerek veri bilimi süreçlerini hızlandırır. H2O.ai’nin gücü, açık kaynak topluluğu ile kurumsal araçları birleştirmesindedir – popüler algoritmalar (XGBoost gibi) ve YZ açıklanabilirliği teknikleri (örn. LIME entegrasyonu) geliştirmiştir. Şirket; bankalar, sigortacılar ve perakendecilerle yakından çalışır, kredi skorlama, anomali tespiti, kişiselleştirme işlerinde çözümler sunar. Yakın zamanda H2O Wave (YZ uygulama geliştirme için) ve H2O Hydrogen Torch (derin öğrenme süreçlerini sadeleştiren) ürünlerini piyasaya sürmüştür. Platform yaklaşımı (feature store, uygulama mağazası vs. dâhil) ile şirketleri AI Cloud yolunda konumlandırır. Zaman serisi tahmini gibi görevlerde de kullanılır ve NVIDIA ile GPU hızlandırmalı ML’yi optimize eden ortaklıklar kurmuştur. Açıklık ve otomasyona öncülük eden bu platform, veri bilimcilerin daha hızlı, daha şeffaf model geliştirmesine yardımcı olur, YZ çözüm geliştirme hızını artırır.
62. Dataiku – Fransa/Amerika Birleşik Devletleri (2013’te kuruldu). Dataiku, kurumsal YZ ve makine öğrenimi platformlarında etkili bir oyuncudur; veri bilimcileri ve iş analistlerinin beraberce YZ çözümleri geliştirmesine, yayına almasına ve izlemesine imkân tanıyan işbirlikçi bir araç sunar. Dataiku DSS (Data Science Studio) ürünü; veri hazırlama, görselleştirme, model oluşturma (AutoML veya Python/R koduyla) ve MLOps için birleşik bir ortam sağlar. Amaçlarından biri, organizasyonlarda YZ’yi demokratikleştirmektir – kod bilmeyenler için grafik arayüz, mühendisler için ileri seçenekler sunar. Spark, Hadoop gibi büyük veri teknolojileri ve bulut hizmetleriyle entegre olur. Dataiku, tüketici ürünleri, finans ve üretim gibi alanlarda 500’den fazla kurumsal işletmede, talep tahmini, tedarik zinciri optimizasyonu ve müşteri analitiği gibi kullanım senaryolarında yaygın şekilde benimsenmiştir. New York ve Paris merkezli olan Dataiku, unicorn statüsüne ulaşmıştır ve Gartner ML platformları Magic Quadrant’ında lider olarak gösterilmiştir. Yönetişim, tekrar kullanılabilirlik ve işbirliğini vurgulayan Dataiku, şirketlerin YZ’yi ölçekli şekilde ve kontrollü biçimde yaymasına yardımcı olur. Dataiku’nun yaklaşımı, ham veri ile YZ odaklı iş değeri arasındaki köprü niteliğinde yazılım platformlarının, şirketlerde YZ ekipleri ve projelerini nasıl yapılandırdığına yön verir.
63. Adobe – Amerika Birleşik Devletleri (1982’de kuruldu). Adobe, yaratıcı yazılım devi olarak, yaratıcılığı ve dijital medyayı güçlendirmek için YZ’yi tamamen benimsemiştir; Adobe Sensei YZ çatısı, ürünlerinde birçok akıllı özelliği güçlendirir: Photoshop’ta içerik duyarlı doldurma ve nöral filtreler, Premiere Pro’da YZ destekli video düzenleme, Adobe Experience Cloud’da pazarlama/kişiselleştirme analitikleri örnek verilebilir. 2023’te Adobe, Firefly adını verdiği, metinden görüntü oluşturma ve metne efekt uygulama odaklı üretici YZ model ailesini Creative Cloud uygulamalarına entegre etti (kullanıcılar metinle resim üretebilir, metni YZ ile biçimlendirebilir). Firefly modeli, ticari kullanım için güvenli olması adına lisanslı veya kamuya açık içeriklerle eğitildi; böylece üretici sanat üzerindeki hukuki kaygılara yanıt verildi. YZ özellikleri ayrıca Acrobat’a (ör. otomatik form tanıma) ve 3D tasarım/animasyon (Mixamo) gibi yeni alanlara da uzanır. YZ entegrasyonu ile Adobe, yaratıcılar ve pazarlamacıların daha hızlı çalışmasını sağlar – örneğin, fotoğraf etiketleme ya da A/B testleri için çoklu varyasyon üretimi gibi zahmetli işleri otomatikleştirir. Adobe’nin büyük kullanıcı kitlesi, yaratıcı iş akışlarında insan-YZ işbirliği konusundaki yaklaşımını endüstri standardı haline getirir. Şirketin “ko-pilot” tarzı araçlar (YZ’nin yaratıcı asistan olarak rolü, yerine geçmemesi) konusundaki tutumu, YZ’nin sanat ve içerik üretimindeki rolüne bakışı şekillendirir.
64. Scale AI – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Scale AI, YZ modeli eğitimi için yüksek kaliteli veri etiketleme hizmetleri sağlayarak adını duyurdu; ardından tam kapsamlı veri odaklı YZ çözümleri portföyünü genişletti. Başlangıçta, platformu yazılım ve insan iş gücünü birleştirerek görüntü, video, harita, LiDAR nokta bulutu ve daha fazlasını etiketledi – bu, özellikle otonom sürüş ve bilgisayarla görme gibi sektörlerde kritik. Teknolojisi, insan etiketçileri desteklemek ve kaliteyi denetlemek için YZ’yi kullanır. Sonrasında Nucleus (veri yönetim platformu) ve Ascend (model test ve validasyon aracı) gibi araçlar geliştirerek YZ ekiplerinin daha iyi veri kümeleri oluşturmasına, modelleri sistematik biçimde değerlendirmesine imkân verdi. En son olarak Scale AI, işletmelerin kendi verileriyle büyük dil modellerini (LLM’ler) kullanmasını kolaylaştıran Scale Spellbook’u duyurdu; istem ve ince ayar, özelleştirme, dağıtım araçları sunuyor. OpenAI, kamu kurumları ve büyük şirketler gibi müşterileriyle, Scale kendini YZ geliştirme için altyapı katmanı olarak konumlandırdı; veri hazırlamanın genelde göz ardı edilen önemini ortaya koydu. “Çöp girerse çöp çıkar” problemine odaklanan şirket, YZ modellerinin etkinliği ve güvenilirliğini sektörde önemli ölçüde artırdı. Başarısı gösteriyor ki; veri, YZ’nin yakıtı ve daha iyi veri akışları daha iyi YZ sonuçları getiriyor.
65. Exscientia – Birleşik Krallık (2012’de kuruldu). Exscientia, ilaç tasarımı için YZ kullanan öncü şirketlerden olup, YZ ile tasarlanmış ilaçları klinik denemelere sokan ilk firmadır. Oxford merkezli Exscientia’nın platformu, yeni farmasötikler geliştirmek için derin öğrenme ve evrimsel algoritmaları birleştirerek kimyasal uzayda yenilikçi küçük moleküller arar. Birden çok özelliği (güç, seçicilik, toksisite vb.) aynı anda optimize eder – bu, YZ için ideal bir görevdir. 2020’de Sumitomo Dainippon Pharma ile işbirliğiyle OCD tedavisi için geliştirilen ilk YZ tasarımlı ilaç faz 1 denemelerine girmiştir. Onkoloji ve immünoloji gibi alanlarda klinik aşamada birçok ilaç adayı vardır. Exscientia, COVID sırasında YZ ile potansiyel antiviralleri hızlıca taramasıyla dikkat çekmiştir. “Sentor” yaklaşımıyla insan ve YZ işbirliğini benimser – her adımda kimyagerlerle birlikte çalışır. 2021’de Allcyte’ı alarak hassas tıp için YZ platformunu güçlendirmiştir. 2021’de Nasdaq’ta halka açılması, ilaç AR-GE’sinde YZ’nin oyunun kurallarını değiştiren rolüne olan yatırımcı inancını yansıtır. Yeni molekül bulmada zaman ve maliyeti azalttığı için Exscientia, geleneksel olarak çok uzun ve pahalı süreçlerde YZ’nün inovasyon hızlandırma potansiyelini gösterir ve hastalara tedavilerin daha hızlı ulaşmasını sağlayabilir.
66. Viz.ai – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Viz.ai, YZ ile inme bakımı ve diğer akut tıbbi durumların iyileştirilmesinde önde gelen sağlık teknolojisi şirketidir. FDA onaylı yazılımında derin öğrenme ile beyin taramalarını (BT, MR) analiz edip, büyük damar tıkanıklıklarını dakikalar içinde saptayarak nörologlara hızlıca bildirir – hızlı tedavi inme hastalarında başarıyı ciddi oranda artırır. Viz.ai, YZ’yi acil bakım ekipleri arasında modern bir koordinasyon uygulamasına entegre etti; acil servis, radyoloji ve inme uzmanlarını hızlıca aynı sistemde buluşturdu. Bu sayede tedaviye başlama süresi birçok hastanede azaltılmıştır. Platformunu akciğer embolisi, aort anevrizması, beyin kanaması gibi diğer yaşamı tehdit eden durumlara da genişletti. Hasta transfer bildirimlerini otomatikleştirme gibi süreç iş akışı YZ’sini de içerir. “Akıllı bakım koordinasyonu” yaklaşımı, YZ’nin yalnızca veriyi değil, bakım sağlayıcılar arasındaki iletişimi de kolaylaştırabileceğini gösterir. Geniş düzeyde yatırım ve yaygın hastane validasyonu ile, Viz.ai klinik uygulamada YZ’nin öncülerindendir ve uygun doktora, uygun hastayı daha hızlı yönlendirerek hayat kurtarır. İnme başarısı, YZ’nin tıpta zaman kritik birçok tanıya nasıl uygulanabileceğine dair model oluşturmaktadır.
67. SentinelOne – Amerika Birleşik Devletleri (2013’te kuruldu). SentinelOne, son nokta koruma ve EDR (endpoint detection and response) için YZ kullanan hızlı büyüyen bir siber güvenlik şirketidir. Platformu, dizüstü bilgisayarlarda, sunucularda ve bulut iş yüklerinde, zararlı faaliyetleri gerçek zamanlı izleyen akıllı ajanlar yerleştirir; makine öğrenimi ile daha önce hiç görülmemiş kötü amaçlı yazılımları, açıkları ya da anormal davranışları saptar. SentinelOne’un YZ modelleri, karmaşık sisteme ait olguları analiz ederek gizli saldırıları fark eder ve otomatik önlemler alır – saldırıya uğramış makineyi izole eder ya da zararlı süreci durdurur. Bu, klasik antivirüslere alternatif olarak özellikle fidye yazılımı ve “dosyasız” saldırılarda çok hızlı tepki gösterir. XDR (gelişmiş algılama ve müdahale) kabiliyetiyle uç nokta, ağ ve kullanıcıdaki sinyalleri birleştirir. SentinelOne testlerde insan ayarı olmadan bile yüksek algılama başarısı gösterir. 2021’de halka açılan şirket, YZ tabanlı güvenlik çözümlerine olan ilginin göstergesidir. Siber tehditler hızla gelişirken, SentinelOne’un YZ ile uç noktaları koruma modeli, makine hızının ve desen tanımanın geleneksel yaklaşımları nasıl aştığını gösterir. CrowdStrike’la olan rekabeti, tüm sektörü daha fazla otomasyon ve akıllı analitik yönünde itmiş; kurumsal şirketlere daha sağlam güvenlik sunulmasına katkı sağlamıştır.
68. CrowdStrike – Amerika Birleşik Devletleri (2011’de kuruldu). CrowdStrike, bulut tabanlı son nokta güvenliğinde önde gelen, YZ destekli tehdit algılama ve olay müdahalesiyle tanınan bir şirkettir. Falcon platformu, milyonlarca aygıttan uç nokta verisi (işlem bilgisi, oturumlar vb.) toplar; YZ/MÖ ile anormallik ve bilinen saldırgan davranışları tespit eder. Güvenlik bulutu, toplu telemetriyi kullanarak sıfırıncı gün zararlıları ya da şüpheli eğilimleri tanıyabilir – kısaca, küresel saldırı verilerinden öğrenen YZ. Örneğin, yeni bir fidye yazılımı bir şirkette çıkarsa, CrowdStrike’ın YZ’si bu örüntüyü genelleyip diğer müşterileri de önceden koruyabilir. Şirket, imzalar yerine davranışsal tespit tekniklerini öne çıkarır. Ayrıca; YZ tabanlı tehdit avcılığı, zafiyet yönetimi ve uyarı triyajı (gürültü azaltma) sunar. Ciddi saldırı vakalarını engellemedeki başarısı, büyük kurumsal şirketler ve devletler tarafından tercih edilmesinde etkilidir. 2019’da halka açılsa da, bugün siber güvenliğin büyük veri ve YZ ile dönüşümünü temsil eder; devasa ölçekte gerçek zamanlı, öngörücü koruma sağlar. CrowdStrike’ın bu yaklaşımı, geleneksel güvenlik satıcılarını YZ ile yarışa zorlamış, modern siber savunmada makine öğrenimini temel unsur haline getirmiştir.
69. SparkCognition – Amerika Birleşik Devletleri (2013’te kuruldu). SparkCognition, endüstriyel kestirimci bakım, siber güvenlik ve savunma alanlarında makine öğrenimi uygulayan Austin merkezli bir YZ şirketidir. SparkPredict yazılımı, kritik makinelerden (türbinler, sondaj teçhizatları vb.) gelen sensör verilerini toplayıp, arızaları gerçekleşmeden öngören YZ modelleriyle çalışır – böylece verimsizliği ve duruşları azaltır. DeepArmor adlı ürünü, YZ tabanlı uç nokta güvenliğinde de (SentinelOne’a benzer şekilde) rol oynar. Savunma sektöründe, SparkCognition’ın iştiraki Government Systems; durumsal farkındalık, insansız hava aracı takibi ve çoklu alan operasyonları için YZ üzerinde çalışır (Boeing gibi önemli destekçileri de vardır). Finans ve yenilenebilir enerji optimizasyonunda da çalışmaları mevcuttur. Kuvvetli araştırma ekibi ile nörosimbolik YZ gibi alanlarda yayınlar yapmış ve önemli girişim listelerinde yer almıştır. YZ’nin BT ve operasyonel teknoloji (OT, yani enerji ve üretim gibi sahalar) uygulamalarındaki başarısını gösterir. Güvenilirlik, güvenlik ve verimliliği artırmaya odaklanan SparkCognition, karmaşık sistemlerinden değer elde etmek isteyen kurumsal şirketler ve kamu otoriteleri için güvenilir bir YZ ortağı olmuştur.
70. Naver Corporation – Güney Kore (1999’da kuruldu). Naver, Güney Kore’nin en büyük internet şirketidir (“Kore’nin Google’ı” diye anılır) ve arama, dil ve içerik hizmetlerinde YZye yoğun yatırım yapmıştır. Naver, hâkim arama motorunun yanı sıra Line (mesajlaşma) ve Naver Webtoon gibi YZ destekli öneri ve kişiselleştirme kullanan servisler sunar. Öne çıkan çalışması, HyperCLOVA; 204 milyar parametreli, 2021’de tanıtıldığında dünyanın en büyüklerinden olan Korece dil modelidir. HyperCLOVA, Naver’ın arama sorguları, akıllı sohbet asistanları, hatta Korece şiir veya haber özeti üretimini güçlendirmektedir. Naver’ın Clova YZ platformu (Clova Voice) ses tanıma – akıllı hoparlörüyle ünlüdür – ve Papago çevirmenine (özellikle Asya dilleri) de hayat verir. Ayrıca Line iştiraki, sohbet uygulaması için YZ avatarlar ve asistanlar geliştirmiştir. E-ticarette, Naver YZ ile görsel arama, alışveriş akışlarını kişiselleştirme yapar. İngilizce dışındaki dillerde YZ’yi ilerleterek, Koreli kullanıcıların yerel dilde en ileri YZ’den faydalanmasını sağlar. Araştırma birimi, global konferanslarda yayınlar yapmakta, yakın zamanda 5G destekli YZ robotik laboratuvarlarını açmıştır. Naver, YZ’nin tüm bir hizmet ekosistemine yayılabileceğini gösteren bir teknoloji deviyken, rekabette üstünlüğünü sürekli YZ inovasyonuyla korumaktadır.
71. Samsung Electronics – Güney Kore (1938’de kuruldu). Samsung, dünyanın en büyük elektronik şirketlerinden biri olup, ürün portföyü ve yarı iletkenlerinde YZ’yi yoğun şekilde kullanır. Tüketici tarafında, Samsung’un akıllı telefonları, televizyonları ve beyaz eşyalarında giderek daha fazla YZ destekli özellik görülür: Galaxy telefonlarında YZ kamera iyileştirmeleri ve sahne tanıma, QLED TV’lerde görüntü kalitesini artıran YZ yükseltme, akıllı buzdolaplarında ürün tanıma gibi. Samsung’un sanal asistanı Bixby, sesli etkileşim ve cihaz yönetiminde YZ kullanır (Alexa/Siri’nin gerisinde olsa da ekosistemin önemli bir parçasıdır). Ayrıca Samsung bir YZ donanımı lideridir: Exynos işlemcileri, cihaz içinde YZ hızlandırma için NPU (nöral işlem birimi) içerir; aynı zamanda veri merkezine yönelik gelişmiş çiplerin ve belleğin de başlıca üreticisidir. Şirket, nöromorfik çipler üzerine araştırmalar yürütürken, yakın gelecekte GPT ölçeğinde YZ modeli üretip son kullanıcı ürünlerine entegre etmeyi planlamaktadır. Dünya çapındaki AR-GE merkezlerinde (örn. Cambridge, Kanada, Montreal), sürücüsüz araçlardan YZ tıbbı teşhis ve yeni eğitim tekniklerine kadar ileri seviye YZ problemleriyle ilgilenir. Samsung, milyarlarca cihaza YZ işlevleri yerleştirip, bileşenleri aracılığıyla YZ’yi mümkün kılarak, YZ’nin günlük hayata girmesinde ve donanım üzerinden YZ’yi en üst seviyeye taşımada çok büyük bir rol oynar.
72. JD.com – Çin (1998’de kuruldu). JD.com, Çin’in (Alibaba’ya rakip) en büyük e-ticaret devlerinden biridir ve perakendede YZ ve otomasyonun öncüsüdür. JD (Jingdong olarak da bilinir), büyük çevrim içi perakende ve lojistik operasyonlarında YZ’yi geniş ölçüde kullanır: öneri algoritmaları alışveriş deneyimini kişiselleştirir, envanter ve tedarik zinciri, YZ tabanlı talep tahminiyle optimize edilir. Lojistik otomasyonu ile ünlüdür – YZ destekli robotlarla çalışan otomatik depoları yönetir, kırsalda drone ile son kilometre teslimat yapar. Tamamen otomatik “Asya No.1” deposu, günde 200.000’den fazla siparişi minimum insan gücüyle yerine getirebilir; ayıklama ve rota planlama için YZ kullanılır. Müşteri hizmetlerinde, YZ sohbet botları (JIMI isimli) büyük hacimli talebi karşılar. Ayrıca, Silikon Vadisi ve Pekin’deki laboratuvarlarıyla YZ araştırmasına yatırım yapar; görsel YZ’yi ürün tanıma (ör: JD uygulamasında görselle arama) için geliştirir. Ayrıca akıllı perakende mağazaları ve Amazon Go konseptine benzer akıllı otomatlar sunar. JD.com, YZ ile ticareti birleştirerek platformunda etkinliği ve müşteri deneyimini yükseltir; ayrıca perakendenin geleceğinde robotların ve YZ’nin her aşamayı (tedarikten teslimata) devralacağı yeni bir model sunar. Yenilikleriyle rakipleri YZ entegrasyonuna yöneltir, küresel perakendenin dijital dönüşümünü hızlandırır.
73. Runway ML – Amerika Birleşik Devletleri (2018’de kuruldu). Runway ML, YZ destekli içerik üretim araçlarının öncüsüdür ve özellikle üretici video ve görsel düzenlemede öne çıkar. Sanatçılar, tasarımcılar ve sinemacılara yönelik yazılım stüdyosu, kullanıcıların metinden görüntü üretme, arka plan otomatik kaldırma, video çözünürlüğü artırma, stilistik efektler uygulama gibi onlarca YZ özelliği sağlar. Özellikle Stable Diffusion (metinden görüntü modeli) eş geliştiricisi olarak tanınır ve bunu kod bilmeyenler için kolay görüntü tabanlı arayüzlere entegre etmiştir. 2023’te Gen-2’yi başlattı; bu, metinden kısa video klip üretilmesine ya da çevrilmesine izin veren ticari YZ modellerinden ilkidir. Bu teknoloji, örneğin kaba bir videoyu YZ ile çeşitli sanatsal stillerde “render” etmeye olanak tanır. Karmaşık YZ tekniklerini kullanıcı dostu araçlara indirgeyerek, Runway ML’nin amacı, yaratıcıların derin teknik bilgiye gerek olmadan YZ’yi iş akışlarına dâhil etmesini sağlamaktır. Storyboard’dan müzik videosu oluşturmaya, görsel fikirlerin hızla prototiplenmesine kadar pek çok kullanım alanı oldu. Runway’in “erişilebilir yaratıcı YZ” vizyonu, Adobe, Canva gibi büyük oyuncuları benzer özellikleri benimsemeye teşvik etti. Üretici YZ, prodüksiyon ve post prodüksiyon arasındaki çizgileri bulanıklaştırırken, Runway ML sanatçının araç kutusunun doğal bir uzantısı olarak YZ’nin başı çektiğini gösteriyor.
74. Synthesia – Birleşik Krallık (2017’de kuruldu). Synthesia, canlı görünümlü dijital avatarlarla video üretiminde YZ kullanan lider bir şirkettir. Platformu sayesinde kullanıcılar, yalnızca metin ile girdiklerinde farklı dillerde konuşan, YZ ile oluşturulmuş sunucu (avatar) kullanarak video üretebilir – kamera ya da stüdyo gerekmeden. Sanal sunucular, gerçek insan görüntülerine dayanır ve farklı stillere, seslere, dillere göre özelleştirilebilir. Synthesia’nın YZ’si, metne uygun dudak hareketi ve ses klonlamasını gerçekçi şekilde gerçekleştirir. Bu teknoloji, özellikle kurumsal eğitim, pazarlama videoları veya ölçekli kişiselleştirilmiş müşteri mesajlarında kullanılır. Örneğin, 10 dilde aynı mesajı her defasında 10 farklı aktörle çekmek yerine şirketler Synthesia ile bunları otomatik üretebilir. Teknolojisi, gerçekçi yüz ve ses sentezi için derin öğrenmeye dayanır; hem vaat hem de deepfake etik tartışmalarının merkezindedir (Synthesia, avatar oluşturmak için birey onayı gerektirerek kötüye kullanıma karşı önlem alır). Ayrıca, slayttan sunum videosu yapan YZ aracı da geliştirdi. Video içerik üretimini e-posta yazmak kadar kolay kılan Synthesia, video prodüksiyonunu dönüştürüyor. Başarısı “YZ avatar” alanında benzer birçok girişimi teşvik etti ve medyada YZ’nin yaratıcı partner (ya da yerini alan) olma tartışmasını alevlendirdi – aynı zamanda sorumlu YZ kullanımına dair duyarlılığı artırdı.
75. Tractable – Birleşik Krallık (2014’te kuruldu). Tractable, kaza ve felaketlerden toparlanmada YZ’yi kullanır, bilgisayarla görmeyi sigorta ve otomotiv sektörlerine uygular. Algoritmaları, araç hasar fotoğraflarını analiz ederek onarım masrafı ve gerekli işlemleri saniyeler içinde belirler; bu, insan eksperlerin saatlerce sürecek işini çok kısa sürede yapar. Birçok büyük sigortacı artık talepleri daha hızlı işlemek için Tractable’ın YZ’sini kullanıyor – poliçe sahipleri kaza fotoğraflarını bir uygulamaya yüklüyor, YZ onarım/yenileme ihtiyacını ve tahmini maliyeti tespit edebiliyor. Böylece taleplerin onay süreci hızlanıyor, mağdurların aracı daha çabuk yola çıkabiliyor. Benzer şekilde Tractable mülk hasarı değerlendirmesine (örneğin, bir kasırga sonrası çatıyı drone görüntüsüyle analiz etmek) de geçti. İkinci el araç alımlarında da kullanılır. Sistemi, sürekli olarak atölye ve hasar verileri üzerinden eğitilir ve birçok durumda insan ayarına yakın doğruluk yakalamıştır. Bilgisayarla görme ve derin öğrenmeyi pratik iş akışına taşıyan Tractable, sigorta şirketlerinin talepleri yönetme biçimini kökten değiştirdi; dolandırıcılık azalttı, süreçleri hızlandırdı, müşteri memnuniyetini artırdı. Alan odaklı YZ çözümüyle anlamlı değer katmanın örneğidir ve başarısı, sigortada YZ ile modernleşme hareketinin hızlanmasına öncülük etmiştir.
76. OrCam – İsrail (2010’da kuruldu). OrCam, yardımcı teknolojilerde YZ kullanarak görme engelli veya okuma zorluğu çeken kullanıcıların hayatını iyileştirmeye odaklanır. Mobileye’ın kurucuları tarafından geliştirilen OrCam MyEye, gözlüğe takılan küçük bir kamera ve hoparlörden oluşan giyilebilir bir cihazdır; bilgisayarla görmeyi kullanarak metin, nesne ve yüzleri tanır, ardından kullanıcıya sesli olarak aktarır. Bir gazete gösterebilir, cihaz metni yüksek sesle okuyabilir veya bir ürünü tanıyıp ismini söyler. Kayıtlı yüzleri tanıyıp, yaklaşan kişinin adını bildirebilir – bu özellikle sosyal etkileşim için büyük kolaylık sağlar. Cihaz gerçek zamanlı ve çevrim dışı çalışır (internet gerekmez), bunu verimli cihaz içi YZ ile başarır. OrCam ayrıca OrCam Read (disleksili veya okuma güçlüğü çekenler için elde taşınabilir YZ okuyucu) ve işitme engelliler için de çözümler geliştirmiştir. YZ ile giyilebilir teknolojiyi birleştirerek, kullanıcılara büyük oranda bağımsızlık katar ve OrCam bu alanda (CES, Time Best Inventions gibi) pek çok ödül almıştır. Gelişmiş görüntü işlemesi ve farklı yazı/dil destekleyen NLP teknolojisi kullanılır. OrCam, YZ’nin sosyal fayda potansiyelini gösterir – engellilere bağımsızlık kazandırır ve erişilebilirlikte yeni YZ yeniliklerine öncülük etmiştir.
77. Preferred Networks – Japonya (2014’te kuruldu). Preferred Networks (PFN), derin öğrenme inovasyonunda Japonya’nın öncülerinden olan Tokyo merkezli bir YZ araştırma ve ticarileştirme şirketidir. Eski bir web arama girişiminden doğan PFN, Japonya’da ve dünyada yaygın kullanılan Chainer adlı açık kaynakli derin öğrenme çatısı (2019’a kadar) ile tanındı. Şirketin odağı; üretim, ulaşım ve sağlıkta YZ’yi gerçek problemler üzerine uygulamaktır. Toyota ile uzun soluklu işbirliği kapsamında otonom sürüş ve ev robotları üzerine çalışır. Endüstriyel robot devi Fanuc ve diğerleriyle birlikte YZ destekli endüstriyel robotlar geliştirmiş; ürünleri derin pekiştirmeli öğrenme ile karmaşık görevleri (montaj gibi) öğrenebilmektedir. Sağlıkta kanser genomikleri ve tıbbi görüntülemeyle ilgilenmiştir. PFN, 2018’de MN-1 adlı bir süper bilgisayar kurarak kısa bir süre için dünyanın en güçlü sistemlerinden birini çalıştırmıştır; büyük modelleri eğitmede kullanılmıştır. “Edge Heavy” (ağırlıklı olarak uçta hesaplama) paradigmasını savunur – verimlilik ve gizlilik için daha fazla YZ işini uç cihazlara taşımayı amaçlar. Küresel çapta fazla tanınmasa da, PFN Japonya’nın YZ sahnesinde itici güç; temel araştırma ile endüstriyel ortaklıkları buluşturur ve Chainer gibi açık kaynak katkıları sayesinde küresel YZ geliştirici topluluğunu da etkilemiştir.
78. Rasa – Almanya/Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Rasa, konuşma YZ’si (sohbet botları ve sesli asistanlar) geliştirmek için açık kaynaklı bir çatı sunar ve geliştiricilere YZ’nin davranışları ve verisi üzerinde tam kontrol imkânı verir. Bulut tabanlı sohbet botu servislerinin aksine, Rasa kurum içinde veya bulutta istenildiği gibi kurulabilir ve kişiselleştirilebilir; bu yüzden müşteri hizmeti, BT destek hattı ya da sipariş yönetimi için şirketler arasında popülerdir. Rasa çatı katmanında, NLU (doğal dil anlama) bileşeni ve diyalog yönetimi (makine öğrenmesi ve kurallar temelli) bulunur. Rasa ile belirli alan verileriyle model eğitilebilir, gelişmiş sohbet akışları ve bağlam takibi programlanabilir. Geliştirici dostu yaklaşımı, güçlü belgeleri ve canlı topluluğu sayesinde zengin bir eklenti ekosistemi oluşmuştur. HCA Healthcare gibi şirketlerde hasta danışma botları ya da WHO için COVID-19 bilgi botu gibi örneklerde kullanılmıştır. Açık ve özelleştirilebilir alternatif sağlayarak, Rasa konuşma YZ’si alanında önemli etki yaratmış ve kuruluşların verilerini büyük sağlayıcılarla paylaşmadan sofistike botlar geliştirebileceğini kanıtlamıştır. Açık kaynak YZ’nin şeffaf, tamamen özelleştirilebilir çözümler sunmasındaki rolünü ve geniş kabul görmesini gösteren güçlü bir örnek oluşturmaktadır.
79. Shield AI – Amerika Birleşik Devletleri (2015’te kuruldu). Shield AI, savunma ve sivil koruma için otonom YZ sistemleri geliştiren bir girişimdir. En önemli ürünü, Nova dronu; GPS olmaksızın iç mekanlarda uçup binaları gerçek zamanlı haritalayabilen küçük bir quadcopter’dir – bu, kentsel çatışma veya rehine kurtarma gibi durumlarda keşif için kritiktir. Nova, odaları otomatikçe temizleyip askerlere yüksek düzeyde durumsal farkındalık sunar (adeta akıllı bir keşifçi gibi). Shield AI’ın Hivemind adlı yazılımı, drone veya uçak sürülerinin insan müdahalesi olmadan karar verip işbirliği yapmasına olanak tanıyan bir özerklik katmanıdır. 2022’de daha büyük V-BAT drone’unu yazılımına entegre ederek otonom askeri uçaklar yaptı. Şirketin amacı, “akıllı sürü” ile insan gözetiminde tam otonom robot takımları oluşturmaktır. ABD Savunma Bakanlığı ile büyük kontratlar, 2 milyar $ üstündeki değeriyle, Shield AI savunmada otonomiye yönelik etkileri açıkça gösteren bir örnektir. Teknolojisi gerçek savaş ortamlarında test edilmiştir ve YZ’nin stratejik, taktik avantajlar sağlamasının öncüsüdür; aynı zamanda ölümcül sistemlerde YZ’nin kullanımıyla ilgili etik/politik tartışmaları körükler. Shield AI’ın hızlı büyümesi, savunmada otonomiye verilen önemin ve YZ’ye duyulan güvenin göstergesidir.
80. Covariant – Amerika Birleşik Devletleri (2017’de kuruldu). Covariant, depolarda YZ destekli pick-and-place robotlarıyla otomasyon konusunda liderdir. Kurucuları arasında önde gelen Berkeley profesörleri olan Covariant, robot kollarının kaotik ortamlarda çeşitli nesneleri görebilmesini ve tutabilmesini sağlayan evrensel bir YZ platformu geliştirdi – robotlar için çok zor bir görevdir bu. AI Brain’i, derin pekiştirmeli öğrenme ve meta-öğrenmeden yararlanıp karşılaştığı yeni ürünlerde dahi gelişir. Covariant robotları; sipariş toplama, ayıklama, envanter alımı gibi depolama görevlerinde kullanılır, milyonlarca farklı ürünü (kıyafet, oyuncak, market vs.) önceden programlamadan işleyebilir. Örneğin, ürünleri konveyörden toplayıp siparişe ayırabilir, kutulardan paketlere yerleştirir ve insanlarla uyumlu çalışabilir. Teknolojisi Knapp gibi ortaklarla ABD, Avrupa ve Asya tesislerinde yayına alınmıştır. Depolama otomasyonunun “son mili”ne ve el-göz koordinasyonu sorununa odaklanan Covariant, çok yönlü, değişken fiziksel görevlerde modern YZ’nin başarısını kanıtlamaktadır. E-ticaret büyürken ve iş gücü sıkıntısı sürerken, Covariant’ın gelişimi, fabrikalarda ve depolarda YZ destekli robotların esnek otomasyon için nasıl benimsenebileceğine dair önemli bir model oluşturmaktadır.
81. Jasper – Amerika Birleşik Devletleri (2021’de kuruldu). Jasper (eski adıyla Jarvis), YZ metin yazımı ve içerik üretiminde hızla önde gelen bir oyuncu oldu. Platformu; pazarlamacı, yazar veya şirketlerin birkaç girdili (özellik, ton vs.) bilgilerle blog, reklam, sosyal medya, e-posta gibi metinleri süratle üretmesini sağlar. LLM tabanlı YZ’si, çoğunlukla yalnızca hafif düzenleme gerektirecek şekilde yaratıcı ve mantıklı içerik üretir; yazarlık tıkanıklığını aşmak, çoklu dil ve stil desteğiyle ürün açıklamalarını ölçeklendirmek gibi çok sayıda kullanım buldu. Jasper, çeşitli şablonlar ve optimizasyonlar (ör. blog yazıları için SEO entegrasyonu) sunar. Abonelik modeliyle yüz binlerce kullanıcıya ulaştı, ilk karlı üretici YZ girişimlerinden biri oldu ve unicorn değerlemesine ulaştı. Yükselişine katkı sağlayan GPT-3 API’siydi; sonrasında daha fazla özgün teknoloji ve ortaklıklar (Surfer SEO, stok resim kütüphanesi entegrasyonu vb.) geliştirdi. Pazarlama ve metin yazarlığında YZ’ye öncülük eden Jasper, içerik ekiplerinde YZ’nin bir iş arkadaşı olarak benimsenmesini etkiledi. Başarısı, içerik odaklı YZ ürünlerinin potansiyeline dair örnek oluşturdu ve Microsoft Word, Notion gibi köklü ürünlerde GPT tabanlı yeni özelliklerin hızla eklenmesini hızlandırdı. Jasper, YZ’nin yaratıcı profesyonel işlerde asistan/iş arkadaşı olma fikrini normalleştirdi ve ölçeklenebilirliği ile verimliliği artırdı.
82. Uptake – Amerika Birleşik Devletleri (2014’te kuruldu). Uptake, enerji, ulaşım, ağır makine gibi sektörlerde kestirimci bakım ve operasyonel zekâya YZ uygulayan bir endüstriyel analitik şirketidir. Groupon’un eski CEO’sunun kuruculuğundaki Chicago merkezli Uptake, ekipmanlardan (lokomotif, rüzgar türbini, madencilik kamyonu gibi) sensör ve bakım verilerini toplayıp, makine öğrenimiyle arıza öngörüsü veya bakım tavsiyesi sunar. Örneğin, verilerdeki ince sıcaklık/titreşim kalıplarına bakarak bir lokomotif kompresörünün iki hafta içinde arıza riski olduğunu tahmin edip, demiryollarının planlı bakım yapmasını sağlar. Uptake’in, çeşitli varlık türleri için binlerce “arızalanma imzası” vardır. Caterpillar ile ağır ekipmanda YZ analitiği için büyük bir anlaşması olmuştur. Diğer ürünleri arasında; YZ destekli bakım günlüği analizi, yakıt verimliliği optimizasyonu ve filolar arası güvenilirlik karşılaştırması sayılabilir. Endüstriyel IoT’deki hızlı rekabet ve şişen beklentiye rağmen, Uptake müşterilerinin milyonlarca dolar tasarruf etmesine katkı sağladı. Uptake, Sanayi 4.0un yayılmasına öncülük etmiş ve ağır sanayiye veriyle karar verme kültürünü taşımıştır. Yolculuğu, YZ’nin eski sistemlere entegrasyonunun getirdiği zorluk ve faydalara dair önemli içgörüler sunar.
83. Fractal Analytics – Hindistan/Amerika Birleşik Devletleri (2000’de kuruldu). Fractal Analytics, Hindistan’dan çıkan ilk YZ tabanlı karar destek/analitik hizmetleri şirketlerinden biridir; ABD, Avrupa ve Asya’da faaliyet gösterir. Fractal, Fortune 500 şirketlerine hızlı tüketim malları, perakende, sağlık, finansal hizmetler gibi alanlarda YZ ile müşteri içgörüleri, talep tahmini, pazarlama etkinliği ve risk analizi sağlar. Örneğin, hızlı tüketim şirketlerinin sahadaki talepleri detaylı seviyede öngörüp envanteri optimize etmesini veya sigortacıların otomatik sahtekârlık tespiti yapmasını sağlar. Fractal, ürün de inkübe eder: Qure.ai (radyoloji için YZ – akciğer röntgeni ve kafa BT’sinde anormallik tespiti) ve Theremin.ai (yatırım kararı için YZ) gibi. Cuddle.ai, doğal dil ile konuşarak veri içgörüleri sunan YZ iş analisti ürünlerindendir. Hindistan’daki ilk analitik şirketlerinden biri olarak, bölgede YZ yeteneği ve farkındalığının gelişmesinde rol oynamış ve 2022’de unicorn değerlemeye ulaşmıştır. Müşteri özelinde çözümler, uzmanlık ve ispatlanmış ROI ile Fractal, şirketlerin YZ yolculuklarında kritik bir danışman ve hizmet partneri rolü oynar. Başarısı, dünya genelinde kurumların tüm YZ’yi bizzat geliştirmektense uzman ortaklarla ilerlemeyi tercih ettiğini gösterir.
84. Upstart – Amerika Birleşik Devletleri (2012’de kuruldu). Upstart, tüketici kredilendirmesinde YZ algoritmaları kullanan bir fintechtir; amaç, geleneksel FICO tabanlı modellere göre krediyi daha erişilebilir ve isabetli kılmaktır. Platformu, eğitim, istihdam geçmişi, yaşam maliyeti, banka işlemleri gibi çok sayıda değişkeni makine öğrenimiyle analiz ederek borçlunun kredi riskini tahmin eder. Böylece Upstart, (özellikle kredi geçmişi zayıf olan) daha çok kişiye düşük faizli kredi sunabildiğini ve temerrüt oranlarını düşük tuttuğunu iddia eder. Banka ve kredi birlikleriyle ortaklık kurarak, onların yeni müşteri tabanlarına ulaşmasını sağlayan YZ tabanlı underwriting motorunu sunar. Model, geri ödeme sonuçlarıyla sürekli güncellenir ve geleneksel yöntemlere kıyasla aynı onay oranında kayda değer temerrüt azalışları raporlanmıştır. 2021’de halka açılan şirket, kredi alanında YZ’ye olan yatırımcı ilgisinin bariz göstergesidir; yine de algoritmanın önyargı ve ekonomik dalgalanmalarla başa çıkma yöntemleri dikkatle incelenir. Son zamanlarda Upstart, oto kredi (ot kredisi refinansmanı için YZ) alanına da genişledi. Başarıları, tüketici finansı endüstrisinde puanlama yaklaşımlarını yeniden gözden geçirmeye ve daha veri odaklı/yapay zekâ temelli risk modellerini gündeme taşımaya zorlamıştır. Hayatları şekillendiren kredi kararlarında YZ ile finansın nasıl dönüştürülebileceğinin ana örneklerinden biridir.
85. AlphaSense – Amerika Birleşik Devletleri (2011’de kuruldu). AlphaSense, piyasa istihbaratı ve araştırma platformu olarak, milyonlarca finansal bilgiyi YZ ve NLP ile endeksleyip bağlamsal anlayışla aranabilir yapmak üzerine çalışır. Finans uzmanları, kurumsal stratejistler ve araştırmacılara yönelik AlphaSense; SEC dokümanları, bilanço açıklamaları, haberler, aracı kurum raporları ve şirket içi belgeler gibi milyonlarca kaynağı işler ve akıllıca bağlamla aramayı mümkün kılar. Kullanıcılar, “çelik fiyatlarının yükselmesinin otomotiv sektör kar marjına etkisi” gibi sorgular ile tüm kaynaklardan ilgili pasajlara saniyeler içinde ulaşır; duygu analizi ve akıllı eş anlamlılarla desteklenir. Semantik araması sektör jargonu ve kısaltmaları anlar, belirli tema/anahtar kelimeleri izleyip alarm verebilir. Ayrıca devasa belgelerde özetleme ve soru yanıtlama amaçlı üretici YZ yeteneği vardır. Bilgi çalışanlarının verimliliğini artırması sayesinde AlphaSense bankalar, fon yönetimi şirketleri ve Fortune 500 firmalarında popülerdir. Son değerleme 1 milyar $’ı aşmıştır; bu da özelleştirilmiş alan diline göre YZ ile bilgi erişiminin potansiyeline örnektir. AlphaSense’in başarısı, rakiplerini de (FactSet, Bloomberg vb.) YZ yeteneklerini geliştirmeye itmiştir.
86. SAP – Almanya (1972’de kuruldu). SAP, dünyanın en büyük kurumsal yazılım şirketlerinden biridir; ERP, tedarik zinciri, IK, müşteri deneyimi çözümlerinde YZ’yi entegre ederek firmaların “akıllı şirketlere” dönüşmesine öncülük etmektedir. SAP YZ özellikleri (çoğunlukla SAP Leonardo ile veya uygulama içi yerleşik) finansda nakit eşleştirme (ML ile fatura/ödeme eşleme), tedarik zincirinde stok öngörüsü, İK işe alımda YZ içgörüleri (en iyi adayı bulma, önyargı analizi), müşteri hizmetinde sohbet botları gibidir. SAP AI Business Services ile, iş süreçlerine kolayca entegre edilebilecek genel YZ işlevlerini sunar (doküman çıkarımı, görsel tanıma, tahmin). Ayrıca, sektöre özel YZ modelleri geliştirmiştir (örn. üretimde verim optimizasyonu, perakendede talep öngörüsü vb.). SAP’in stratejisi; bağımsız YZ değil, YZ artırmalı iş akışı sunmaktır – YZ, kullanıcıların alışık olduğu arayüzlere entegre edilerek öneri ve otomasyon sağlar. Muazzam müşteri tabanıyla SAP, YZ’nin yaygınlaşmasında küresel çapta önemli rol oynar; çoğu şirket, YZ özellikleriyle ilk kez SAP sistemleri sayesinde karşılaşır. Microsoft Azure ve diğer büyüklerle YZ ortaklıkları, SAP’in kurumsal ana akımda da YZ’ye öncülük ettiğini gösterir. ERP’ye YZ gömerek, şirketlerin verilerini daha akıllı planlama ve karar almak için değerlendirmesini sağlar ve veri tabanlı dönüşümü hızlandırır.
87. Fourth Paradigm (4Paradigm) – Çin (2015’te kuruldu). Fourth Paradigm (4Paradigm), AutoML ve kurumsal YZ çözümlerinde uzmanlaşmış bir Çinli girişimdir. Platformu, veri işleme, model seçimi ve dağıtımı gibi birçok adımı otomatikleştirerek kapsamlı YZ model geliştirmesinde işletmeleri destekler; özellikle bankalar, sigortacılar ve perakendecilerde hızlıca model kurma fırsatı sunar. “AI OS” platformu, kredi skorlama, müşteri kaybı tahmini, öneri sistemleri gibi alanlarda çözümler sağlar. Çin finans sektörü YZ’nin yayılmasında liderdir ve büyük bankalara risk yönetimi, pazarlama gibi konularda YZ’yi entegre etmede başı çeker. Şirket ayrıca, tahminden ziyade karar optimizasyonuna odaklanan karar verici YZ sunar (ör. pazarlama bütçesini en iyi ROI için nasıl paylaştıracağını önerme, pekiştirmeli öğrenmeyle). 4Paradigm, Gartner veri bilimi platformlarında lider seçilmiş ve uluslararası makine öğrenimi yarışmalarında ödül kazanmıştır. 2021’de Hong Kong’da IPO başvurusu yaparak Çin’in ilk büyük YZ platform şirketlerinden biri oldu. Çin YZ tek boynuzlularından biri olarak 4Paradigm, kurumsala hazır YZ platformlarına olan talebi yansıtıyor ve AutoML’nin şirketlerin YZ giriş bariyerini azalttığını gösteriyor. Varlığı, küresel rakipleri de AutoML tekliflerini ilerletmeye zorluyor ve insan müdahalesi olmadan YZ’nin YZ’yi geliştirmesi yarışını hızlandırıyor.
88. Tenstorrent – Kanada (2016’da kuruldu). Tenstorrent, RISC-V tabanlı YZ işlemcileri ve yüksek performanslı hesaplama çözümleri tasarlayan bir donanım girişimidir. Efsanevi yonga mimarı Jim Keller liderliğinde, temel vizyonu; sinirsel ağların eğitim ve çalıştırılması için esnek, yüksek verimli yongalar üretmektir. Mimarilerinde RISC-V çekirdeklerine özel bir çip içi ağ entegre ederek YZ iş yüklerinde ölçülebilirlik ve veri akışında verimlilik sağlarlar. Amiral gemisi çipleri (Grayskull ve yeni Wormhole), daha düşük güç ve maliyetle belirli YZ görevlerinde GPU’lara rakip olmayı amaçlar; hem sunucu hem uçta kullanılabilir. Tenstorrent geliştirme kartları üretir ve IP’lerini diğer ürünlerde konumlamak için ortaklıklar kurmuştur (ör., LG ile akıllı TV çipi gibi). Şirket yakın zamanda işlemci tasarımlarını lisanslamaya açarak YZ’de açık donanım vizyonunu duyurdu. YZ modelleri çeşitlendikçe, Tenstorrent’in yaklaşımı modüler, ölçeklenebilir ve özelleştirilebilir işlem birimleri sunmaktır. Henüz erken aşamada olsa da, Samsung, Hyundai gibi dev oyunculardan yatırım ve üst düzey yetenek çekmiştir. Tenstorrent, YZ donanımında kapalı ekosistemin dışına vurgu yaparak, RISC-V ve açıklık vizyonuyla NVIDIA’ya alternatif arayanları cezbetmektedir. Başarısı; gelecekte YZ hızlandırıcılarının verimlilik ve uyarlanabilirlik açısından nasıl şekilleneceği üzerinde etkili olabilir.
89. G42 – Birleşik Arap Emirlikleri (2018’de kuruldu). Group 42 ya da G42, Ortadoğu’da YZ ve bulut girişimlerini yönlendiren Abu Dabi merkezli bir konglomeradır. Sağlık, finans, coğrafi analiz ve kamu sektöründe YZ’yi ulusal kalkınma ve ticari uygulamalara taşımak üzere çalışır. Özellikle sağlık kolu olan G42 Healthcare, BGI (Çin) ile 2020’de büyük bir COVID-19 test laboratuvarı kurmuş ve daha sonra BAE’de bir aşı denemesine liderlik ederek kamu sağlığı için YZ-analitik odaklı büyük projeleri yürütmüştür. Ayrıca Artemis süper bilgisayarı bölgede YZ’ye özel en güçlü altyapıdandır. 2023’te, alt şirketi Presight AI halka açılarak kamu güvenliği ve pandemi müdahalesi için büyük veri analitiğine odaklandı. G42, Alphabet’in X birimiyle madencilik keşfinde YZ’de, Çin’in Chengdu yönetimiyle akıllı şehir çözümünde ortaklıklar gibi küresel yatırımlar da yürütür. Bayanat iştiraki, YZ tabanlı coğrafi istihbarat sunar. G42 ayrıca MBZUAI’nin (dünyanın ilk YZ yüksek lisans üniversitesi) arkasındadır. Tüm bu faaliyetlerle G42, BAE’yi yeni bir YZ gücü ve test sahası olarak konumlandırıyor; Arap dili ve bölgesel ihtiyaçlara uygun çözümler geliştiriyor. Kamu-özel sektör işbirliğiyle YZ’de kalkınmayı tek elden organize etmenin örneği olup, Ortadoğu’nun YZ sahnesinde profilini önemli ölçüde yükseltiyor.
90. InstaDeep – Tunus/Birleşik Krallık (2014’te kuruldu). InstaDeep, derin pekiştirmeli öğrenme ve karar verici YZ’de öncü olan Tunus kökenli, Londra merkezli önemli bir YZ girişimidir. BioNTech (Pfizer COVID aşı geliştiricisi) ile işbirliğiyle COVID mutantlarını analiz eden YZ modelleri geliştirmiş, bu sayede BioNTech tarafından 2023’te ~680 milyon $’a satın alınmıştır – Avrupa’da bugüne kadar yapılan en büyük YZ satın almalarından biri. InstaDeep’in temel gücü, rota optimizasyonu, lojistik, biyoinformatik gibi karmaşık problemlerde YZ’yi uygulamasıdır. Örneğin, Deutsche Bahn’ın tren planlamasını, nakliyat firmalarının filo yönlendirmesini, klasik yolla çözülmesi zor büyük ölçekli optimizasyonları genellikle pekiştirmeli öğrenme ile geliştirir. Çip tasarımında yerleşim planlaması için YZ, AlphaFold benzeri YZ-üretimli hesaplama projelerinde DeepMind ve Google’la ortak AR-GE çalışmaları da vardır. Kuzey Afrika’dan çıkıp dünyaca tanınır bir şirket hâline gelmesi, YZ yeteneği ve inovasyonunun klasik merkezlerin ötesinde de gelişebileceğini gösteren sembolik bir başarıdır. InstaDeep’in özellikle BioNTech ile biyoteknolojiye öncülüğü, YZ ile yaşam bilimlerinin artan yakınlaşmasını yansıtır. Ayrıca bir gelişmekte olan pazardan çıkmış olması hem ilham kaynağıdır, hem de Afrika ve Ortadoğu’da daha fazla YZ girişimini tetikleyebilir.
91. Uniphore – Hindistan/Amerika Birleşik Devletleri (2008’de kuruldu). Uniphore, çağrı merkezi çözümleri ve konuşma YZ’sine odaklanan bir konuşmalı YZ ve otomasyon şirketidir. Hindistan’da kırsal kesime ses tabanlı uygulamalar geliştirerek başladı, bugün ise küresel bir oyuncu olup kurumsal şirketlere YZ ile müşteri hizmetini iyileştirme yolları sağlar. Platformu; konuşma tanıma, doğal dil anlama, ses biyometrisi ve otomatik yardımcılar sunarak çağrı merkezi temsilcilerini destekler. Konuşma Asistanı, görüşmeleri gerçek zamanlı deşifre edip temsilciye ilgili bilgi tabanından otomatik bilgi sunabilir ya da müşterinin duygu/destek talebini saptayabilir. Görüşme sonrası, aramayı özetler ve eylem maddelerini otomatik kaydeder. Q for Sales aracı, video görüşmelerde yüz ifadelerini analiz ederek müşteri katılımını ölçer. U-Trust ise çağrı merkezi müşterilerini ses biyometrisiyle doğrular, dolandırıcılığı azaltır. Ayrıca, GPT benzeri yeteneklerle temsilci yanıtı/sonrası e-posta hazırlama gibi üretici YZ özellikleri entegre edilmiştir. Büyük ölçekli satın alımlar (Emotion Research Lab ve RPA firması Jacada gibi) ve 2 milyar $ üstü değeriyle, Uniphore YZ’nin müşteri hizmetini daha verimli ve empatik yapışına örnektir. Onun başarısı, kurumsal müşteri hizmetlerinde çok modlu YZ (ses+görüntü)’ye artan talebi ve Hindistan’ın küresel YZ ürün pazarındaki yükselen rolünü de yansıtır.
92. Icertis – Amerika Birleşik Devletleri (2009’da kuruldu). Icertis, YZ destekli sözleşme yaşam döngüsü yönetiminde (CLM) pazar lideridir. Bulut tabanlı yazılımı, kurumsal şirketlerin yoğun sözleşme hacmini dijitalleştirir ve YZ ile sözleşme metnini analiz, temel terim çıkarımı, yükümlülük/risk tespiti (örneğin, tazminat klozu veya otomatik yenileme gibi) sağlar. Böylece bir şirketin tüm sözleşme havuzunda riskli tedarikçiler veya tutarlılık dışı standartlar anında görülebilir. 2023’te Icertis, ExploreAI adında bir üretici YZ aracı tanıttı (Microsoft Azure OpenAI destekli); kullanıcılar düz metinle sözleşmelerde sorgu, özet, hatta otomatik yeni taslaklar oluşabiliyor. Icertis platformu, tedarik/satış sözleşmelerinin süreçlerini uçtan uca yönetmek için ERP ve CRM sistemleriyle entegre olur. YZ kullanımı sayesinde Icertis; sözleşmede değer kaybını önlemek (pazarlık edilen indirimlerin hayata geçmesi gibi) ve uyumluluğun korunmasına yardımcı olur. 5 milyar $ üzeri değeri, Microsoft ve Airbus gibi müşterileriyle, şirketlerin geleneksel olarak zahmetli olan hukuk/sözleşme süreçlerini YZ ile nasıl dönüştürebileceğini gösterir. Sözleşme yönetiminde AI’ın yükselmesiyle, rakipler de kendi YZ özelliklerini öne çıkarmış; sözleşmelerin, stratejik veri varlığı olarak YZ ile yönetilip analiz edilebileceği yaklaşımını ana akımlaştırmıştır.
93. Neuralink – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Neuralink, Elon Musk tarafından kurulan ve doğrudan insan beynini bilgisayarlara bağlayan beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) geliştirmeyi amaçlayan yüksek profilli bir nöroteknoloji girişimidir. Nihai vizyonu, insanları YZ ile simbiyoz hâline getirmek – böylece insanlar makinelerle (ve hatta birbiriyle) düşünceyle iletişime geçebilecek, nörolojik rahatsızlıkları tedavi edebilecektir. En son mini elektrotlu implantlar (önceki BCI’lardan çok daha fazla) ile nöral aktiviteyi kaydetme veya nöronları uyarmada ilerleme kaydetmiştir. Paradan biraz büyük cihaz, hassas bir robot cerrahiyle kafatasına yerleştirilir. Sunumlarında, bir maymunun Neuralink implantı ile bir video oyunu “Pong”u beyin sinyalleriyle oynadığı gösterilmiştir. YZ, karmaşık nöral veriyi güvenilir şekilde okunabilir çıktılara çevirmede kritik rol oynar (ör. imleci oynatmada). 2023’te Neuralink ilk insan klinik denemesi için FDA onayı aldı (özellikle felçli hastalarda odaklı). Çok iddialı ve tartışmalı (güvenlik, etik) olsa da, Neuralink BCI sahasında kamu ilgisini ve yatırımı patlatmıştır. Teknolojisi başarılı olursa, omurilik hasarında ya da körlükte arızalı sinyalleri köprüleyebilir veya yeni insan yetenekleri (hafıza geliştirme, telepatik iletişim gibi) mümkün kılabilir. Nihayetinde, insan beyni ve makineler arası “girdi-çıktı” problemine YZ ve bilgi işlemle yaklaşan bir teknoloji öncüsüdür; YZ’nin insan beyniyle entegrasyonunu hedefler.
94. ElevenLabs – Amerika Birleşik Devletleri (2022’de kuruldu). ElevenLabs, son derece doğal ve ifadesi yüksek YZ metinden konuşmaya (TTS) ve ses klonlama konusunda uzmanlaşmış bir girişimdir. Platformu, kullanıcıların metni birçok farklı sesle sesli olarak okuma veya birkaç dakikalık örnekle herhangi bir sesi klonlama imkanı verir. ElevenLabs’ın YZ modeli, duygusal nüans, vurgu, hız gibi detaylarda gerçek insan sesine çok yakın ses üretir. Açılı sesli kitap anlatımı, oyun/video dublajı, içerik üreticilere gerçekçi AI seslendirme gibi kullanım örneklerine sahiptir. Yüksek gerçekçilik, bazılarının ünlü seslerini izinsiz klonlamaya çalışmasına da yol açınca, ElevenLabs izinsiz klonlamaları önlemek ve dijital işaret eklemek gibi güvenlik önlemleri getirdi. Kolay kullanımlı API ve web arayüzüyle ileri TTS’ye erişimi indirgeyip viral ilgiyi çekmiştir. Bu tip yüksek kalitede AI sesi; içerikleri hızlıca seslendirmek, görme engelliler için kolay erişimli hale getirmek, hatta kendine özel dijital ses oluşturmak mümkün kılar; yanlış ellerde ise yanlış bilgi yayılmasını da kolaylaştırabilir. ElevenLabs, üretici ses alanında çığır açan bir kaliteyle büyük teknoloji firmalarının bile yakalamaya çalıştığı standardı belirlemiştir. Başarısı, ses YZ çağında inovasyon ile etik dengenin gözetilmesi gerektiğini gösterir.
95. Aleph Alpha – Almanya (2019’da kuruldu). Aleph Alpha, Heidelberglı bir AI laboratuvarı olarak Avrupa’nın yerli büyük dil modelinde (LLM) ve çok modlu YZ’de iddiasıdır. OpenAI’ye benzerliğiyle (ismiyle bile) dikkat çeken Aleph Alpha, İngilizce ve Almanca destekli Luminous adlı 13 milyar parametreli dil modeli (hatta 70 milyara kadar daha büyük modeller) geliştirmiş, Avrupa kuruluşlarına ABD merkezli YZ’lere alternatif sunmayı hedeflemiştir. Güçlü çok dilli kabiliyetler, veri gizliliği (API ve kurum içi dağıtım) ile öne çıkan Aleph Alpha; özetleme, çeviri ve dokümandan soru yanıtlama alanında liderdir. Çok modlu modeli ise metinle birlikte görsel de işleyebilir – ör. bir resmi betimleme veya sorulara yanıt verme. Aleph Alpha, üretici YZ’sinde açıklanabilirlik sözüyle öne çıkar: Modelleri bir çıktının hangi bölümden oluştuğunu, hangi kısmın sonucu etkilediğine dair gerekçeli yanıt sunabilir. Alman ordusu ve diğer kamu kurumlarıyla yerli dijital egemenliği için çalışmıştır. Aleph Alpha ve Fransa’dan Mistral AI gibi girişimlerin çıkışı, Avrupa’nın YZ’de yerli geliştirme ve egemenlik adımını temsil eder; ayrıca, yalnızca İngilizce değil yerel dil ve kültüre özgü (ör. GDPR uyumu) modeller geliştirmek Avrupa’nın YZ yarışında ortada kalmamasını sağlar ve küçük bölgelerin devlerle rekabetinin yolunu gösterir.
96. Groq – Amerika Birleşik Devletleri (2016’da kuruldu). Groq, eski Google mühendisleri tarafından kurulmuş, yüksek aktarım hızlı, düşük gecikmeli YZ hesaplama için benzersiz TSP (tensor streaming processor) mimarisi geliştiren bir donanım girişimidir. Groq’un çipi, klasik ön bellek ve çoklu iş parçacığı yerine, tek akışlı belirlenimci şekilde veriyi işlem birimleri boyunca “stream” eder; bu, derleyici optimizasyonunu ve birçok maliyeti azaltır. Sonuç; öngörülebilir, düşük gecikmeli ve çok yüksek işlemsel güce sahip bir mimari olur (bir Groq düğümü >1000 TOPS). C++ ile kolay programlanabilir. Groq, GPU’lara alternatif yaratırken özellikle gerçek zamanlı çıkarım gereken (otonom, ticaret) alanlarda fark yarattığını savunur. Finans ve savunmada bazı projelerde kullanılır. NVIDIA gibi devlerle karşılaştırınca küçük kalsa da, Groq’un yenilikçi yaklaşımları YZ için alışılmış von Neumann’ın dışında yeni çip mimarilerini keşfetmenin yollarını gösteriyor. Böylece yerleşik devleri de benzer streaming veya eş zamansız fikirler geliştirmeye iter. Donanım alanındaki rekabet, girişimlerin sektörü temelden yeniden düşünerek yeni nesil YZ’yi klasik çiplerin ötesine taşımaya motive ettiğini kanıtlar.

Sıralama 97-100: Onurlu Bahsi Geçenler

Son olarak, yukarıda tam yer bulamayan fakat YZ alanında etkisi ve yenilikçiliğiyle mutlaka anılmayı hak eden birkaç dikkat çekici şirket daha:

97. OpenAI’nin Eklentileri (birçok ortakla, 2023’te başlatıldı) – Küresel. Bir şirket olmasa da, ChatGPT Eklentileri ekosistemi (ve OpenAI’nin iş ortaklığı entegrasyonları) yazılımların yapay zekâ ile etkileşimini yeniden şekillendiriyor. Expedia, Instacart, Slack ve Wolfram|Alpha gibi şirketler, ChatGPT’nin kendi hizmetleriyle etkileşim kurmasını sağlayan eklentiler geliştirerek, yapay zekâ odaklı kullanıcı deneyiminde yeni bir model ortaya koydular. Örneğin, OpenTable eklentisi ChatGPT’ye restoran rezervasyonlarını arama imkânı verirken, Wolfram eklentisi ise hesaplamaları yapmasını sağlıyor; böylece akıl yürütmeyi olgusal hesaplamayla birleştiriyor. Bu yapay zekâ birlikte çalışabilirliği trendi, gelecekteki yapay zekâ asistanlarının araçları zahmetsizce kullanıp internette işlem yapabilmesini sağlayabilir. Bu durum, küçük girişimlerin bile (örneğin bir hava durumu servisi ya da yapılacaklar uygulaması) ChatGPT’ye bağlanarak erişimini artırmasına olanak tanıyarak yeniliği hızlandırıyor. Eklenti ekosistemi büyüdükçe, yapay zekâ ajanlarının doğal dil ile koordine olarak internette çok adımlı görevler gerçekleştirmesinin önünü açıyor. OpenAI’nin girişimiyle hayata geçirilen bu işbirlikçi model, birçok şirketi kapsıyor ve tekil bir ürün kadar etkili olabilir – bu yüzden yapay zekâ şirketi bağlamında “onur ödülü” olarak dahil edilmiştir.
98. Olive AI – Amerika Birleşik Devletleri (2012’de kuruldu). Olive, hastaneler ve klinikler için idari süreçleri otomatikleştiren, sağlık sektörüne özel bir yapay zekâ şirketidir. “Sağlık hizmetlerinde yapay zekâ işgücü” olarak öne çıkan Olive’ın botları; sigorta uygunluk kontrolleri, ön yetkilendirme, talep işleme ve envanter yönetimi gibi işlerle ilgilenerek, tekrarlayan evrak işlerini azaltan dijital bir çalışan gibi davranır. Elektronik sağlık kayıtları ve ödeme sistemleriyle entegre olarak Olive’ın yapay zekâsı, arka ofis işlemlerinde önemli zaman ve maliyet tasarrufu sağlayabilir ve sağlık personelinin hasta bakımına daha fazla odaklanmasını mümkün kılar. Olive ayrıca pandemi sırasında laboratuvar sonucu bildirimlerinde de yapay zekâ kullanmıştır. ABD sağlık sistemlerinde yaygın olarak kullanılan Olive, yapay zekânın sağlık hizmetlerinde idari şişkinliği azaltma (ki bu, yüksek tıbbi maliyetlerin başlıca nedenlerinden biridir) potansiyeline dikkat çekmiştir. Olive’ın başarısı, birçok hizmet sağlayıcının yalnızca klinik ortamda (teşhis gibi) değil, operasyonel verimlilikte de yapay zekâ kullanmayı düşünmesini sağlamıştır. Bu örnek, sektöre özgü yapay zekâ şirketlerinin, sektörün karmaşık iş akışları ve gizlilik gereksinimlerine göre çözüm üreterek değer yaratabileceğini vurgular – bu örnekte olduğu gibi, sağlık hizmetleri alanında.
99. Bright Machines – Amerika Birleşik Devletleri (2018’de kuruldu). Bright Machines, akıllı üretimi “mikrofabrikalar” aracılığıyla ilerletiyor – yapay zekâ destekli robotlar ve bilgisayarla görme teknolojisi kullanan, ürünleri minimum insan müdahalesiyle monte eden ve denetleyen esnek üretim hücreleri. Pratikte bu, fabrikalara yazılım odaklı otomasyonu getirerek, üretim hatlarını çok daha uyarlanabilir (ürün değiştirmeye çabuk yanıt verebilir) ve ölçeklenebilir kılar. Bright Machines, robot hassasiyetini ve kalite kontrolünü geliştirmek (görsel olarak kusur tespit etmek), fabrika iş akışlarını simüle edip optimize etmek için yapay zekâ kullanıyor. Elektronik gibi sektörleri hedefleyen Bright Machines, daha fazla üretimi yeniden ülke içinde yapmak (işgücü ihtiyacını azaltarak) ve tüketiciye daha da yakınlaştırmak (daha hızlı pazara sunmak) istiyor. Şirketin yaklaşımı, eski ve durağan bir sektörü modern bilgi işlemlerle güncellemesi bakımından bazen “imalat ekipmanlarının Tesla’sı” olarak anılıyor. Fabrikalar giderek daha karmaşık hale gelirken ve ürün yaşam döngüleri kısalırken, Bright Machines’in otomasyonun otomasyonu (üretimin kurulması ve işletilmesine yapay zekâyı dâhil etmek) fikri oldukça etkili – Endüstri 4.0 kavramını teoriden uygulamaya taşımakta. Şirketin vizyonu, yapay zekânın yalnızca mevcut süreçleri iyileştirmekle kalmayıp üretimin yapılış şeklini de kökten değiştirebileceğini, küresel imalat paradigmalarını kaydırabileceğini ortaya koymaktadır.
100. Snowflake – Amerika Birleşik Devletleri (2012’de kuruldu). Snowflake, buluta özgü platformuyla veri ambarı pazarını dönüştürdü ve giderek artan şekilde yapay zekâ/makine öğrenimiyle iç içe geçiyor; çünkü kuruluşların yapay zekâ projelerinde kullanılan devasa veri setlerini saklayıp analiz etmesini sağlıyor. Kendisini doğrudan bir “yapay zekâ şirketi” olarak tanımlamak doğru olmasa da, Snowflake birçok yapay zekâ uygulamasına güç veren veri altyapısını sağlar – Data Cloud ürünü, sağlam modellerin eğitimi için hayati olan veri paylaşımını ve veri havuzları arasında sorgulamayı kolaylaştırır. Snowflake, Python desteği ekledi, makine öğrenimi için veri geçiş yollarını iyileştirdi ve makine öğrenimini doğrudan verinin yanına getiren işbirlikleri yaptı (ör. DataRobot ve H2O.ai ile entegrasyon). Veriyi daha erişilebilir ve yüksek performanslı (neredeyse sınırsız ölçeklenebilirlik) hale getirerek, Snowflake kaliteli verileri yapay zekâ algoritmalarına sunma sürecindeki engelleri azaltır. Birçok büyük şirket, Snowflake üzerinde özellik mağazaları veya model tahmin boru hatları oluşturmuştur. Bu nedenle Snowflake, yapay zekâ adaptasyonunu dolaylı olarak hızlandırmaktadır – veri mühendisliği ve depolama inovasyonunun yapay zekâ atılımlarının kilit destekçisi olduğunun bir hatırlatıcısıdır. Meteorik yükselişi ve şirketlerin veriyle çalışma şeklini (şirket içi veri tabanlarından bulut tabanlı veri ambarlarına ve veri göllerine geçiş) etkilemesi sayesinde, bu listenin onursal bir üyesi olarak yer alıyor ve yapay zekâ yığınının üzerinde inşa edildiği temel katmanı temsil ediyor.

Sonuç: Küresel yapay zekâ ekosistemi zengin ve hızla evriliyor; bu 100 şirket (ve daha niceleri), hemen her alanda ilerlemeye yön veriyor. Günlük yaşama yapay zekâyı entegre eden teknoloji devlerinden, belirli sorunları yapay zekâ odaklı çözümlerle ele alan yenilikçi girişimlere kadar her biri, yapay zekânın yeteneklerini ileri taşımaya katkıda bulunuyor. İnovasyon sürdükçe, yeni liderlerin ortaya çıkmasını ve mevcutların kendilerini yeniden icat etmesini bekleyebiliriz. Ama genel anlamda şu net: Yapay zekâ artık dünya çapında rekabet üstünlüğü ve toplumsal dönüşümü şekillendiren kritik bir güç. Bu etkili organizasyonları takip etmek, hep birlikte inşa ettikleri geleceğe dair bize bir pencere açıyor.